Θανάσης ΜΠΑΛΟΔΗΜΑΣ

Πώς καταληστεύεται ο πλούτος της Αλβανίας. Ποιοι Ελληνες δραστηριοποιούνται εκεί και σε ποιους τομείς. Πώς εξελίσσεται ο ανταγωνισμός με άλλες καπιταλιστικές δυνάμεις

Οι Αλβανοί αποκαλούν τη χώρα τους «Σκιμπερία». Δηλαδή, «τόπο των βράχων». Το 79% της επιφάνειάς της καλύπτεται από άγρια βουνά και τραχιά οροπέδια. Οι Αλβανικές Αλπεις θεωρούνται επέκταση των Δειναρικών και συνεχίζονται προς τα νότια, ως Πίνδος.

Ανάμεσα στα βουνά κυλούν ορμητικά ποτάμια - προίκα κανονική για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας - όπως ο Δρίνος (το μεγαλύτερο), ο Βαγιάνα, ο Αώος, ο Σκούμπι.

Υπάρχουν όμορφες λίμνες. Η Οχρίδα, που μόνο η νοτιοδυτική της άκρη είναι αλβανική και η υπόλοιπη της ΠΓΔΜ. Η νότια άκρη της Μικρής Πρέσπας. Η Σοβιανή, η Καμέντ, η Σκούταρι, η Κιλούγια.

Ο ποταμός Σκούμπι χωρίζει την Αλβανία σε δύο χωριστά εθνολογικά τμήματα. Την Γκεγκαρία, στα βόρεια, που κατοικείται από τους Γκέγκηδες. Και στην Τοσκαρία, στο νότο, που κατοικείται από τους Τόσκηδες. Εχουν διαφορές στα ήθη και τα έθιμα και μιλούν ξεχωριστές διαλέκτους. Στη βόρεια Αλβανία, η γκέγκικη διακρίνεται στη διάλεκτο του Ελβασάν, των Τιράνων και της Σκόδρας, και στην ανατολική γκέγκικη που μιλιέται και στην ΠΓΔΜ και το Κοσσυφοπέδιο. Επίσημη γλώσσα των κράτους είναι η τοσκική διάλεκτος.

Η δομή της οικογένειας είναι ακόμα πατριαρχική, προπάντων στις πολύ ορεινές περιοχές. Ακόμα και σήμερα, στην εποχή της μεγάλης μετανάστευσης, τα παιδιά διατηρούν ισχυρό το αίσθημα του ανήκειν σε μια «φάρα». Η φυλή στέκεται πάνω από την οικογένεια. Τα μέλη της φάρας πηγαίνουν πίσω στο χρόνο, ολόκληρες γενιές και έχουν κοινή την καταγωγή τους. Διάσημες είναι οι φυλές των Μηδριτών, των Κλεμεντί, της Λιούμας.

Υπάρχει εθνική υπερηφάνεια στους Αλβανούς; Μετά τα όσα έχουν ειπωθεί γι' αυτούς και τα όσα κάποιοι εξ αυτών έκαναν, με αποτέλεσμα να βγει το όνομα όλων; Σε ένα εστιατόριο, παραγγείλαμε ελληνικό κρασί. Μια παρέα Αλβανών έπινε αλβανικό. Αλλάξαμε την παραγγελία, για να το δοκιμάσαμε. Τα μάτια του νεαρού σερβιτόρου έλαμψαν. Χαρούμενος, λίγο αργότερα, επέστρεψε στο τραπέζι μας, για να ρωτήσει αν μας άρεσε.

Στην κωμόπολη Κρούια, μαθητές του δημοτικού πραγματοποιούν εκπαιδευτικές εκδρομές στο Μουσείο Σκεντέρμπεη, οικοδομημένο δίπλα στο κάστρο του εθνικού τους ήρωα. Τα πιτσιρίκια χάσκουν μπροστά στον υπερμεγέθη αγριωπό ανδριάντα, ακούγοντας από τον ξεναγό για τα κατορθώματα των προγόνων τους. Κάθε λαός έχει την ιστορία του. Κάθε λαός έχει την υπερηφάνεια του.

Πιστεύουν στο ελληνικό, το ιταλικό, το γερμανικό όνειρο. Το βιώνουν, μέσα στις διαστάσεις που οι ίδιοι ορίζουν. Ο Ιλίρ ήταν στην Ελλάδα τέσσερα χρόνια. Στην Αλβανία ήταν τυροκόμος. Στην Ελλάδα δούλεψε σε βενζινάδικο. Δυο βάρδιες. Τα δυο αδέλφια του στην οικοδομή. Ζούσαν σε ένα δώμα με κοινόχρηστη τουαλέτα. Ο,τι κέρδιζαν το έβαζαν στην άκρη. Τους «έκοψε» και απέφυγαν τις παρατράπεζες. Εκμεταλλευόμενοι μετά την κατάρρευση των πυραμίδων, το χάος και τις ανάγκες συμπατριωτών τους, αγόρασαν φτηνά μια έκταση και έκτισαν μια τριώροφη κατοικία. Αγόρασαν και ένα οικόπεδο στο παραμελημένο σήμερα Δυρράχιο, που οι πληροφορίες τους λένε ότι θα αναπτυχθεί τουριστικά. Θέλουν να κατασκευάσουν ξενοδοχείο. Θα πάρουν και ένα δάνειο. Από αμερικάνικη τράπεζα. Την εμπιστεύονται ότι δε θα τους κλέψει. Λένε ότι θα τα βολέψουν.

Αλβανός, στέλεχος ξένης επιχείρησης που δραστηριοποιείται στην Αλβανία, παραδέχεται ότι γίνονται μεγάλες απάτες και διασπάθιση του δημόσιου χρήματος. Ελληνας κατασκευαστής που ανέλαβε κάποια οδικά έργα, λένε ότι πήρε το χρήμα και έφυγε στα μισά του έργου βρίσκοντας διάφορες δικαιολογίες. Το αντιμετωπίζει ψύχραιμα και δηκτικά. «Εδώ κλέβουν από το ελληνικό δημόσιο, που λέτε ότι είναι καλύτερα οργανωμένο. Δε θα κλέψουν από το αλβανικό; Ασε...».

Νομίζουν ότι θα τα καταφέρουν. Και αυτή η «ευρωπαϊκή ενσωμάτωση» δείχνει να τους έχει γίνει εμμονή. Στην ελληνική, επιχειρηματική παροικία των Τιράνων κυκλοφορεί η εξής ιστορία: Ενας Ελληνας πήγε εκεί και άνοιξε μια αντιπροσωπεία. Παράλληλα άνοιξε και ένα μπαρ. Οι αρχηγοί της φάρας που έλεγχε εκείνο το τμήμα της πόλης, εμφανίστηκαν ένα βράδυ στο μαγαζί. Κάθισαν με τον Ελληνα ιδιοκτήτη σε ένα τραπέζι, ήπιαν, γέλασαν. Η κουβέντα πήγε στην «προστασία». «Ποια προστασία; Εγώ σας φέρνω χρήματα. Σας κάνω καλό. Σας βάζω στην Ευρώπη. Και εσείς θέλετε να με κλείσετε. Αστε τα, ρε αδέλφια, αυτά. Και όποτε θέλετε να έρχεστε από το μαγαζί να σας κερνάω και ένα ποτό». Εφυγαν. Και όποτε εμφανίστηκαν πάλι από το «αμαγαζί», ήταν πάντα «κύριοι». Ούτε φασαρίες, ούτε μεθύσια. Ηθελαν να δείχνουν «Ευρωπαίοι».

Μια χώρα, ένας λαός που έχει κακολογηθεί τόσο, έχει ανάγκη να δείξει τα αντίθετα. Να ανήκει κάπου, όπου δε θα κατηγορείται πια συλλήβδην, από όλους τους άλλους.

Αυτή η άποψη προωθείται κύρια από την ανώτερη και μεσαία κάστα που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια, κάνοντας βρωμοδουλιές ή δουλεύοντας για ξένους επιχειρηματίες, οι οποίοι πληρώνουν καλύτερα και τακτικά. Σε αυτήν την κάστα αρέσουν πολύ τα ξένα τραγούδια. Ειδικά εκείνα των χωρών που επενδύουν στην Αλβανία και ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Χώρος παιχνιδιού, ανάμεσα σε μπάζα και σκουπίδια

Το λεωφορείο καθυστερούσε να ξεκινήσει για την πρωτεύουσα. Μια μπουλντόζα πέρασε κάτω από μια μεταλλική γέφυρα πεζών. Ο οδηγός της δεν υπολόγισε το ύψος και ο υψωμένος εκσκαφέας παρέσυρε και γκρέμισε τη μάλλον ετοιμόρροπη μεταλλοκατασκευή. Μετά από κάποια ώρα, ο οδηγός της πείστηκε να σηκώσει τη γέφυρα με τον εκσκαφέα, προκειμένου να περάσουμε.

Συνεχίσαμε το δρόμο μας. Ενας δρόμος σε άθλια κατάσταση, γεμάτος λακκούβες. Κεντρικός όντας, σε προϊδέαζε για την κατάσταση του επαρχιακού δικτύου. Δεξιά και αριστερά πολύχρωμες πινακίδες προϊόντων, πολλά από αυτά ελληνικά. Και παντού ολόγυρα, η μιζέρια...

Βρεθήκαμε πρόσφατα στην Αλβανία και έτσι μας δόθηκε η ευκαιρία να δούμε από κοντά την κατάσταση εκεί και να την περιγράψουμε - όσο το δυνατόν πιστότερα - σε ένα οδοιπορικό, η δημοσίευση του οποίου ξεκινά σήμερα και θα συνεχιστεί τις επόμενες ημέρες.

Η Αλβανία έκανε λάθη στο παρελθόν. Λάθη σε ένα διαφορετικό κοινωνικό καθεστώς, το οποίο οικοδομούσε σε δύσκολες συνθήκες. Σήμερα η πραγματικότητα είναι διαφορετική, κάτω από ένα άγριο καπιταλιστικό καθεστώς που δε λογαριάζει τον άνθρωπο, αφήνοντάς τον «στην τύχη του»... Στην Αλβανία όποιος έχει κάτι, το πουλά. Κλοπιμαία, προίκες, κληρονομιές, προϊόντα. Αν έχει λίγα τσιγάρα ή αρώματα (λαθραία, φυσικά), βγάζει ένα κασελάκι και στήνεται κάτω από ένα δέντρο. Αν έχει λάστιχα με φορεμένες τις ζάντες από Mercedes ή BMW, και σπίτι με αυλή, θα κάνει την αυλή «αντιπροσωπεία». Αν δεν έχει αυλή, αλλά ο τοίχος του σπιτιού είναι στο δρόμο, θα καρφώσει μερικές σανίδες («δανεικές» από κάποια οικοδομή), θα στήσει την παράγκα και θα πουλά. Λάστιχα, φρούτα, τυρί, τενεκέδες.

Τυπική εικόνα προαστίου των Τιράνων. Αναρχη δόμηση, μπετόν, «ανάπτυξη»

Δε θα νοιαστεί κανείς για τα σκουπίδια. Τόνοι από οτιδήποτε άχρηστο και χρησιμοποιημένο απλώνονται στους δρόμους των πόλεων και των χωριών. Σε χαράδρες που γίνονται χωματερές. Σε ρέματα που ρυπαίνονται ανεπανόρθωτα. Και δίπλα στα σκουπίδια, λειτουργούν αυτοσχέδια σφαγεία. Αμνοερίφια σφάζονται επιτόπου. Δίπλα στο δρόμο, στη σκόνη και το καυσαέριο, τεμαχίζονται. Το αίμα ξεπλένεται από το οδόστρωμα με λίγο νερό και τα σφάγια κρεμιόνται από τα τσιγκέλια. Φυσικά εκτός ψυγείου.

Οι Αλβανοί ονομάζουν τη χώρα τους «τόπο των βράχων». Και είναι έτσι. Με ψηλά βουνά, τραχιά οροπέδια, όμορφες λίμνες

Το ιστορικό κέντρο των Τιράνων είναι όμορφο και θα μπορούσε να είναι ακόμα περισσότερο, αν ήταν καθαρό. Η κεντρική πλατεία, η πλατεία Σκεντέρμπεη με την Οπερα, το Εθνικό Μουσείο, την κεντρική τράπεζα, για το σχέδιο της οποίας ο αρχιτέκτονας απέσπασε διεθνές βραβείο. Δρόμοι και χώροι μεγάλοι, ανοιχτοί για να αναπνεύσεις και να νιώσεις τον ουρανό, χωρίς γκρίζους όγκους να σε βαραίνουν.

Στην ευθεία μέχρι το ποταμάκι Λάνα και μετά, περπατάς στα πλατιά πεζοδρόμια της Λεωφόρου Μαρτύρων του Εθνους, κάτω από πανύψηλα δέντρα, που χαρίζουν απλόχερα τη σκιά τους. Φαντάζεστε μια Πανεπιστημίου με πλατάνια; Περνάς δίπλα από το πρωθυπουργικό μέγαρο, μέχρι το τέρμα της λεωφόρου όπου συναντάς την Ακαδημία Τεχνών και τη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου. Τα κτίρια αυτά είναι και τα πιο παραμελημένα. Δείγμα - και αυτό - της κατρακύλας που έχει πάρει η χώρα σε ό,τι αφορά (και) την Παιδεία, την Τέχνη, την Επιστήμη. Αντίθετα το υπουργείο Ιδιωτικοποιήσεων, στέκει αναπαλαιωμένο και φρεσκοβαμμένο, έτοιμο να υποδεχτεί κουστουμαρισμένους, ατσαλάκωτους μεγαλοκαρχαρίες.

Παιδιά του δημοτικού, ακούν για τα κατορθώματα των προγόνων τους, στο Μουσείο Σκεντέρμπεη, στην κωμόπολη Κρούια

Αν η οικοδόμηση συνεχιστεί, με τους ίδιους ρυθμούς και τον ίδιο τρόπο, τουλάχιστον τα Τίρανα θα αντιμετωπίσουν σε δέκα - είκοσι χρόνια, προβλήματα αστικής ασφυξίας, μπαζωμένων ρεμάτων, ατμοσφαιρικής ρύπανσης και πλημμυρών. Η χώρα είναι ορεινή, με χαράδρες και ρέματα παντού, ενώ τα αντιπλημμυρικά έργα δεν αποτελούν προτεραιότητα των διοικούντων.

Για την κυκλοφοριακή κίνηση δε χρειάζεται να περιμένουμε δέκα και είκοσι χρόνια. Το μποτιλιάρισμα είναι χαρακτηριστικό της ζωής των πόλεών τους. Αλλωστε, τα αστικά συγκροτήματά τους δε σχεδιάστηκαν για ευρεία χρήση αυτοκινήτου, αλλά για Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, πεζοπορία και ποδηλασία. Ομως, οι σύγχρονοι Αλβανοί βιάζονται να γίνουν «Ευρωπαίοι». Μπορεί το σπίτι να είναι ετοιμόρροπο, όμως η Mercedes θα είναι παρκαρισμένη απ' έξω. Ενδειξη «προόδου» και «πλούτου» για όσους τα «κονόμησαν» με κάποιον τρόπο, συνήθως παράνομο. Δεν έχει σημασία αν είναι προϊόν κλοπής ή μεταχειρισμένη τέταρτο και πέμπτο χέρι, εισηγμένη από τη Γερμανία. Αρκεί να υπάρχει.

Τώρα τελευταία, η άρχουσα τάξη της Αλβανίας έχοντας βγάλει αρκετά από δραστηριότητες όπως πώληση κρατικών επιχειρήσεων, ξέπλυμα χρήματος, λαθρεμπόριο όπλων, εμπόριο ναρκωτικών και γυναικών, πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα. Τζιπ. Ισως ωθεί σε αυτήν την επιλογή και το μαύρο χάλι του οδικού δικτύου, που κάνει πλούσιους τους κλεπταποδόχους και εμπόρους αμορτισέρ.

Στα χωριά, βιάζονται να επιδείξουν είδη λαϊκής τέχνης και να τα πουλήσουν, για να ενισχύσουν το ισχνό αγροτικό εισόδημα. Ζωγραφίζουν σε πιάτα δικέφαλους αετούς, προσωπογραφίες του εθνικού τους ήρωα, του Σκεντέρμπεη και της Αλβανίδας Μητέρας Τερέζας. Πουλάν φλοκάτες, σκακιέρες που μάλλον ξέμειναν από παίκτες, μπακίρια.

Τα παιδιά τρέχουν (όπως όλα τα παιδιά του κόσμου) να συναντήσουν τους ξένους. Τα κορίτσια κάθονται και παρατηρούν. Τα αγόρια μετά από λίγο βαριούνται και επιστρέφουν (όπως τα περισσότερα αγόρια του κόσμου) στην μπάλα. Φορούν φανέλες ιταλικών ποδοσφαιρικών ομάδων. Τους παραδόθηκαν, μέσω κάποιας ανθρωπιστικής βοήθειας από την Ιταλία. Είτε κάποιος Ιταλός στρατιώτης της «KFOR», σκέφτηκε να κάνει το ψυχικό του προπαγανδίζοντας παράλληλα την ομάδα της αρεσκείας του. Στα παμπάλαια λεωφορεία των αστικών και υπεραστικών συγκοινωνιών βλέπεις κρεμασμένα πίσω από το παρ - μπριζ τα αντίστοιχα κασκόλ. Η Αλβανία οδεύει στο δρόμο του σάπιου καπιταλισμού.

Η αρχαία αυτή χώρα άντεξε πολλές επιθέσεις. Και κατόρθωσε, κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, να κρατήσει τη συνέχεια, αυτό που λέμε εθνική ταυτότητα. Ηρθαν περίοδοι στην αρχαία και τη σύγχρονη ιστορία της, που όλα έδειχναν, πως το νήμα, που έδενε το χτες με το σήμερα, κόπηκε. Και το αύριο δεν θα είχε καμία σχέση με το χτες. Ομως, όλα αυτά ήταν εντυπώσεις. Η αρχαία αυτή χώρα κατόρθωνε, έστω και μετά από μακρά σιωπή, να συνεχίσει το τραγούδι της.

Τις χειρότερες μέρες της η αρχαία αυτή χώρα τις γνώριζε κάθε φορά που ο εχθρός ήταν εσωτερικός. Δε μιλάω, για τους εμφυλίους πολέμους, που είχε αρκετούς. Μιλάω για τις ειρηνικές περιόδους. Οταν τα πράγματα κυλούσαν «ομαλά». Οταν γινότανε «εκλογές» και είχε «δημοκρατικές» κυβερνήσεις. Οταν, ιδιαίτερα, τίποτα δε διέκοπτε τις «δημοκρατικές» διαδικασίες. Οταν δεν υπήρχε απειλή.

Αυτοί οι κοντοί άνθρωποι, κομπλεξικοί και δυστυχισμένοι όπως ήταν, δημιούργησαν, με τα ΜΜΕ, τα σχολεία, την εκκλησία και τους άλλους θεσμούς της εποχής, μια βαριά παθητική ατμόσφαιρα από άκρη σε άκρη της χώρας. Σιγά - σιγά, θέλοντας να δημιουργήσουν κακέκτυπα πολιτών, που να τους μοιάζουν, χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που διέθεταν, επιβάλανε στους πολίτες τις δικές τους συμπεριφορές. Σχεδόν κανένας στην επικράτεια δε μιλούσε για την πολιτική, για τη φιλοσοφία, για τον έρωτα - και όποιοι κόντρα στους νόμους και στις εντολές όρθωναν το ανάστημά τους, καταγγέλλονταν σαν «εκτός τόπου και χρόνου» και είχαν τις συνέπειες, που επιβάλλεται σε ανθρώπους, που χαρακτηρίζονται «εκτός τόπου και χρόνου». Στους ανθρώπους, δηλαδή, που δε δέχονται να γίνουνε νάνοι.

Στην περίοδο αυτή, λοιπόν, στην περίοδο των νάνων, άνοιξαν καινούρια ιπποδρόμια, θεσπίστηκαν νέα στοιχήματα, οι κρυφές συναλλαγές δε γινότανε, πια, μόνον στο σκοτάδι, ο καθένας αγόραζε και πούλαγε ελεύθερα τη δημόσια περιουσία, κατοχυρώθηκε με νόμο η μίζα στα μεγάλα δημόσια έργα, άνοιξαν τα σύνορα για τους ξένους στρατούς και κάθε λογής τυχοδιώκτες. Η χώρα έδειχνε ευτυχισμένη, αλλά δεν ήταν. Ο λαός έδειχνε να ευημερεί, αλλά δεν ευημερούσε.

Εκεί που οι νάνοι έκαναν τη μεγαλύτερη ζημιά ήταν στις Αξίες. Αυτές τις κορυφώσεις του ανθρώπινου πολιτισμού. Κάθε τι που είχε όγκο έπρεπε να μικρύνει.

Κάθε τι που είχε βάρος έπρεπε να αδυνατίσει. Ετσι, περίτεχνα και επιστημονικά, με όλα τα ηθικά - και κυρίως, με τα ανήθικα - μέσα, που διέθεταν, εισέβαλαν στις συνειδήσεις των πολιτών. Με μικρές και με μεγάλες δόσεις φαρμάκων, τα περισσότερα των οποίων είχαν γλυκιά επίστρωση, για να καταπίνονται εύκολα, άλλαξαν την κυκλοφορία του αίματος. Το ήπαρ, πια, δεν έστελνε καθαρό αίμα στις καρδιές. Εστελνε ακάθαρτο και δηλητηριασμένο. Οι άνθρωποι έγιναν χλωμοί.

Ετσι έχουμε μεγάλες τοιχογραφίες μεγάλων διαδηλώσεων, επικά ποιήματα συγκρούσεων εργατών με την αστυνομία, γραπτά και γκραβούρες με φοιτητές στα πεζοδρόμια, τεράστιες πορείες για την ειρήνη. Εχουμε βιβλία και θεατρικά έργα, μεγάλες χορογραφίες και υπέροχες μουσικές συνθέσεις. Εχουμε εξαιρετικά γλυπτά και άλλα καταπληκτικά έργα τέχνης. Εχουμε πάνω απ' όλα ανθρώπους που αντιστάθηκαν στην υποτέλεια και στη φθήνια. Η αρχαία χώρα, όπως έδειξε η μετέπειτα ιστορία της σώθηκε και από αυτή τη λαίλαπα.

Κυβέρνηση, Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, «Αθήνα 2004 ΑΕ», σε συγχορδία, ισχυρίζονται ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 θα αφήσουν πίσω τους έργα, ως μία σημαντική κληρονομιά για την Αθήνα. Αντί όμως για ανάπτυξη και βελτίωση της ζωής του λαού, αυτό που στην πραγματικότητα θα συμβεί θα είναι τσιμεντοποίηση, εμπορευματοποίηση και κερδοσκοπική εκμετάλλευση από το μεγάλο κεφάλαιο των ζωτικής σημασίας ελεύθερων χώρων της Αθήνας και της Αττικής.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα αφήσουν πίσω τους νέους μηχανισμούς καταστολής, περιστολή συλλογικών και προσωπικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, μαζική εμπέδωση και εφαρμογή του εθελοντισμού. Ακόμα και τα ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων, σύμφωνα με τις πρόσφατες δηλώσεις του πρωθυπουργού, πρέπει να υποταχθούν στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου. Στα πλαίσια αυτά όλος ο Δημόσιος Τομέας, οι δήμοι, οι νομαρχίες, κρατικοί φορείς και οργανισμοί καλούνται να προσαρμοστούν.

Πρόσφατα, το υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης υπέγραψε Επιχειρησιακό Σχέδιο Συνεργασίας με την «Αθήνα 2004» για το σχεδιασμό δράσεων - υπηρεσιών, σχετικά με τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων. Αυτό το σχέδιο θα υποστεί περαιτέρω επεξεργασία των επιμέρους μέτρων που περιέχονται στους τρεις άξονες δράσης του. Ωστόσο, αποκαλύπτει σε μεγάλο βαθμό τους πολιτικούς στόχους της κυβέρνησης και της «Αθήνας 2004».

1. Η ευθεία αναφορά του Επιχειρησιακού Σχεδίου περί αξιοποίησης των περιαστικών δασών ως κύριων χώρων αναψυχής των επισκεπτών του 2004, με επίκληση μάλιστα της σημαντικά μειονεκτικής θέσης της Αθήνας σε χώρους πρασίνου και αναψυχής δημιουργεί σοβαρές υπόνοιες πως, με πρόσχημα την Ολυμπιάδα, τα περιαστικά δάση της Αττικής θα παραδοθούν στους επιχειρηματίες για να τα μετατρέψουν σε χώρους αναψυχής και ψυχαγωγίας.

Εδώ και μια δεκαετία περίπου έχει εκδηλωθεί επιχειρηματικό ενδιαφέρον για τη διαχείριση (και βέβαια την εκμετάλλευση) των ορεινών όγκων της Αττικής. Το ενδιαφέρον αυτό περιβλήθηκε φιλοπεριβαλλοντική πρόθεση. Υπήρξαν κατευθυνόμενα δημοσιεύματα που εξήραν το ρόλο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην προστασία, ανάδειξη και διαχείριση των ορεινών όγκων την οποία το «κακό» δημόσιο με τους μηχανισμούς του (βλέπε δασική υπηρεσία) δεν μπορεί να διεκπεραιώσει.

2. Οι λεπτομέρειες δεν είναι ακόμη γνωστές αλλά όλα μαρτυρούν ότι θα υπάρξει στην κυριολεξία κατάληψη του δημόσιου χώρου των Ολυμπιακών Δήμων από τις εταιρίες - χορηγούς των Ολυμπιακών Αγώνων και τα προϊόντα τους. Εκτός των καθορισμένων από το νόμο 2730/99 και τους μεταγενέστερους νόμους, χώρων για τις Ολυμπιακές εγκαταστάσεις, προβλέπεται η διαμόρφωση Ολυμπιακών χώρων και διαδρομών για αναψυχή, εμπορία Ολυμπιακών προϊόντων, ζωντανή αναμετάδοση αγωνισμάτων, καθώς επίσης και η ανάπλαση και αναβάθμιση «ειδικών αστικών περιοχών».

Προβλέπεται ακόμα ότι τα αλσύλλια και οι χώροι πρασίνου που βρίσκονται εντός του πολεοδομικού ιστού θα δεσμευτούν μέσω μιας μητροπολιτικής οργανωτικής δομής για τις ανάγκες της «Αθήνα 2004».

Θα ήταν λάθος οποιουδήποτε καλοπροαίρετου να θεωρήσει ότι αρμοδιότητες των ΟΤΑ θα τεθούν υπό αναγκαστική διαχείριση μόνο για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα των 17 ημερών των Ολυμπιακών Αγώνων, δεδομένου ότι:

• Είναι γνωστή η θέση της κυβέρνησης και του υπουργείου Εσωτερικών ότι οι πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ στην Αττική πρέπει να περιοριστούν σε νέα αποδοτικότερα (σύμφωνα με τα κυβερνητικά κριτήρια) σχήματα μέσω ενός νέου προγράμματος συγχωνεύσεων, συνενώσεων, παρόμοιου με τον «Καποδίστρια».
• Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί χωρίς ενδοιασμούς την τακτική «του καρότου και του μαστιγίου» με τις αρμοδιότητες των ΟΤΑ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι παιδικοί σταθμοί («εσείς αποφασίζετε αν θα αναλάβετε την αρμοδιότητα» - όσο οι ΟΤΑ «τσιμπούσαν» στην «εκτίμηση» των διαχειριστικών τους ικανοτήτων από την κυβέρνηση αλλά μετά, «θα τους πάρετε, θέλετε δε θέλετε και θα βάλετε τους γονείς να πληρώνουν και τροφεία - όταν τελείωσε η «δοκιμαστική» περίοδος εφαρμογής της νέας αρμοδιότητας).
• Ουδείς - πλην κυβερνητικών αρμοδίων - γνωρίζει έναντι ποίων ανταλλαγμάτων η «Αθήνα 2004» πέτυχε υψηλές χορηγίες για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Οταν πάντως βουλευτές του ΚΚΕ ζήτησαν ενημέρωση για τη Σύμβαση Marketing μεταξύ ΔΟΕ και «Αθήνα 2004» καθώς και για το χορηγικό πρόγραμμα της εταιρίας, ενημερώθηκαν ότι «η καθ' οιονδήποτε τρόπο δημοσιοποίηση του περιεχομένου της σύμβασης θα... επιδρούσε αρνητικά στην προσπάθεια μεγιστοποίησης των προσδοκωμένων από τους υποψήφιους χορηγούς ανταλλαγμάτων».

3. Για τις δράσεις και τα συγκεκριμένα μέτρα του Επιχειρησιακού προγράμματος αποφασίζουν το υπουργείο Εσωτερικών και η «Αθήνα 2004». Πληρώνουν όμως οι ΟΤΑ! Η συμμετοχή του υπουργείου που ανέρχεται στο ποσό των 100 δισ. δρχ. (συνολικά το πρόγραμμα θα κοστίσει 140 δισ. δρχ.) θα καλυφθεί από το Ειδικό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΕΠΤΑ,) από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους(ΚΑΠ) της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), τον κρατικό προϋπολογισμό, τα περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα και από εθνικούς πόρους.

Γίνεται επίσης σαφής διευκρίνιση ότι εάν οι δήμοι υπογράψουν μνημόνια συνεργασίας με την «Αθήνα 2004» με νέες δεσμεύσεις πέραν όσων προβλέπονται στο επιχειρησιακό πρόγραμμα, θα πρέπει να διασφαλίσουν άλλους πόρους. Πρόκειται για αυθαίρετη παρακράτηση πόρων της Αυτοδιοίκησης, η οποία συντελείται με τη συναίνεση ΚΕΔΚΕ, ΤΕΔΚΝΑ.

4. Μέχρι το 2004 και με σκοπό να εξασφαλιστεί η συναίνεση του λαού στα αντιλαϊκά σενάρια που προωθούνται, με ευκαιρία τους Ολυμπιακούς Αγώνες, θα χρηματοδοτηθεί ένα πρόγραμμα ημερίδων, συνεδρίων, εκδηλώσεων που θα διοργανώνονται από τους ΟΤΑ και από τα οποία θα αποκλείεται κάθε άλλη άποψη πέραν της κυβερνητικής και όσων συναινούν σε αυτήν.

Απτό παράδειγμα το τελευταίο «Διεθνές Συνέδριο» της ΤΕΔΚΝΑ με θέμα τη συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, το οποίο ήταν στην κυριολεξία «Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει». Για να μην ξεφύγει καμία «παραφωνία», το υπουργείο αναλαμβάνει να καθορίσει το πλαίσιο των εκδηλώσεων ώστε να διασφαλιστεί συντονισμός και ενιαία στρατηγική.

Με εγκυκλίους του προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση α' και β' βαθμού θα δίνει οδηγίες μέσω των περιφερειών τις οποίες θα καθιστά υπεύθυνες για την υλοποίηση του προγράμματος. Προβλέπεται επίσης ότι οι δήμοι και οι νομαρχίες θα διακινούν με δικούς τους μηχανισμούς το έντυπο και άλλο ενημερωτικό υλικό που θα εκδίδει η «Αθήνα 2004».

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την άρχουσα τάξη, ώστε να υλοποιήσει επιλογές που υπό άλλες συνθήκες θα συναντούσαν σημαντικές αντιδράσεις. Ολοι θυμούνται τι είχε γίνει πριν από αρκετά χρόνια με την πρόταση Λαμπράκη για τα περιαστικά δάση, με άμεσο αποτέλεσμα να «παγώσουν» αυτά τα σχέδια. Σήμερα, επιβάλλεται ο λαός να μην υποκύψει στα ωραία λόγια της νέας «Μεγάλης ιδέας». Αλλά να αποκαλύψει τις πραγματικές προθέσεις και να αγωνιστεί για την ανατροπή τους.