Οδηγηθήκαμε σε αδιέξοδο. Μας είχε, στο μεταξύ, ανέβει και η πίεση. Στραφήκαμε προς την Ασκητική, μήπως και τα βρούμε. Μπα! Χειρότερα. «Είναι έργο μεταφυσικό», ο ένας. «Είναι έργο άκρως συντροφικό», ο άλλος. Και οι οδηγοί στο φανάρι να σταυροκοπιούνται!

Από το σημείο αυτό και μετά, τα πράγματα άρχισαν να ομαλοποιούνται! Και οι δυο, μετά από μικρό πέρασμα χρόνου, συμφωνήσαμε πως δεν είναι ο Μπους που αποφασίζει, βέβαια. Πως αυτή η «παγκόσμια διοικητική ανωνυμία» είναι μια τεχνητή «μαύρη τρύπα». Μέσα στην οποία χωράει - και γι' αυτό δημιουργήθηκε, άλλωστε - ό,τι πιο «μαύρο» και αντιδραστικό υπάρχει σήμερα στον κόσμο. Και χωράει, δυστυχώς, και την αδιαφορία του κόσμου.

Και ξαφνικά τον χάνω. Κατεβαίνει από το πεζοδρόμιο και πάει στα παράθυρα των οδηγών. Τους βαράει τα τζάμια. «Κύριοι, ξέρετε ποια είναι η είδηση της ημέρας;», φωνάζει. Κανένας δεν απαντάει. Πιθανόν να τον θεωρούν και τρελό. «Δεν ξέρετε, ε; Η είδηση της ημέρας», απαντάει μόνος του, «είναι ότι εξαγγέλθηκε το μεγαλύτερο εξοπλιστικό πρόγραμμα στην ιστορία της Γης, με το πρόσχημα να κυνηγήσουμε τον Μπιν Λάντεν στα φαλακρά βουνά του Αφγανιστάν και συ με κοιτάζεις που μαλώνω με το φίλο μου. Μη σταματάς, ξεκίνα με κόκκινο. Τράβα να τσακιστείς»!

Σταδίου και Πεσματζόγλου. Τετάρτη βράδυ.

Η κυβέρνηση επείγεται να ανοίξει το φάκελο του Ασφαλιστικού, που θα αρχίσει να συζητείται από τα μέσα Φλεβάρη, ενώ πιέζεται από την Ευρωπαϊκή Ενωση να τελειώνει μια ώρα αρχύτερα.

Πολύς λόγος γίνεται σε διάφορες αναλογιστικές μελέτες και προτάσεις μεταρρύθμισης του Ασφαλιστικού για το δημογραφικό. Είναι όμως τόσο καθοριστικό για το μέλλον του ασφαλιστικού μας συστήματος το γεγονός ότι έχει αυξηθεί ο μέσος όρος ζωής και η πρόβλεψη πως οι εργαζόμενοι δε θα επαρκούν πια για να καλύψουν με τις εισφορές τους τις συνταξιοδοτικές ανάγκες, όπως κατά κόρο προβάλλεται; Να θυμίσουμε ότι στο παρελθόν οι Ελληνίδες είχαν - αυθαίρετα - ενοχοποιηθεί για τη μείωση των γεννήσεων, είχε μάλιστα αποδοθεί στην εργασία της γυναίκας το δημογραφικό πρόβλημα.

Οι ίδιες οι γυναίκες αποδίδουν την υπογεννητικότητα στην έλλειψη κοινωνικής προστασίας και υποδομής για τα παιδιά και την οικογένεια, βάζοντας το κράτος μπροστά στις ευθύνες του.

Ομως, και μια εισήγηση που έγινε πριν λίγες μέρες στο έβδομο πανελλήνιο συνέδριο γεροντολογίας - γηριατρικής από την Ηρα Εμκε - Πουλοπούλου μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Νέας Υόρκης και αντιπρόεδρο της Ελληνικής Εταιρίας Δημογραφικών Μελετών, αποδεικνύει - με επιστημονικά επιχειρήματα - ότι το δημογραφικό πρόβλημα δεν είναι καθοριστικό για το μέλλον των συντάξεων: Αλλες είναι οι αιτίες της αύξησης των δαπανών για τις συντάξεις, υπογραμμίζει, και το δημογραφικό δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σαν άλλοθι για την παραπέρα συρρίκνωση των ανεπαρκών συντάξεων και τον ακόμη μεγαλύτερο περιορισμό των παροχών Υγείας, που σήμερα δεν καλύπτουν τις ανάγκες του πληθυσμού, ιδιαίτερα των γυναικών που είναι «οι φτωχές των φτωχών».

Μια συνομιλία που είχαμε μετά το συνέδριο με την ομιλήτρια ήταν ιδιαίτερα διαφωτιστική:

Οι αναλογιστικές μελέτες υποστηρίζει, αμφισβητούνται και δεν είναι δυνατό να αποτελέσουν τη βάση για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος σε βάρος των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων. Ενας από τους λόγους είναι πως δε λαμβάνουν υπόψη το γεγονός ότι η Ελλάδα δε γνώρισε έκρηξη των γεννήσεων στη μεταπολεμική περίοδο και επομένως δε θα γνωρίσει την έκρηξη των γερόντων, που να οφείλεται σ' αυτόν τον παράγοντα μέχρι το 2020 - 2025. Η μεγάλη αύξηση των ατόμων πάνω από 65 χρόνων τα τελευταία χρόνια αντικατοπτρίζει την υψηλή γεννητικότητα της περιόδου του μεσοπολέμου και τη μείωση της θνησιμότητας των ηλικιωμένων. Είναι όμως γνωστό ότι στη χώρα μας δε σημειώθηκε εντυπωσιακή αύξηση των γεννήσεων μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως συνέβη σε πολλές χώρες της Ευρώπης και στην Αμερική. Επομένως, δεν είναι δυνατόν να προβάλλεται ο δημογραφικός παράγοντας ως βασική αιτία της αύξησης των δαπανών για τις συντάξεις και να προωθούνται μεταρρυθμίσεις, με στόχο τον παραπέρα περιορισμό του κοινωνικού κράτους και τη χειροτέρευση της οικονομικής θέσης των ηλικιωμένων με το πρόσχημα της γήρανσης του πληθυσμού. Η λογική των περιορισμένων πόρων και του υπερβολικού κόστους και τα επιχειρήματα της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού δεν ευσταθούν. Στις αναλογιστικές μελέτες δε λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της Κοινωνικής Ασφάλισης στην Ελλάδα και τα αίτια που προκάλεσαν την κρίση του Ασφαλιστικού συστήματος. Επίσης, δε λαμβάνουν υπόψη ότι η είσοδος μεταναστών - αν νομιμοποιηθούν και ασφαλιστούν - είναι δυνατόν να αλλάξει σημαντικά τη σχέση συνταξιούχων προς ασφαλισμένους και να βοηθήσει στην επίλυση της κρίσης του ασφαλιστικού συστήματος. Εξάλλου, κάθε αναλογιστική μελέτη για περίοδο μεγαλύτερη των 15-20 χρόνων στερείται σοβαρότητας και δεν είναι δυνατόν να στηρίξει μια τόσο σοβαρή μεταρρύθμιση όπως αυτή του ασφαλιστικού συστήματος, από την οποία εξαρτάται η ζωή των μελλοντικών γενεών ηλικιωμένων. Οι μεταρρυθμίσεις που προτείνονται και βασίζονται σε τρεις πυλώνες μεταξύ των οποίων και η ιδιωτική ασφάλιση με μαθηματική ακρίβεια θα καταλήξουν μετά από μερικά χρόνια στην αύξηση της φτώχειας και στον κοινωνικό αποκλεισμό των ηλικιωμένων - και ιδιαίτερα των ηλικιωμένων γυναικών.

Η ιδιωτική ασφάλιση δεν αφορά άτομα με χαμηλά εισοδήματα, με μερική απασχόληση ή ανέργους όπως είναι ιδιαίτερα οι γυναίκες. Οι πιο πολλές γυναίκες δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώνουν τις εισφορές της ιδιωτικής ασφάλισης, που ενέχει τον κίνδυνο κατάργησης της κοινωνικής αλληλεγγύης.

Το έλλειμμα της Κοινωνικής Ασφάλισης δεν είναι δυνατό να αντιμετωπιστεί, τονίζει η συνομιλήτριά μας, με τη μείωση του ποσοστού σύνταξης στο 40-60% των ενεργών αποδοχών, την επιδείνωση των όρων και προϋποθέσεων της συνταξιοδότησης πέρα από τα 60/65 (για τις γυναίκες και τους άντρες αντίστοιχα), τις δυσβάσταχτες εισφορές των ασφαλισμένων και την ιδιωτική ασφάλιση για όσους-ες μπορέσουν να αντέξουν τις πρόσθετες επιβαρύνσεις. Με τέτοια μέτρα κατεδαφίζεται η Κοινωνική Ασφάλιση και γίνεται προνόμιο για τους λίγους!

- Είπατε ότι το δημογραφικό πρόβλημα δεν είναι από τα πιο σημαντικά που επιβαρύνουν το ασφαλιστικό σύστημα... υπάρχουν πολύ σημαντικότερα;

- Ασφαλώς, όπως οι οφειλές του κράτους στα ασφαλιστικά ταμεία, η εισφοροδιαφυγή και οι εισφοροαπαλλαγές, οι καθυστερήσεις από τους εργοδότες εισφορών χρόνων ολόκληρων που βαρύνουν τους ίδιους και έχουν παρακρατηθεί από τους εργαζόμενους, η μη τήρηση από την πλευρά του κράτους της τριμερούς χρηματοδότησης, οι επιπτώσεις του πληθωρισμού, η λόγω κυβερνητικών παρεμβάσεων μη αξιοποίηση της περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων. Οι ασφαλιστικοί φορείς χρησιμοποιήθηκαν λ.χ. για παρεμβάσεις στο χρηματιστήριο και ένα μέρος των αποθεματικών τους τοποθετήθηκε σε μετοχές για την τόνωση της κεφαλαιαγοράς. Ετσι μετά το Σεπτέμβρητου 1999 μέχρι το τέλος του 2001 η κατάρρευση των χρηματιστηρίων εζημίωσε τους ασφαλιστικούς φορείς. Αλλά οι μελλοντικές συντάξεις δεν μπορούν να εξαρτώνται από τα παιχνίδια των κερδοσκόπων στα χρηματιστήρια...

Ετσι σημαντικός παράγοντας είναι ότι στα συστήματα Κοινωνικής Ασφάλισης το πρόβλημα δεν είναι ο μεγάλος αριθμός των συνταξιούχων, αλλά ο ανεπαρκής αριθμός των ασφαλισμένων εργαζόμενων. Και ανάμεσα στους ανασφάλιστους εργαζόμενους η συντριπτική πλειοψηφία είναι γυναίκες!

Η ανεργία έχει πολύ πιο σημαντικές επιπτώσεις στην Κοινωνική Ασφάλιση από το δημογραφικό παράγοντα. Ανεργία, ευελιξίες, μερική απασχόληση που αφορούν περισσότερο τις γυναίκες, επηρεάζουν αρνητικά τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος πολύ περισσότερο από τη γήρανση του πληθυσμού. Η αύξηση της ανεργίας έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση του αριθμού των απασχολουμένων, την απώλεια εισφορών και αυξημένες δαπάνες για τις παροχές ανεργίας. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ για το έτος 2000 ο ετήσιος μέσος όρος ανεργίας ήταν 11,1%. Ομως, τα επίσημα στοιχεία δεν αποτυπώνουν το πραγματικό μέγεθος της ανεργίας διότι δε συμπεριλαμβάνουν τη «συγκαλυμμένη ανεργία» στον αγροτικό τομέα, αυτούς που εργάζονται με ελαστικές μορφές απασχόλησης, με χαμηλές αμοιβές, χωρίς ασφάλιση, με δελτίο παροχής υπηρεσιών, τους ανασφάλιστους, τους αλλοδαπούς, αλλά και διότι δεν καταγράφουν τα φαινόμενα υποαπασχόλησης, εποχικής ανεργίας και γενικά την απασχόληση στην παραοικονομία. Το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας συγκεντρώνουν οι νέες γυναίκες. Αυτές οι περιπτώσεις αυξάνονται με ταχύ ρυθμό στη δεκαετία του '90.

Η νομιμοποίηση και η πλήρης ενσωμάτωση των μεταναστών στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας θα αποτελέσει μια από τις βάσεις στις οποίες το ίδιο θα στηριχτεί. Πάταξη της παραοικονομίας και της μαύρης εργασίας πρέπει να αποτελέσουν βασικό στόχο. Ανεργοι, μετανάστες και ανασφάλιστοι υπό ομαλές συνθήκες απασχόλησης και Κοινωνικής Ασφάλισης θα μπορούσαν μακροχρόνια να δώσουν λύση στην κρίση του ασφαλιστικού. Μια δημογραφική πολιτική με αύξηση της κοινωνικής προστασίας, με υπηρεσίες που θα βοηθούν τα ζευγάρια και την οικογένεια, μπορεί να αυξήσει τον αριθμό των γεννήσεων και να μειώσει την αναλογία των ηλικιωμένων στον πληθυσμό.

Ας μην ξεχνάμε ότι το κράτος χρωστάει στα Ταμεία τεράστια ποσά. Αν αυτά δεν είχαν αφαιρεθεί από το σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης, η περιουσία του σήμερα θα ήταν 20 τρισεκατομμύρια δραχμές και όχι 5,6 τρισ. δραχμές, οπότε θα υπήρχε εγγύηση της απρόσκοπτης λειτουργίας του μέχρι το 2023 - 2024!

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Νίκος ΠΕΡΠΕΡΑΣ

Eurokinissi

Ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος

Το πλήρες κείμενο των δηλώσεων του Γερ. Παπαδόπουλου έχει ως εξής:

- Το τελευταίο διάστημα υπάρχει πράγματι μια νέα σεισμική έξαρση στη χώρα μας;

- Την τελευταία βδομάδα, υπάρχει σχετική έξαρση στην ευρύτερη περιοχή του Νοτίου Αιγαίου, του Κεντρικού και Νοτίου Ιονίου. Αυτές οι τρεις σεισμογενείς εστίες, είναι οι εξής: Μία στο θαλάσσιο χώρο του Αργοστολίου στη Νότια Κεφαλονιά, μία στο θαλάσσιο χώρο του Κυπαρισσιακού Κόλπου και μία στην περιοχή του Πύργου Ηλείας. Οι τρεις αυτές εστίες είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους, ενώ εκείνη που αξίζει ιδιαίτερης έρευνας είναι η εστία του Πύργου Ηλείας, στην οποία παρατηρούμε μία σεισμική δράση μικρών μεγεθών από τις αρχές του Γενάρη.

- Πώς αξιολογείτε και εκτιμάτε εσείς αυτά τα φαινόμενα;

- Πολλές φορές στη συγκεκριμένη περιοχή, αλλά και σ' άλλες περιοχές, παρατηρούνται τέτοιες μικρές εξάρσεις, δεν οδηγούμαστε όμως σε μεγαλύτερο σεισμό. Υπάρχουν όμως και ορισμένες περιπτώσεις που οδηγηθήκαμε σε μεγαλύτερο σεισμό. Για το λόγο αυτό δεν μπορούμε με απόλυτη βεβαιότητα να προδικάσουμε ποια θα είναι η εξέλιξη της σεισμικής δραστηριότητας στη συγκεκριμένη περιοχή. Κατά τη γνώμη μου, το πιο πιθανό είναι να μην υπάρξει δυσμενής εξέλιξη, αλλά αυτό το λέω με επιφύλαξη.

- Κάτω από αυτές τις συνθήκες, εσείς τι περιμένετε να κάνει η πολιτεία;

- Επειδή πράγματι δεν μπορεί κανείς να πει με βεβαιότητα προς τα πού κλίνει η σεισμική δραστηριότητα, θα πρέπει σε κάθε περιοχή να υπάρχει πολύ καλά οργανωμένο σχέδιο αντιμετώπισης των σεισμών. Στις περισσότερες περιοχές της χώρας, τα σχέδια αυτά δυστυχώς δε βρίσκονται σε ικανοποιητικό επίπεδο και πρέπει να γίνει δραστική βελτίωσή τους. Και αυτό είναι μεγάλο μειονέκτημα που εξακολουθεί να υπάρχει στο όλο σύστημα αντισεισμικής προστασίας.

- Πρόσφατα, κατά το σεισμό των 6,6 Ρίχτερ στα Δωδεκάνησα, το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο αναγκάστηκε με δεύτερη ανακοίνωση να διορθώσει τα πρώτα στοιχεία που είχε δώσει. Το γεγονός αυτό είναι τυχαίο ή μήπως το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο χρειάζεται κάποια ενίσχυση της υποδομής του;

- Διεθνώς οι ανακοινώσεις των σεισμολογικών κέντρων πάντα έχουν έναν προκαταρκτικό χαρακτήρα. Η τελική ανακοίνωση γίνεται αργότερα, μετά τη συγκέντρωση περισσοτέρων στοιχείων. Εάν όμως ήμασταν καλύτερα εξοπλισμένοι σε όργανα, τόσο πιο πολύ θα μπορούσε να μειωθεί η διαφορά ανάμεσα στην προκαταρκτική και την τελική ανακοίνωση. Σας λέω χαρακτηριστικά ότι το 2000 το Ινστιτούτο αξιολογήθηκε από Διεθνή Επιτροπή Επιστημόνων που ορίστηκε από τη Γενική Γραμματεία Ερευνας και Τεχνολογίας. Μεταξύ των άλλων, διαπίστωσε ότι το Ινστιτούτο πρέπει να διπλασιάσει τον αριθμό των σεισμογραφικών σταθμών που σήμερα διαθέτει ανά την επικράτεια. Επίσης διαπίστωσε ότι με το σημερινό αριθμό σταθμών που διαθέτουμε, καταγράφουμε 100 φορές λιγότερους σεισμούς από ό,τι τα αντίστοιχα κέντρα στην Ιαπωνία και την Καλιφόρνια, όπου υπάρχει αντίστοιχα μεγάλη σεισμική δραστηριότητα. Σας πληροφορώ, λοιπόν, ότι από τότε - δύο χρόνια πια - δεν έχει προστεθεί κανένας σταθμός, παρότι έχει ζητηθεί η ανάλογη χρηματοδότηση.

«Η αντισεισμική θωράκιση της χώρας, η προστασία των κατοίκων και της περιουσίας τους από τους σεισμούς, είναι ζωτικής σημασίας έργο υποδομής», έχει τονίσει από το 1999 το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, προσθέτοντας ότι «μια τέτοια πολιτική δεν προσφέρεται για ψηφοθηρία, γι' αυτό δεν εφαρμόζεται. Απαιτεί τη μαζική και οργανωμένη παρέμβαση των εργαζομένων για την επιβολή της».

Η κυβέρνηση, βέβαια, φαίνεται πως δεν πιστεύει πως η αντισεισμική θωράκιση αποτελεί βασικό έργο υποδομής, προφανώς επειδή αυτό δεν εξυπηρετεί το μεγάλο κεφάλαιο. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, και κάτω από την πίεση φυσικά των γεγονότων, η κυβέρνηση εξήγγειλε ή έλαβε κάποια μέτρα, κυρίως κανονιστικά, όπως τον Νέο Αντισεισμικό Κανονισμό (ΕΑΚ - 2000), το νέο Κανονισμό Οπλισμένου Σκυροδέματος, τους Κανονισμούς Τεχνολογίας Χαλύβων και Σκυροδέματος, όμως και αυτά πάσχουν πολύ στον τομέα του ελέγχου εφαρμογής τους.

Το πόσο πίσω είμαστε, ακόμη στον τομέα της αντισεισμικής θωράκισης της χώρας, μπορεί να το κρίνει κανείς άνετα και μόνο αν ανατρέξει στις εξαγγελίες που έκανε ο υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γ. Τσακλίδης πριν από δύο μήνες στο 2ο Συνέδριο Αντισεισμικής Μηχανικής και Τεχνικής Σεισμολογίας. Εξαγγελίες για μέτρα που έχουν ζητήσει οι επιστημονικοί φορείς εδώ και δεκαετίες, όπως:

• Την επέκταση της χρήσης μικροζωνικών μελετών εναρμονισμένων με τις διατάξεις του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού.
• Την ολοκλήρωση της σύνταξης των νεοτεκτονικών χαρτών της Ελλάδας.
• Τη θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής συντήρησης των υφισταμένων κατασκευών.
• Την καθιέρωση του υποχρεωτικού και σε τακτά χρονικά διαστήματα προσεισμικού ελέγχου στα κτίρια που στεγάζουν κρίσιμες υπηρεσίες (δημόσιες υπηρεσίες, εκπαιδευτικά ιδρύματα, νοσοκομεία κλπ.) και σημαντικών έργων υποδομής (γέφυρες, λιμενικές εγκαταστάσεις κ.λπ.).
• Τη δημιουργία και διατήρηση μητρώου κτιρίου σε κάθε ιδιωτικό έργο, που να περιγράφει την κατάστασή του και τις παρεμβάσεις που έγιναν εκ των υστέρων.
• Τη λήψη ειδικών μέτρων για τον έλεγχο και τη διασφάλιση της ποιότητας των ιδιωτικών δομικών έργων (Μητρώο Κατασκευαστών, μητρώο βλαβέντων από σεισμούς κτιρίων, έλεγχοι υλικών κ.λπ.).
• Αντικειμενική πληροφόρηση του πληθυσμού με στόχο την ανάπτυξη αντισεισμικής συνείδησης.
• Προγράμματα συνεχιζόμενης κατάρτισης και εκπαίδευσης των μηχανικών κ.ά.

Οπως φάνηκε κατά τη διάρκεια του ίδιου Συνεδρίου υπάρχει μεγάλη ανάγκη ενίσχυσης των κτιρίων, ιδιαίτερα αυτών που κτίστηκαν με βάση τους παλιότερους Κανονισμούς (πριν το 1985), καθώς αποδεικνύεται πλέον έμπρακτα η τρωτότητά τους. Αντί, όμως, να πάρει κάποιο τέτοιο μέτρο η κυβέρνηση έσπευσε να καθιερώσει - με νομοσχέδιο που, ευτυχώς, προς το παρόν αποσύρθηκε - την υποχρεωτική ασφάλιση των κτιρίων, θέλοντας να αποφύγει ακόμη και αυτά τα ανεπαρκή κονδύλια που δίνει για την αποκατάσταση των σεισμοπλήκτων.

Με το ίδιο ακριβώς πρίσμα αντιμετωπίζεται και η αντισεισμική έρευνα. Οπως χαρακτηριστικά τόνισε στο ίδιο συνέδριο ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ Γ. Πενέλης, «ενώ το κράτος διαθέτει κατά μέσο όρο 50 δισ. δρχ. ετησίως για αποκατάσταση των ζημιών (έναντι 150 δισ. δρχ. που υπολογίζεται το κόστος), για την επιστημονική έρευνα διατίθενται ελάχιστα, αν και όπως έχει καταδειχτεί είναι δυνατόν η έρευνα να μας οδηγήσει σε μελλοντικές κατασκευές ικανές να αντισταθούν στο σεισμό».