Σήμερα ειδικώς, λίγα πράγματα άλλαξαν. Στον καναπέ, καταναλωτές κατασκευασμένων αγαθών - αναγκών, παρακολουθεί ο κατακερματισμένος σε τηλεθεατές όχλος, ποιος διέκοψε το τελετουργικό της κατάθεσης του προϋπολογισμού και χάνει ή καλύτερα χάφτει τη θανατική ταξική του καταδίκη, αυτή που περιλαμβάνεται στους χοντρούς καλοτυπωμένους τόμους. Μετά πατάει το κουμπί, βλέπει τα πτώματα στην παγκόσμια αρένα και τις ακρίδες στις αιγυπτιακές πυραμίδες και καμώνεται τον τυχερό που ξεμπερδεύει με μερικές καταστροφές από τη φυσιολογική κακοκαιρία. Γι' αυτήν έχει βρεθεί το κόλπο για ανοχή απέναντι στο ανύπαρκτο φορομπηχτικό κράτος. Βαφτίζεται ακραία και ο θαμών της αρένας καλοτυχίζεται που δεν τον έφαγε η... τίγρης του καιρού. Κρεμασμένοι στο ταξικά επεξεργασμένο πληροφοριοθέαμα οι εργαζόμενοι δεν έχουμε τύχη.

Στον Εχίνο, λόγου χάριν, δε μάθαμε, και κάποιοι φρόντισαν επιμελώς γι' αυτό, την παράλληλη δράση των αφεντικών πίσω και πολύ πέραν των όσων παρουσιάστηκαν ως «γεγονότα».

Δεν ξέρω πού και πώς και αν σημειώθηκε, εκουσίως ή ακουσίως η προσβολή ιερών και ηθών, καταδικαστέα στην καταφατική απάντηση αλλά και πανηγυρικά αθωωτική αν εξηγηθεί αλλιώς δικαστικώς.

Ξέρω όμως σύντροφοι, ότι η πρόξενος της εν Ελλάδι πρεσβείας των ΗΠΑ, εμφανιζόμενη με το όνομα Pappas και συνοδευόμενη από άγνωστο αριθμό (και άγνωστης στις επίσημες αρχές ιδιότητας) «συνεργατών», τις μέρες και τις ώρες της αναταραχής του... Αρχιπελάγους, αλώνιζε την περιοχή της Θράκης και ειδικά της Ξάνθης, για να συντάξει την ετήσια έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την τήρησή τους στην ελληνική επικράτεια! Αυτός ο τελετουργικός έλεγχος γίνεται χρόνια τώρα, τελείται εν γνώσει των ελληνικών αρχών και ουδείς διενοήθη να διακόψει το θέαμα του πραιτωριανού της πλανηταρχίας, που περιοδεύει στα έγκατα της εκπαίδευσης των μονομάχων και τους κοιτάει στα μπράτσα και τα δόντια κι εκτιμά την αξία του θεάματος.

Την είδηση της ταυτόχρονης «δραματουργίας» την ψάρεψα στην εφημερίδα Μιλιέτ (18-11-2004) σε άρθρο Τούρκου δημοσιογράφου που «έτυχε» να βρίσκεται στη βόρεια Ελλάδα κι «έτυχε» να ξέρει πού ακριβώς και για ποιoν λόγο περιοδεύει στη Θράκη, μαζί με τους ηθοποιούς, η αμερικάνικη πρεσβεία για το... δικό της «γύρισμα».

Μέχρι τα ξημερώματα του Σαββάτου ούτε ένα εθνικής εμβέλειας ΜΜΕ είπε κουβέντα για τον ακραίο πολιτικό έλεγχο της ευρωπαϊκής πολιτισμένης Ελλάδας. Η απώλεια της τσίπας είναι προσφιλές πολιτικό βαριετέ σε όσους κόπτονται ότι πονάνε για το μακεδονικό - σκοπιανό χαλβά αλλά κοκορεύονται ότι κατεβάζουν στη διαδήλωση τόσους αστυνομικούς όσοι κι οι διαδηλωτές. Τίνος είναι ορέ εν τέλει το πραγματικόν Αρχιπέλαγος;

Επομένως, συνδυάζοντας την καθημερινή πολιτική δράση με την προσυνεδριακή δουλιά, την εσωκομματική συζήτηση πάνω στις Θέσεις, τη μελέτη και αφομοίωσή τους, με την ανοιχτή δουλιά με τους φίλους, τους οπαδούς και τους συνεργαζόμενους, με τους απλούς ανθρώπους του μόχθου που συναντηθήκαμε στους εργατικούς, στους λαϊκούς διεκδικητικούς αγώνες, χρειάζεται να σκύψουμε πάνω στη δουλιά μας ως τώρα. Να ξαναδούμε και να ξαναμελετήσουμε την πείρα από τη δράση.

Η ισχυροποίηση του ΚΚΕ δεν αφορά μόνο τους κομμουνιστές και τις κομμουνίστριες. Είναι συμφέρον όλων των εργαζομένων, καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα έχει κατευθείαν θετική επίδραση στην ανάπτυξη των αγώνων, στο ανέβασμα της αποτελεσματικότητάς τους, στη μεγαλύτερη δυνατή κοινωνικοπολιτική συσπείρωση για τη συγκρότηση του ΑΑΔΜ.

Απ' αυτή την άποψη το να ξαναδούμε το Πρόγραμμα του Κόμματος και τις αποφάσεις του 16ου Συνεδρίου, είναι απαραίτητο αφού αποτελούν τα θεμελιακά εφόδια και για τη συνέχεια της δράσης μας, αλλά και μπροστά στη μελέτη των Θέσεων για το 17ο Συνέδριο, προκειμένου να τις αφομοιώσουμε, να συνειδητοποιήσουμε τι χρειάζεται να κάνουμε, συλλογικά και ατομικά, προκειμένου το ΚΚΕ να δρα αποτελεσματικά με βάση τις σημερινές απαιτήσεις του κινήματος, ώστε να φέρνει στο προσκήνιο την εναλλακτική του πρόταση για τη λαϊκή εξουσία και να γίνεται υπόθεση πάλης του λαού.

Σημαντική συμβολή στην προσυνεδριακή δουλιά αποτελεί επίσης και η έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, σε βιβλίο, των ντοκουμέντων «Από το 16ο ως το 17ο Συνέδριο του ΚΚΕ».

Η συλλογή αυτή αποτελεί απαραίτητο βοήθημα για τους κομμουνιστές και τις κομμουνίστριες και όσους ενδιαφέρονται να έχουν μια ολοκληρωμένη εικόνα της πολιτικής του ΚΚΕ όπως εκφράστηκε στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στα ντοκουμέντα των καθοδηγητικών οργάνων. Στη συλλογή μπορούν να βρουν με χρονολογική σειρά όλες τις δημοσιευμένες αποφάσεις, εισηγήσεις, διακηρύξεις, μηνύματα, ανακοινώσεις, επιστολές και χαιρετιστήρια της Κεντρικής Επιτροπής (ΚΕ), του Πολιτικού Γραφείου (ΠΓ) και της Γραμματείας της ΚΕ του ΚΚΕ, από 26.12.2000 έως 29.09.2004, καθώς και την Απόφαση της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης (23-24.02.2002) με θέμα «Η δράση του Κόμματος στην εργατική τάξη και το συνδικαλιστικό της κίνημα».

Η έκδοση συμπεριλαμβάνει τρία Παραρτήματα. Στο «Παράρτημα Ι» περιλαμβάνονται ανακοινώσεις του Γραφείου Τύπου της ΚΕ και άλλα υλικά από τις διεθνείς και περιφερειακές συναντήσεις Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων που φιλοξένησε το ΚΚΕ στην Αθήνα. Στα άλλα δύο Παραρτήματα περιέχονται ντοκουμέντα περιόδων πριν το 16ο Συνέδριο. Στο «Παράρτημα II» υπάρχουν ντοκουμέντα τα οποία δεν περιλαμβάνονται στη συλλογή «Από το 15ο ως το 16ο Συνέδριο» γιατί δημοσιοποιήθηκαν μετά την έκδοσή της. Επίσης, για λόγους αρχειακής πληρότητας των συλλογών ντοκουμέντων, στην παρούσα έκδοση κρίθηκε σκόπιμο να υπάρχει και το «Παράρτημα III» με ντοκουμέντα πριν το 15ο Συνέδριο (Μάης 1996) τα οποία δε συμπεριλήφθηκαν στην αντίστοιχη συλλογή για τους ίδιους λόγους.

Επομένως, η συγκεκριμένη έκδοση αποτελεί ένα πλήρες βοηθητικό υλικό των χρόνων που πέρασαν από το 16ο Συνέδριο, το οποίο συμβάλλει στο να ξαναδούμε όλη την τετράχρονη κομματική δράση μέσα από τα ντοκουμέντα και τις αποφάσεις των κεντρικών οργάνων του ΚΚΕ.

Το βιβλίο με τη συλλογή ντοκουμέντων «Από το 16ο ως το 17ο Συνέδριο του ΚΚΕ» μπορούμε να το προμηθευτούμε από τα βιβλιοπωλεία της «Σύγχρονης Εποχής» και από τα Γραφεία των Κομματικών Οργανώσεων του ΚΚΕ.

Την Πέμπτη 25 Νοέμβρη στις 10.10 το βράδυ, στην τηλεόραση του «902», οι δημοσιογράφοι Γιάννης Διακογιάννης, Κύρα Αδάμ, Κώστας Αρβανίτης και Νίκος Μπογιόπουλος συζητούν με την Αλέκα Παπαρήγα, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, τις Θέσεις για το 17ο Συνέδριο του Κόμματος και άλλα επίκαιρα θέματα. Τη συζήτηση συντονίζει ο δημοσιογράφος Κώστας Καραχάλιος.

-- Σε ποια φάση της προσυνεδριακής διαδικασίας βρίσκεται η ΚΟΑ; Μπορούμε να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα από τη συζήτηση που έχει αναπτυχτεί έως σήμερα;

-- Βρισκόμαστε στη φάση της ετοιμασίας των ΚΟ που συζητάνε οργανωμένα τις Θέσεις της ΚΕ, συζητάνε επίσης με φίλους του Κόμματος. Φαίνεται ότι μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στην επιτυχία της προσυνεδριακής συζήτησης με βάση και την πείρα που έχουν αποκτήσει. Είναι ενθαρρυντικό και ελπιδοφόρο ότι σ' αυτές τις πρώτες συζητήσεις που έχουμε ανοίξει συμμετέχουν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον φίλοι της ΚΝΕ και του Κόμματος, νέοι εργάτες. Επίσης, έχει ανοίξει μια πρώτη συζήτηση με συνεργαζόμενους με το Κόμμα, θετική για την επιτυχία της διαδικασίας που αφορά στο Συνέδριο. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι πως είναι απαραίτητο να συνεχιστεί ακόμα πιο μαχητικά αυτή η δουλιά, η συμμετοχή στη συζήτηση, στον προβληματισμό και στον προσυνεδριακό διάλογο. Ακόμα, είμαστε στην αρχή, η διαδικασία εξελίσσεται, πάντως τα πρώτα συμπεράσματα είναι θετικά.

-- Τα στελέχη του Κόμματος και τα κομματικά μέλη έχουν φέρει σε πέρας ένα σημαντικό έργο από την ανασυγκρότηση μέχρι σήμερα, αντάξιο της μεγάλης 86χρονης ιστορίας του ΚΚΕ.

Με τη δράση τους, συνέβαλαν να ριζώσουν στο λαό οι προτάσεις του Κόμματος και η αναγκαιότητα του σοσιαλισμού. Σήμερα, πρέπει να ολοκληρωθεί αυτή η προσπάθεια, γι' αυτό συζητάμε να ανέβει η δουλιά μας, η προσφορά μας, να γίνει πιο ισχυρό το Κόμμα στις σημερινές συνθήκες.

Από τη συζήτηση στις ΚΟ επιβεβαιώνονται οι εκτιμήσεις των Θέσεων σε ό,τι αφορά αδυναμίες, καθυστερήσεις, παραλείψεις, αλλά και οι επισημάνσεις για τη θετική ανοδική πορεία του από την ανασυγκρότηση έως σήμερα. Αυτό που απασχολεί ιδιαίτερα τις ΚΟ, σ' αυτή τη φάση της συζήτησης, είναι το πώς το ΚΚΕ θα γίνει πιο ισχυρό, ώστε να γίνει πράξη το κεντρικό σύνθημα του Συνεδρίου, δηλαδή ΚΚΕ ισχυρό, για το λαό, τη λαϊκή συμμαχία, το σοσιαλισμό.

Θα ήθελα να τονίσω ορισμένες πλευρές από την πείρα της ΚΟΑ που επιβεβαιώνουν τα ζητήματα που θέτουν οι Θέσεις ως προς το πώς πρέπει να δουλέψουμε, ώστε πραγματικά το ΚΚΕ να παίξει τον πρωτοπόρο ρόλο του. Η εμπειρία αναδεικνύει ως ανάγκη να εξασφαλίσουμε μια συνολική ιδεολογική αντεπίθεση σε ό,τι αφορά στην υπεράσπιση του σοσιαλισμού και να συζητήσουμε με την εργατική τάξη, με τη φτωχολογιά την αναγκαιότητα και επικαιρότητά του.

Εχουμε στα χέρια μας όπλα. Την τεράστια ιστορική πείρα του εργατικού και επαναστατικού κινήματος από την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Ενα σύστημα που αντικατέστησε τον καπιταλισμό και, παρά τις αδυναμίες, έκανε πράξη αυτό που λέει η θεωρία μας, κατάργησε την ατομική ιδιοκτησία στα μεγάλα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, ήρθε στην εξουσία η εργατική τάξη με τους συμμάχους της, καταργήθηκε η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Η οικοδόμηση του σοσιαλισμού επέδρασε θετικά παγκόσμια στο εργατικό κίνημα, το αντιιμπεριαλιστικό, τα μαζικά κινήματα των λαϊκών στρωμάτων. Η ιστορική πείρα εξοπλίζει το Κόμμα μας, είναι πολύτιμη.

Στο επίπεδο της ΚΟΑ και με την πείρα έχει κατανοηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό η ανάγκη σήμερα να εντείνουμε τις προσπάθειές μας στην κατεύθυνση της οικοδόμησης του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου. Κατά συνέπεια, όλα τα σφυριά του Κόμματος και της ΚΝΕ πρέπει να χτυπάνε εκεί, σ' αυτή την κατεύθυνση. Να γίνουμε καλύτεροι, να δρούμε ενιαία, επιδιώκοντας αυτό το σκοπό.

Ολα αυτά τα χρόνια η ΚΟΑ, ιδιαίτερα την τελευταία τετραετία, απέκτησε μια τεράστια πείρα απ' αυτή την προσπάθεια οικοδόμησης του λαϊκού μετώπου. Ορισμένες πλευρές αυτής της πείρας:

Πριν δύο χρόνια σχεδιάσαμε την παρέμβασή μας ενάντια στην ΕΕ, στον πόλεμο, στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας στην ΕΕ. Εξοπλίστηκε η οργάνωση με συζήτηση αναλυτική αρκετά έγκαιρα, πριν αρχίσουν οι κινητοποιήσεις, μέσα στις οργανώσεις, καθορίζοντας τι στοχεύουμε, γιατί και πώς. Σχεδιάσαμε τη δουλιά μας, έχοντας κατά νου ότι πιθανά κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας να ξεσπάσει ο πόλεμος στο Ιράκ. Χαράξαμε τη γραμμή της κοινής πάλης εργατών, μεσαίων στρωμάτων της πόλης, με τους αγρότες στην επαρχία, με τη νεολαία, επεξεργαστήκαμε συνθήματα ενάντια στην ΕΕ, στο ΝΑΤΟ, αιτήματα που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες σε ό,τι αφορά μισθούς και συντάξεις, για να ζήσει ανθρώπινα η φτωχή αγροτιά, ταχτήκαμε αποφασιστικά ενάντια στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ και τη συμμετοχή της Ελλάδας στον επικείμενο πόλεμο στο Ιράκ. Ταυτόχρονα, ανοίξαμε τη διαπάλη με τη σοσιαλδημοκρατία, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ και την ηγεσία του ΣΥΝ. Το ΠΑΣΟΚ προήδρευε στην ΕΕ και ταυτόχρονα εμφανιζόταν ότι υπερασπίζεται τα λαϊκά συμφέροντα. Μαζί με τον ΣΥΝ κάτω από την ομπρέλα του λεγόμενου Κοινωνικού Φόρουμ, είχαν ένα πλαίσιο πάλης που εξωράιζε την ΕΕ. Χαράξαμε λοιπόν αυτή την πολιτική. Εφερε αποτελέσματα. Χρησιμοποίησαν οι οργανώσεις πολύμορφους τρόπους πάλης. Στη διάρκεια του εξάμηνου έγιναν πάνω από 16 κεντρικά συλλαλητήρια, παρεμβάσεις με εναλλασσόμενες μορφές πάλης, με μαζική συμμετοχή, ανεβασμένες μορφές όπως διαδηλώσεις και την ίδια μέρα καταλήψεις. Προσπαθήσαμε και καταφέραμε το κίνημα να μην ενσωματωθεί στις προσπάθειες που έκανε το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΝ, που επιδίωκαν να αμβλύνουν τα αιτήματα και να απορροφιέται η λαϊκή δυσαρέσκεια σε μια γραμμή αναποτελεσματική και εξωραϊσμού της ΕΕ. Εάν πηγαίναμε διαφορετικά δε θα συμβάλλαμε στο να γίνουν βήματα στη συνείδηση του λαού. Θα ήταν επιζήμιο και κοροϊδία για το λαό να «διαδηλώναμε» μαζί με την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, του ΣΥΝ. Αυτά είναι μια θετική πείρα από τη δράση μας.

Σε μια ορισμένη φάση, λόγω του ότι δε σχεδιάζουμε να δρούμε με σταθερότητα, ελαττώθηκε η πρωτόβουλη δράση των μαζικών φορέων. Αυτό είναι ένα συμπέρασμα από εκείνη τη δράση, από το πώς δουλεύουμε. Αυτή η τακτική μας υπηρέτησε τη στρατηγική μας και το στόχο μας για την οικοδόμηση του μετώπου, γιατί συσπείρωσε δυνάμεις που αντιστέκονται στα μονοπώλια και στον ιμπεριαλισμό, γιατί βοήθησε να αναπτυχθεί η πάλη. Αλλά, όπως είπα παραπάνω, βγαίνει και η αρνητική εμπειρία της μη σταθερής, επίμονης δράσης.

Επίσης, δεν είναι μόνο η παρέμβαση στο κίνημα που βοηθάει, αλλά και η δράση του Κόμματος.

Για παράδειγμα, βοήθησε το συλλαλητήριο του Κόμματος ενάντια στον Πάουελ και το πανό στην Ακρόπολη.

Το πρόσφατο πανελλαδικό κομματικό συλλαλητήριο, με επεξεργασμένα συνθήματα και αιτήματα, βοήθησε στην ενιαιοποίηση της μετωπικής πάλης. Αυτά τα ζητήματα υπηρετούν το στόχο μας για την οικοδόμηση του μετώπου

Η μάχη των εκλογών, εθνικών και ευρωεκλογών, ανέδειξε, επίσης, θετική εμπειρία. Με την έγκαιρη προετοιμασία, επεξεργασία συνθημάτων, αιτημάτων, βάλαμε με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στο λαό την πρότασή μας για λαϊκή οικονομία και εξουσία. Αυτά τα μέτρα που πήραμε είχαν έκφραση και στο εκλογικό αποτέλεσμα. Βοήθησε να συσπειρωθούν άνθρωποι που είχαν αποτραβηχτεί από τη δράση, επηρεάζονταν από τις θεωρίες του ΣΥΝ και από το ΠΑΣΟΚ, στρατεύτηκαν μαζί μας και στήριξαν το Κόμμα.

Θετική εμπειρία προκύπτει από τη συσπείρωση που επιτεύχθηκε στους ξενοδοχοϋπαλλήλους, ένα χώρο όπου το Κόμμα δεν έχει πολλές δυνάμεις, παρ' όλα αυτά όμως αναπτύχθηκε ένας μακροχρόνιος αγώνας, συσπειρώθηκαν ευρύτερες δυνάμεις γύρω από το πλαίσιο αιτημάτων του ΠΑΜΕ. Οφείλεται αυτό στην επιμονή της Οργάνωσης, των δυνάμεών μας στον κλάδο, στην ανάδειξη της πρότασης του Κόμματος, στη σταθερή δουλιά κατά κλάδο και κατά χώρο, στην προώθηση αιτημάτων που απαντούν στις σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων, στη διαρκή αντιπαράθεση με την εργοδοσία και τις σοσιαλδημοκρατικές συνδικαλιστικές δυνάμεις στον κλάδο. Η εμπειρία αυτή είναι πολύτιμη.

Υπήρξε, βέβαια, και αρνητική εμπειρία. Για παράδειγμα, σε μια περίοδο όπου το σύστημα έχει τη στρατηγική των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, δεν ανταποκριθήκαμε πάντα με πληρότητα στην ανάγκη να απαντήσουμε σ' αυτές. Ετσι, ενώ σήμερα είναι αναγκαίο να γράφονται στα συνδικάτα όλοι οι εργαζόμενοι με όποια μορφή εργασιακής σχέσης κι αν δουλεύουν, δύσκολα κατανοήθηκε αυτή η ανάγκη που υπηρετεί το σπουδαίο στόχο για ενότητα της εργατικής τάξης. Ακόμα, φάνηκε η αδυναμία μας πολλές φορές στο να θέτουμε επιθετικά την πολιτική μας. Για παράδειγμα, στο μπαράζ ιδιωτικοποιήσεων σήμερα, η απάντηση φυσικά θα είναι το "όχι στις ιδιωτικοποιήσεις" και η πάλη ενάντιά τους αλλά με επιθετική προβολή των θέσεών μας, με επιμονή στο ότι βασικοί τομείς της οικονομίας πρέπει να γίνουν κρατική λαϊκή περιουσία, να φύγει από τη μέση η ατομική ιδιοκτησία και να αναπτύσσεται η πάλη για μόνιμη σταθερή δουλιά, για αύξηση μισθών, συντάξεων. Ορισμένες φορές, κατανοείται αυτή η ανάγκη σαν κάτι το απόμακρο, που δεν αφορά στο σήμερα και δεν τίθεται με σαφήνεια και ολοκληρωμένα, με συνέπεια η συσπείρωση δυνάμεων να μη βαθαίνει, να μην έχει σταθερότητα.

-- Οι θέσεις για το Συνέδριο θέτουν επιτακτικά το ζήτημα της ολόπλευρης ισχυροποίησης του ΚΚΕ. Από την έως τώρα συζήτηση στις Οργανώσεις πώς φαίνεται να κατανοείται αυτό το ζήτημα;

-- Ναι. Είναι απαραίτητο να δουλεύουμε με βάση το Πρόγραμμα μας και το στρατηγικό στόχο, το σοσιαλισμό. Να επεξεργαζόμαστε συνθήματα, αιτήματα, μορφές πάλης.

Ισχυρό ΚΚΕ στις σημερινές συνθήκες σημαίνει κόμμα ικανό να προωθεί τη συμμαχία της εργατικής τάξης με τη φτωχή αγροτιά, τα άλλα λαϊκά στρώματα. Τα μέτωπα πάλης, την αντιιμπεριαλιστική συσπείρωση, ώστε να οικοδομηθεί το λαϊκό μέτωπο. Κόμμα ικανό να αντιστέκεται, να οργανώνει τις μάζες, να τις εμψυχώνει στην κατεύθυνση της χειραφέτησής τους, για την οικοδόμηση του Μετώπου, για το σοσιαλισμό. Χρειάζεται κόμμα ατσαλωμένο με την ιδεολογία μας, ικανό να αποκρούει κάθε προσπάθεια ενσωμάτωσης, να απαντά στα αστικά ιδεολογήματα και τις θεωρίες των οπορτουνιστών, όπως αυτό ότι έχει ξεπεραστεί το στάδιο του ιμπεριαλισμού, ότι τα μονοπώλια είναι υπεράνω των εθνικών κρατών, και κατά συνέπεια η πάλη πρέπει να περιοριστεί σε μερικές ρυθμίσεις στα πλαίσια ιμπεριαλιστικών οργανισμών όπως ισχυρίζονται ορισμένοι σοσιαλδημοκράτες και οπορτουνιστικές δυνάμεις, αφήνοντας στο απυρόβλητο την αστική τάξη σε κάθε χώρα και το ιμπεριαλιστικό κέντρο όπου ανήκει η κάθε αστική τάξη π.χ. την ΕΕ. Κόμμα που να απαντά στα νέα ιδεολογήματα των οπορτουνιστών, των Φόρουμ και της λεγόμενης αυτοκρατορίας του Τόνι Νέγκρι, που επιδιώκουν να ενσωματώσουν ό,τι αντιιμπεριαλιστικό, ριζοσπαστικό υπάρχει σε κάθε χώρα και παγκόσμια.

Σήμερα, είναι απαραίτητο να ενισχύεται το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα, βασισμένο στο μαρξισμό - λενινισμό, στη γραμμή της ανατροπής του ιμπεριαλισμού, για το σοσιαλισμό. Να ενισχύεται το ταξικό παγκόσμιο εργατικό κίνημα με γραμμή ενάντια στο κεφάλαιο. Και, φυσικά, το φιλειρηνικό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα.

Ισχυρό ΚΚΕ, επίσης, σημαίνει να δουλέψουμε με προτεραιότητα στην εργατική τάξη, όλες οι οργανώσεις να στρέψουν εκεί τη δράση τους, να βαθαίνουν οι δεσμοί μας με τους εργάτες. Σημαίνει να πρωτοστατήσουμε, για να αναπτυχθεί κίνημα της νεολαίας με αντιιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά, και εδώ χρειάζονται βήματα. Η ΚΝΕ παίζει έναν πρωτοπόρο ρόλο, αλλά και το Κόμμα συνολικά πρέπει να έχει τέτοιον προσανατολισμό. Προσπάθεια, να δημιουργούνται αντιιμπεριαλιστικές συσπειρώσεις, ανάπτυξη των μετώπων πάλης, να ριζώσουν οι ήδη υπάρχουσες συσπειρώσεις. Να δυναμώσει η αντιιμπεριαλιστική γραμμή μέσα στο λαϊκό κίνημα. Να αναπτυχτεί η δουλιά ιδιαίτερα στις γυναίκες, με δεδομένο ότι αποτελούν το 50% περίπου του εργατικού δυναμικού. Συστηματική δουλιά με τους μετανάστες, γιατί αποτελούν τμήμα της εργατικής τάξης.

Η μέχρι τώρα συζήτηση στις ΚΟΒ αναδεικνύει τα παραπάνω και δείχνει ότι τα μέλη του Κόμματος κατανοούν πως σήμερα πρέπει να ισχυροποιηθεί το ΚΚΕ, πατώντας σε όσα έχουμε κατακτήσει. Στο ότι το ΚΚΕ δε διαλύθηκε, άντεξε και προσπάθησε να οργανώσει τον ελληνικό λαό και την πάλη του που έφερε αποτελέσματα, κράτησε ζωντανά ιδανικά και αξίες, αποδείχτηκε η ζωτικότητα της θεωρίας μας. Εχουμε και την πείρα της ιστορίας. Τα μέλη του Κόμματος και οι φίλοι του είναι, σε μεγάλο βαθμό, εξοπλισμένα για τη μάχη.

-- Η ΚΟΑ πραγματοποιεί πλατύ άνοιγμα στους εργαζόμενους της Αθήνας, τι μηνύματα λαμβάνει;

-- Θετικά είναι τα μηνύματα. Από τη συζήτηση με τους εργαζόμενους βγαίνει η απαιτητικότητά τους, ιδιαίτερα από ένα πρωτοπόρο τμήμα τους, να μάθουν την πολιτική μας, το Πρόγραμμα, το στρατηγικό μας στόχο, δηλαδή το σοσιαλισμό, το πώς δουλεύουμε. Αυτή η απαιτητικότητα σηματοδοτεί για μας την ευθύνη του ακόμα πιο πλατιού ανοίγματος. Εγιναν βήματα ιδιαίτερα μετά τις εκλογές, οικοδομήσαμε δεσμούς σε νέους εργασιακούς χώρους, κλάδους, σε εργατογειτονιές της Αθήνας. Είναι ανάγκη να εντείνουμε το άνοιγμα αυτό. Η θετική ανταπόκριση των εργαζομένων μάς βάζει μπροστά σε ακόμα μεγαλύτερες ευθύνες, με μεγαλύτερη αυτοθυσία να δώσουμε τη μάχη του να γίνουμε καλύτεροι, ώστε καλύτερα να προσφέρουμε για την προώθηση των στόχων του Κόμματος. Χρειάζεται και βαδίζοντας προς το Συνέδριο να κατανοηθεί η προσυνεδριακή συζήτηση και δράση ως μια μάχη που πρέπει να την κερδίσουμε, για να γίνει πράξη το κεντρικό σύνθημα του Συνεδρίου, «ΚΚΕ ισχυρό για το λαό τη λαϊκή συμμαχία το σοσιαλισμό».

Με τη δουλιά του Κόμματος την περίοδο πριν από τις βουλευτικές εκλογές του Μάρτη, ιδιαίτερα τη δουλιά στα αστικά κέντρα, καταγράφηκε εμπειρία και εικόνα από τις γυναίκες της εργατικής τάξης και των υπόλοιπων λαϊκών στρωμάτων, καθώς και συμπεράσματα που πρέπει και μπορούν να αξιοποιήσουν όλες οι Κομματικές Οργανώσεις.

Το Κόμμα ήρθε σε επαφή με χιλιάδες γυναίκες, μέσα από περιοδείες σε κλάδους, όπως η κλωστοϋφαντουργία, οι εμποροϋπάλληλοι, οι ΔΕΚΟ, οι τράπεζες κ.ά. Με συσκέψεις σε σπίτια και γραφεία, στις οποίες ανταποκρίθηκαν γυναίκες κάθε ηλικίας. Η προσέγγιση μέσα στους εργασιακούς χώρους δεν ήταν απλή υπόθεση. Η εργοδοτική τρομοκρατία και ο «στιγματισμός» της εργαζόμενης (όπως, άλλωστε, και του εργαζόμενου) που θα διαθέσει χρόνο από τη δουλιά του, για να μιλήσει με τους κομμουνιστές, υπήρξαν ανασταλτικοί παράγοντες.

Ο προβληματισμός των γυναικών στρέφεται, κατά βάση, σε ζητήματα Υγείας, Πρόνοιας, σε ζητήματα που αφορούν στις συνθήκες μέσα στις οποίες μεγαλώνουν τα παιδιά τους: Η ποιότητα και η πρόσβαση στη μόρφωση, η ανεργία, η ακρίβεια, τα ναρκωτικά. Κοινά χαρακτηριστικά της πλειοψηφίας, αφ' ενός η αποδοχή των στόχων πάλης των κομμουνιστών («σωστά είναι αυτά που λέτε»), αφ' ετέρου όμως η αντίληψη ότι «άλλοι είναι αυτοί που αποφασίζουν» ότι «αφού τα πράγματα έχουν ήδη δρομολογηθεί, εμείς τι μπορούμε να κάνουμε;».

Εντονα αποτυπώνεται στις εργαζόμενες η αγωνία «αν θα έχουν δουλιά αύριο», η εργασιακή ανασφάλεια - ειδικά στον ιδιωτικό τομέα - φυσική συνέπεια των νέων εργασιακών σχέσεων (ελαστική, μερική, προσωρινή απασχόληση). Οπως και ο προβληματισμός για το πόσο μακρινή γίνεται πλέον η προοπτική της δημιουργίας οικογένειας. Ανησυχία προκαλεί το ελαστικό ωράριο εργασίας, οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, οι ολοένα και λιγότερες ευκαιρίες για ενασχόληση με τον Πολιτισμό, τον Αθλητισμό, με άλλα ενδιαφέροντα. Σημαντικό τμήμα των εργαζόμενων γυναικών, όχι μόνο δεν έχει συνδικαλιστική εμπειρία, αλλά και γνωρίζει ελάχιστα πράγματα για τους συνδικαλιστικούς φορείς και τη δράση τους.

Η συρρίκνωση του ελεύθερου χρόνου περιορίζει ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες της σύγχρονης γυναίκας των λαϊκών στρωμάτων να ενταχτεί ενεργά στο εργατικό και λαϊκό κίνημα. Η γυναίκα που, μετά τη δουλιά θα πρέπει να ασχοληθεί με τη φροντίδα των μικρών παιδιών και με την προετοιμασία τους για το σχολείο, με τη φροντίδα των ηλικιωμένων, με το νοικοκυριό, δυσκολεύεται σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, να δραστηριοποιηθεί στο συνδικάτο, να ασχοληθεί με την πολιτική της ενημέρωση, με την αυτομόρφωσή της.

Οι μαζικές απολύσεις, το κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων, απομακρύνουν όλο και περισσότερες εργαζόμενες από την παραγωγική διαδικασία. Ο «συγκερασμός των οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων της γυναίκας», έτσι όπως το προσδιορίζει η άρχουσα τάξη, πάγιο επιχείρημα για τη γυναικεία... πρωτιά στη μερική και ελαστική απασχόληση, αναστέλλει τη χειραφέτησή της γυναίκας, τη ριζοσπαστικοποίηση της συνείδησής της. Η γυναίκα των λαϊκών στρωμάτων εξακολουθεί να επωμίζεται το μεγαλύτερο κομμάτι των δουλιών του σπιτιού, υποχρεώσεις αποτυπωμένες στην κοινωνική συνείδηση ως «γυναικείες». Αντίληψη που η σταδιακή κατάρρευση της δημόσιας Υγείας, Παιδείας και Πρόνοιας, λόγω της ασκούμενης αντιλαϊκής πολιτικής, καλλιεργεί ακόμα περισσότερο. Αυτά που το κράτος ...εξαιρεί από την ευθύνη του περνούν στις «γυναικείες δουλιές». Το άγχος και η σωματική κόπωση συσσωρεύονται σε μεγάλο βαθμό, με τις ανάλογες συνέπειες. Ταυτόχρονα, η κυρίαρχη πολιτική επιφυλάσσει στη γυναίκα, δήθεν για τη διευκόλυνσή της, περιστασιακή απασχόληση, και όχι σταθερή, πλήρη εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων δουλιά, σύμφωνη με τις ανάγκες της. Τα νέα δεδομένα ευνοούν τη μοιρολατρία, την ηττοπάθεια, τη συντηρητικοποίησή της. Από την άλλη μεριά, η έλλειψη εμπιστοσύνης σχετίζεται και με το γενικότερο υπάρχοντα συσχετισμό δύναμης στο συνδικαλιστικό κίνημα.

Στη συνείδηση πολλών γυναικών, και ιδιαίτερα νέων, τα βήματα προόδου που έχουν σημειωθεί στην κοινωνική θέση της γυναίκας τα τελευταία 30 χρόνια (νομική κατοχύρωση της ισότητας των φύλων, νόμοι κατά της προίκας και της μισθολογικής ανισότητας) παραπέμπουν λανθασμένα σε κατάργηση της ανισοτιμίας. Η αίσθηση ότι «έχουν το πάνω χέρι» μέσα στο ζευγάρι, συχνά δημιουργεί ψευδαισθήσεις που αποσιωπούν ότι η γυναικεία ανισοτιμία είναι σύμφυτη με την εκμεταλλευτική φύση του καπιταλισμού. Οτι δηλαδή, η χειραφέτηση της γυναίκας δεν μπορεί να κατακτηθεί σε επίπεδο «οικογένειας». Δεν εξαρτάται από τις καλές διαθέσεις ή τις προοδευτικές απόψεις του συζύγου ή του πατέρα, αλλά απαιτεί άλλου είδους παραγωγικές σχέσεις. Οτι η γυναικεία ανισοτιμία μπορεί να μην εκφράζεται πλέον π.χ. στον αποκλεισμό από την εκπαίδευση, αλλά εκφράζεται με την «προτεραιότητα» που έχει η γυναίκα στη μερική απασχόληση και στην ανεργία, φαινόμενα στα οποία τα γυναικεία ποσοστά διαμορφώνονται υπερδιπλάσια από τα αντρικά.

Με βάση όλα τα παραπάνω προκύπτουν μια σειρά καθήκοντα για τους κομμουνιστές και τις κομμουνίστριες, προκειμένου να συμμετέχουν ολοένα και περισσότερες γυναίκες από τα καταπιεσμένα λαϊκά στρώματα στους κοινωνικοπολιτικούς αγώνες, για να συνειδητοποιούν την ανάγκη του αγώνα για τη λαϊκή εξουσία και λαϊκή οικονομία, επομένως και τη συμμετοχή τους στο Μέτωπο ως μονόδρομο. Ως το μέσο για τη ρήξη με τη σημερινή εξουσία, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για τη λύση των προβλημάτων τους. Και ταυτόχρονα για να συνειδητοποιούν την ανάγκη της οργανωμένης πολιτικής πάλης μέσα από τις γραμμές του Κόμματος. Επομένως, προκύπτουν καθήκοντα που συμβάλλουν και στην ισχυροποίηση του ΚΚΕ.

Η συσπείρωση όλο και περισσότερων εργαζομένων γυναικών στις γραμμές του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος αποτελεί αναγκαιότητα σήμερα για την ενίσχυση της ταξικής πάλης και για τα προβλήματα των γυναικών. Οπως βεβαίως και η συμμετοχή τους στις γραμμές του γυναικείου κινήματος, ιδιαίτερα γυναικών από την εργατική τάξη και άλλες προοδευτικές κοινωνικές δυνάμεις (μικρομεσαίοι της πόλης και του χωριού, διανόηση). Συμμετοχή που έχει τη δική της συμβολή στην ενίσχυση του μαζικού κινήματος των γυναικών από τα καταπιεσμένα λαϊκά στρώματα. Αλλωστε, η αιτία των γενικότερων λαϊκών προβλημάτων, αλλά και των ειδικότερων που απασχολούν τη γυναίκα (όπως η προστασία της μητρότητας, η απαγόρευση της γυναικείας εργασίας τη νύχτα), δεν είναι άλλη από το καπιταλιστικό σύστημα. Το γυναικείο κίνημα πρέπει να έχει στις προτεραιότητές του, τις διεκδικήσεις και τις ανάγκες των γυναικών της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων. Η συσπείρωση γυναικών σε γυναικείους φορείς, πρέπει και μπορεί να αξιοποιείται για τη ριζοσπαστικοποίηση της γυναικείας συνείδησης. Εχει σημαντική συμβολή στην αποκάλυψη όλων των μορφών της γυναικείας καταπίεσης, η οποία συμπληρώνει την ταξική της εκμετάλλευση, ως συνέπειά της. Μπορεί να συμβάλλει στη συνειδητοποίηση της ανάγκης για διεκδικητικούς αγώνες.

Παραμένει σε μεγάλο τμήμα των εργαζομένων αλλά και των μελών του Κόμματος, η αντίληψη ότι το θέμα της γυναικείας χειραφέτησης είναι κάτι ξέχωρο από το εργατικό κίνημα. Είναι πρωταρχικής σημασίας να γίνει κατανοητό πως, όχι μόνο το γυναικείο κίνημα δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο μέτωπο πάλης, αλλά ότι αποτελεί μια από τις βασικές συνιστώσες του λαϊκού κινήματος. Αλλά, επειδή η εργαζόμενη αυτοπροσδιορίζεται πρώτα ταξικά, και μετά φυλετικά, πρώτο της μέλημα, πρέπει να είναι η εγγραφή και η ενεργοποίησή της στο συνδικάτο του κλάδου. Και αυτό το ζήτημα είναι υπόθεση όλων μας και όχι μόνο των εργαζομένων γυναικών. Η δράση της εργάτριας, της εργαζόμενης γενικότερα, ώστε το εργατικό κίνημα να μελετήσει τις ιδιαίτερες ανάγκες της γυναίκας των λαϊκών στρωμάτων (που κατά βάση συνδέονται με τη μητρότητα και τις βιολογικές ιδιαιτερότητες του γυναικείου οργανισμού), να διαμορφώσει ανάλογα αιτήματα, τα οποία και θα ενσωματώσει στο διεκδικητικό του πλαίσιο, είναι βεβαίως και δική της υπόθεση. Ωστε να προωθείται έτσι και να επιταχύνεται η ανάπτυξη ταξικής συνείδησης και στο γυναικείο κομμάτι της εργατικής τάξης και της συμμετοχής του στην ταξική πάλη. Ως ένα πεδίο που συμβάλλει και στην πολιτική συνειδητοποίηση. Αλλά αυτό το τελευταίο απαιτεί και τη στοχοπροσηλωμένη ιδεολογικοπολιτική δουλιά στις γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων, με σχεδιασμό και με βάση τις αιτίες των ιδιαίτερων προβλημάτων τους, αλλά και το πώς θα λυθούν. Συστηματική υπομονετική και επίμονη ταυτόχρονα δράση, καταμερισμό, με διάταξη δυνάμεων και έλεγχο, από τα καθοδηγητικά όργανα και τις ΚΟΒ.

Αρχίζοντας το σχολιασμό των στοιχείων της ΕΣΥΕ, σημειώνουμε ότι οι έννοιες της αστικής Στατιστικής δε συμπίπτουν με τις μαρξιστικές κατηγορίες. Π.χ., οι εργοδότες των απογραφών της ΕΣΥΕ δεν ταυτίζονται με την αστική τάξη, ούτε οι μισθωτοί με την εργατική τάξη. Ορισμένες διευκρινίσεις θα δοθούν στα κατάλληλα σημεία του σημειώματος, ώστε να είναι δυνατή μια πρώτη ανάγνωση των στοιχείων.

Ενα βασικό πρώτο συμπέρασμα από την ανάγνωση των ΓΑΠ είναι η διαχρονική αύξηση της ταξικής πόλωσης στην ελληνική κοινωνία. Ο πίνακας 1 καταγράφει αυτήν τη διαδικασία με τη μεγάλη αύξηση της μισθωτής εργασίας (δείκτης αύξησης της εργατικής τάξης) και τη μείωση των εργαζόμενων για δικό τους λογαριασμό, ιδιαίτερα τη δεκαετία 1991-2001 που σφραγίζεται από την πολιτική των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων.

Πιο αναλυτικά, για τη δεκαετία 1991-2001, προκύπτουν τα παρακάτω σχόλια:

Στις ηλικίες 15-64 ετών η αύξηση είναι 543.208 άτομα (από 6.880.681 σε 7.423.889) και ποσοστό 7,89%.

Η περιφέρεια πρωτευούσης συγκεντρώνει το 34,3% του πραγματικού πληθυσμού.

Το 7,27% του απογραφέντος πληθυσμού, δηλαδή 797.091 άτομα, ήταν αλλοδαποί, το 47,26% εξ αυτών απογράφηκαν στην περιφέρεια πρωτευούσης.

Παρότι το 2001 πάρθηκαν ειδικά μέτρα για να απογραφούν οι αλλοδαποί, ωστόσο όλες οι πηγές εκτιμούν ότι δεν απογράφηκαν όλοι. Από τα 797.091 άτομα, τα 762.191 εντάσσονται στο μόνιμο πληθυσμό. Τα υπόλοιπα επισκέπτονταν τη χώρα προσωρινά (τουρίστες κλπ.). Απασχολούμενοι δήλωσαν οι 391.674. Ζητούσαν δουλιά: 21.593. Ζητούσαν δουλιά για πρώτη φορά: 18.885. Μαθητές: 85.031. Συνταξιούχοι: 30.148. Εισοδηματίες: 1.476. Οικιακά: 108.236. Αλλο: 23.900. Ηλικία <10 ετών: 81.248 ³.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΚΑ, με βάση τις Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις των επιχειρήσεων, το 2003 από τους 1.923.181 απασχολούμενους - ασφαλισμένους στο ΙΚΑ οι 245.913 ήταν αλλοδαποί (12.681 εξ αυτών από χώρες - μέλη της ΕΕ-15, και οι 132.261 Αλβανοί)⁴.

Υπάρχουν υπολογισμοί από διάφορες πηγές για τον πραγματικό αριθμό των μεταναστών, που διαφέρουν αρκετά. Σε γενικές γραμμές, υπολογίζουν τους μετανάστες πάνω από 1.000.000. Επομένως, τόσο ο πραγματικός πληθυσμός, όσο και ο ΟΕΠ και κυρίως ο αριθμός των μισθωτών και της εργατικής τάξης είναι μεγαλύτερος από τους εμφανιζόμενους. Υπερβαίνουν τις δυνατότητες του παρόντος σημειώματος οι σχετικοί υπολογισμοί.

Παρατηρείται σχεδόν τριπλάσιος ρυθμός αύξησης του ΟΕΠ, σε σχέση με το ρυθμό αύξησης του πραγματικού πληθυσμού.

Ως απασχολούμενοι απογράφηκαν 4.102.091 άτομα και άνεργοι 513.379 (11,12%), εκ των οποίων το 48,18% (247.395 άτομα) ήταν «νέοι», δηλαδή αναζητούσαν για πρώτη φορά δουλιά. Στην Ερευνα Εργατικού Δυναμικού (της ΕΣΥΕ) για το β` εξάμηνο του 2001, η ανεργία εμφανίζεται υποτιμημένη στο 10,2%, 444.700 άνεργοι.

Το 1991 οι γυναίκες αποτελούσαν το 31,79% του ΟΕΠ (1.235.487), το 30,43% των απασχολουμένων (1.087.253) και το 51,7% των «νέων» ανέργων (87.096).

Συνολικά, ο αριθμός των νέων 15-29 ετών αυξήθηκε κατά 231.342 άτομα (από 2.177.722 σε 2.409.064 άτομα) και ποσοστό 10,62%, με μεγαλύτερο, δηλαδή, ρυθμό από την αύξηση του πραγματικού πληθυσμού (6,9%).

Η κατηγορία εργοδότες της ΕΣΥΕ αθροίζει εργοδότες - καπιταλιστές και εργοδότες - ανήκοντες στα μεσαία στρώματα. Οι δεύτεροι, αν και εκμεταλλεύονται ξένη εργατική δύναμη, είναι υποχρεωμένοι να δουλεύουν και οι ίδιοι στην παραγωγή (δεν ασκούν μόνο διεύθυνση). Εως ποιο βαθμό, λοιπόν, η αύξηση των εργοδοτών εκφράζει και αύξηση της αστικής τάξης, χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση. Οι πηγές που μπορεί να γίνει αυτή δεν είναι πολλές και τα στοιχεία τους αμφίβολης ακρίβειας ή μη προσβάσιμες για το κοινό.

Να ληφθεί, επίσης, υπόψη ότι στην κατηγορία της ΕΣΥΕ εργοδότες δε συμπεριλαμβάνεται το σύνολο της αστικής τάξης. Ενα μέρος της δεν καταγράφεται καθόλου στον ΟΕΠ (εισοδηματίες ενοικίων, ομολόγων, μετοχών κ.ο.κ.), ένα άλλο μέρος εμφανίζεται ως μισθωτοί. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι 89.015 άτομα εκ των μισθωτών απογράφηκαν ως μέλη των βουλευομένων σωμάτων, ανώτερα διοικητικά και διευθυντικά στελέχη του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα.

Οι τρεις ομάδες κλάδων που συγκεντρώνουν τους περισσότερους εργοδότες είναι: Εμπόριο - Επισκευές: 207.589 άτομα. Ξενοδοχεία - Εστιατόρια: 65.000 άτομα. Μεταποιητικές βιομηχανίες: 63.951 άτομα. Δεδομένου ότι οι δυο πρώτες ομάδες κλάδων χαρακτηρίζονται από μικρή συγκέντρωση φαίνεται ότι ένας όχι ασήμαντος αριθμός εργοδοτών ανήκει στα μεσαία στρώματα.

Οι τρεις ομάδες κλάδων που συγκεντρώνουν τους περισσότερους είναι: Γεωργία, Κτηνοτροφία, Θήρα, Δασοκομία: 326.038 άτομα. Εμπόριο, Επισκευές: 70.985 άτομα. Κατασκευές: 66.000 άτομα.

Οι εργαζόμενοι για δικό τους λογαριασμό είναι ένα εξαιρετικά ποικιλόμορφο «στρώμα», που περιλαμβάνει αγρότες, ελευθεροεπαγγελματίες επιστήμονες, καλλιτέχνες, εμπόρους, βιοτέχνες, ταξιτζήδες, φορτηγατζήδες κ.ο.κ. Οπως αναφέραμε και παραπάνω, η μελέτη τους, έστω κατά ομάδες κλάδων οικονομικής δραστηριότητας, παρουσιάζει σοβαρές δυσκολίες που επισημαίνουν και αστικά ιδρύματα (π.χ., η ΟΚΕ σε «Γνώμες» της). Οπωσδήποτε η μείωση των εργαζόμενων για δικό τους λογαριασμό και των συμβοηθούντων και μη αμειβομένων μελών νοικοκυριού είναι αποτέλεσμα της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης της παραγωγής και του κεφαλαίου, της επέκτασης των καπιταλιστικών σχέσεων με καταστροφή των ατομικών εμπορευματοπαραγωγών και παραπέρα διείσδυση του κεφαλαίου σε τομείς, όπως η Υγεία, η Παιδεία κλπ.

Στην κατηγορία «μισθωτοί» καταγράφονται και οι στο σημείο 5 αναφερθέντες διευθυντικά στελέχη, που άλλοι μεν ανήκουν στην αστική τάξη και άλλοι στα μισθωτά μεσαία στρώματα. Πέραν τμήματος των διευθυντικών στελεχών, στα μισθωτά μεσαία στρώματα ανήκουν και άλλοι μισθωτοί, π.χ., οι ασκούντες λειτουργίες διεύθυνσης από ενδιάμεση θέση στην κλίμακα μιας επιχείρησης κ.ά., που πλησιάζουν ενδεχομένως ορισμένοι την εργατική τάξη. Η περαιτέρω διερεύνηση δεν είναι του παρόντος και πάντως εδώ παρουσιάζονται κυρίως μεθοδολογικά προβλήματα, χωρίς βέβαια να αφθονούν οι πηγές στοιχείων.

Παρότι, λοιπόν, δεν ανήκουν όλοι οι μισθωτοί στην εργατική τάξη, η απόλυτη και σχετική αύξηση της μισθωτής εργασίας στον ΟΕΠ αποτελεί ασφαλές κριτήριο αύξησης της εργατικής τάξης, που αποτελεί τη μεγάλη πλειοψηφία των μισθωτών, σύμφωνα με όλες τις προσεγγίσεις που χρησιμοποιούν τη μαρξιστική μεθοδολογία και παρά τις επιμέρους διαφορές τους.

Την πρώτη θέση στους μισθωτούς και στους απασχολούμενους μισθωτούς των ομάδων κλάδων της ΕΣΥΕ κατείχε η Μεταποίηση. Μισθωτοί Μεταποίησης: 400.908 - Απασχολούμενοι Μεταποίησης: 367.651, περιορίστηκε όμως η συμμετοχή τους στο σύνολο των μισθωτών από 18,2% το 1991, σε 13,87% το 2001. (Στον πίνακα 2 η ένδειξη Κ - Π αθροίζει πολλές ομάδες κλάδων για λόγους οικονομίας χώρου).

Σημειώνουμε ότι η κατηγορία της ΕΣΥΕ Μεταποιητικές Βιομηχανίες δεν ταυτίζεται με τη μαρξιστική κατηγορία βιομηχανία (βιομηχανικό κεφάλαιο)⁵. Κατά τον Κ. Μαρξ: «Το βιομηχανικό κεφάλαιο είναι ο μοναδικός τρόπος ύπαρξης του κεφαλαίου, όπου λειτουργία του κεφαλαίου δεν είναι μόνο η ιδιοποίηση υπεραξίας, ή υπερπροϊόντος, αλλά ταυτόχρονα και η δημιουργία της»⁶. Δίνοντας παραδείγματα ιδιαιτέρων ειδών του βιομηχανικού κεφαλαίου, αναφέρει «την εξορυκτική βιομηχανία, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τη μεταποίηση, τις μεταφορές κλπ. που είναι διακλαδώσεις, που οφείλονται στον κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας, και αποτελούν, επομένως, ιδιαίτερες σφαίρες επένδυσης του βιομηχανικού κεφαλαίου» ⁷. Αλλού αναφέρει τη «βιομηχανία επικοινωνίας», που περιλαμβάνει μεταφορές ανθρώπων και εμπορευμάτων, τη διαβίβαση πληροφοριών, επιστολών, τηλεγραφημάτων κλπ.⁸. Αλλού χαρακτηρίζει τα εκπαιδευτικά ιδρύματα στα χέρια των κεφαλαιοκρατών ως «εκπαιδευτικά εργοστάσια», όπου «ο επιχειρηματίας ανταλλάσσει το κεφάλαιό του με την εργατική τους δύναμη (σ.σ. των δασκάλων) και μ' αυτήν τη διαδικασία πλουτίζει»⁹.

Οι τρεις ομάδες κλάδων που συγκεντρώνουν τους περισσότερους είναι: Γεωργία, Κτηνοτροφία, Θήρα, Δασοκομία: 155.640. Εμπόριο, Επισκευές: 21.082. Μεταποιητικές βιομηχανίες: 12.769.

Παραπομπές:

1. ΕΣΥΕ: Αποτελέσματα Απογραφής Πληθυσμού - Κατοικιών 17.3.1991, τόμος ΙΙΙ, τεύχη Α`, Β` και Γ`, Αθήνα, 1998. ΕΣΥΕ: Αποτελέσματα Απογραφής Πληθυσμού - Κατοικιών 18.3.2001, www.statistics.gr. Τα περισσότερα δημοσιεύτηκαν το 2003, όμως δεν είναι όλα οριστικά. Τα στοιχεία Απογραφών από το 1981 και πριν προέρχονται από τη μελέτη του Π. Παπαδόπουλου «Η ταξική διάρθρωση της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», 1987. Για λόγους οικονομίας χώρου, δε δημοσιεύονται άλλοι πίνακες. Στη συλλογή των στοιχείων συνέβαλαν οι σ. Γ. Δ., Π. Καραντάνης, Α. Νικολαΐδης. Η ευθύνη της σύνθεσης πινάκων και των υπολογισμών είναι της αρθρογράφου.

2. ΕΣΥΕ: «Η Ελλάδα με αριθμούς», 2003.

3. Μετανάστευσαν για λόγους εργασίας: 413.214. Παλιννόστηση: 51.694. Επανένωση οικογένειας: 99.968. Σπουδές: 20.787. Ασυλο: 9.980. Πρόσφυγες: 2.368. Αλλοι λόγοι: 164.180.

4. «ΗΜΕΡΗΣΙΑ» 7.6.2004.

5. Εκτενή ανάλυση δες στο άρθρο του Μ. Παπαδόπουλου, «Τέλος της εργατικής τάξης; Μύθος και πραγματικότητα», ΚΟΜΕΠ 6/1998.

6. Κ. Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», τ. ΙΙ, σελ. 54.

7. Κ. Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», τ. ΙΙΙ, σελ. 409.

8. Κ. Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», τ. ΙΙ, σελ. 53.

9. Κ. Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», «Θεωρίες για την υπεραξία», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», μέρος πρώτο, σελ. 460.