Στην πλατεία Κλαυθμώνος, αρχίζει σήμερα και θα λειτουργήσει μέχρι τις 12/2, το μεγάλο Παζάρι Βιβλίου, που διοργανώνουν ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου και ο Σύλλογος Εκδοτών - Βιβλιοπωλών Αθηνών, σε συνεργασία με το Δήμο Αθηναίων. Σε ένα τεράστιο περίπτερο (600 τ.μ.), ενιαίο για όλους τους εκδότες, θα εκτίθενται χιλιάδες τίτλοι, αφού οι εκδότες άνοιξαν τις αποθήκες τους και προσφέρουν βιβλία όλων των ειδών. Σε τιμές εξαιρετικά προσιτές: 300, 500, 800, 1.000, 1.300 και 1.500 δραχμές. Επισκεφθείτε το παζάρι, καθημερινά 10 π.μ. - 10 μ.μ., και προμηθευτείτε όποιο ή όποια βιβλία δεν επέτρεπε το βαλάντιό σας, παλιότερα, να το αποκτήσετε. Να σημειώσουμε ότι στο παζάρι θα υπάρχει και μια «βιβλιοθήκη» αφιερωμένη στις ξεχασμένες πατρίδες της χώρας μας».

Για το «συγκινητικό, γεμάτο από την αθωότητα των αγώνων του κυπριακού λαού και της νιότης, αλλά και ιστορικής αξίας» βιβλίο, μίλησαν οι Σεραφείμ Φυντανίδης, Κώστας Σκανδαλίδης, ο Κύπριος Ανδρέας Χριστοδουλίδης (διευθυντής του ΑΠΕ) και πρώτος ο συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης, ορισμένες επισημάνσεις του οποίου αξίζουν να αναφερθούν. Ο Π. Μάρκαρης, διαβάζοντας το ημερολόγιο του 19χρονου, τότε, Ν. Φ. Μικελίδη, ο οποίος, λόγω της αντιβρετανικής δράσης, κλείστηκε στη φυλακή (30/9/1955) με τη χαλκευμένη κατηγορία ότι έβαλε βόμβα στο αγγλοκρατούμενο Ραδιοφωνικό Ιδρυμα Κύπρου και από τύχη μπόρεσε και το 'σκασε (Μάρτης του 1956), «έβλεπε» μια άλλη «εικόνα». Την «εικόνα» ενός νέου, την ίδια εποχή στην Κωνσταντινούπολη, που βίωνε, όπως ο Μικελίδης και ο κυπριακός λαός, τον τρόμο, τις διώξεις και, τελικά, το ξεκλήρισμα 300.000 Ελλήνων από την Πόλη. Αυτός ο νέος ήταν ο Κωνσταντινουπολίτης Π. Μάρκαρης, ο οποίος εμφαντικά έθεσε το «γιατί;». Γιατί επιβλήθηκε ο τρόμος και στις δύο αντίπερα όχθες; Ο Π. Μάρκαρης υπογράμμισε και την «αθωότητα», την «αγνότητα», την απλότητα και φυσικότητα της γραφής που αναδύει το ημερολόγιο. Μίλησε για τα ποιήματα και την αλληλογραφία του Μικελίδη αυτό το διάστημα. Αλλά και τη «μάχη του για τη γνώση». Τη γνώση με το «διάβασμα 60 πολύ σημαντικών βιβλίων, με την αγάπη του για τη μουσική και τη γνωριμία του με την όπερα, κατά την εξάμηνη φυλάκισή του».

Ο γνήσιος ποιητής είναι και γνήσιος στοχαστής. Αυτό επαληθεύεται στην περίπτωση του Βασίλη Ι. Κούκου. Τα «Δοκίμιά» του για την πολιτική, φιλοσοφία, ιστορία και οικονομία, τα διακρίνει σκέψη τεκμηριωμένη, αλλά και μαχητικότητα ξεχωριστού ήθους και ύφους, για όσα έχουν συμβεί στην Ελλάδα και στον κόσμο με ωμή επέμβαση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Ολα τα δοκιμιακά κείμενα, επικαιρικά ή όχι, γεφυρώνονται με μικρά ή μεγάλα ποιήματα του ίδιου, από βαθύτερη ανάγκη να διατυπώσει την αλήθεια για τη ζωή και τον άνθρωπο, αλλά και να την υμνήσει: «Η αλήθεια... η αλήθεια.../ ο σκοπός και η δύναμη της ζωής!/ Δύναμη στην αναζήτηση/ Δύναμη στην αποδοχή/ Δύναμη στην προβολή./ Αχ, πόσο φωτάει το δρόμο σου η αλήθεια/ και πόσο δε σε κάνει δυνατό.../ κι ερευνητή του κόσμου ζωντανό».

Αυτή την αλήθεια αναζητά στο αρχαίο πνεύμα, στους σύγχρονους φιλοσόφους, στην επιστήμη του ιστορικού υλισμού. Ερευνώντας, με λογισμό και μ' όνειρο, ανακαλύπτει ότι η αλήθεια αυτή φωτίζεται απ' το «μάγεμα της ανατολής». Και μας καλεί να τη χαρούμε μαζί: «Ελάτε! Ελάτε!/ Ο Ηλιος μας ζυγώνει./ Πιαστείτε στις λιαχτίδες του (...) βιαστείτε μη χαθεί». Ο Β. Κ. δεν μπορεί να βλέπει τα νιάτα να χάνονται έξω από τον αγώνα για καλύτερη ζωή. «Τι ωραία που είναι τα νιάτα!/ Τι παλμός! Τι ζωή (...) την ώρα που η φλογερή λάμψη,/ οι σπίθες των ματιών τους/ στομώνουν ηλιαχτίδες».

Σήμερα που «Ειρήνη λέγει ο φασισμός την PAX AMERICANA», δηλαδή μια «ειρήνη με υποταγή», ο στοχαστής ποιητής θα δώσει το αληθινό της όραμα: «Επί Γης ειρήνη.../ των λουλουδιών το άνθισμα.../ Της νιότης ο γλυκός ανασασμός».

Γενικά, ο Β. Κ. στοχάζεται «μιαν εικόνα κι ένα δρόμο» να φιδοσέρνεται με αγωνία για την Πολιτεία του Ηλιου, σαλπίζοντας το δικό του θούριο: «Σκάψτε λαοί βαθιά τη Γης/ να λουλουδιάσει η πλάση» (Εκδοτική - Τυπογραφική - Αθήνα).

- Το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης κυκλοφόρησε τις εξής σημαντικές εκδόσεις: Το εξαιρετικά καλαίσθητο λεύκωμα, στα πλαίσια του γιορτασμού των 100 χρόνων από τη γέννηση του Γιώργου Σεφέρη,«Οι φωτογραφίες του Γιώργου Σεφέρη». Τις καλλιτεχνικότατες φωτογραφίες που τράβηξε ο ποιητής στην Ελλάδα και το εξωτερικό συνοδεύουν κείμενα των Δημήτρη Δασκαλόπουλου, Εμμανουήλ Χ. Κάσδαγλη, Γιάννη Σταθάτου. Την ογκώδη (709 σελ.), καλαίσθητα πανόδετη, μελέτη του άξιου δημοσιογράφου, ειδικευμένου σε ιστορικά θέματα, Γιώργου Λεονταρίτη «Η Ελλάδα στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1917-1918)» (μετάφραση από το αγγλικό πρωτότυπο Βασίλης Οικονομίδης, επίβλεψη Αντιγόνη Φιλιπποπούλου, επιμέλεια Γιώργος Μ. Ανδρουλιδάκης-Αννα Μιχοπούλου. Η μελέτη περιέχει πολυσέλιδες σημειώσεις και πάμπλουτη ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, που καταλαμβάνουν 200 σελίδες). Την ιστορική μελέτη του διακεκριμένου Αγγλου καθηγητή και ακαδημαϊκού Ερικ Χόμπσμπομ «Η εποχή των Αυτοκρατοριών (1875-1914)» (σελ. 591), σε μετάφραση Κωστούλας Σκλαβενίτη, η οποία παρακολουθεί την εποχή των αυτοκρατοριών, εποχή ειρήνης που όμως προκάλεσε τους δύο παγκόσμιους πολέμους. Την εποχή περάσματος από τη φεουδαρχία στην εξουσία της καπιταλιστικής αστικής τάξης. Το δίτομο κλασικό έργο του Γάλλου προϊστορικού αρχαιολόγου- εθνολόγου, ερευνητή των αρχαίων πολιτισμών, που δε διέθεταν γραφή, πανεπιστημιακού καθηγητή Αντρέα Λερουά-Γκουράν (1911-1986), με τίτλο «Το έργο και η ομιλία του ανθρώπου». Ο πρώτος τόμος τιτλοφορείται «Τεχνική και γλώσσα». Ο δεύτερος «Η μνήμη και οι ρυθμοί». Στον πρώτο εξετάζεται η χρήση των χεριών, του προσώπου, του σώματος, του εγκεφάλου και του περιβάλλοντος στην εξέλιξη των πρωτόγονων ανθρώπων και στο δεύτερο η μνήμη, η χειροπραξιακή τεχνική, ο συμβολισμός ρυθμών και μορφών, ο έμφρων-έλλογος άνθρωπος. Το βιβλιαράκι του Μοσχολέου Θεολογίτη «Βίος του αγίου και μεγάλου Νικολάου» (πρόκειται για ελάχιστα γνωστό έργο της κρητικής λογοτεχνίας) σε κριτική έκδοση, με εισαγωγή, σχόλια και λεξιλόγιο του Στέφανου Κακλαμάνη.

- Ο «Κέδρος» κυκλοφόρησε: Το πέμπτο μυθιστόρημα του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργη Γιατρομανωλάκη «Στην κοιλάδα των Αθηνών». Το μυθιστόρημα του βραβευμένου πεζογράφου και δοκιμιογράφου Γιάννη Κιουρτσάκη «Εμείς οι άλλοι». Το ιστορικό μυθιστόρημα (για ένα τουρκοκρατούμενο χωριό του Μετσόβου στα τέλη του 19ου αιώνα) της Τατιάνας Αβέρωφ «Το ξέφωτο». Το μυθιστόρημα για παιδιά (έπαινος «Κύκλου παιδικού βιβλίου») της Λένας Μερίκα «Με κύμινο και αγάπη».

- Η «Ωκεανίδα» κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα του Κινέζου σκηνοθέτη κινηματογράφου Ντάι Σούτζι «Ο Μπαλζάκ και η Κινέζα μοδιστρούλα» (μετάφραση Εφη Κορομηλά).

Μια τυχαία επίσκεψη σε αρχαιολογικό χώρο, όπου στην αρχαιότητα τελούσαν μυστηριακές τελετές, δίνει το έναυσμα για το υπαρξιακό αυτό μυθιστόρημα. Σπαράγματα αρχαίων κειμένων, ιερές γραφές, απ' όπου και ο τίτλος, προετοιμάζουν ή συνοδεύουν κάθε μυστηριακό γεγονός, που συμβαίνει εκεί.

Η πρωταγωνίστρια Αδριανή κουβαλάει όλα τα στοιχεία της Μαρίας Λαμπαδαρίδου - Πόθου. Στοιχεία αυτοβιογραφικά από έναν κόσμο, όπου συγκλίνουν το πραγματικό και εξωπραγματικό με αγαστή σύμπνοια. Οι περιπέτειές της στο χώρο αυτό, όπου ρέουν υδάτινοι πόροι, επηρεάζονται από το φως της πανσελήνου. Η περιοχή, εμφανώς διάσπαρτη από αρχαία λείψανα, επιγραφές, αγάλματα, πιθάρια, πρόκειται να κατασπαραχτεί από το κέρδος: «Ενα ρίγος με παγώνει, καθώς στη σκέψη μου έρχονται οι όγκοι του τσιμέντου, τα γυαλιστερά κτίρια, οι δρόμοι που θα καταβροχθίσουν ολόκληρο το δάσος, αυτό που προεκτείνεται δεξιά των πηγών, παρθένο δάσος, με τα πεύκα και τους κέδρους και τις αιωνόβιες βελανιδιές. Τους βλέπω κιόλας τους δρόμους να σέρνονται ελικοειδείς σαν σχήματα γεωμετρίας, συνθλίβοντας κάθε ίχνος μνήμης στο πέρασμά τους. Να φτάνουν ως τη θάλασσα με την πλατιά αμμουδιά, στον όρμο τον απροσπέλαστο, όπου για αιώνες μόνο τα πατήματα και οι κρωξιές των γλάρων και οι ξυπόλυτοι θεοί, και τώρα πλαστικές πολυθρόνες και ξέφρενοι ήχοι ροκ, που τους ακούω κιόλας μέσα στο μυαλό μου».

Κάθε προσπάθεια για διατήρησή του χαμένη. Αντίθετα, όσοι έχουν εμπλακεί σε σωστικές ενέργειες, απολύθηκαν ή τιμωρήθηκαν ποικιλοτρόπως, ενώ το ονειρεμένο περιβάλλον ζει τις τελευταίες στιγμές του: «Είχαν φέρει τους εκσκαφείς, ναι, κι αυτή η καινούρια πραγματικότητα έμπαινε πια στη ζωή μας, στη ζωή του τόπου, μα όλη η βία που κουβαλούσε - αυτή την πολιτισμένη βία που λεγόταν ανάπτυξη».

Η φυσιολατρία, ο πόθος για διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς κραυγάζει στο πυκνογραμμένο με χειμαρρώδη γλώσσα πολυσέλιδο βιβλίο. Κι όμως, με θλίψη υπογραμμίζεται η αποτίμηση: «αργύριον και χρυσίον έργου χειρών ανθρώπων». (Εκδόσεις «Κέδρος»).