Μια βόλτα αν κάνει κάποιος στα μαγαζιά τις μέρες των γιορτών, διαπιστώνει ότι για τους εμποροϋπαλλήλους την ώρα που σχολάνε δεν είναι καθόλου μέρες γιορτών, αφού τα πρόσωπα και... τα πόδια τους μαρτυρούν πολλά.

Από τις 9 το πρωί - το αργότερο - μέχρι τις 8 το βράδυ - τυπικά, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις τα μαγαζιά μένουν ανοιχτά μέχρι τις 9 το βράδυ - είναι όρθιοι, έτοιμοι να εξυπηρετήσουν τους πελάτες στο κάθε κατάστημα. Πολλοί από αυτούς δουλεύουν μόνο αυτή την περίοδο αφού είναι «εποχικοί» και κατά συνέπεια δεν έχουν ούτε ασφάλιση, ούτε ένσημα, ούτε το δικαίωμα να ζητήσουν υπερωρίες. Οι παλιότεροι, μπορεί να έχουν τα παραπάνω, έχουν όμως και το φόβο ότι τα χρόνια περνάνε και μπορεί κάποια μέρα ξαφνικά να πεταχτούν από το κάθε αφεντικό στο δρόμο επειδή απλώς μεγάλωσαν...

Ο «Ρ» και φέτος έκανε μια βόλτα στα μαγαζιά, όχι όμως για να δει τις βιτρίνες, αλλά για να δει και να μιλήσει με αυτούς που δουλεύουν πίσω από αυτές... Ο λόγος λοιπόν είναι δικός τους...

Η Χαρούλα Μιχελή είναι πωλήτρια σε μαγαζί με ανδρικά. Δουλεύει 12 χρόνια στο χώρο του εμπορίου και είναι παντρεμένη με ένα παιδί τεσσάρων ετών. Μόνο εκείνη ξέρει πόσο εορταστικό είναι το ωράριο, αφού δεν προλαβαίνει καλά καλά να δει το παιδί της. Ειδικά φέτος που τα μαγαζιά ήταν δύο Κυριακές ανοιχτά, ήταν ακόμα χειρότερα. «Για εμάς τις εργαζόμενες μητέρες είναι πολύ δύσκολα, αφού δεν μπορούμε να χαρούμε ούτε τις γιορτές ούτε το παιδί μας, ούτε το σπίτι μας», μας λέει και συνεχίζει: «Το ωράριο είναι πολύ σκληρό και δεν προλαβαίνουμε να κάνουμε τίποτα. Οσο για τις γιορτές, δεν τις καταλαβαίνουμε καθόλου, αφού μέχρι και τις παραμονές είμαστε μέχρι αργά στο μαγαζί ενώ μετά τρέχουμε να προλάβουμε κανένα μαγαζί μήπως και ψωνίσουμε κάτι». Οταν τη ρωτάμε αν βλέπει το παιδί της και τι λέει εκείνο, χαμογελάει και κουνά το κεφάλι και λέει: «Ασε καλύτερα, του λείπουμε πολύ και συνεχώς ρωτάει: Πάλι στη δουλιά θα πάτε;».

Ενα παιδί έχει και η Ζωή που δουλεύει σε κατάστημα υποδημάτων, το οποίο όπως μας λέει δεν το βλέπει καθόλου. «Για μας οι γιορτές είναι... τίποτα», σημειώνει και σίγουρα κανείς δεν μπορεί να τη χαρακτηρίσει για κυνισμό, αφού «άμα δουλεύεις σαν τρελός, δεν καταλαβαίνεις ούτε γιορτές ούτε τίποτα. Το μόνο που θες είναι να ξεκουραστείς και να κάτσεις στο σπίτι σου».

Παρόμοια είναι η κατάσταση και για τη Βάσω που δουλεύει 17 χρόνια σε μαγαζί υποδημάτων και όπως είπε, το εορταστικό ωράριο είναι: «... μαύρο χάλι και αδιόρθωτο. Αν ρωτήσεις το 95% των γυναικών εμποροϋπαλλήλων το ίδιο πράγμα θα σου πουν». Οταν τη ρωτάμε «γιατί», μας απαντά: «Τρεις βδομάδες δουλεύουμε από το πρωί ως το βράδυ και δε νιώθουμε ούτε γιορτές, ούτε Χριστούγεννα. Εγώ καταλαβαίνω ότι είναι γιορτές κάθε βράδυ που φεύγω και πάω σπίτι και περνάω από το Σύνταγμα! Βλέπω τους ανθρώπους με ψώνια, με δώρα και τότε καταλαβαίνω ότι ήρθαν οι γιορτές. Είμαι τυχερή που δεν έχω παιδιά, γιατί αν είχα σίγουρα θα το είχα σκοτώσει μετά από τόση κούραση να μου ζήταγε να πάμε βόλτα».

Οσον αφορά τα χρήματα και τα παραπάνω που μπορεί να παίρνουν με τις υπερωρίες, η Βάσω μας λέει: «Με την κούραση που τραβάμε ακόμα και τα ελάχιστα που παίρνουμε παραπάνω δε μετράνε».

Αυτή είναι η κατάσταση που αντιμετωπίζουν εμποροϋπάλληλοι οι οποίοι είναι λίγο μεγαλύτεροι στην ηλικία και παλιοί στο επάγγελμα. Οι νέοι είναι κατά πολύ χειρότερα και αυτό φαίνεται από τα λεγόμενά τους.

Η Εύη είναι υπάλληλος σε γνωστό πολυκατάστημα. Δουλεύει εδώ και δύο χρόνια, αλλά χρειάστηκε ένας χρόνος με τρίμηνες συμβάσεις, με τετράωρα πρωί και απόγευμα για να υπογράψει τελικά σύμβαση αορίστου χρόνου. Τώρα όπως μας λέει: «Οχι ότι ησύχασα, αλλά δεν τρέμει η ψυχή μου κάθε τρίμηνο αν θα μου ανανεώσουν τη σύμβαση». Οσον αφορά τις γιορτές, η Εύη είπε: «Οι γιορτές είναι για τους καταναλωτές. Εμείς είμαστε απαραίτητοι για να εξυπηρετούμε τους πελάτες. Ούτε γιορτές δεν έχει για μας, ούτε τίποτα. Για την ακρίβεια, εμείς γιορτάζουμε μετά τα Χριστούγεννα, που μπορούμε να ξεκουραστούμε λιγάκι...».

Σε σούπερ μάρκετ δουλεύει η Μαρία. Το πρωί ξεκίνησε με σφουγγάρισμα, συνέχισε με το φόρτωμα στα ράφια, μετά πήγε στο ταμείο και εμείς την «πετύχαμε» ξανά στα ράφια. Η Μαρία είναι δύο χρόνια στο μαγαζί αλλά η τακτική του μαγαζιού είναι ίδια από την αρχή όπως μας λέει: «Οποιος δεν έχει δουλιά πρέπει να βρίσκει και άμα δε βρίσκει του βρίσκουνε με το ζόρι». Στην ερώτηση πώς περνάνε οι γιορτές στο μαγαζί, η Μαρία ξεσπά σε γέλια και λέει ειρωνικά: «Πολύ ωραία!» για να συνεχίσει: «Σπίτι μου μπορεί να μην έχω προλάβει να στολίσω δέντρο, αλλά εδώ έχω τρελαθεί να στολίζω». Αναφορικά με την κούραση, η Μαρία τονίζει: «Οταν τελειώνει η δουλιά δε νιώθουμε ούτε τα πόδια, ούτε τα χέρια μας. Το μόνο που θέλουμε είναι ένα κρεβάτι και να κοιμηθούμε για μια βδομάδα για να φύγει η κούραση των τελευταίων ημερών».

Η Χαρά δουλεύει σε μεγάλο κατάστημα ρούχων, στο κέντρο. Δεν έχει ούτε ασφάλιση, ούτε ένσημα τις κολλάνε, ούτε «Δώρο» παίρνει, αφού την έχουν προσλάβει μόνο για τις γιορτές. Ενα χρόνο ψάχνει για δουλιά και όμως ακόμα δεν μπορεί να βρει. Δουλεύει τρεις μήνες εδώ, δύο μήνες εκεί και τίποτα. Φέτος είναι η δεύτερη χρονιά σε ένα μαγαζί και ελπίζει μήπως και την προσλάβουν μόνιμα. Για τις γιορτές όπως μας λέει: «Εγώ και κάτι άλλες κοπέλες όπως εγώ, κάνουμε ό,τι μπορούμε μήπως και μας προσλάβουν μόνιμα. Αν σου πούνε μείνε μια ώρα ακόμα θα μείνεις. Δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς και ας είναι παραμονή Χριστουγέννων...».

Δεν είναι «κανονικές» εργαζόμενες, δε δουλεύουν στον ίδιο εργασιακό χώρο, στέκονται όρθιες και μιλάνε ακατάπαυστα, τριπλοδιαφημίζουν τις εταιρίες και δεν πληρώνονται καλά. Ετσι «συστήνονται» οι προωθήτριες. Γυναίκες εργαζόμενες, μ' ένα εκπτωτικό κουπόνι στο χέρι ή μ' ένα προϊόν - «τιμή γνωριμίας» προσφορά στον πελάτη του καταστήματος. Αυξημένη η παρουσία τους την περίοδο των γιορτών στα σούπερ μάρκετ και τα πολυκαταστήματα και ακόμη πιο εντατικοποιημένη η δουλιά τους τις γιορτές, αφού από τη δική τους δουλιά οι πωλήσεις πολλαπλασιάζονται.

Το επάγγελμα της προωθήτριας γνωρίζει «άνθηση» τα τελευταία χρόνια. Σημαντική πλευρά και σκόπιμα καλυμμένη η «βαρύτητα» της δουλιάς. Οι εργαζόμενες, δε διαφημίζουν και δεν πουλάνε μόνο ένα συγκεκριμένο προϊόν, αλλά όλη τη «φίρμα» των προϊόντων. Οι πωλήσεις στα πολυκαταστήματα, όταν υπάρχει το «πρόγραμμα» όπως λέγεται, τριπλασιάζονται ενώ οι μισθοί των 5.500 - 6.500 δρχ. την ημέρα θεωρούνται αμελητέοι.

Μητέρες, φοιτήτριες και άνεργες αναζητούν δουλιά στα γραφεία προώθησης πωλήσεων, στους μεσάζοντες. «Θεωρείται δουλιά "εύκολη" για τις συγκεκριμένες κατηγορίες γυναικών -μας λέει η Μαρία- στην ουσία όμως δουλεύεις όταν θέλει να διαφημίσει η εταιρία. Τα γραφεία έχουν ένα μικρό σταθερό πυρήνα εργαζομένων και άλλες έχουν απασχόληση όταν "προκύψει". Οπως καταλαβαίνετε, ο υποτιθέμενος μισθός δεν είναι μισθός, το γραφείο παίρνει περισσότερα για μας. Αρκεί να σας πω ότι η ημιαπασχόληση είναι... πολλών ταχυτήτων. Διαχωρίζουν τις κοπέλες ανάλογα με την εξωτερική εμφάνιση και συμπεριφορά, ένας μικρός αριθμός, κυρίως από γραφεία μοντέλων, πληρώνονται καλά και δουλεύουν λίγες ώρες την ημέρα».

Μεγάλο πρόβλημα, αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενες με την «ταυτότητά» τους: ενώ δεν είναι υπάλληλοι των σούπερ μάρκετ, των πολυκαταστημάτων, των ηλεκτραγορών, οι εργοδότες θέλουν να «βοηθάνε» στη δουλιά. «Δε μας πληρώνουν και μας ζητάνε να δουλέψουμε. Σε μεγάλα σούπερ μάρκετ έχουν διώξει κοπέλες γιατί αρνήθηκαν να κάνουν, κάτι παραπάνω», μας λέει η Ελένη. «Ετσι δημιουργείται αντίθεση με τους άλλους εργαζομένους. Δεν αισθανόμαστε και δεν είμαστε σταθεροί. Γυρνάμε όλη την Αθήνα. Δημιουργείται μια λαθεμένη νοοτροπία. Λες και δεν είμαστε εργαζόμενες, λες και δεν κουραζόμαστε, λες και δεν αδικούμαστε».

Η άποψη τέλος, ορισμένων εργοδοτών για «ελαφριά» δουλιά διαψεύδεται από λόγια εργαζομένων: «Η πολύωρη ορθοστασία, μαζί με τη συνεχή ομιλία και τα ράφια με τα προϊόντα γύρω σου, κυριολεκτικά σε τρελαίνει, οι πολλές ώρες δουλιάς σ' εξουθενώνουν. Η αστάθεια της δουλιάς και του χώρου, το ότι δουλεύεις μέσω γραφείου, οξύνει την ανασφάλεια και το άγχος, γιατί δε νιώθεις αλληλέγγυος με τους άλλους εμποροϋπάλληλους».

Η μερική απασχόληση, το ωρομίσθιο, η τρομοκρατία και η ασυδοσία των εργοδοτών, μαζί με αρκετές ώρες σκληρής και ιδιαίτερα κουραστικής επιπλέον δουλιάς, είναι αυτά που βιώνουν οι εμποροϋπάλληλοι και συνθέτουν τα στοιχεία μιας εικόνας που δεν είναι καθόλου γιορταστική.

Πρωταγωνιστές και φέτος είναι οι πολυεθνικές και η κυβέρνηση που έχουν διαμορφώσει μια άθλια κατάσταση για τους εργαζόμενους, τόσο στο εμπόριο όσο και γενικότερα.

Οι πολυεθνικές, από τη μια έχουν θέσει τους δικούς τους όρους στη λειτουργία της αγοράς, αφού έχουν πετύχει ως ένα βαθμό την απελευθέρωση του ωραρίου και σε κάποιες περιπτώσεις λειτουργούν όποτε θέλουν εκείνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα «Βίρτζιν Μέγκαστορ» που λειτουργούν, στο χώρο του «Βίλατζ Παρκ» στο Ρέντη και το Σάββατο μέχρι και τις 10 το βράδυ, ενώ έχουν κάνει επανειλημμένες προσπάθειες να καταπατήσουν την αργία της Κυριακής.

Οσον αφορά τις εργασιακές σχέσεις, οι πολυεθνικές του εμπορίου επιβάλλουν τις 3μηνες, 4μηνες και 5μηνες συμβάσεις, μετατρέποντας τις εργασιακές σχέσεις όλο και σε πιο «ευέλικτες». Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του «Πράκτικερ», στο Αιγάλεω το 20% των υπαλλήλων του είναι ωρομίσθιοι. Παρόμοια κατάσταση επικρατεί και στα σούπερ μάρκετ «Carrefur» (Καρφούρ) και DIA στα οποία μεγάλος αριθμός εργαζομένων είναι 4ωροι. Η κατάσταση φτάνει στα όρια όταν σε καταστήματα «Καρφούρ» - «Μαρινόπουλος» στο κέντρο, καλούνται εργαζόμενοι να δουλέψουν μερική απασχόληση με γιγαντοαφίσες: «Θέλεις να δουλέψεις μερική απασχόληση;».

Η φετινή χρονιά άλλωστε έχει ένα επιπλέον αρνητικό στοιχείο, αφού τα καταστήματα είναι ανοιχτά και τις δύο τελευταίες Κυριακές του χρόνου, από ένα χουντικό νόμο που λειτουργεί από το 1971!!!

Αρωγός και χορηγός των πολυεθνικών η κυβέρνηση και ο υπουργός Εργασίας Τ. Γιαννίτσης, με το τελευταίο αντεργατικό νομοσχέδιο, το οποίο είναι και το τελικό ίσως χτύπημα σε αυτό που μέχρι πρόσφατα ονομάζαμε εργασιακές σχέσεις. Συγκεκριμένα, με το τελευταίο αντεργατικό νομοσχέδιο επιχειρείται η κατάργηση του σταθερού ημερήσιου χρόνου, η αύξηση της μερικής απασχόλησης, με αποτέλεσμα η υπερωριακή απασχόληση να γίνεται «δώρο» στους εργοδότες, αφού θα μπορούν να μην καταβάλλουν το αντίστοιχο τίμημα. Και όλα αυτά με το πρόσχημα ότι θα μειωθεί η ανεργία.

Τη στιγμή, μάλιστα, που ο χώρος του εμπορίου είναι ο χώρος - πείραμα, αφού έχει εφαρμοστεί ήδη η μερική απασχόληση και οι επιπτώσεις για τους εργαζόμενους είναι κάτι παραπάνω από ολέθριες.

Αρχισαν τα «όργανα»...

Μπροστά στην κατάσταση αυτή, λοιπόν, οι έμποροι δεν μπορούσαν να μην επωφεληθούν από την ανοχή της κυβέρνησης και τα νομοσχέδιά της.

Ετσι, στα Χανιά λίγες μέρες πριν τις γιορτές ο Εμπορικός Σύλλογος Χανίων ανακοινώνει στις τοπικές εφημερίδες ένα εορταστικό ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων στην πόλη, αγνοώντας προκλητικά τόσο τους εργαζόμενους όσο και την ισχύουσα νομοθεσία, με «επιμήκυνση» μισής έως και δυόμισι ωρών επιπλέον!

Το ωράριο επιμηκύνεται κατά μισή ώρα τις καθημερινές, ώστε αντί να κλείνουν στις 8 μ.μ. να κλείνουν στις 8.30 μ.μ., και τις δύο Κυριακές κατά δυόμισι ώρες, δηλαδή αντί να κλείσουν στις 6 μ.μ. να κλείσουν στις 8.30 μ.μ.!!!

Στη Θεσσαλονίκη τα μαγαζιά κλείνουν μισή ώρα αργότερα από ό,τι στην Αθήνα, ενώ τα σούπερ μάρκετ «Μασούτης», και «Αρβανιτίδης - Γαλαξίας» επιχειρούν να καταπατήσουν την αργία της Κυριακής.

Να υπενθυμίσουμε ότι σημαντική ευθύνη στην κατάσταση αυτή έχει και ο νομάρχης Θεσσαλονίκης Κ. Παπαδόπουλος, που επανειλημμένα έχει επιχειρήσει να καταργήσει ουσιαστικά την κυριακάτικη αργία για τα καταστήματα που λειτουργούν σε περιοχές οι οποίες βρίσκονται εκτός του πολεοδομικού συγκροτήματος. Απόφαση που είχε δημιουργήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις των εμποροϋπαλλήλων στη συμπρωτεύουσα και δεν πέρασε.

- Τι σημαίνουν τα εορταστικά ωράρια για τους εμποροϋπαλλήλους;

- Το σωστό ερώτημα είναι αν πρέπει να υπάρχουν εορταστικά ωράρια. Και για εμάς τους εμποροϋπαλλήλους δεν πρέπει να υπάρχουν. Οταν εξήγγειλαν θεσμικά κάτι τέτοιο, υπήρχαν ωράρια μικρότερης λειτουργίας και, στην προσπάθειά τους οι έμποροι να καλύψουν όλες τις κοινωνικές ομάδες εργαζομένων, οριοθετούσαν κάποιο συγκεκριμένο ωράριο για τις γιορτές. Αυτή η ανάγκη δεν υπάρχει σήμερα, γιατί μιλάμε για ένα ελεύθερο ωράριο από το πρωί μέχρι το βράδυ και σχεδόν για όλες τις μέρες της βδομάδας.

- Οπότε, ποιες ανάγκες και ποιους εξυπηρετεί το εορταστικό ωράριο και γιατί τώρα πια έχει καθιερωθεί;

- Το σίγουρο είναι ότι οι έμποροι δε θα ήθελαν μεγαλύτερη διεύρυνση των ωρών των καταστημάτων, αν οι εργαζόμενοι είχαν πλήρη απασχόληση. Δυνατότητα γι' αυτά τα ωράρια, τους δίνουν το ωρομίσθιο, η μερική απασχόληση, το φθηνό εργατικό κόστος. Κύρια το ωράριο αυτό εξυπηρετεί τα καταστήματα τροφίμων και τα πολυκαταστήματα, ενώ, αντίθετα, στις μικρότερες επιχειρήσεις, για να μπορέσει να υπάρχει, έχουμε εντατικοποίηση της δουλιάς, με πολλές ώρες απλήρωτη εργασία. Ιδιαίτερα τώρα, με τις νέες εργασιακές ρυθμίσεις και το αντεργατικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης, αυτές οι επιπλέον ώρες εργασίας, που μέχρι σήμερα υπήρχε περίπτωση να τις πληρωθούν οι εργαζόμενοι, τώρα νόμιμα πια θα είναι απλήρωτες.

- Στους εργαζόμενους στο εμπόριο, τι επιπτώσεις έχει αυτό το «εορταστικό» ωράριο;

- Για τους εργαζόμενους, οι επιπτώσεις είναι πολλές και αφορούν το ρυθμό της απασχόλησης, ο οποίος, στην κυριολεξία, μετατρέπει τον υπάλληλο σε «λάστιχο» και σε καμία περίπτωση για τον εργαζόμενο εμποροϋπάλληλο δεν μπορούν αυτές οι περίοδοι να ονομάζονται εορταστικές. Εχουμε απασχόληση από το πρωί μέχρι το βράδυ για 15 τουλάχιστον μέρες «σερί» και την παραμονή Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς έως αργά. Πρακτικά και μόνο, καταλαβαίνει κανείς ότι μια εργαζόμενη γυναίκα εμποροϋπάλληλος δεν μπορεί να καλύψει καμία υποχρέωσή της, στην οικογένειά της, στο σπίτι της, έτσι το μόνο που μένει είναι να κάνει κουράγιο για να περάσει αυτή η περίοδος.

- Τι μπορεί να γίνει για να αλλάξει η κατάσταση αυτή;

- Με αφορμή τα εορταστικά ωράρια, αλλά και τον τρόπο που καθημερινά λειτουργεί ο χώρος του εμπορίου, προκύπτει ότι, με τη σαθρότητα που λειτουργεί ο σημερινός νόμος για το ωράριο, θα πρέπει να ενισχυθεί νομικά για την κατοχύρωση της Κυριακής αργίας, αλλά και για τη δέσμευση πανελλαδικά συγκεκριμένου ωραρίου κλεισίματος των καταστημάτων και τον περιορισμό των τριών τουλάχιστον απογευμάτων την εβδομάδα κλειστά. Βέβαια, αυτό δε σημαίνει τίποτα, εάν οι εργαζόμενοι δεν κατοχυρώσουν με τον αγώνα τους την πλήρη απασχόληση, τον περιορισμό των ωρών εργασίας στις 35, έτσι ώστε να έχουν καλύτερες συνθήκες εργασίας και, το κυριότερο, ...εργασία.

- Φέτος σαν σωματείο έχουν πέσει στην αντίληψή σας παραβιάσεις στο ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων;

- Παραβιάσεις του ωραρίου υπάρχουν ακόμα και από τους υποτιθέμενους εκπροσώπους του νόμου, όπως οι νομάρχες, που σε διάφορες περιοχές (π.χ. Θεσσαλονίκη) ανακοινώνουν ωράρια ανάλογα με τις απαιτήσεις του εκάστοτε οικονομικού παράγοντα της περιοχής και πάντα εις βάρος των εργαζομένων. Τέτοιες παραβιάσεις υπήρχαν και στο χώρο της Αθήνας. Με παρεμβάσεις όμως, το σωματείο μας, τόσο προσωπικά ή απευθυνόμενο στο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ) και στην Αστυνομία, προσπάθησε να περιορίσει τέτοια αρνητικά φαινόμενα.

Η φετινή χρονιά, άλλωστε, είχε το αρνητικό να δουλεύουμε και τις δύο Κυριακές του χρόνου από ένα χουντικό νόμο που λειτουργεί από το 1971 και που θα πρέπει να παλέψουμε για την κατάργησή του. Παράλληλα, εμείς καταγγείλαμε τον εμπορικό σύλλογο για το εορταστικό, υποτίθεται, ωράριο που ανακοίνωσε, το οποίο είναι εναρμονισμένο με τις απαιτήσεις των μεγάλων πολυεθνικών και των ντόπιων εταιριών.

- Ποιες είναι οι προοπτικές που ανοίγονται για τους εργαζόμενους, μπροστά σ' αυτήν την κατάσταση;

- Στην προσπάθεια αντιμετώπισης αυτών των ζητημάτων, ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων έχει από κοινού με άλλα σωματεία, όπως των Ιδιωτικών Υπαλλήλων και άλλα, δημιουργήσει ένα Πανελλαδικό Συντονιστικό όργανο, το οποίο έχει προσπαθήσει και προσπαθεί γι' αυτά τα ζητήματα. Καθημερινά προσπαθούμε να δίνουμε τη μάχη, από καλύτερες θέσεις, σε αντίθεση με τις δευτεροβάθμιες οργανώσεις, όπως η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων, το ΕΚΑ και η ΓΣΕΕ σ' αυτά τα ζητήματα. Οι οργανώσεις αυτές, όχι μόνο δε διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις για την επίλυση ζητημάτων, όπως είναι το ωράριο, αλλά όλο αυτό το διάστημα παίζουν το ρόλο του «Πόντιου Πιλάτου», κλείνοντας τα αυτιά και τα μάτια σε αυτό που συμβαίνει γύρω μας, παραμένοντας με αυτό τον τρόπο θεατές σε όλα αυτά τα γεγονότα.

Τα δελτία ειδήσεων και οι «ενημερωτικές» εκπομπές μεταλλάχτηκαν πλήρως σε παράθυρα-θερμοκήπια, όπου άνθησαν τα εγκλήματα, τα ροζ σκάνδαλα, οι νονοί και οι διάττοντες αστέρες της νύχτας, τα ανέκδοτα του κ. Χριστόδουλου και οι πολιτικές παρεμβάσεις του από τον άμβωνα. Δελτία ειδήσεων, στα οποία δημοσιογράφοι-κήνσορες αναλάμβαναν αυτοκλήτως άλλοτε το ρόλο αστυνόμου, άλλοτε το ρόλο εισαγγελέα και άλλοτε το ρόλο δικαστή.

Μεγάλα προβλήματα του τόπου, όπως η ανεργία, οι εργασιακές σχέσεις, η υγεία, η παιδεία, το ασφαλιστικό, εκτοπίστηκαν και πάλι από τις μικρές οθόνες, που μετατράπηκαν σε λάιφ-στάιλ σκανδαλοθηρικά «περιοδικά». Από τα όσα συνέβαιναν στην πολιτική ζωή οι κάμερες «έβλεπαν» μόνο την επίπλαστη αντιπαράθεση μεταξύ των δυο μεγάλων κομμάτων και τη μετέτρεπαν σε κοκορομαχίες τηλε-περιφερόμενων μαϊντανών, ευτελίζοντας την έννοια του δημόσιου διαλόγου και απαξιώνοντας την πολιτική. Την εξωτερική πολιτική και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις ανέλαβαν, σχεδόν κατ' αποκλειστικότητα, αστέρες νυχτερινών κέντρων και σταρ καλλιστείων, ενώ ώρες ατέλειωτες σπαταλήθηκαν για να «υπάρχει» ο Καζαντζίδης. Μια χρονιά κατά την οποία τα ΜΜΕ «έστρωσαν το χαλί» για να εμφανιστούν «Μεσσίες» τύπου Δ. Αβραμόπουλου.

Ο αποκλεισμός των λεγόμενων μικρών κομμάτων - ιδιαίτερα του ΚΚΕ - έγινε μόνιμο καθεστώς, το οποίο εκδηλώθηκε προκλητικά ακόμα και κατά την προεκλογική περίοδο, που επικράτησε πλήρως το δικομματικό παιχνίδι, κατά παράβαση και αυτών ακόμα των ρυθμίσεων της Διακομματικής Επιτροπής. Και αυτό δε συνέβη μόνο στην ιδιωτική τηλεόραση αλλά και στην κρατική, η οποία εξακολουθεί να παίζει το ρόλο του προπαγανδιστή του κυβερνητικού έργου. Ισως γι' αυτό και ο πρόεδρός της, κ. Παναγιώτης Παναγιώτου, προτιμά να επαίρεται για τα πεπραγμένα της ΕΡΤ σε τηλεοπτικές εκπομπές, αντί να ενημερώνει - ως όφειλε και οφείλει - τους τηλεοπτικούς συντάκτες.

Κι ενώ αυτά συμβαίνουν στο προσκήνιο, η διαπλοκή ζει και βασιλεύει στο παρασκήνιο. Τη χρονιά που πέρασε, οι ραδιοτηλεοπτικές συχνότητες, αν και δημόσιο αγαθό, βγήκαν σε πλειστηριασμό. Με ανεξέλεγκτες αγοραπωλησίες, ο επιχειρηματικός όμιλος του ALPHA, βρέθηκε ιδιοκτήτης τριών ραδιοσταθμών και του τηλεοπτικού σταθμού ΤΗΛΕΤΩΡΑ. Ο ΑΝΤΕΝΝΑ απέκτησε το ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΤV και επεκτάθηκε και στη Βουλγαρία. Ο Νίκος Αθανασούλης μπήκε στο χώρο της τηλεόρασης αγοράζοντας το ALTER από τον Γ. Κουρή, ο οποίος μετακόμισε στο ΚΑΝΑΛΙ 67 (EXTRA), που αγόρασε από τον B. Λεβέντη. Στο χώρο της τηλεόρασης εισέρχεται και ο Σ. Κόκκαλης αποκτώντας το TV MAGIC και μεγάλο αριθμό τοπικών τηλεοπτικών σταθμών της επαρχίας, αλλά στο τέλος της χρονιάς ανακοινώνει πως ο «Φλας TV» παίρνει το χρώμα του «θρύλου» και γίνεται αθλητικό κανάλι.

Μέσα σε αυτή τη ραδιοτηλεοπτική ζούγκλα, το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης επιχείρησε να επιβάλει κάποια στοιχειώδη τάξη, με πρόστιμα και παρεμβάσεις σε τηλεοπτικά κανάλια για πασιφανείς παραβιάσεις των νόμων, ενώ, το τελευταίο διάστημα, έκανε και ένα πρώτο βήμα να ρίξει φως στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των καναλιών και στο ασυμβίβαστο με προμήθειες έργων του δημοσίου, επιβάλλοντας στο MEGA πρόστιμο 100 εκατ., ενώ ξεκινούν και κυρωτικές διαδικασίες για όλους τους τηλεοπτικούς σταθμούς εθνικής εμβέλειας.

Ο υπουργός Τύπου επιχείρησε και πάλι να υπονομεύσει τη θεσμική ανεξαρτησία του ΕΣΡ. Πολλές από τις πρωτοβουλίες του ΕΣΡ και ιδιαίτερα το θέμα της χορήγησης ραδιοφωνικών αδειών στο Νομό Αττικής, αποτέλεσαν αγκάθι στις σχέσεις του ΕΣΡ με το υπουργείο Τύπου. Οι τριβές αυτές, που είχαν αρχίσει να εκδηλώνονται ήδη από την περσινή χρονιά, οδήγησαν την κυβέρνηση σε μεθοδεύσεις για ακόμα πιο ασφυκτικό έλεγχο του ΕΣΡ, καρπός των οποίων ήταν και η ψήφιση το Νοέμβρη νέου νόμου για την αλλαγή της σύνθεσης του ΕΣΡ και την κατάργηση της εκπροσώπησης όλων των κομμάτων της Βουλής σε αυτό.

Ας ανοίξουμε τα «παράθυρα» στις πιο «σημαντικές» ειδήσεις του 2000:

ΓΕΝΑΡΗΣ

Η εκλογολογία και οι δημοσκοπήσεις έχουν ξεκινήσει μετά την ανακοίνωση του Κ. Καραμανλή ότι θα υποστηρίξει τον Κ. Στεφανόπουλο ως Πρόεδρο Δημοκρατίας. Τα δελτία ειδήσεων συμπληρώνουν τα θέματά τους με την αυτοκτονία νεαρού που σε αυτοκινητικό ατύχημα σκοτώθηκαν οι δύο φίλοι του και ένιωθε υπεύθυνος, με το θάνατο 16χρονου μαθητή σε γήπεδο, με τους 45 Γιάννηδες του ΠΑΣΟΚ που γιορτάζουν και οι κάμερες επισκέπτονται τα σπίτια τους για ν' απαθανατίσουν τα ζεμπέκικα που «ρίχνουν». Στις 13 του μηνός πραγματοποιείται η πρώτη συνεδρίαση του ΕΣΡ υπό την προεδρία του νέου προέδρου Βασίλη Λαμπρίδη. Σίριαλ στα «σοβαρά» δελτία γίνεται ένας 19χρονος που σκότωσε τον πατέρα του, ενώ στο «βωμό» της θεαματικότητας με παραβίαση στοιχειωδών κανόνων δεοντολογίας πέφτει ένα 10χρονο αγόρι ρουμανικής καταγωγής με την «κατηγορία» ότι έχει ΕΪΤΖ, που του το μετέδωσε ένας 15χρονος μαθητής ο οποίος τον... βίασε. Το αδιέξοδο στις σχέσεις του ΕΣΡ με το υπουργείο Τύπου συνεχίζεται, αφού μετέωρη παραμένει η θεσμική ανεξαρτησία του. Καρεκλοπόδαρα πέφτουν στο συνέδριο της νεολαίας του ΠΑΣΟΚ και η μόνη που δεν τα «βλέπει» είναι η ΕΡΤ. Ψυχανάλυση μπροστά στις κάμερες κάνει ο Ανδρέας Μικρούτσικος περιφερόμενος από εκπομπή σε εκπομπή, μιλώντας για τη ζωή και το χωρισμό του από τη Φωτεινή Γεωργαντά. Οι ροζ ιστορίες στρέφονται στη δίκη ιερέα που ασελγούσε σε νεαρά κορίτσια. Η α-πολιτικοποίηση των δελτίων ειδήσεων βρίσκεται στο επίκεντρο του ΕΣΡ, που αποφάσισε να καλέσει τους διευθυντές των καναλιών. Από τις 28 του μηνός έως τις 30 τηλεοπτικός προεκλογικός γιορτασμός για το μετρό. Κύρια είδηση στις 30 του μηνός ο χορός που σέρνει ο «αντάρτης» Ε. Γιαννόπουλος σε συνεστίαση αντιστασιακών. Ο Στάθης Τσοτσορός του ALPHA αγοράζει το «Τηλετώρα».

ΦΛΕΒΑΡΗΣ

Τα κανάλια πηγαίνουν σε μάγισσες και χαρτορίχτρες μεταδίδοντας ρεπορτάζ για μέντιουμ που εξαπατούσε τους «πελάτες» της. Η προσπάθεια χειραγώγησης του ΕΣΡ από την κυβέρνηση συνεχίζεται και μέλη, που υποδείχτηκαν από κόμματα της αντιπολίτευσης, καταγγέλλουν την προσπάθεια της κυβέρνησης το ΕΣΡ να γίνει «παραμάγαζο» της Ζαλοκώστα. Στην Κρήτη αυτοκτονεί ο 29χρονος αστυφύλακας Μανώλης Κουκουράκης, καταγγέλλοντας σε σημείωμά του τα ΜΜΕ για διαπόμπευση και διασυρμό, επειδή θεωρήθηκε ύποπτος για το θάνατο της γυναίκας του. Το ΣτΕ μετά την προσφυγή που είχε κάνει το ΔΗΚΚΙ κρίνει συνταγματικό τον τρόπο συγκρότησης του ΕΣΡ. Στις 4 του μηνός ο Κ. Σημίτης εξαγγέλλει την ημερομηνία των εκλογών και το «δικομματικό» παιχνίδι ξεκινά πιο δυναμικά, ενώ η ΕΡΤ προβάλλει τα κυβερνητικά «έργα πνοής» έστω και αν τα περισσότερα είναι σε... μακέτες. Στις 8 του μηνός ανακοινώνεται η συμφωνία για ψηφιακή πλατφόρμα ΟΤΕ, ΕΡΤ και ALPHA. Το σίριαλ που έχει ξεκινήσει με το κατεβαίνει δεν κατεβαίνει υποψήφιος με τη ΝΔ στις εκλογές ο Δ. Αβραμόπουλος παίρνει τέλος με «διάγγελμά» του μέσω της ΕΡΤ. Οι «σοβαρές» ειδήσεις στα ιδιωτικά κανάλια συνεχίζονται με τον νέο έρωτα του Γιάννη Πάριου, με τον Τόλη Βοσκόπουλο, που για την αγάπη της Αντζελας μπαίνει σε αεροπλάνο, με τον Πρόεδρο του Τουρκμενιστάν που ερωτεύεται χορεύτρια από την Τουρκία, με αίματα σατανιστών κλπ. Το ΕΣΡ βάζει πρόστιμο στον ALPHA για τις εκπομπές του Μάκη Τριανταφυλλόπουλου που αφορούσαν στις ροζ ιστορίες για τους Στέφανο Κορκολή και Μιχάλη Ασλάνη. Ο ALPHA αναστέλλει τις εκπομπές του Τριανταφυλλόπουλου. Ο Λευτέρης Πανταζής «πρωταγωνιστεί» στα δελτία ειδήσεων αφού επισκέπτεται τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Τα ροζ σκάνδαλα συνεχίζονται με το διασυρμό αυτή τη φορά του σχεδιαστή Φιλήμονα και των τραγουδιστών Γ. Μαζωνάκη και Δ. Κόκκοτα. Τα δύο μεγάλα κόμματα ερίζουν για τις ψήφους των αγροτών και ο υπουργός Γεωργίας έχει κύριο λόγο στα δελτία ειδήσεων. Ο δικομματισμός σε όλο του το μεγαλείο αφού «εξαφανίζουν» τα λεγόμενα μικρά κόμματα από τα δελτία ειδήσεων και τις ενημερωτικές εκπομπές. Αντίθετα, δυναμικά στον προεκλογικό αγώνα μπαίνουν οι δραστηριότητες της Δάφνης Σημίτη και της Νατάσας Παζαΐτη. Στις 22 του μηνός στην εκπομπή «8 στον αέρα» ο Ε. Γιαννόπουλος, υπουργός Δικαιοσύνης, για άλλη μια φορά δίνει ρεσιτάλ «ήθους» αποκαλώντας «πατσαβούρα» τη Λιάνα Κανέλλη.

ΜΑΡΤΗΣ

Με ροζ σκάνδαλα ξεκινά ο μήνας και σκηνές απείρου κάλλους στην εκπομπή «8 στον αέρα» μεταξύ του Νάσου Αθανασίου και του Μάκη Τριανταφυλλόπουλου, με αφορμή δήλωση του Αρη Σπηλιωτόπουλου για σκάνδαλο και κασέτα, σύμφωνα με την οποία εμπλέκονται πολιτευτής της ΝΔ και πολιτικός του ΠΑΣΟΚ. Το ανθρώπινο προφίλ εκπροσώπων των δύο μεγάλων κομμάτων επιχειρούν να δώσουν με συγκινητικές οικογενειακές στιγμές ενημερωτικές εκπομπές, παρουσιάζοντας μεταξύ άλλων τον πρωθυπουργό, τον Γιάννο Παπαντωνίου, την Ντόρα Μπακογιάννη και τον Κώστα Λαλιώτη. 14 του μηνός, έναρξη της επίσημης προεκλογικής περιόδου. Αποκαλυπτικά για το δικομματικό παιχνίδι των ιδιωτικών καναλιών τα στοιχεία που δίνει στη δημοσιότητα το ΕΣΡ για το διάστημα από 21 του Φλεβάρη έως 5 του Μάρτη. Στα λεγόμενα μικρά κόμματα αφιέρωσαν λιγότερο από το 10% του χρόνου, ενώ η ΕΡΤ δεν έχει αποβάλει το «αμαρτωλό» παρελθόν της, διαθέτοντας χρόνο πάνω από 50% στο κυβερνών κόμμα. «Τιμητική» θέση στα δελτία ειδήσεων παίρνει το «χάπενινγκ» της Δ. Βανδή, που κλείνει τη Σταδίου. Προεκλογικές σκηνές του Ανδρέα Παπανδρέου επανέρχονται στη μικρή οθόνη με τον Κ. Σημίτη να φτάνει με πλοιάριο στη Χαλκίδα ή να επισκέπτεται νησιά και να τον καλωσορίζουν τα ψαροκάικα με σφυρίγματα. Και τα νέα στοιχεία του ΕΣΡ από τις 21 του Φλεβάρη έως τις 19 του Μάρτη αποκαλύπτουν το «θρίαμβο» του δικομματισμού από τις τηλεοπτικές οθόνες.

ΑΠΡΙΛΗΣ

Λίγες μέρες πριν τις εκλογές και εκτός από τους δύο «μονομάχους» και τον προκλητικό αποκλεισμό των άλλων κομμάτων, χρόνος δίνεται στον Βεργή και στις γυμνόστηθες που τον ακολουθούν. Ο Τ. Μπιρσίμ «σκηνοθετεί» τον Κ. Σημίτη και ο Στέφανος Σαρντίνι αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία στο «έργο» Κ. Καραμανλής με μουσική υπόκρουση του Σπανουδάκη. Ο Κ. Λαλιώτης με μια θεατρική κίνηση προσφέρει τριαντάφυλλα στους πολιτικούς του αντιπάλους. 9 του μηνός, μέρα εκλογών, και τα τηλεοπτικά κανάλια ρίχνονται στη μάχη των exit polls. Μετά τις εκλογές και τη μη συμμετοχή του Ε. Βενιζέλου στην κυβέρνηση, δηλώσεις του Θ. Πάγκαλου με αιχμές κατά του προκατόχου του στο υπουργείο Πολιτισμού και στη συνέχεια σίριαλ δηλώσεων και από τις δυο πλευρές. Από την Ελλάδα στην Αίγυπτο τρέχουν οι κάμερες των καναλιών αναζητώντας το παιδί που το κρατά «όμηρο» ο πατέρας μιας Αιγύπτιας που παντρεύτηκε Ελληνα. «Κλειστά» την ίδια ώρα μένουν τα «παράθυρα» στον Χάρολντ Πίντερ που έγινε επίτιμος διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Στις 20 του μήνα το ΕΣΡ επιβάλλει πρόστιμα και ηθικές κυρώσεις για τη ροζ ενημέρωση και την υπόθεση Γ. Μαζωνάκη, Δ. Κόκκοτα και Φιλήμονα, 20 εκατ. στον ALPHA και από 10 εκατ. στους τηλεοπτικούς σταθμούς MEGA, ANTENNA, STAR και ALTER 5.

ΜΑΗΣ

Πρωτομαγιά και η κάμερα ακολουθεί το ζεύγος Σημίτη στις διακοπές στην Κέρκυρα, τη Νατάσα Παζαΐτη να πλέκει μαγιάτικα στεφάνια. Τραγελαφικός πόλεμος μεταξύ των καναλιών για την «κασέτα» της άφιξης από την Αίγυπτο του παιδιού που «απελευθερώθηκε» από τον παππού. Χαράς ευαγγέλια για τα κανάλια η άφιξη του Καρόλου και της Καμίλα, ενώ το «καρέ» των ειδήσεων συμπληρώνουν δολοφονίες και βιασμοί, αλλά και ο Σάκης Ρουβάς που μπαίνει στο νοσοκομείο και οι ρεπόρτερ αναλώνονται με ρεπορτάζ για το φαγητό του και τις επισκέψεις που δέχεται. Το χορό της «Σαλώμης» χορεύει η ΝΔ με τη συνέντευξη του Γ. Καρατζαφέρη. Μια υπόθεση που θα μετατρέψει για ένα μεγάλο διάστημα την πολιτική σε «ροζ» φόντο, ενώ ρέστα στο θέμα αυτό δίνουν ο Θέμος Αναστασιάδης και ο Βαγγέλης Περρής από τη συχνότητα του «Φλας». Στις 17 του μηνός ο υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ καταγγέλλει στο ΕΣΡ και στην ΕΣΗΕΑ τον αποκλεισμό του ΚΚΕ από τα ΜΜΕ. Ενα ακόμη ανθρώπινο δράμα η αυτοκτονία του γιου του Β. Μαλούχου γίνεται θέμα από τα δελτία ειδήσεων και τις «κίτρινες» εκπομπές του Μάκη Τριανταφυλλόπουλου. Στις 25 του μήνα το ΕΣΡ ομόφωνα αποφασίζει να στείλει στα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια επιστολή-σύσταση για την άνιση μεταχείριση των λεγομένων μικρών κομμάτων, κατά τη διάρκεια της επίσημης προεκλογικής περιόδου.

ΙΟΥΝΗΣ

Πρωτομηνιά με κύρια είδηση τη φωτογράφιση του Αρη Σπηλιωτόπουλου στο περιοδικό «Γυναίκα». Ηδη έχει ξεκινήσει ο πόλεμος των μεγαλοϊδιοκτητών της εταιρίας «Τηλέτυπος», για «μερίδια» της Multichoice, αλλά και ανοιχτές επιθέσεις των Χρ. Τεγόπουλου και Σωκράτη Κόκκαλη. Δίνεται στη δημοσιότητα κείμενο διαμαρτυρίας της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκας Παπαρήγα, και του Δ. Τσοβόλα από το ΔΗΚΚΙ για την προσπάθεια φίμωσης και αποκλεισμού των δύο κομμάτων από τα ΜΜΕ. Το ΕΣΡ επιβάλλει το ανώτατο πρόστιμο για ραδιοφωνικούς σταθμούς, που ανέρχεται σε 10 εκατ., στον «Φλας» για τις εκπομπές του Θέμου Αναστασιάδη και του Ν. Κακαουνάκη για τη ροζ ενημέρωση γύρω από το πρόσωπο του εκπροσώπου Τύπου της ΝΔ, Αρη Σπηλιωτόπουλου. Τη σύμφωνη γνώμη του για άδεια ψηφιακής τηλεόρασης διατυπώνει το ΕΣΡ για τον ALPHA. Η θητεία του ΕΣΡ λήγει στις 19, αλλά ανανεώνεται με την ίδια σύνθεση. Ελληνες «παπαράτσι» τρέχουν και δε φθάνουν για να βρουν τα ίχνη αστέρων της έβδομης τέχνης στα νησιά του Ιονίου.

ΙΟΥΛΗΣ

Για μια βδομάδα η Σάμος φλέγεται και οι πυρκαγιές στο πρώτο «πλάνο» των ειδήσεων. Οι φωτιές ξεχάστηκαν και στο προσκήνιο ήρθαν η δολοφονία Γρηγοράκου και οι νονοί της νύχτας, αλλά και η Αννα Βίσση που επανήλθε «ανανεωμένη». Η Αντζελα Δημητρίου αποθεώνεται στην Τουρκία, ενώ η ελληνικής καταγωγής Μις Τουρκία βρίσκεται στη χώρα μας και τα «σοβαρά» κανάλια απαθανατίζουν τα τσιφτετέλια της «σουλτάνας της Μυκόνου». Την ίδια ώρα η κυβέρνηση ανακοινώνει τα αντεργατικά της μέτρα, αλλά φυσικά αυτό δεν αποτελεί είδηση.

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Το υπουργείο Τύπου ήδη έχει αρχίσει να επεξεργάζεται σχέδιο νόμου για το ΕΣΡ, προκειμένου να έχει τον πλήρη έλεγχό του. Ο Κώστας Ρηγόπουλος «διασωληνωμένος» στο νοσοκομείο και οι ρεπόρτερ για άλλη μια φορά αποδεικνύουν τις ιατρικές τους γνώσεις και οι υπεύθυνοι των καναλιών την ασέβειά τους στο δράμα του ηθοποιού και της οικογένειάς του. Οι ειδήσεις γεμίζουν με εγκλήματα, απαγωγές, νονούς, κατοικίδια ζώα, καμήλες σε ναρκοπέδια, ενώ επί μία βδομάδα η μις Τουρκία '97 γίνεται καθημερινό σίριαλ. Ο ψαράς Ανδρέας και πάλι στο προσκήνιο αφού το ζεύγος Σημίτη βρίσκεται στη Σίφνο. Η κάμερα, ανελέητη και αδυσώπητη, καταγράφει τις προσωπικές τραγικές στιγμές της οικογένειας που αποχαιρετά για πάντα τον πιλότο που έχασε τη ζωή του στη Ρόδο. Ο Καρβέλας και οι μπράβοι του ξυλοκοπούν τον Μάριο Φραγκούλη και άλλο που δεν ήθελαν τα κανάλια.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ

Φοβερές και τρομερές ειδήσεις, όπως ότι η Αντζελα Δημητρίου έγινε γιαγιά και η Γιαγκούση τραγουδάει συντροφιά μ' ένα φίδι. Σπάει η συμφωνία για ψηφιακή πλατφόρμα ΟΤΕ, ΕΡΤ, ALPHA, με την αποχώρηση του ΟΤΕ. Σίριαλ οι αποκαλύψεις για το παιδί της Μαρίας Κάλλας και του Ωνάση. Το ΕΣΡ επιβάλλει πρόστιμα 100 εκατ. στον ΑΝΤΕΝΝΑ και 100 εκατ. στο MEGA για μετάδοση συγκεκαλυμμένης διαφήμισης. Τα «παράθυρα» ανοίγουν στις κοτερολογίες, ενώ στις 26 του μηνός αρχίζει η συζήτηση του νομοσχεδίου για το ΕΣΡ στη Βουλή. Το βράδυ της ίδιας μέρας βυθίζεται το «Σαμίνα» και η ανθρώπινη τραγωδία αρχίζει. Οι δημοσιογράφοι και οι καλεσμένοι στα «παράθυρα» γίνονται εισαγγελείς και βγάζουν τα αποτελέσματα της ανάκρισης.

ΟΚΤΩΒΡΗΣ

Τα «παράθυρα» με τους πάσης φύσεως δικηγόρους και ανακριτές συνεχίζουν να είναι ανοιχτά στο «θέαμα» του τραγικού ναυαγίου. Πανηγυρισμοί για τη νίκη Κοστούνιτσα στη Γιουγκοσλαβία, ενώ ουδείς αναφέρεται στις επεμβάσεις των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης στα εσωτερικά της γειτονικής χώρας. Στις 12 του μηνός ισραηλινή επίθεση κατά του παλαιστινιακού λαού, αλλά τα κανάλια περί άλλα τυρβάζουν, αφού υπάρχει ο Σαλαλές, ο Κοσκωτάς που βρέθηκε εκτός φυλακής και ο Βιετναμέζος βελονιστής. Με το μεγάλο θέμα της διαπλοκής αρχίζει ν' ασχολείται το ΕΣΡ και ανοίγει τα ασυμβίβαστα «χαρτιά» του ΔΟΛ, μετόχου του MEGA. Ο Μάκης Τριανταφυλλόπουλος από τις εκπομπές του σπιλώνει τον βουλευτή του ΚΚΕ Παναγιώτη Κοσιώνη, με αφορμή ένα ατύχημα. Η γνωστή Λουκά επανέρχεται δριμύτερη με αφορμή τη δίκη του Τζίμη Πανούση. Σε σημαντικό θέμα ανάγεται και το διαζύγιο του Θόδωρου και της Σοφίας Κατσανέβα, ενώ τα κανάλια υψώνουν και την ελληνική σημαία με τις κάμερες στραμμένες στον Αλβανό αριστούχο μαθητή Οδυσσέα.

ΝΟΕΜΒΡΗΣ

Ο Μάκης Τριανταφυλλόπουλος συμβάλλει στο αίσιο τέλος της πειρατείας πούλμαν με Ιάπωνες τουρίστες, αφού ο δράστης έδειξε την εμπιστοσύνη του στον τηλεοπτικό αστέρα των αδικημένων. Στις 8 του μηνός το ΠΑΣΟΚ ψηφίζει στη Βουλή το νέο νόμο για το ΕΣΡ. Στις ειδήσεις πρωταγωνιστούν ο Στέλιος Καζαντζίδης και ονόματα του λαϊκού τραγουδιού που εμπλέκονται στις ροζ αποχρώσεις του βιβλίου του Β. Βασιλικού, ο Μπάρκουλης που οδηγήθηκε στη φυλακή, το στριπτίζ σε πάρτι της ΠΑΣΠ, μια γυναίκα που ρίχνει καυτό λάδι στον αγαπημένο της, ο πρωθυπουργός που με τη σύζυγό του κάνει βόλτες στη Θεσσαλονίκη, αλλά και ο Κ. Καραμανλής που «εργάζεται» σκληρά ρίχνοντας από ένα δέντρο... μια ελιά. Μήνας εξαιρετικά αφιερωμένος στον Γλύξμπουργκ που παρελαύνει μέσα από τις οθόνες ζητώντας τα «σπιτάκια» του στην Ελλάδα. Ο Δ. Ρέππας πιέζει το ΕΣΡ να κάνει αποδεκτές όλες τις παρατηρήσεις του για τις ραδιοφωνικές άδειες του Νομού Αττικής. Η ΕΤ-1 διαφημίζει ακόμη και μέσα από τα δελτία ειδήσεων το αφιέρωμα της Ρένας Θεολογίδου στο Πολυτεχνείο, ένα αφιέρωμα με «οδηγό» τον υπουργό Παιδείας, Πέτρο Ευθυμίου! Οι εκδηλώσεις για το Πολυτεχνείο εξαφανίστηκαν από τα κανάλια, γιατί δε δόθηκε η «ευκαιρία» ν' ασχοληθούν με αυτές αφού δεν έγιναν... επεισόδια. Οι κάμερες όμως είναι στραμμένες στη Γιάννα Αγγελοπούλου που με τον Κώστα Λαλιώτη πετούν στα «σύννεφα» των Ολυμπιακών Αγώνων. Στη βίλα της Αγράμπελης που είναι προς πώληση, στην Αντζελα Δημητρίου που για άλλη μια φορά αναλαμβάνει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ενώ η ΕΡΤ δε χάνει την ευκαιρία να μεταδώσει απευθείας τα εγκαίνια της νέας γραμμής του μετρό, αφού παρών ήταν και ο πρωθυπουργός. Η αυτοκτονία του Παντελή Σφηνιά ανέβασε τις θεαματικότητες, αφού στήθηκαν «παράθυρα» με δικηγόρους και ψυχαναλυτές, με δημοσιογράφους-εισαγγελείς και με τον Ν. Ευαγγελάτο να καλεί τους προσκεκλημένους του να περιγράψουν το «φιλμ της αυτοκτονίας».

ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ

Η κηδεία του Παντελή Σφηνιά, κύριο θέμα και οι κάμερες ακολουθούν την πορεία της πομπής μέχρι και την τελευταία του κατοικία. Οι αδικοχαμένοι του «Σαμίνα» στο Αιγαίο και η αυτοκτονία του Π. Σφηνιά σύντομα θα ριχτούν στις τηλεοπτικές αποθήκες, αφού τα δελτία ειδήσεων μετατρέπονται σε «πίστες» νυχτερινών κέντρων με τις ακροβατικές εμφανίσεις της Αννας Βίσση, της Δέσποινας Βανδή και του Σάκη Ρουβά. Η διαφθορά αστυνομικών στα Τρίκαλα δίνει την ευκαιρία και για μετάδοση «στριπτίζ» σκηνών. Συγχρόνως ανοίγεται μέσα από την ειδησεογραφία και τα γκάλοπ ο δρόμος για τον Δ. Αβραμόπουλο που αναγγέλλει την ίδρυση του κόμματός του. Το σίριαλ Αβραμόπουλου έχει καθημερινά επεισόδια. Την ίδια ώρα και ενώ στις τουρκικές «λευκές» φυλακές δύο μήνες οι πολιτικοί κρατούμενοι κάνουν απεργία πείνας για τις απάνθρωπες συνθήκες, τα κανάλια σιωπούν. Επρεπε να χυθεί αίμα για να γίνει είδηση η κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αποκορύφωμά της ήταν η βάρβαρη επίθεση των τουρκικών αρχών. Η χρονιά και ο αιώνας κλείνουν με μια σημαντική απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, που κάνει τα πρώτα του βήματα στη διαφάνεια του διαπλεκόμενου ραδιοτηλεοπτικού τοπίου, επιβάλλοντας πρόστιμο στο MEGA για το ασυμβίβαστο του ΔΟΛ και ανοίγοντας συγχρόνως τους φακέλους όλων των τηλεοπτικών σταθμών εθνικής εμβέλειας.

Εντάξει, συνάδελφε, παραδίδομαι! Ο,τι πεις... Οι καλλιτέχνες, ο καθένας με την ειδικότητά του, σύμφωνα με τη λογική σου, θα πρέπει να οπλιστούμε από μια κοφτερή ράσπα ο καθένας και να τροχίζουμε από το πρωί ως το βράδυ τις κοινωνικές αντιθέσεις μέχρι να τις εξαφανίσουμε. Τότε μόνον το κοινωνικό έργο των καλλιτεχνών, σύμφωνα με την προτροπή σου, θα δικαιωθεί. Και οι άνθρωποι θα σταματήσουν την αντιπαλότητα και θα επιδοθούν - απερίσπαστοι - στα ειρηνικά έργα τους...

Σίγουρα δεν πρόκειται για αφέλεια. Και αυτή έχει τα όριά της. Ούτε, βέβαια, για συναισθηματική φόρτιση, λόγω των εορτών. Πρόκειται, όπως γνωρίζεις, και ας μην το ομολογείς, για απόλυτο συμβιβασμό. Για ολοκληρωτική ενσωμάτωση. Γιατί, εσύ προσωπικά, πονηρέ δημιουργέ, γνωρίζεις πως η «θεωρία της συμφιλίωσης», που προπαγανδίζεις, είναι η θεωρία των κερδισμένων. Αυτών που επωφελούνται - υλικά και πνευματικά - από το τρόχισμα των αντιθέσεων. Αυτών που έχουν λόγο να μείνουν τα πράγματα στάσιμα. Χωρίς συγκρούσεις. Αυτών και των «παραφυάδων» τους που έχουν αναλάβει τη θεωρητική κάλυψη αυτής της αντίληψης.

Πιστεύεις ότι, με τις δηλώσεις σου, κλείνεις τα μάτια στην πραγματικότητα, ελπίζοντας ίσως, ότι αφού την αφορίζεις θα εξαφανιστεί; Οτι, αφού εύχεσαι τη συμφιλίωση, αυτή θα σου προκύψει. Πιστεύεις, τάχα, πως με ευχολόγια θα αλλάξεις το ρόλο των καλλιτεχνών, το ρόλο της τέχνης; Θα παρασύρεις κι άλλους να ακολουθήσουν το δικό σου παράδειγμα; Να βγούνε - και αυτοί - με τα χωνιά φωνάζοντας στις γωνίες «παραδοθείτε»;

Δυστυχισμένε, όσο η κοινωνία θα χωρίζεται σε τάξεις, μην περιμένεις ειρήνη. Μην περιμένεις τέχνη αταξική. Γιατί ο χαρακτήρας της τέχνης, της πραγματικής τέχνης, είναι «να αντανακλά και να αναπαράγει την πραγματικότητα». Και η πραγματικότητα, είναι - το θέλεις δεν το θέλεις - γεμάτη συγκρούσεις και αντιθέσεις. Γεμάτη ανισότητες. Και όποια τέχνη παρουσιάζει άλλη εικόνα για τον κόσμο, δεν είναι τέχνη. Είναι τσαρλατανισμός! Και εάν εσύ ακόμα δε θελήσεις, να είσαι σίγουρος η ζωή θα σε υποχρεώσει να σταθείς μπροστά στον καθρέφτη της. Και εκείνος θα σου βάλει βασανιστικά το καίριο ερώτημα, που πρέπει, οπωσδήποτε, να απαντήσεις: πέρασα, τελικά, τη διαχωριστική γραμμή, μπήκα στο αντίθετο ρεύμα;

Το παρελθόν - όταν δεν τηρούνται οι προϋποθέσεις - δεν είναι εισιτήριο για το παρόν και το μέλλον. Η απάντηση, από τον καθένα πρέπει να δίνεται κάθε μέρα και κάθε στιγμή. Δε φτάνει, που κάποτε τα πινέλα σου, για παράδειγμα, έφτιαχναν σχήματα φιλικά προς τον άνθρωπο, για να δικαιολογήσουν τις σημερινές σκιές πάνω στο κανναβάτσο σου. Πολλοί ξεκίνησαν προοδευτικοί και στη συνέχεια ενσωματώθηκαν. Η ιστορία δεν κρίνει αποσπασματικά τους ανθρώπους και τα έργα τους...

Προσπάθησες, φιλότιμα, είναι αλήθεια, να καλύψεις όλο αυτό το κοσμικό αλισβερίσι, που συμβαίνει στο χώρο της τέχνης. Ολα αυτά τα ονόματα του χρήματος και της εξουσίας που κυκλοφορούν και στις καλλιτεχνικές στήλες. Ολες αυτές τις κυρίες με τα λαμέ, που φωτογραφίζονται ποζάροντας δίπλα στους καλλιτέχνες. Ολους αυτούς τους καλλιτέχνες - και τον εαυτό σου, φυσικά - που φωτογραφίζονται ποζάροντας δίπλα στα λαμέ. Ολη αυτή τη δυστυχία, που σχηματίζει τη σημερινή πνευματική και οικονομική ολιγαρχία στον τόπο μας.

«Η τέχνη δεν επιδιώκει τη ρήξη, αλλά τη συμφιλίωση»! λες. Ομως, δυστυχώς για σένα, ούτε η τέχνη ούτε η πραγματικότητα σε ακούει, πονηρέ δημιουργέ. Τόσο η τέχνη όσο - και πολύ περισσότερο - η πραγματικότητα, δίνουν τις δικές τους συνεντεύξεις στους καθημερινούς καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς αγώνες τους.

Εχουν περάσει τρία χρόνια και παραπάνω από την ψήφιση του νόμου για την κύρια ασφάλιση των αγροτών. Από την αρχή η Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας και σε συνέχεια και άλλες οργανώσεις επισήμαναν το πισωγύρισμα που αφορούσε τις γυναίκες - αφού ο νόμος επέτρεπε να μην ασφαλίζονται όλα τα μέλη της αγροτικής οικογένειας και έδινε τη δυνατότητα να ασφαλίζεται άμεσα μόνο ένα μέλος - που θα μπορούσε να ασφαλίσει έμμεσα και τα υπόλοιπα. Ετσι η αγρότισσα κινδυνεύει να χάσει την αυτόνομη ασφάλιση - ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και σύνταξη - που είχε αποκτήσει από το 1982 και την προσωπική αγροτική της σύνταξη.

Ποια είναι λοιπόν η εξέλιξη ύστερα από τρία χρόνια εφαρμογής (ουσιαστικά από 1/1/1998) του νόμου; Μια έρευνα που πραγματοποίησαν πρόσφατα οι σύλλογοι της ΟΓΕ στη Θεσσαλία δείχνει με αποκαλυπτικά στοιχεία πως με το νέο τρόπο συνταξιοδότησης οιγυναίκες και οι νέοι αγρότες σπρώχνονται να εγκαταλείψουν το επάγγελμα του αγρότη. Αρκεί να αναφέρουμε ότι με το νέο καθεστώς τα 3/4 όσων δεν είναι ασφαλισμένοι είναι γυναίκες, ενώ νέοι που ασφαλίζονται για πρώτη φορά στον κλάδο κύριας ασφάλισης - με προοπτική να εξασκήσουν το επάγγελμα του αγρότη από τα 20 μέχρι τα 65 τους χρόνια - είναι μόνο 66 (!) άτομα σε ολόκληρη την επικράτεια. Και βέβαια όλοι γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχουν μόνο 66 εικοσάχρονοι αγρότες σ' όλη την Ελλάδα!

Τη συγκριτική μελέτη των στοιχείων, με βάση τις πρόσφατες στατιστικές του ίδιου του ΟΓΑ πραγματοποίησε η Ρούλα Χαλάτση, στέλεχος του Συλλόγου Γυναικών Καρδίτσας.

Ενα πρώτο σημαντικό στοιχείο από τη συγκριτική μελέτη των στατιστικών δεδομένων είναι ότι δεν ασφαλίζονται πια όλοι οι αγρότες: Ενας στους τέσσερις περίπου (24%) είναι ή ανασφάλιστος ή έμμεσα ασφαλισμένος. Τι σημαίνει αυτό; Οτι οι άντρες ή οι γυναίκες που είναι εξαρτώμενοι από άλλο μέλος της οικογένειάς τους δεν μπορούν να ασκήσουν επίσημα το επάγγελμα του αγρότη. Αφού δεν έχουν αυτοτελή ασφάλιση σαν αγρότες δεν μπορούν να πάρουν δάνεια από την τράπεζα, ούτε αγροτικές επιδοτήσεις ούτε καν να έχουν άδεια αγροτικού αυτοκινήτου και βέβαια δεν έχουν δικαίωμα προσωπικής σύνταξης. Οι γυναίκες μόνο έχουν δικαίωμα στη σύνταξη του συζύγου όταν πεθάνει.

Ενα άλλο στοιχείο είναι ότι μέσα σε δυο χρόνια, το 1998 και το 1999, αυξήθηκαν οι έμμεσα ασφαλισμένοι και ιδιαίτερα οι γυναίκες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΓΑ στον κλάδο κύριας ασφάλισης είναι ασφαλισμένα 757.060 άτομα. Αν συγκρίνουμε αυτό τον αριθμό με τον αριθμό όσων ήταν ασφαλισμένοι πριν το 1997, με το προηγούμενο σύστημα της πρόσθετης ασφάλισης - δηλαδή 774.576 άτομα - διαπιστώνουμε ότι με το σύστημα που ισχύει σήμερα υπάρχουν 17.516 άτομα που δεν είναι ασφαλισμένα. Από αυτά τα 12.000, δηλαδή τα τρία τέταρτα είναι γυναίκες, δηλαδή 12.000 λιγότερες ασφαλισμένες γυναίκες απ' όσες ήταν πριν.

Να θυμηθούμε ότι η πρόσθετη ασφάλιση ίσχυε για μια δεκαετία, από το 1987 μέχρι το 1997. Τότε οι αγρότες πλήρωναν κάποιο ποσό με την προοπτική να αυξήσουν τη βασική σύνταξη - που ήταν η ίδια για όλους. Οι αγρότες που είχαν ενταχθεί σ' αυτό το σύστημα ήταν πάρα πολλοί και κυρίως γυναίκες. Τι έγινε λοιπόν με αυτούς; Οσοι μεν ασφαλίστηκαν με το καινούριο σύστημα κύριας ασφάλισης όταν έρθει ο καιρός να συνταξιοδοτηθούν, στη σύνταξή τους θα συνυπολογιστούν οι εισφορές των δέκα χρόνων που πλήρωναν για πρόσθετη ασφάλιση. Οσοι-ες όμως δεν εντάχθηκαν στο νέο σύστημα κύριας ασφάλισης χάνουν αυτές τις εισφορές των δέκα χρόνων! Κι εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι πολλοί άντρες που είναι κατά κύριο λόγο αγρότες, κάνουν και μια δεύτερη δουλιά, γιατί δε φτάνει το αγροτικό εισόδημα - κυρίως οικοδομικές εργασίες ή δουλεύουν σε εργοστάσια τυποποίησης ή κονσερβοποίησης αγροτικών προϊόντων (πχ ντομάτες, ροδάκινα) και ασφαλίζονται σ' αυτή τη δεύτερη εργασία, στο ΙΚΑ. Αντίθετα, οι αγρότισσες δεν έχουν συνήθως πρόσβαση σε δεύτερη εργασία...

Ενα άλλο ουσιαστικό στοιχείο είναι ότι μέσα σε δυο χρόνια αυξήθηκαν σημαντικά οι εισφορές των αγροτών για την κύρια ασφάλισή τους.

Οπως είναι γνωστό, σύμφωνα με το νέο σύστημα οι αγρότες-τισσες ασφαλίζονται κατά κατηγορίες, ανάλογα με το ύψος των εισφορών τους σε ετήσια βάση. Υπάρχουν επτά κατηγορίες: Η πρώτη, χαμηλότερη, κατηγορία είχε εισφορές, όταν άρχισε να εφαρμόζεται η νέα ασφάλιση, γύρω στις 97.000 δραχμές το χρόνο, ενώ οι εισφορές για την υψηλότερη, την έβδομη κατηγορία έφθαναν τις 200.000 το χρόνο. Στην πρώτη λοιπόν (τη χαμηλότερη) κατηγορία οι εισφορές έφθαναν το 1999 τις 101.640 δραχμές και την 1/1/2000 τις 105.000 δραχμές - με ανάλογες αυξήσεις και στις άλλες κατηγορίες. «Εχουμε λοιπόν μια αύξηση στις εισφορές, τονίζει η Ρούλα Χαλάτση - και κάθε χρόνο θα υπάρχουν νέες αυξήσεις. Ομως τις αυξήσεις αυτές τις πληρώνουν οι αγρότες που όπως όλοι ξέρουμε το εισόδημά τους μειώνεται διαρκώς! Πρόκειται για μια μεγάλη επιβάρυνση για την αγροτική οικογένεια... Κι ακόμα πρέπει να σημειώσουμε ότι από αυτούς που έχουν ενταχθεί στην κύρια ασφάλιση, δηλαδή από τους 757.000, περίπου οι 550.000 ανήκουν στην πρώτη κατηγορία, είναι οι πιο φτωχοί...».

Ζήσε Μάη μου...

Αυτοί λοιπόν οι καθόλου εύποροι αγρότες, αν δουλέψουν από τα είκοσι ως τα 65 τους χρόνια, όπως προβλέπει ο νόμος για τους νεοεισερχόμενους στον κλάδο της κύριας ασφάλισης, θα πάρουν σύνταξη ογδόντα οκτώ χιλιάδες (88.000) δραχμές για 45 χρόνια δουλιάς! Κι εδώ υπάρχει ένα πολύ εντυπωσιακό στοιχείο: Σ' αυτή την κατηγορία, σ' αυτούς δηλαδή που γεννήθηκαν το 1980 και θα δουλέψουν 45 χρόνια, έχουν ασφαλιστεί με το καινούριο σύστημα μόνο 66 άτομα (πενήντα γυναίκες και δεκαέξι άντρες). Εξήντα έξι εικοσάρηδες σ' όλη την Ελλάδα!!!

Οι άλλοι, που έχουν ασφαλιστεί είναι μεγαλύτεροι και βέβαια θα εργαστούν λιγότερα χρόνια. Το ότι ουσιαστικά οι νέοι αγρότες δεν ασφαλίζονται καθόλου είναι κάτι που θα πρέπει να χτυπήσει το καμπανάκι του κινδύνου. «Οι νέοι άνθρωποι δε γίνονται αγρότες - λέει η Ρούλα Χαλάτση - ή μάλλον λιγοστεύουν συνεχώς όσοι ασκούν το επάγγελμα του αγρότη. Ενα άλλο στοιχείο είναι ότι αισθάνονται ανασφάλεια για το ίδιο το επάγγελμα. Επιπλέον αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό την προοπτική να πληρώνουν εισφορές για 45 ολόκληρα χρόνια. Και βέβαια προτιμούν να πληρώνουν τις εισφορές οι μεγαλύτεροι της οικογένειας και όχι οι νέοι».

Το να ασφαλίζεσαι σε μεγαλύτερη ηλικία σημαίνει λιγότερα χρόνια δουλιάς - σημαίνει όμως και μικρότερη σύνταξη. Δηλαδή μετά από 25 χρόνια δουλιάς - οπότε θα συνταξιοδοτηθεί η πλειονότητα των ασφαλισμένων - όσοι ανήκουν στην πρώτη κατηγορία (δηλαδή οι περισσότεροι) θα πάρουν μια σύνταξη 51.000 δραχμές. Δηλαδή μια σύνταξη πείνας... Μιλάμε για τους σημερινούς σαραντάρηδες... Ακόμα κι αυτοί που συνταξιοδοτήθηκαν με την πρόσθετη ασφάλιση - όσοι πρόλαβαν - είχαν καλύτερες προϋποθέσεις: Υπήρχαν τρεις κατηγορίες, η μεγαλύτερη σύνταξη ήταν 70-80.000 δραχμές, η μικρότερη 50-60.000, αλλά δεν πλήρωναν τόσα χρόνια, ούτε τόσες πολλές εισφορές. Κι αν σταματούσαν να πληρώνουν εισφορές δε θα έχαναν τη βασική σύνταξη, που ήταν η ίδια για όλους. Ενώ σήμερα, ακόμα κι η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είναι ανάλογη με την κατηγορία των εισφορών...

Η έρευνα που είχαν κάνει πριν από μερικά χρόνια οι σύλλογοι της ΟΓΕ στη Θεσσαλία για τη γυναίκα της υπαίθρου, είχε δείξει την έντονη τάση των νέων να φύγουν από τα χωριά. Μια τάση που έρχεται να επιβεβαιωθεί από τα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία.

Τα στοιχεία του ΟΓΑ που αφορούν τη μείωση των ατόμων ή των οικογενειών που παίρνουν επιδόματα πιστοποιούν επίσης πως όλο και λιγότεροι-ες ασφαλίζονται σαν αγρότες. Για παράδειγμα οι αγροτικές οικογένειες που παίρνουν πολυτεκνικό επίδομα μειώθηκαν μέσα σε δυο χρόνια αισθητά. Το 1998 το πήρανε 32.793 οικογένειες, ενώ το 1999 μόλις 23.114 οικογένειες. Μειώθηκαν επίσης οι νέες αγρότισσες που παίρνουν επίδομα μητρότητας (κυοφορίας - θηλασμού), ενώ μειώθηκαν επίσης κατά 12% οι πολύτεκνες αγρότισσες που παίρνουν ισόβια σύνταξη.

Και η νοοτροπία η παραδοσιακή τι ρόλο παίζει σήμερα σ' ό,τι αφορά στην επιστροφή της αγρότισσας στη θέση του εξαρτώμενου μέλους οικογένειας; Ισως είναι πρόωρο να το κρίνει κανείς.

Φαίνεται όμως ότι ο βασικός λόγος της μη ασφάλισης των αγροτισσών είναι οικονομικός. Ηδη, από την έρευνα της ΟΓΕ είχε φανεί ότι πάρα πολλές αγρότισσες θέλουν να φύγουν από το χωριό και θεωρούν ότι το αγροτικό επάγγελμα δεν έχει μέλλον. Ακόμα κι αν περιμένουν να τις ασφαλίσει ο σύζυγος φαίνεται να προσβλέπουν όχι στην αγροτική σύνταξη, αλλά στη σύνταξη από ένα άλλο επάγγελμα. Και βέβαια κυβέρνηση και ΕΕ κάνουν ό,τι μπορούν για να ενθαρρύνουν τον αγροτικό πληθυσμό προς τη φυγή από τη γη του...

O Νίκος Ακίλογλου με τις κούκλες του. Από αριστερά βλέπουμε τον Χιτλερίνη, τον Μισελίνη, τον μπαρμπα-Γιώργο, τον Χάνο και τον καπετάν Γαρίδα

Το κουκλοθέατρο στον αγώνα της Αντίστασης είναι άμεσα ταυτισμένο με τον Ν. Ακίλογλου. Με τον κουκλοθίασό του, που ήταν ενταγμένος στο κομμάτι «ψυχαγωγία» της ΕΠΟΝ, πήγαινε, πολλές φορές περπατώντας, σε χωριά της ελεύθερης Ελλάδας για να παρουσιάσει μια τέχνη, μαζί και παιχνίδι, σε παιδιά και σε αντάρτες. Για να «βοηθήσουμε κι εμείς, με αυτή την τέχνη, στην υπόθεση του έθνους», σημειώνει ο ίδιος στο «Ρ» και μας εξηγεί το σύνθημα της ομάδας: «Η γραφίδα του καλλιτέχνη να ακολουθεί τη φορά της σφαίρας του αντάρτη».

Εργα του Ν. Ακίλογλου, από την πρόσφατη έκθεσή του, με τίτλο «Το κουκλοθέατρο στην Εθνική Αντίσταση»

«Αρχές Αυγούστου του 1943, τραβήξαμε έξι άτομα, με τα πόδια, για το Καρπενήσι. Φτάσαμε στις 15 Αυγούστου. Οταν έμαθαν πως ήρθε ο κουκλοθίασος, τους φάνηκε λίγο περίεργο και μάλιστα, για την ιστορία που λένε, δε μας χορήγησαν συσσίτιο. Παίξαμε σ' έναν παιδικό σταθμό για τα αετόπουλα, που είχε οργανώσει η ΕΠΟΝ, τον οποίο και διαμορφώσαμε κατάλληλα... Είναι απόλαυση να παρακολουθείς τα παιδιά. Δίνουν τη γνώμη τους στις ερωτήσεις των κουκλών και παίρνουν μέρος πολλές φορές μόνα τους, με τέτοια ζωντάνια που σε καταπλήσσει. Η παράσταση φαίνεται ότι άρεσε και με το παραπάνω, γιατί την άλλη μέρα κιόλας χορηγήθηκε συσσίτιο στο θίασό μας... Αυτό το τονίζω, γιατί μπορεί εμείς να βρισκόμαστε στην ελεύθερη Ελλάδα, όμως στην υπόλοιπη χώρα υπήρχε κατοχή και τα τρόφιμα ήταν δύσκολο να βρεθούν. Σιτίζεται μόνο όποιος προσφέρει θετική δουλιά στον αγώνα», υπογραμμίζει ο Ν. Ακίλογλου.

Η αγάπη για το κουκλοθέατρο και το πάθος για τον αγώνα της Εθνικής Αντίστασης είναι διάχυτα στο λόγο του Ν. Ακίλογλου. Ακόμα και σήμερα ξαναθυμάται πολλές φορές την κούκλα του, κι αυτή «όταν τη φοράω στα χέρια μου, με κοιτάζει στα μάτια σα να μου λέει πως, αν και είναι άψυχη, έπαιξε το ρόλο της, χαρίζοντας στις δύσκολες στιγμές της σκλαβιάς λίγη ζωντανή χαρά».

Ο καπετάν Γαρίδας. Ενας αντάρτης του φόρεσε το σκούφο με το σήμα του ΕΛΑΣ και τα αστεία του ενθουσίασαν όλους

Ακολούθησε ο θίασος «Ζωντανές κούκλες του Ζαππείου», όπου έμεινε δύο καλοκαίρια και ασχολήθηκε κυρίως με τις μαριονέτες. Με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου ο Ν. Ακίλογλου επιστρατεύτηκε στο μέτωπο. Γυρνώντας, ο θίασος είχε διαλυθεί, βρήκε μόνο μια κούκλα. «Την κράτησα στο χέρι μου και της μιλούσα. "Γαρίδα, τι λες; Μπορείς να μας πεις μια ιστορία;"». Ο καπετάν Γαρίδας, μαζί με τον μπαρμπα-Γιώργο, τον Χάνο, τον Χιτλερίνη και τον Μισελίνη, ήταν και οι τέσσερις κούκλες- ήρωες που κυριάρχησαν στις παραστάσεις στους αντάρτες.

Τη γνωριμία του θιάσου με την ανταρτοσύνη περιγράφει ο Ν. Ακίλογλου στο βιβλίο του «ΕΑΜ - ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ 1940-1945. Το κουκλοθέατρο στον αγώνα της αντίστασης»:

«Πηγαίνοντας προς το Καρπενήσι, ο κουκλοθίασος αντάμωσε, λίγο έξω από τα Χάσια, τις πρώτες αντάρτικες ομάδες. Οταν ξεκινήσαμε, μαζί μας ήταν κι ένας παπάς. Τον βλέπουμε να μπαίνει σε μια φτωχοκαλύβα και να βγαίνει με τα φισεκλίκια χιαστί. Το βράδυ μπαίνουμε στο χωριό Πύλη. Ανταμώνουμε με τις αντάρτικες ομάδες του καπετάν Νικήτα. Ολοι τους με γένια. Πλησιάζω έναν και ρωτώ αν είναι παπάς κι αυτός. Βάζουν τα γέλια. Κι έτσι μαθαίνω πως ένα από τα γνωρίσματα της ανταρτοσύνης είναι και τα γένια. Χτυπάει η σάλπιγγα για συσσίτιο βραδινό. Εξω από το μεγάλο καφενείο βράζει το καζάνι. Ολα μου φαίνονται σαν όνειρο. Παίρνουμε το πρώτο συσσίτιο από λεύτερο καζάνι και ακούμε τα πρώτα τραγούδια. Ανοίγω το γυλιό (ατομικός στρατιωτικός σάκος) και βγάζω τις κούκλες για να προσθέσουμε κι εμείς λίγη χαρά σε όλη αυτή τη σκηνή. Το κέντρο φωτίζεται με λάμπες πετρελαίου. Στο αντίκρισμα των κουκλών γίνεται πανζουρλισμός. Ενας αντάρτης φορά στον Γαρίδα τον σκούφο του και το σήμα του ΕΛΑΣ, παίρνει και στα χέρια δυο κούκλες και αρχίζει αυτός την παράσταση πάνω από τον πάγκο του καφετζή, ανάμεσα από τα μπουκάλια και τα ποτήρια. Τ' αστεία του και τα πειράγματά του είναι τόσο όμορφα που μας ενθουσιάζουν όλους».

Από κει, από το Καρπενήσι δηλαδή, ο κουκλοθίασος ξεκίνησε περιοδεία για τα χωριά της Λαμίας, τον Τυμφρηστό, Αϊ-Γιώργη, Λευκάδα, Μακρακώμη, Σπερχειάδα, Υπάτη, Κόμα και αλλού. Ακολουθούν παραστάσεις στ' Αγραφα, στα Σάλωνα, στο Γαλαξίδι, στις Θέρμες. Σε κάθε χωριό η ανταπόκριση του κόσμου ήταν ενθουσιώδης. Ο κουκλοθίασος έπλαθε ιστορίες με βάση πραγματικά γεγονότα. Μάθαινε και τα παιδιά να φτιάχνουν κούκλες, να τις ζωγραφίζουν και να παίζουν, σκαρώνοντας ιστορίες από τον τόπο τους ή την καθημερινότητα.

Σήμερα, άραγε, τι ιστορίες θα έλεγε ο κουκλοθίασος; «Στις μέρες μας υπάρχουν πολλά πολιτικά προβλήματα. Υπάρχει το πρόβλημα της Παλαιστίνης, της ανεργίας, η προσπάθεια να μας πνίξουν το ίδιο μας το γέλιο. Οι σημερινές μεγάλες δυνάμεις μπροστά στους Γερμανούς είναι καθηγητές», υπογραμμίζει ο Ν. Ακίλογλου. Και προτρέπει: «Μη φοβόσαστε, κανένας δεν πίστευε τότε ότι ο Γερμανός θα λύγιζε, θα έσβηνε».

Ο Ν. Ακίλογλου ζωγράφιζε κιόλας. Τα έργα του όσο και οι κούκλες έχουν παρουσιαστεί σε εκθέσεις, με πρόσφατη αυτή στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αμαρουσίου το φθινόπωρο.