Ρεπορτάζ:Κώστας ΤΡΑΚΟΣΑΣ

Το ΚΚΕ, από το Μάρτη του 2005, έχει διατυπώσει συγκεκριμένες θέσεις για την αντιπλημμυρική προστασία της Αττικής, αλλά και συνολικότερα της χώρας. Για την αντιπλημμυρική προστασία το ΚΚΕ σημειώνει πως είναι επιτακτικά αναγκαίο:

1. Να ολοκληρωθεί από τα αρμόδια υπουργεία και φορείς (ΥΠΕΧΩΔΕ, υπ. Γεωργίας, ΕΥΔΑΠ κλπ.) και να δημοσιοποιηθεί ύστερα και από γνώμη, τουλάχιστον των αρμόδιων Επιμελητηρίων (ΤΕΕ, ΓΕΩΤΕΕ) και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ένας συνολικός και επικαιροποιημένος σχεδιασμός για τη συνολική και ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος. Ο σχεδιασμός πρέπει να έχει μακρύ χρονικό ορίζοντα προβλέψεων.

2. Να καθοριστεί εύλογο και δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα κατασκευής των αντίστοιχων έργων, με ιδιαίτερη έμφαση στην ιεράρχησή τους. Χωρίς αυτό, τα όποια έργα χάνουν, σε μεγάλο ποσοστό, την αξία τους και λειτουργούν αποσπασματικά. Θα περιέχει χρονικές δεσμεύσεις για υλοποίηση όλων των κατευθύνσεων για την πολεοδομία, τη χρήση των ελεύθερων χώρων, τις χρήσεις γης, τις αναδασώσεις, την προστασία του δασικού πλούτου κλπ.

3. Δέσμευση των απαιτούμενων αντίστοιχων κονδυλίων, με σαφή καταγραφή τους στους προϋπολογισμούς του κράτους.

4. Είναι φανερό ότι ένας τέτοιος σχεδιασμός απαιτεί την ύπαρξη ενός φορέα που, ανεξάρτητα από τη συμμετοχή των όποιων υπουργείων ή άλλων οργανισμών, θα έχει την ευθύνη και τη λήψη αποφάσεων και μέτρων ώστε:

• Να τηρηθεί αυστηρά η επιβαλλόμενη χρονική ιεράρχηση των έργων διευθέτησης και αντιπλημμυρικής προστασίας.
• Να περιφρουρηθούν από την επίσημη και ανεπίσημη αυθαιρεσία τα έργα που εκτελούνται, ώστε να μην επιστρέψουμε στην αρχική κατάσταση.
• Να εκτελεστεί ενιαία και όχι αποσπασματικά το σύνολο των έργων.
• Να κατασκευαστούν τα έργα με τις επιβαλλόμενες επιστημονικές μεθόδους, όπως επισημαίνεται από τους ειδικούς επιστήμονες.

5. Πέρα από τα μέτρα αυτά, είναι απαραίτητη η ύπαρξη ενός επικαιροποιημένου και αξιόπιστου σχεδίου που διαμορφώνεται με τη συμμετοχή της ΤΑ, των επιστημονικών, συνδικαλιστικών και παραγωγικών φορέων. Ενα σχέδιο δράσης που μπορεί να εφαρμόζεται κατά διοικητική περιφέρεια με την εμφάνιση αντίστοιχων φαινομένων.

6. Η εφαρμογή ενός τέτοιου σχεδίου δράσης βρίσκεται στην ευθύνη των περιφερειακών αρχών σε κάθε διοικητική περιφέρεια της χώρας.

7. Είναι απαραίτητο να επισημανθεί ότι πέρα από τα μέτρα αυτά απαιτούνται εδώ και τώρα βραχυπρόθεσμα μέτρα, έργα, παρεμβάσεις που θα περιορίζουν τουλάχιστον τις επιπτώσεις από αντίστοιχα φαινόμενα. Προστασία κάθε ελεύθερου χώρου, μεγάλου ή μικρού. Είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι στην τσιμεντοποίηση των ελεύθερων χώρων στο όνομα των κερδών του κεφαλαίου.

Λαμαρίνες εγκαταλειμμένες «κόβουν» στα τρία τον Κηφισό. Οπως μας λέει ο Κ. Τζατζάνης, επρόκειτο για έργο που έμεινε στη μέση - μετά τις πλημμύρες του 2002 - και στη συνέχεια ο εργολάβος άφησε τα καλούπια του ως είχαν...

Ετσι, η ευρύτερη περιοχή του Μοσχάτου, του Ρέντη και του Νέου Φαλήρου κινδυνεύει άμεσα με πλημμύρα. Και αυτό γιατί μπορεί να έγινε η εκβάθυνση του Κηφισού, αλλά από το σημείο της Λαχαναγοράς και πάνω τα αντιπλημμυρικά έργα είναι ανύπαρκτα.

Χαρακτηριστικά είναι τα όσα είπε στο «Ρ» η Μαρία Σουάνη, δημοτική σύμβουλος με την παράταξη «Προοδευτική Αγωνιστική Συνεργασία» στο Ρέντη. Οπως μας είπε, ο εγκιβωτισμός του Κηφισού και η μετατροπή του σε οδική αρτηρία έγινε «προκειμένου να μη χάσουν οι εταιρίες ανάδοχοι τις χρηματοδοτήσεις της ΕΕ». Και σημείωσε: «Για το έργο χρησιμοποιήθηκε μελέτη που εκπονήθηκε το 1972 χωρίς να επικαιροποιηθεί ώστε να συμπεριλάβει τη διαφορά ανάμεσα στις τότε ανάγκες παροχετευτικής ικανότητας του ποταμού και τις σημερινές, ενώ κανένα έργο εκτροπής ρεμάτων από τον Κηφισό δεν έχει προωθηθεί μέχρι σήμερα».

Ο,τι απέμεινε από τα εργοτάξια έχει ενσωματωθεί στο ποτάμι...!

«Κανείς δεν εξέτασε τους κινδύνους μιας εξαιρετικά μεγάλης σε ένταση και έκταση βροχόπτωσης», μας λέει η Μ. Σουάνη. Και συνεχίζει: «Παρόλο που μια νέα πιθανή πλημμύρα θα στοιχίσει πολλές ανθρώπινες ζωές καθώς οι γύρω περιοχές εκτός από τη λάσπη θα έχουν πιθανώς να αντιμετωπίσουν σπασμένα μπετά ή και δεύτερο ποτάμι που θα αναζητήσει την κοίτη του για τη θάλασσα μέσα από τους δρόμους της πόλης».

Οπως σημειώνουν οι αντίστοιχες υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ, στον Κηφισό καταλήγουν τα νερά από όλη την Αθήνα και αποτελεί τη βασική διέξοδο των υδάτων στη θάλασσα. Νερά από την Πάρνηθα, αλλά ακόμη και την Αττική Οδό, διοχετεύονται στον Κηφισό, με αποτέλεσμα ο ποταμός να επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο. Αν σε αυτό το πρόβλημα προσθέσουμε και το γεγονός ότι η εκτροπή του Ιλισού, όπως μας λένε από το ΥΠΕΧΩΔΕ, βρίσκεται ακόμη στη φάση της μελέτης, τότε καταλαβαίνουμε ότι τα προβλήματα γίνονται ακόμη μεγαλύτερα.

Το πρόβλημα όμως εντείνεται και με τον κακό σχεδιασμό στις αποχετεύσεις του Δήμου Ρέντη. «Σε κάθε περίπτωση», συνεχίζει η Μ. Σουάνη, «ο εργατόκοσμος του Ρέντη που ζει και εργάζεται δίπλα στην ανοιχτή εκβολή, στο ανοιχτό δέλτα του Κηφισού, κινδυνεύει από το κύμα επαναφοράς των νερών της θάλασσας, αλλά και πιο άμεσα, καθώς οι αγωγοί ομβρίων ενώνονται με τον Κηφισό στο ύψος της παλιάς κοίτης και όχι της νέας. Ετσι είναι δυνατόν να προκληθούν σοβαρές πλημμύρες στις γειτονιές του Ρέντη από τη στιγμή που η στάθμη του νερού - του ποταμού - περάσει το ύψος της παλιάς κοίτης».

Και καταλήγει: «Τα εκατοντάδες δισ. δραχμές που ξοδεύτηκαν για τη μετατροπή ενός ποταμού σε κλειστό υπόνομο, ίσως επαρκούσαν για την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού αντιπλημμυρικής θωράκισης του λεκανοπεδίου».

Ο «Ρ», επισκέφθηκε, μαζί με τον Κώστα Τζατζάνη επικεφαλής της παράταξης «Πειραιάς - Αναγέννηση», τον Κηφισό, στο ύψος των εκβολών του, εκεί όπου συναντιούνται Δήμος Πειραιά - περιοχή Ν. Φαλήρου - με τους Δήμους Ρέντη και Μοσχάτου. Οι κακοτεχνίες είναι προφανείς διά «γυμνού οφθαλμού»: Σε ένα σημείο η κοίτη του ποταμού... κόβεται στα τρία! Συγκεκριμένα, σε εκείνο το σημείο του ποταμού, έχουν τοποθετηθεί λαμαρίνες, παράλληλα στη φορά των υδάτων. Οι λαμαρίνες αυτές θα αποτελούσαν τα καλούπια του εργολάβου για κάποια εργασία που επρόκειτο να γίνει. Η εργασία δεν έγινε. Ομως, τα καλούπια έμειναν.

«Σε περίπτωση ισχυρής βροχόπτωσης, είναι πολύ πιθανό να "παγιδευτούν" ανάμεσα στις λαμαρίνες κλαδιά δέντρων ή άλλα αντικείμενα που θα κατεβάζει το ποτάμι, με αποτέλεσμα να ανακοπεί η ροή των υδάτων και, ως φυσική κατάληξη, να πλημμυρίσουν οι γύρω περιοχές», μας εξηγεί ο Κ. Τζατζάνης.

Μάλιστα, οι κακοτεχνίες είναι τόσο προφανείς που ο εργολάβος έχει αφήσει μισοτελειωμένα τα παραπέτα! Ετσι, οι εσοχές που υπάρχουν στα πλαϊνά του ποταμού, μπορεί να εμποδίσουν την κίνηση διαφόρων αντικειμένων που θα κατεβάζει το νερό, εντείνοντας τον κίνδυνο πλημμύρας, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι σε εκείνο το σημείο η κοίτη του ποταμού κόβεται στα τρία. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα λεγόμενα «μπλόκια», που θα χρησιμοποιηθούν ως παραπέτα, βρίσκονται αφημένα έξω από το ποτάμι, θυμίζοντας τις αυτοσχέδιες λαμαρίνες την περίοδο των πλημμυρών του 2002...

Λίγο πιο κάτω συναντούμε άλλο ένα χαρακτηριστικό δείγμα τις εκτέλεσης των έργων στον Κηφισό: Αυτή τη φορά, η κοίτη του ποταμού «κόβεται» στα δύο, από ένα τσιμεντένιο τοιχίο, το οποίο έχει και τις υποδοχές για κάτι που θα έπρεπε να κατασκευαστεί, αλλά έμεινε... μισοτελειωμένο.

Οι κάτοικοι των περιοχών κοντά στον Κηφισό ετοιμάζονται και φέτος να ζήσουν αντίστοιχες με τα προηγούμενα χρόνια στιγμές...

Η έρευνα που ξεκινά σήμερα ο «Ρ» είναι αποκαλυπτική. Το πρώτο που διαπιστώσαμε είναι ότι από πέρσι - που πραγματοποιήσαμε αντίστοιχο ρεπορτάζ - μέχρι και φέτος έχουν γίνει ελάχιστα έργα.

Συγκεκριμένα:

• Τα αντιπλημμυρικά έργα στον Κηφισό (από τα πλέον ακριβοπληρωμένα) παρουσιάζουν σωρεία κακοτεχνιών, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει με υπερχείλιση, σε περίπτωση μεγάλης - σε ένταση και έκταση - βροχόπτωσης.
• Τα μπαζωμένα ρέματα και οι ελάχιστοι ελεύθεροι χώροι οξύνουν το πρόβλημα.
• Η τσιμεντοποιημένη επιφάνεια στην Αττική έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα ακόμη και μια μικρή σχετικά βροχή να δημιουργεί τεράστια προβλήματα.
• Πολλά από τα κρίσιμα έργα για την αντιπλημμυρική προστασία της Αττικής βρίσκονται είτε σε φάση δημοπράτησης, είτε σε φάση εκπόνησης μελέτης.
• Και, τέλος, οδικοί άξονες - όπως η Αττικής οδός - κατασκευάστηκαν χωρίς την απαραίτητη συνοδευτική αντιπλημμυρική υποδομή...

Οι αρμόδιοι ευελπιστούν τα προστατευτικά τοιχία για την υπερχείλιση να κρατήσουν τα νερά

Ο «Ρ» απευθύνθηκε στο ΥΠΕΧΩΔΕ για τα έργα που είχαν χαρακτηριστεί τότε υψηλής προτεραιότητας, όπως το ρέμα του Αγ. Ιωάννη στη «Χαλυβουργική», η περιοχή της Γλυφάδας και τα αντιπλημμυρικά της Αττικής οδού. Οπως προκύπτει από τις απαντήσεις των αρμοδίων, ελάχιστα είναι τα έργα που έχουν γίνει και αυτά σε επίπεδο... μελετών! Αναλυτικά:

• Η μελέτη για το ρέμα του Αγίου Ιωάννη είχε εκπονηθεί από την ΕΥΔΑΠ σε προμελέτη. Στη συνέχεια η αρμόδια διεύθυνση του ΥΠΕΧΩΔΕ την τροποποίησε για να κάνει την οριστική μελέτη. Σύμφωνα με το ΥΠΕΧΩΔΕ, το ρέμα του Αγ. Ιωάννη στο ύψος της «Χαλυβουργικής» δημοπρατήθηκε στις 16/12/2004. Το συμφωνητικό εργολαβίας υπογράφηκε στις 24/6/2005. Ο συνολικός εκτιμώμενος χρόνος για την εκπόνηση του έργου είναι ...12 μήνες. Το ΥΠΕΧΩΔΕ ισχυρίζεται ότι θα λυθεί οριστικά το πρόβλημα.

Την ίδια στιγμή, όπως αποκάλυψε ο «Ρ», άρχισαν εργασίες από το ΥΠΕΧΩΔΕ στο ίδιο σημείο για την αντιπλημμυρική προστασία. Οπως μας είπαν από το υπουργείο, το έργο αυτό είναι προσωρινό και ουδεμία σχέση έχει με τη μελέτη για τη συνολική αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής. Οπως διευκρίνισαν, πρόκειται για προσωρινό έργο, το οποίο απλά θα «ανακουφίσει τους κατοίκους», αλλά σίγουρα δε θα λύσει το πρόβλημα.

• Η περιοχή της Γλυφάδας, όπως είναι γνωστό, είναι από τις πρώτες που θα υποστούν τις συνέπειες της έλλειψης της αντιπλημμυρικής προστασίας. Μάλιστα, τις πλημμύρες θα τις προκαλέσει το ίδιο το... τραμ, το οποίο έχει κόψει τη ροή των νερών κατά μήκος της λεωφόρου Μεταξά, καθώς δεν έχει προβλεφτεί κανένα αντιπλημμυρικό έργο και δεν αποκλείεται πλέον να χρειαστεί να ξηλωθούν ακόμη και οι γραμμές του σε αυτό το σημείο. Από το ΥΠΕΧΩΔΕ παραδέχονται το πρόβλημα, αλλά το μόνο που έχουν κάνει είναι να ανταλλάξουν... αλληλογραφία με το υπουργείο Μεταφορών. Σύμφωνα με το ΥΠΕΧΩΔΕ, το αρμόδιο υπουργείο είναι το Μεταφορών.
• Η ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων κινδυνεύει, καθώς μέρος των ομβρίων από τα αντιπλημμυρικά έργα της Αττικής οδού οδεύουν στο ρέμα της Ραφήνας, το οποίο όμως δεν μπορεί να τα αντέξει μιας και ακόμη δεν έχουν γίνει τα απαραίτητα έργα διευθέτησης. Από το ΥΠΕΧΩΔΕ, μας απάντησαν ότι βρισκόμαστε ακόμη στη φάση της σύνταξης του... μαθηματικού ομοιώματος για την υδρολογική λεκάνη του ρέματος. Δηλαδή, ακόμη στο αρχικό στάδιο της μελέτης. Οπως ξεκαθάρισαν, η μελέτη αυτή την περίοδο συντάσσεται και αποτελεί επικαιροποίηση παλιότερης προμελέτης της ΕΥΔΑΠ.

Εντάξει, ξέρω! Δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Και εσείς θα κάνετε τις αναγκαίες διαπραγματεύσεις. Θα κουβεντιάσετε «διεξοδικά»: Γιώργος ή Κώστας. Και επειδή κανένας δε θα θέλει να υποχωρήσει, θα το «στρίψετε» και εσείς, όπως οι Γερμανοί. Τι Γκέρχαρντ, τι Αγκέλα; Τι Κώστας, τι Γιώργος; Το νόμισμα ίδιο είναι. Και εσείς, βέβαια, ίδιοι είστε!

Οσο γρηγορότερα, λοιπόν, κάνετε και εσείς το δικό σας συνασπισμό, τόσο καλύτερα και για σας και για τον τόπο. Θα φύγουν τα φύλλα της συκής, άλλωστε δεν έχουν, πια, τίποτα να κρύψουν τα καημένα, και θα εμφανιστείτε, όπως ακριβώς σας γέννησε η μάνα σας. Σοσιαλχριστιανοδημοκράτες! Μακρύ, κάπως, το όνομα, μεστό, όμως, από νοήματα! Γιατί αγκαλιάζει όλο το φάρδος και το πλάτος του συστήματος. Και την ηθική του, βέβαια. Και τη δική σας, επίσης.

Οσο θα είστε, έστω και στα χαρτιά χωρισμένοι, θα είστε αναγκασμένοι να αλληλοκατηγορείστε! Και αυτό δε διευκολύνει τη λύση των προβλημάτων. Αντίθετα, γεννάει καινούρια. Κάθε τόσο, η ΝΔ μιλάει για τις κομπίνες του ΠΑΣΟΚ, και το ΠΑΣΟΚ απαντάει για τις κομπίνες της ΝΔ! Γίνατε και οι δυο «ρόμπες», όπως λένε οι πιτσιρικάδες. Αφήστε που αυτή η αντιπαράθεση, για να έχει ενδιαφέρον, πρέπει να τη θερμαίνετε κάθε τόσο. Να «δίνετε» κάθε τόσο ονόματα. Μια ο Πάχτας, μια ο Ρεγκούζας...

Φοβάμαι, όμως, πως όσο ο ανταγωνισμός γίνεται σκληρότερος, και γίνεται καθημερινά σκληρότερος, γιατί είναι νόμος της κοινωνίας σας αυτό, τόσο και εσείς θα βρίσκεστε κοντύτερα στον κίνδυνο να εκτραπείτε. Και πάνω στη διεκδίκηση της εξουσίας, σε κάποια αποστροφή του λόγου σας, να ανοίξετε τους ασκούς του Αιόλου! Να μιλήσετε για το Ελσίνκι, για το Μάαστριχτ, για τη Λισαβόνα. Να πείτε για την Τουρκία και το Αιγαίο. Για τα Σκόπια και την Αλβανία. Οχι με τον τρόπο που τα λέτε σήμερα, αλλά με τον τρόπο που συνέβησαν τα γεγονότα. Τρομάζω στην ιδέα ο ανταγωνισμός να σας ανοίξει το στόμα. Με πιάνει σύγκρυο με αυτά που θα πείτε!

Εμπρός, λοιπόν, κύριοι. Ο κύβος ερρίφθη! Οι Γερμανοί έδειξαν το δρόμο. Η ΕΕ, τα νέα πολυεθνικά σχήματα απαιτούν καινούριες πολιτικές οντότητες. Πολιτικές οντότητες που δε θα εκφράζουν αντικρουόμενα (μικρο)συμφέροντα. Που δε θα (αυτο)καταναλώνονται σε (μικρο)πολιτικές αντιπαραθέσεις. Πολιτικές οντότητες, που θα μοιάζουν με τους παλιούς βασιλιάδες και τους παλιούς αυτοκράτορες. Οι οποίοι εκφράζανε το «σύνολο» της αυτοκρατορίας τους.

Τελευταία ασπίδα κατά της φτώχειας είναι η οικογένεια στην Ελλάδα, όπως μας πληροφορούν οι έρευνες που έκανε το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών μαζί με τη Στατιστική Υπηρεσία και ανακοινώθηκαν πρόσφατα στα συμπεράσματα για το «Κοινωνικό Πορτρέτο της Ελλάδας». Ασπίδα, λοιπόν, κατά της φτώχειας η οικογένεια και, κατ' επέκταση, καταφύγιο των νέων, που μπαίνουν στην παραγωγική διαδικασία σε αρκετά μεγαλύτερη ηλικία, σε σχέση με πριν από μερικά χρόνια.

Ωστόσο, σχετικά μ' αυτό, υπάρχουν πολλές συζητήσιμες πλευρές. Η υλική στήριξη των νέων ανθρώπων - και μάλιστα των κοριτσιών - συχνά φρενάρει την εξέλιξη των νέων ανθρώπων. Η ανεργία και η ανασφάλεια στη σύγχρονη εργασιακή ζούγκλα, το γεγονός ότι οι νέοι μαθαίνουν πώς «βγαίνει το ψωμί» στα 30 τους ή και αργότερα, αφού σ' αυτό τους έχει οδηγήσει το ίδιο το σύστημα, δυσκολεύουν αφάνταστα τη δημιουργία δικής τους ζωής και οικογένειας. Ιδιαίτερα για τις νέες γυναίκες, που η έναρξη της εργασιακής τους ζωής μπορεί να συμβαδίζει με την έναρξη της μητρότητας, οι δυσκολίες είναι ακόμα περισσότερες. Οπως βεβαίως και πλευρές, που εκφράζονται με την «υπερπροστασία» ορισμένων γονιών προς τους νέους και δυσκολεύουν την ωρίμανσή τους για την αντιμετώπιση των δυσκολιών στη σύγχρονη κοινωνική ζωή. Αλλά επίδραση στην κοινωνικοποίησή τους ασκούν και διάφοροι άλλοι θεσμοί, μηχανισμοί (π.χ. εκπαίδευση, Εκκλησία, αλλά και μέσα ενημέρωσης με τα αρνητικά πρότυπα που καλλιεργούν).

Αλλά να μιλήσουμε και με μια εκπρόσωπο της νέας γενιάς, για το πώς βιώνουν οι νέοι τα πρότυπα που τους πολιορκούν: Είναι η Νίκη Κυριαζή, ιδιωτική υπάλληλος και μέλος του ΚΣ της ΚΝΕ. Ενώ αυξάνονται, λέει, οι κίνδυνοι για τους νέους ανθρώπους από κάθε άποψη (π.χ. ναρκωτικά) και υπάρχει μια διάθεση για υπερπροστασία - μάλλον άγχος θα έλεγα από την πλευρά των γονέων - από την άλλη πλευρά, υπάρχει η αντικειμενική δυσκολία να παρακολουθήσουν τα παιδιά τους, με την εξής έννοια: Εξαιτίας της εντατικοποίησης της δουλιάς και της ζωής γενικότερα, όλο και περισσότερο λείπουν από το σπίτι, με επιπτώσεις στη συναισθηματική επαφή που μπορεί να έχουν με τα παιδιά, στο χρόνο που μπορούν να διαθέσουν για να κουβεντιάσουν μαζί τα προβλήματά τους. Η αποξένωση, ο ατομικισμός σε όλα τα επίπεδα, επηρεάζει και την οικογένεια. Η γενικότερη κατάσταση που επικρατεί στην κοινωνία δεν μπορεί να μην αγγίζει ακόμα και τις προοδευτικές οικογένειες. Π.χ., η αγωνία να καταφέρουν τα παιδιά να βρούνε μια δουλιά και να τα βγάλουν πέρα... Αλλά τα πρότυπα που επηρεάζουν την προσωπικότητα των νέων εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, είναι μια ιστορία που ξεκινάει από τα πρώτα χρόνια.

- Τα κοριτσάκια με τι πρότυπα μεγαλώνουν σήμερα;

- Τα κοριτσάκια ασχολούνται ακόμα με τις κούκλες, όχι τόσο με τις νοικοκυρές κούκλες, με τα κατσαρολικά όπως παλιά, αλλά σίγουρα με την ομορφιά της κούκλας, το ντύσιμό της... Από την άλλη πλευρά, τα αγοράκια παίζουν όχι μόνο με αυτοκινητάκια, αλλά και με ρομπότ, κάνουν πολέμους με σύγχρονα μέσα, ασχολούνται με ηλεκτρονικά παιχνίδια. Με ηλεκτρονικά και με πόκεμον παίζουν και τα κορίτσια - ίσως με άλλο περιεχόμενο. Εκτός από άντρες υπερήρωες, έχουν «βγει» και κοπέλες υπερήρωες.

- Και τα περιοδικά;

- Ας δούμε τις κυκλοφορίες και το τι περνάνε στη νεολαία. Ιδιαίτερα τα περιοδικά τύπου λάιφ στάιλ απευθύνονται σε νέους και των δύο φύλων και προβάλλουν ό,τι αφορά τον πετυχημένο επαγγελματία ή, αντίστοιχα, την πετυχημένη επαγγελματία, που κατορθώνουν να είναι και όμορφοι και τα 'χουν καταφέρει να αντεπεξέρχονται σε όλα τα επίπεδα - σαν σύγχρονοι υπερήρωες και αυτοί! Και, βέβαια, το κριτήριο είναι το οικονομικό, αυτό καθορίζει αν είναι πετυχημένος ή όχι, το κόστος, σ' ό,τι αφορά θυσίες, ιδανικά κλπ., δε συζητιέται πουθενά. Αντίθετα, η εξωτερική εμφάνιση, τι ρούχα φοράς, αυτό το επιφανειακό που υπάρχει παντού, αυτό είναι και το πρότυπο.

Η τηλεόραση παίζει μεγάλο ρόλο σήμερα, είναι ο βασικός πια παράγοντας διαμόρφωσης της συνείδησης της νεολαίας. Κι εδώ στο λάιφ στάιλ, οι κουτσομπολίστικες εκπομπές στοχεύουν και στις νέες. Ισως με πιο διακριτικούς τρόπους απ' ό,τι στο παρελθόν. Οσον αφορά τις βραζιλιάνικες σειρές και τις εκπομπές τύπου Μπιγκ Μπράδερ, νομίζω ότι οι προσπάθειες που κάνουν για να αλλάξουν το περιεχόμενό τους δείχνουν ότι δεν πιάνουν πια στον ίδιο βαθμό όπως παλιότερα. Ολες αυτές οι συζητήσεις για το «πώς να φτάσουμε πιο πολύ στα άκρα» και σ' όλο και κάτι καινούριο να βάλουμε, έχουν να κάνουν και με το ότι αυτού του είδους οι εκπομπές έχουν αρχίσει να κουράζουν...

- Υπάρχει κάποια τάση της νεολαίας να στρέφεται προς το υπερφυσικό;

- Δεν είναι ένα καινούριο φαινόμενο. Υπάρχει. Πολλές νέες κοπέλες ασχολούνται, λ.χ., με τα ζώδια και άλλα παρεμφερή...

- Και η θρησκεία;

- Νομίζω ότι η Εκκλησία κάνει πολύ σοβαρή προσπάθεια να προσεγγίσει τη νεολαία, όχι μόνο με τον παραδοσιακό τρόπο, μέσω του κηρύγματος, π.χ. με το ραδιόφωνο, περιοδικά και άλλα μέσα που είναι οικεία στη νεολαία. Περνάει μηνύματά της πιο έμμεσα και σε μεγάλο βαθμό αυτό έχει αποτελέσματα.

Αλλά και μέσα από την εκπαίδευση, τα εκκλησιαστικά σχολεία και τι προσφέρουν στα παιδιά (αν λάβει κανείς τη γενικότερη κατάσταση στην εκπαίδευση), την ανωτατοποίηση των εκκλησιαστικών σπουδών (με την εργασιακή ανασφάλεια που υπάρχει). Η Εκκλησία έχει και τα μέσα να τα κάνει όλα αυτά και τη στήριξη από την πολιτεία και από όλες τις πλευρές. Δεν ξέρω, αν αυτό αφορά περισσότερο τα κορίτσια, αλλά υπάρχει ενδιαφέρον για την Εκκλησία από τη νεολαία. Δεν έχει το χαρακτήρα που είχε στο παρελθόν, π.χ. να πηγαίνουν απαραίτητα κάθε Κυριακή στην Εκκλησία. Ομως, η άποψη ότι μια ανώτερη δύναμη υπάρχει και θα μας λύσει τα προβλήματα ή ότι θα έρθει η δικαιοσύνη κλπ. υπάρχει στο πίσω, ή στο μπροστινό μέρος του μυαλού πολλών νέων ανθρώπων.

Τι διεξόδους μπορεί να έχει σήμερα η νεολαία; Μα, τον αγώνα για τα δικαιώματά της, που είναι συνυφασμένος με τον αγώνα ενάντια στο σύστημα, που γεννά και αναπαράγει τα προβλήματά της, τις ανασφάλειές της, τα εμπόδια για μια πραγματική ζωή, όπου οι νέοι και οι νέες θα καθορίζουν οι ίδιοι τη ζωή τους μαζί με όλο το λαό.