Τι κρίμα, θα πει κανείς! Για το θέμα. Και για τα μηνύματα του θέματος. Αλλά και για τους συντελεστές. Οι οποίοι απέδειξαν πως είχαν τις δυνατότητες και μπορούσαν, αν βέβαια είχαν άλλους προσανατολισμούς, να δημιουργήσουν μια καλή, παιδική, και όχι μόνον, ταινία. Η αγωνία, όμως, των δημιουργών της να φτάσουν, και να ξεπεράσουν, τον Χάρι Πότερ, ιδιαίτερα τον τελευταίο Χάρι Πότερ, τους οδήγησε σε λασπωμένα μονοπάτια. Οπου κόλλησαν! Οι μικροί θεατές, θα πρέπει να τρώνε την άκρη από το σακάκι τους, για να αντέξουν το φόβο και την αγωνία!

Παίζουν: Τζιμ Κάρεϊ, Μέριλ Στριπ, Εμιλι Μπράουνινγκ, Τίμοθι Σπαλ, Μπίλι Κόνολι, Λουίς Γκάσμαν, κ.ά.

ΓΙΟΣΕΠ ΠΟΤΖΟ

El Cid ο ιππότης

Η δεύτερη παιδική ταινία της βδομάδας έχει άλλου είδους προβλήματα! Ετούτη είναι φιλοβασιλική και αντιδραστική! Ταινία που μιλάει, για καλούς και κακούς βασιλιάδες, για καλούς και κακούς υποτακτικούς. Αναχρονισμός του κερατά, δηλαδή. Τι έχει να κερδίσει ο πολύ νεαρός θεατής, το παιδί δηλαδή, από τις ίντριγκες και τους έρωτες των βασιλιάδων και των αυλικών; Και η αντίληψη του κακού Αραβα κατακτητή, στις πονηρές μέρες μας, τι είδους δηλητήριο προσφέρει στα παιδιά;

Τόσος κόπος, για τόσο φθαρμένες ιδέες; Γιατί η ταινία έχει κόπο. Αφού τα σχέδιά της (είναι ταινία κινουμένων σχεδίων 2 και 3 διαστάσεων), δείχνουν μεγάλη προσπάθεια και πολλή εργασία. Γιατί είναι πολυσύνθετα και αναπαραστατικά. Ολόκληρες πόλεις αναδημιουργούνται. Υπάρχει, ίσως, κάποια σύγχυση στα «κοστούμια» των αντιπάλων, με αποτέλεσμα να μην ξεχωρίζεις πάντα ποιος πολεμάει ποιον! Δε βαριέσαι, όμως. Οπως λέει και ο «ΡΙΓΚΟΛΕΤΟ»: η γενιά των αυλικών (και των βασιλιάδων πρωτίστως), είναι γενιά καταραμένη! Και λάθος κοστούμια να φοράει πάλι καταραμένη είναι!

Αν το κιτς διαγωνιζόταν, η ταινία θα έπαιρνε το Οσκαρ! Οχι μόνον για το θέμα, το «παίξιμο» των ηθοποιών, τα κοστούμια, αλλά και για τους «φυσικούς» χώρους. Για τα καζίνο, για τα ξενοδοχεία και τους δρόμους των αμερικανικών μεγαλουπόλεων, που «έπαιζαν» στην ταινία! Τόσο, και τέτοιο, κιτσαριό μαζεμένο, δεν έχουμε ξαναδεί! Και επίτηδες να το κάνανε, πάλι τους βγήκε κάτι παραπάνω.

Πέρα, όμως, από το «αθώο» κιτς, εδώ έχουμε να κάνουμε και με μια αξιοπρόσεχτη απάτη. Η ταινία, πρέπει να είναι, χωρίς, βέβαια, να δηλώνεται, προϊόν των δημοσίων σχέσεων του FBI. Αφού όλοι μέσα στην «υπηρεσία» (οι κεντρικοί ήρωες είναι αστυνομικοί του FBI), είναι καλύτεροι και από τον ...Ζαχαράτο! Χαρούμενα παιδιά, που τρέχουν σαν παλαβά σκαρώνοντας φάρσες. Μια πολύχρωμη παιδική χαρά. Η σφηκοφωλιά του Χούβερ! Για όνομα του Ειρηναίου!

Παίζουν (για να μην πω τίποτ' άλλο): Σάντρα Μπούλοκ, Ρεγγίνα Κινγκ, Γουίλιαμ Σάντερ, κ.ά.

Και από το σεβασμό, ακόμα και του Ζαν Ριβέτ, για τον άνθρωπο, περνάμε τον Ατλαντικό και φθάνουμε στην έλλειψη σεβασμού! Οπου η μπίζνα και το δολάριο εξαφανίζουν πρόσωπα και προσωπικότητες. Οπου το χυδαίο εισιτήριο, και το ανήθικο ταμείο, ελευθερώνει όλα τα ανθρωποφάγα ένστικτα του κεφαλαίου. Ελευθερώνει όλους τους τυχοδιώκτες και όλους τους τυχοδιωκτισμούς!

Με την παραπάνω λογική και ηθική, η ταραγμένη, τραγική καλύτερα, ζωή του τραγουδιστή Μπόμπι Ντάριν, γίνεται ένα χολιγουντιανό μιούζικαλ, με ροπή προς το μελό και το ψεύτικο. Ενα «ιλουστρέ» κινηματογραφικό έργο, το οποίο κάτι θέλει να πει, αλλά, τελικά, δε λέει τίποτα! Και δε λέει, γιατί οι ήρωές του, είναι υποκινούμενα και όχι άνθρωποι αληθινοί. Και να πεις πως δεν υπάρχει έδαφος; Υπάρχει, και με το παραπάνω. Καθώς ο χώρος της Show Biz, ιδιαίτερα στην Αμερική, είναι βουτηγμένος στις αντιφάσεις. Στον πειθαναγκασμό, στους εκβιασμούς, στην αλλοτρίωση. Και πολλές φορές στο θάνατο: Ελβις Πρίσλεϊ, Μέριλιν Μονρόε, Τζέιμς Ντιν κ.ά.

Τα παραπάνω, βέβαια, είναι «άγνωστα» στα αμερικάνικα κινηματογραφικά studio. Τα οποία εκμεταλλεύονται τους καλλιτέχνες ακόμα και πεθαμένους! Στη συγκεκριμένη περίπτωση, πήραν την ηρωική ζωή του τραγουδιστή και ηθοποιού Μπόμπι Ντάριν, του μουσικού ινδάλματος στις δεκαετίες του '50 και του '60, με την αδύναμη καρδιά, προορισμένου να ζήσει μόνο 16 χρόνια (έζησε μέχρι τα 37 του), και την έκαναν «ποπ κορν» και κινηματογραφικό «Βίπερ». Στοχεύοντας στο εισιτήριο, αφού η ταινία είναι ευκολοδιάβαστη, γεμάτη μουσικές και χρώματα.

Δεν έχει νόημα να τονίσουμε τις επιμέρους επιτεύξεις. Την ερμηνεία, ας πούμε, του πρωταγωνιστή (και σεναριογράφου, σκηνοθέτη, παραγωγού), τα χορευτικά, την αναπαράσταση, ίσως, της εποχής. Αφού το τελικό αποτέλεσμα είναι μακριά από την αλήθεια...

Παίζουν: Κέβιν Σπέισι, Κέιτ Μπόσγουρθ, Τζον Γκούτμαν, Μπομπ Χόσκινς, Μπρέντα Μπλέθιν, κ.ά.

Ενδιαφέρουσα εβδομάδα! Δυο ταινίες με επίκεντρο τον άνθρωπο («Τα Κλειδιά του Σπιτιού» και «Whisky») και μια τρίτη («Η Ιστορία της Μαρί και του Ζιλιέν»), με καλές, αλλά κοσμοπολίτικες, προθέσεις. Δε λείπουν, βέβαια, οι ταινίες -καταναλωτικά προϊόντα («Πέρα από τη Θάλασσα» και «Miss Με το Ζόρι 2») και, λόγω Πάσχα, δυο παιδικές («Λεμόνι Σνίκετ - Μια Σειρά Από Ατυχή Γεγονότα» και «El Cid ο Ιππότης»), που, όμως, είναι απαραίτητη η «γονική συναίνεση».

Κιμ Ρόσι Στιούαρτ και Αντρέα Ρόσι

Αυτό είναι το θέμα της 7ης ταινίας του Τζιάνι Αμέλιο. Ενας πατέρας, μόλις γεννηθεί το ανάπηρο παιδί του, το βάζει στα πόδια. (Στη γέννα χάνει και τη γυναίκα του). Σε λίγο διάστημα ξεχνάει τα πάντα. Ζει και εργάζεται σα να μην είχε συμβεί τίποτα! Κάνει, μάλιστα, και άλλη οικογένεια. Φέρνει στον κόσμο και ένα αρτιμελές παιδί. Το άλλο, το ανάπηρο, το φροντίζουν οι συγγενείς της γυναίκας του. Αυτός θέλει να το ξεχάσει!

Ο μικρός ανάπηρος γίνεται 15 χρόνων. Πρέπει να κάνει μια σοβαρή εγχείρηση. Τον φέρνουν στον πατέρα του και τον παρακαλούν, για ψυχολογικούς λόγους, να είναι αυτός εκείνος που θα συνοδεύσει το παιδί στο νοσοκομείο. Ο πατέρας δέχεται. Πατέρας και γιος φεύγουν για τη Γερμανία και από εκεί για τη Νορβηγία. Τα δυο αυτά πρόσωπα, μέσα από τις περιπέτειες της θεραπείας, αλλά και τη γλυκιά καθημερινότητά τους, γνωρίζονται. Και αγαπιούνται, όπως είναι φυσικό!..

Ο καλός Ιταλός σκηνοθέτης, κατόρθωσε το, σχεδόν, ακατόρθωτο. Εχοντας στα χέρια του ένα θέμα μελό, ένα εμπορικό στοιχείο για κάποιον άλλον, αδιαφόρησε για τα φθηνά και τα πεπατημένα και στόχευσε στο κέντρο του προβλήματος. Απέφυγε την εύκολη συγκίνηση και έφτιαξε μια ταινία, η οποία, με συνετό και λιτό τρόπο, μας βάζει μπροστά στις ευθύνες μας. Οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, τα παιδιά με τις ειδικές ανάγκες, δε χρειάζονται τη λύπη μας. Δεν είναι για λύπηση. Είναι άνθρωποι με αισθήματα και συναισθήματα. Ανθρωποι που θέλουν να αναπνεύσουν. Που θέλουν χώρο να εκφραστούν. Απαιτούν την αγάπη μας και την ανυπόκριτη στοργή μας. Οχι αυτή που προσφέρουν, για ιδιοτελείς σκοπούς και λόγους, κάποιες φιλάνθρωπες «κατίνες» και κάποια «φιλεύσπλαχνα» άσυλα! Την αγάπη που πηγάζει από εκτίμηση. Εκτίμηση για την προσωπικότητα και όχι για την αναπηρία!

Είναι σίγουρο πως αν τελικά μπείτε στην αίθουσα και δείτε την ταινία, θα γίνετε καλύτεροι άνθρωποι! Ο σκηνοθέτης μάς βοηθάει να κάνουμε μια σωστότερη προσέγγιση στο ζήτημα. Δε μας ζητάει να γίνουμε χριστιανοί. Μας ζητάει να γίνουμε φυσιολογικοί με τους φυσιολογικούς ανάπηρους! Να διώξουμε τις ντροπές, τους φόβους και τις ενοχές. Να ελευθερωθούμε εμείς και να ελευθερωθούν και οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες! Μόνο έτσι μπορούμε, και εμείς και αυτοί, να έχουμε ίσες σχέσεις!

Παίζουν: Κιμ Ρόσι Στιούαρτ, Σαρλότ Ράμπλινγκ, Αντρέα Ρόσι (το παιδί), Αλα Φέροβιτς.

Η Μαντάμ Χ δεν είναι μια «φυσιολογική» γυναίκα. Οι κινήσεις της, η συμπεριφορά της, η αδυναμία της να «αισθανθεί», αναστατώνουν, εξιτάρουν, θα λέγαμε με κοσμική διάθεση, τον Ζιλιέν! Το μυστήριο, τελικά, θα λυθεί με τη βοήθεια της αφοσιωμένης Μαρί. Μόνο που, μέχρι να λυθεί, το ερωτικό τρίγωνο, που μπορεί να μην είναι και τρίγωνο, θα χωθεί βαθιά και θα χαθεί, στο υποτιθέμενο «χάος» του έρωτα! Σε όλο αυτό το ταξίδι, στο «βάθος του έρωτα», θα ακουστούν διάφορα κοσμοπολίτικα, ρηχά δηλαδή, φιλοσοφικά τσιτάτα. Θα διαφανεί μια προσπάθεια, να μπούνε ερωτήματα, τα οποία, βέβαια, δεν περιμένουν οπωσδήποτε και απάντηση! Μην ξεχνάτε, πως έχουμε να κάνουμε με ένα «παιχνίδι». Ενα «παιχνίδι», που δίνει αφορμές να «φιλοσοφήσουμε» γύρω από τον έρωτα, τη ζωή και το θάνατο!..

Ολα αυτά ο Ζαν Ριβέτ τα κάνει με πολύ καλό κινηματογραφικό τρόπο. Τόσο καλό, που πλησιάζει την άσκηση ύφους. Σε σημείο, μάλιστα, να φέρνει στη μνήμη μας, την ξεχασμένη, πια, «φιλοσοφική» άποψη της Nouvelle Vague, η οποία έβλεπε τα πάντα σαν «παιχνίδι». Και εδώ έχουμε, πράγματι, να κάνουμε με ένα κινηματογραφικό «παιχνίδι», στο οποίο παίρνουν μέρος η κινηματογραφική μηχανή, ο φωτισμός, η πολύ καλή μουσική, οι λειτουργικοί ήχοι, το θέμα, η υποκριτική.

Το τελευταίο κινηματογραφικό παιδί του Ριβέτ (η ταινία είναι παραγωγής 2003), ασχολείται με έναν κόσμο που, για να ευχαριστηθεί, χώνει τα νύχια του στη σάρκα των διπλανών του. Και όσο πιο βαθιά τα χώνει, τόσο μεγαλώνει και η ηδονή! Οι ήρωες του Ζαν Ριβέτ, δεν είναι καθημερινοί άνθρωποι. Είναι, αυτό που λέμε, «κλινικές περιπτώσεις». Πρόσωπα, που αφορούν τους «ειδικούς», και όχι τους «απλούς» θεατές, οι οποίοι ψάχνουν (και) μέσα από την τέχνη, να κατανοήσουν τον κόσμο. Τον αντικειμενικό, βέβαια, κόσμο!

Παίζουν: Εμανουέλ Μπεάρ, Γέρτζι Ραντζιβίλοβιτς, Αν Μπροσέ, Μπετίνα Κι, Ολιβιέ Κριβεγιέ.

Συμβαίνει πολύ τακτικά να λέμε «οι άνθρωποι είναι αλλοτριωμένοι», βγάζοντας έξω τον εαυτό μας. Πιστεύοντας ότι εμείς δεν είμαστε αλλοτριωμένοι! Το ίδιο θα κάνουμε και με το Whisky. Θα πούμε: Είναι ποτέ δυνατόν! Ξεχνώντας πως, άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο, ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας μας βιώνει (και εμείς μέσα;) τη ζωή των δυο κεντρικών ηρώων της ταινίας. Κάνουμε πράγματα, που μοιάζουν -και είναι - μια φρικτή επανάληψη. Με τον καιρό, μάλιστα, παραιτούμαστε, ακόμα και από τα σχόλια. Απλώς επαναλαμβάνουμε. Μέχρι που γινόμαστε ένα με την άθλια καθημερινότητα και πεθαίνουμε. Ενώ, τυπικά, εξακολουθούμε να είμαστε ζωντανοί!

Ο μεσόκοπος βιοτέχνης καλτσών και η μεσόκοπος υπάλληλός του, Μάρτα - που τον φροντίζει σαν μάνα, σαν αδερφή, σαν ερωμένη, και είναι και το «δεξί του χέρι» στην επιχείρησή του - για χρόνια πολλά, αναπνέουν, και οι δυο, τον ίδιο κουρασμένον αέρα. Κάνουν το ίδιο δρομολόγιο. Ανοίγουν και κλείνουν με τον ίδιο τρόπο τη μικρή θανατερή βιοτεχνία. Και είναι βέβαιο πως θα εξακολουθούσαν να κάνουν τα ίδια πράγματα, με τον ίδιο μονότονο τρόπο, στον αιώνα τον άπαντα, αν δε συνέβαινε η άφιξη του αδερφού του βιοτέχνη. Ενα πιο χαρούμενο αντίγραφο ανθρώπου. Καλτσοβιοτέχνης και αυτός, αλλά με κάπως περισσότερα ενδιαφέροντα. Είναι παντρεμένος, έχει παιδιά...

Ο μεσόκοπος και σφιχτός σε όλα (τσιγκούνης σωστότερα) βιοτέχνης, θέλοντας, από ντροπή να δείξει άλλη, πιο ανθρώπινη εικόνα στον αδερφό του, που ήρθε για το μνημόσυνο της μάνας τους (ζει χρόνια πολλά στη γειτονική Βραζιλία), ζητάει από το «δεξί του χέρι» να προσποιηθούν πως τάχα είναι παντρεμένοι. Αυτό που δεν τόλμησαν να κάνουν στ' αλήθεια, το κάνουν, για λίγες μέρες, στα ψέματα!

Ξαφνικά, συμβιώνοντας, κάτι έλαμψε! Ομως, δεν ήταν πραγματικό φως. Ηταν μια φτωχή και διστακτική πυγολαμπίδα! Που φώτισε μόνον κάποιες στιγμές. Κάποιες ελπίδες. Ομως, άτολμες, μισές και κουτσές! (Από τσιγκούνηδες, τι περιμένεις;). Ο χρόνος, δυστυχώς, είχε περάσει βαθιά τις χειροπέδες του. Το ζευγάρι και, κυρίως, εκείνος εκεί που έκανε να απλώσει το χέρι του, εκεί το τραβούσε. Ακόμα και η παρουσία - και η παρέμβαση - του «χαρούμενου» αδερφού, δε στάθηκε ικανή να νικήσει τη συνήθεια, την ατολμία, την αποδοχή, την παραίτηση. Αντίθετα, την επιδείνωσε! Λειτούργησε καταλυτικά. Και καταστροφικά...

Η παραπάνω ιστορία, όπου και να εξελισσόταν, θα ήταν αποπνικτική. Οταν, όμως, συμβαίνει σε μια τριτοκοσμική χώρα, την Ουρουγουάη, τα πράγματα αγγίζουν την απελπισία. Προσθέτοντας ότι η μικρή βιοτεχνία είναι έτοιμη να σκορπίσει από τη σκουριά και το χρόνο και ότι οι ήρωες είναι μειονότητα (Εβραίοι), η απελπισία πολλαπλασιάζεται. Ωστόσο, η ταινία δεν είναι, τελικά, απαισιόδοξη. Με τη φυγή του αδερφού έσπασε η επανάληψη. Και αυτό, όπως και να 'χει, είναι μια αρχή...

Από φόβο να μην «προδώσω» το τέλος, δε θα συνεχίσω την περιγραφή. Θα σας πω μονάχα πως πρέπει να οπλιστείτε με υπομονή. Γιατί τα πράγματα, οι εικόνες, τα συναισθήματα, εξελίσσονται αργά. Απελπιστικά αργά. Ομως, αυτή η ταχύτητα είναι μέρος της έκφρασης, της φόρμας. Είναι στοιχείο της ταινίας. Οπως στοιχεία της ταινίας είναι και οι αφόρητες επαναλαμβανόμενες λεπτομέρειες. Οι οποίες, τελικά, σε απορροφούν. Αποδέχεσαι πως και αυτή είναι ζωή! Τέλος πάντων, είναι ένα είδος ζωής...

Να σημειώσουμε τη «φτωχή» παραγωγή, αλλά και την πλούσια υποκριτική παρουσία των τριών πρωταγωνιστών. Και ακόμα τη σκηνοθετική διακριτικότητα και συνέπεια. Ολα είναι χαμηλόφωνα και πολύ καλά συγχρονισμένα. Φωτογραφία, μοντάζ, μουσική, ήχοι. Το «Whisky», που είχε επίσημη συμμετοχή στο φεστιβάλ των Καννών και απέσπασε βραβείο σεναρίου και α΄ γυναικείου ρόλου στο φετινό φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, δεν είναι, αυτό που λέμε μεγάλη ταινία. Είναι, όμως, μια ταινία με πολύ ζουμί!

Παίζουν: Αντρές Πάσος, Μιρέλα Πασκουάλ, Χόρχε Μπολάνι.