Με τη βοήθεια των φωτογραφιών στα ίχνη του ΔΣΕ

«Τιμάμε τους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς άνδρες και γυναίκες, τους απλούς μαχητές και τις μαχήτριες του ΔΣΕ, όλους αυτούς που πολέμησαν ηρωικά στο Γράμμο και στο Βίτσι, στα Αγραφα και στο Πήλιο, στη Ρούμελη και την Πελοπόννησο, στα νησιά. Τιμάμε αυτούς που έχασαν τη ζωή τους, έμειναν ανάπηροι. Τιμάμε τις οικογένειές τους που τους συμπαραστάθηκαν. Ολους αυτούς που συνέχισαν την παράνομη δράση τους για την ενίσχυση του ΔΣΕ. Αυτούς που πήγαν στη Μακρόνησο και τα άλλα ξερονήσια. Τους πολιτικούς πρόσφυγες που με τον δικό τους τρόπο στήριζαν το Κόμμα, έδωσαν τη δική τους συμβολή στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού στις χώρες που τους φιλοξένησαν. Ολους εκείνους, γυναίκες και άνδρες, που κρατούν ως σήμερα ψηλά την τιμή, τη σημαία του Κόμματος».

Ενός λεπτού σιγή...

«Δε θα ήθελα - συνέχισε - να κλέψω τον πολύτιμο χρόνο από αυτό που πρόκειται να ζήσετε βλέποντας την ταινία, το ντοκιμαντέρ που ακολουθεί. Ο,τι θέλουμε να πούμε και να εκφράσουμε, σ' αυτό το ντοκιμαντέρ θα το βρείτε, μια ομιλία δεν μπορεί να το πετύχει με τον ίδιο τρόπο.

Επιτρέψατέ μου, όμως, να σταθώ αποσπασματικά σε ορισμένες πλευρές της δράσης και της προσφοράς του ΔΣΕ. Αφορούν απολύτως επίκαιρα ζητήματα.

1. Αναμφισβήτητα και δίκαια η ελληνική Εθνική Αντίσταση με το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ, την ΕΠΟΝ, με την καθοδήγηση και την αιμοδοσία του ΚΚΕ αναγορεύτηκε σε πανευρωπαϊκής σημασίας αγώνα, δίπλα στον ηρωικό και αναντικατάστατο αγώνα του σοβιετικού λαού, των άλλων λαών της Ευρώπης. Είχε συμβολή και θετικές επιπτώσεις στα μέτωπα του πολέμου εκτός Ελλάδας.

Κατάμεστος ο χώρος της έκθεσης αρχειακού υλικού, φωτογραφιών και ευρημάτων απ' τον εξοπλισμό των μαχητών

2. Οι ποικιλώνυμοι αντίπαλοί μας, αλλά και οι κάθε λογής παλαιότεροι και κυρίως σύγχρονοι οπορτουνιστές, προσπαθούν να μειώσουν τη σημασία του αγώνα αυτού, κρίνοντάς τον από το αποτέλεσμα και τις θυσίες που καταβλήθηκαν. Δε διστάζουν μάλιστα ανενδοίαστα να θεωρούν ότι ο αγώνας του ΔΣΕ οδήγησε στο χάος και στην οικονομική καταστροφή, αντιστρέφοντας όπως πάντα τη σχέση αιτίας και αποτελέσματος.

Κι όμως, ο αγώνας αυτός, παρά την αρνητική του έκβαση, είχε τη δική του γενικότερη συνεισφορά. Οπως αναφέρει η Διακήρυξη της ΚΕ, είχε το δικό του βάρος υπέρ του αγώνα των λαών, σε μια περίοδο που ο ιμπεριαλισμός είχε ξεκινήσει τον λεγόμενο "ψυχρό πόλεμο". Ο ΔΣΕ απέπνευσε μόνο δίκαιο και ακατάβλητη ηθική, όπως και κάθε σύγχρονος ταξικός αγώνας, ανεξάρτητα της μορφής πάλης, είτε φέρνει νίκες είτε ήττες.

Βεβαίως χρειάζεται, παίρνοντας υπόψη και τις συγκεκριμένες συνθήκες, να τον μελετήσουμε βαθύτερα, ψύχραιμα και αντικειμενικά, με την απόσταση χρόνου που μας χωρίζει. Να διδαχτούμε από τη θετική πείρα, να μελετήσουμε, για να γίνουμε πιο μαχητικοί και δημιουργικοί σήμερα, από την όποια αρνητική πείρα προκύπτει, ιδιαίτερα σε θέματα στρατηγικής».

Η Αλέκα Παπαρήγα στο βήμα της εκδήλωσης

Η πάλη του ΔΣΕ, ως ταξικός αγώνας με αντιιμπεριαλιστικό και διεθνιστικό χαρακτήρα, απέδειξε ότι ο πατριωτισμός της εργατικής τάξης, των εργαζομένων γενικότερα, έχει μεγάλη διαφορά, αντιδιαμετρική, με τον όποιο λεγόμενο πατριωτισμό της αστικής τάξης και των συμμάχων της, κατά συνέπεια και των πολιτικών της εκπροσώπων.

Η έννοια πατρίδα, για την εργατική τάξη και τον ελληνικό λαό, δεν ταυτίζεται μόνο με τα γεωγραφικά και τα εθνικά σύνορα, τα κυριαρχικά δικαιώματα. Βεβαίως, αυτά είναι στοιχεία που αξίζουν τον αγώνα και με το παραπάνω. Η πραγματική υπεράσπισή τους αναπόφευκτα συνδέεται με την πάλη κατά της αστικής εξουσίας και ιδιοκτησίας, της ταξικής εκμετάλλευσης και κοινωνικής καταπίεσης, κατά της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης και συμμαχίας, κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου. Η εργατική τάξη δεν έχει κοινά συμφέροντα στον αγώνα κατά του ξένου κατακτητή, με την αστική τάξη της χώρας της. Ακόμα και αν αυτή στο σύνολό της ή σε ένα μέρος της θέλει να απαλλαγεί από την ξενική κατοχή. Οι μεν έχουν συμφέρουν να κερδίσουν μια πατρίδα χωρίς εκμετάλλευση και καταπίεση, που συμβάλλει στη διεθνιστική πάλη των λαών κατά του ιμπεριαλισμού. Οι άλλοι ενδιαφέρονται να κρατήσουν και να ενισχύσουν την καπιταλιστική ιδιοκτησία και εξουσία στο εθνικό επίπεδο, να διεκδικήσουν μια καλύτερη θέση στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα. Η αστική τάξη, όταν βρεθεί ανάμεσα στο εργατικό κίνημα και στις κοινωνικοπολιτικές του συμμαχίες, στο επαναστατικό κίνημα και στον ξένο παράγοντα που διεκδικεί μερίδιό της, τότε δεν ταλαντεύεται. Εκχωρεί κυριαρχικά δικαιώματα, παραιτείται και από μερίδιά της στα πλαίσια του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος. Συμμορφώνεται με τις διεθνείς εντολές ακόμα και με τον βασικό ανταγωνιστή της μπροστά στον κίνδυνο ο απελευθερωτικός, ο αντιιμπεριαλιστικός, ο κοινωνικός αγώνας να οδηγήσει στην αμφισβήτηση της αστικής εξουσίας. Και αν χάνει ένα μερίδιο από τα κέρδη της, αν ακόμα έχει απώλειες το γόητρό της, αντισταθμίζει τη ζημιά, καθώς επωφελείται από την πολιτική και στρατιωτική στήριξη του ξένου ιμπεριαλιστικού παράγοντα, άρα μπορεί να ελπίζει και σε αύξηση των κερδών της στην πορεία.

4. Ο αγώνας του ΔΣΕ παρέχει κορυφαίες αποδείξεις για το περιεχόμενο του προλεταριακού διεθνισμού και το περιεχόμενο του ιμπεριαλιστικού διεθνισμού. Η ουσία δεν αλλάζει παρά τις εξελίξεις και τα νέα στοιχεία που υπάρχουν σήμερα. Πάνω απ' όλα, μας διδάσκει ότι θεμελιακό γνώρισμα και κριτήριο της ικανότητας του Κομμουνιστικού Κόμματος είναι να εντάσσει, να υποτάσσει την καθημερινή του πάλη στην πάλη για το σοσιαλισμό. Αυτό το γνώρισμα κάνει πιο ικανό το Κόμμα να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του αγώνα για τα καθημερινά οξυμένα προβλήματα, ανεβάζει την αποτελεσματικότητα. Ο αγώνας, επίσης, του ΔΣΕ δίνει διδάγματα για τη στρατηγική σημασία που έχει η πολιτική συμμαχιών, για τη νικηφόρα έκβαση της πάλης.

5. Δικαιολογημένα ασκεί μεγάλη γοητεία η στάση αρχών, το πνεύμα και η ετοιμότητα της θυσίας ως το θάνατο των μαχητών και των μαχητριών του ΔΣΕ. Η ηθική ατμόσφαιρα που καλλιεργείται στον αντιιμπεριαλιστικό, στον επαναστατικό αγώνα είναι το υπόβαθρο που καλλιεργεί τέτοιες συμπεριφορές. Αναδείχτηκε η ανεξάντλητη σωματική, ηθική και πνευματική δύναμη του μαχητή. Η οργανωτική και πολεμική πείρα που διέθεταν οι μαχητές, η οποία βεβαίως διαμορφώθηκε και κάτω από την αντίστοιχη πείρα του ΕΛΑΣίτικου αγώνα του '42 - '45.

6. Ο ΔΣΕ ανέδειξε, επίσης, τη μεγάλη σημασία που έχει στην αύξηση της επαναστατικής ικανότητας η συμμετοχή των γυναικών. Την περίοδο αυτή αδυνάτισαν, περιθωριοποιήθηκαν καθυστερημένες αντιλήψεις και προκαταλήψεις ότι η μάχη, ο ένοπλος αγώνας είναι υπόθεση κυρίως ανδρική. Το ένα τρίτο της δύναμης του ΔΣΕ ήταν γυναίκες που δε διακρίθηκαν μόνο σε κλασικούς τομείς, όπως είναι η περίθαλψη των τραυματιών, άλλες υπηρεσίες επιμελητείας. Διακρίθηκαν ως μαχήτριες με το όπλο στο χέρι, ανέδειξαν πολιτικές και οργανωτικές ικανότητες».

Καταλήγοντας η Αλ. Παπαρήγα τόνισε: «Η αστική προπαγάνδα οργιάζει μέχρι σήμερα κατά του ΔΣΕ. Ενοχλεί ο ταξικός αντιιμπεριαλιστικός και διεθνιστικός χαρακτήρας του αγώνα, σε μια στιγμή που το αστικό πολιτικό σύστημα δεν είχε αποκτήσει την απαιτούμενη σταθερότητα. Εκείνο που ως σήμερα επίσης ενοχλεί, είναι ότι ο αγώνας του ΔΣΕ επιβεβαιώνει ότι η βία των όπλων και κάθε μέσου καταστολής είναι βασικό και αναντικατάστατο όπλο της αστικής τάξης, όταν νιώθει ότι απειλείται η εξουσία και η ιδιοκτησία της, στο άμεσο μέλλον ή και πιο μακροπρόθεσμα. Το λαϊκό κίνημα πρέπει να έχει πλήρη ετοιμότητα, ανάλογα με τις συνθήκες, να χρησιμοποιεί όλες τις μορφές πάλης, προκειμένου να αντιμετωπίσει τη βία της αστικής τάξης. Η εργατική τάξη δεν αρκεί να διεκδικεί και να κερδίζει το δίκιο της, αλλά πάνω απ' όλα να ξέρει να υπερασπίζεται τις κατακτήσεις της, την εξουσία της.

Σήμερα έχουμε ακόμα περισσότερες δυνατότητες να σκύψουμε πάνω στην πολύτιμη πείρα του Κόμματός μας. Αποτελεί μια από τις βασικές μας διαφορές με τους κάθε λογής συμβιβαστές και οπορτουνιστές. Ακόμα και όταν ένας αγώνας οδηγεί σε μια πικρή ήττα, εμείς προσπαθούμε τα συμπεράσματά του να τα μετατρέψουμε σε όπλο αντεπίθεσης.

Αγαπητοί σύντροφοι και συντρόφισσες,

Η δικαίωση του αγώνα και της θυσίας του ΔΣΕ είναι το σύγχρονο δικό μας καθήκον, όχι ως μια τυπική μεταφορά του παρελθόντος στο σήμερα, άλλωστε η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Επί της ουσίας όμως το βασικό καθήκον είναι, σε τελευταία ανάλυση, ένα: Στο έδαφος της πάλης για τα οξυμένα λαϊκά προβλήματα, να συμβάλουμε στην ανάπτυξη της πολιτικής συνείδησης της εργατικής τάξης, των συμμάχων της, δηλαδή να δυναμώσει η συνείδηση και η ετοιμότητα για θυσία, για την αλλαγή στο επίπεδο της εξουσίας, για το σοσιαλισμό.

Ενας άλλος κόσμος είναι εφικτός, αυτός ο κόσμος είναι μόνο ο σοσιαλιστικός. Με την ενότητα θεωρίας και πράξης να αποδείξουμε ότι είμαστε άξιοι συνεχιστές του ηρωικού ΚΚΕ, των ηρωικών αγώνων της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων.

Τιμή και δόξα στον ΔΣΕ. Εμείς συνεχίζουμε. Με έμπνευση και σεβασμό στο παρελθόν του Κόμματος, του κινήματος, του λαού μας, αντιμετωπίζουμε με μεγαλύτερη απαιτητικότητα από τον εαυτό μας το σήμερα και αισιοδοξία το αύριο».

«Κάθε πρόσωπο κι ένα οχυρό!» Το ντοκιμαντέρ ξεκίνησε. Μια σύντομη «διήγηση» του μεγαλείου ανθρώπων που «τράβηξαν ψηλά, πολύ ψηλά» κι είναι «δύσκολο πια να χαμηλώσουν». Η φάλαγγα, που δεν πρέπει να σπάσει. Ρέματα, χαράδρες, μονοπάτια χαραγμένα μέσα στην αγριότητα της φύσης και του καιρού. «Απ' όπου περνά ένας αντάρτης, περνά κι ένας λόχος!». Η σχολή αξιωματικών του Αρχηγείου. Οι τηλεβόες. Αντάρτες που προχωρούν με λιωμένα παπούτσια ή ξυπόλυτοι, μέσα σε χιόνια ή διασχίζοντας ποτάμια, αντάρτισσες που βαδίζουν φορτωμένες όπλα ή τραυματίες...

Εικόνες από έναν τακτικό επαναστατικό στρατό. Τα πλάνα δεν έχουν απλά τη «δύναμη της εικόνας». Εχουν τη δύναμη μιας ασύλληπτης - για τους περισσότερους από μας - αλήθειας που έζησαν όσοι είναι στην αίθουσα.

Οι φωνές των αφηγητών μπλέκονται με άλλες φωνές, με ήχους μάχης, με ό,τι τεντώνει στο έπακρο κάθε αίσθηση. Το πεδίο της μάχης, τα αεροπλάνα που ρίχνουν ναπάλμ. Τη βροχή που «ποτίζει» το κόκαλο, ενώ τα λιγοστά αδιάβροχα σκέπαζαν όπλα και προμήθειες, όταν υπάρχουν. Τη μυρωδιά του αίματος στο νοσοκομείο. Τις σφαίρες που «σφυρίζουν» πάνω από τα κεφάλια. Αλλά και τα τραγούδια που ξορκίζουν το φόβο, τα σχολεία με τα οποία πολεμούν την αγραμματοσύνη. Μπλέκεται η συγκίνηση με την οργή. Την υπόσχεση. «Θέλουμε την Ελλάδα χώρα δημοκρατική! Το λαό μας ενωμένο να τραβάει το δρόμο της δουλιάς και της χαράς!». «Ξυπνούν» συλλογισμοί και κουβέντες που τυπώθηκαν ως άρθρα, πάνω στα βουνά, «πλούτισαν» τις μαζώξεις με τον πολιτικό επίτροπο.

Μπλέκεται το χτες με το σήμερα. Η φιγούρα του αντάρτη που χόρευε στο ξέφωτο πριν επιστρέψει στο αμπρί με τη φιγούρα του ΚΝίτη που διαδηλώνει μετά το μεροκάματο ή το σχολειό ενάντια στους τρομονόμους και τις «μεταρρυθμίσεις». Το συμπέρασμα μένει ατόφιο: Συνεχίζουμε!

Την εκδήλωση άνοιξε ο Δημήτρης Γόντικας, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, σημειώνοντας:

«Ηταν καιρός να γίνει αυτή η εκδήλωση τιμής και μνήμης στους μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ.

Στους αϊτούς των βουνών, στους υπερασπιστές του Κλέφτη και της Αλεβίτσας, του Τσάρνο και του 2.520, του Κάμενικ και της Μουργκάνα, του Λέσιτς και του Μάλι - Μάδι, του Μπέλες, του Πάρνωνα, του Κέρκη, της Γκιώνας και των Αγράφων. Στους υπερασπιστές ανώτερων ιδανικών.

Κι είναι μαζί μας σήμερα όλοι, και όσοι βρίσκονται στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, αλλά και οι χιλιάδες μαχήτριες και μαχητές που έπεσαν στα πεδία των μαχών με το ντουφέκι στο χέρι ή με το κεφάλι ψηλά στα εκτελεστικά αποσπάσματα.

Είναι ο Διαμαντής και ο Σκοτίδας, ο Μπελογιάννης, ο Πέρδικας και ο Σάλας, η Αρετή, η Ασπασία, η Φλόγα.

Ολοι όσοι και όσες έφτασαν ως το τέλος της ζωής τους αφοσιωμένοι στις αρχές και τα ιδανικά του ΚΚΕ.

Ανάμεσά τους ο Χαρίλαος Φλωράκης - Γιώτης. Και αυτοί που έδωσαν τη ζωή τους κάτω από αντίξοες συνθήκες, όπως ο Γιαννούλης, ο Γεωργιάδης, ο Τσουκόπουλος.

Αλλά και όσοι έμειναν ως το τέλος της ζωής τους Κουκουέδες, ανεξάρτητα από τις διαφορετικές εκτιμήσεις, όπως ο Ν. Ζαχαριάδης.

Στη μνήμη τους ας κρατήσουμε ενός λεπτού σιγή!».

«Ημουν συνέχεια στον Κλέφτη». «Και εμένα δε με θυμάσαι; Ημουν σύνδεσμος. Ημουν μικρός». Κουβέντες, συναπαντήματα, ένα ταξίδι στην τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ. Μέσα από τις μνήμες και τις μαρτυρίες μερικών από εκείνους που έγραψαν αυτήν την ηρωική εποποιία. «Ησασταν στο Γράμμο;». «Συνέχεια. Και εσείς...». «Οχι, εγώ δεν έφτασα μέχρι εκεί πάνω. Στα Αγραφα ήμουν». Αρκεί η θέα του χάρτη, για να ξυπνήσουν μνήμες που νόμιζε κανείς πως πια θα έχουν σβηστεί. Κι όμως. Μέχρι και η παραμικρή λεπτομέρεια είναι ακόμα ζωντανή. Ακόμα και οι ώρες που έγιναν οι μάχες έρχονται στο νου σα να πρόκειται για χτες. «Δεν πρόκειται να ξεχάσω»... Μια υπόσχεση. Ενας όρκος ζωής. Αυτός ο αγώνας ακόμα συνεχίζεται...

Οι μαχητές σταματούν και σκύβουν πάνω από ένα ατομικό βιβλιάριο μαχητή του ΔΣΕ, που βρίσκεται σε μια από τις προθήκες της έκθεσης. Να δουν το όνομα. Ασυναίσθητα ακουμπούν την τσέπη... «Να, αυτό είναι το αντιαεροπορικό», λένε και δείχνουν τη φωτογραφία στο ταμπλό. «Ελα μαζί, έλα να σου δείξω. Αυτή είναι η Πρέσπα. Σε εκείνα τα χωριά ήμουν και εγώ». Κάθε «πηγαδάκι» και ένα ταξίδι στην ιστορία, μια περιήγηση στη ζωή. Κάθε ταμπλό και μια ανάμνηση. Κάθε βλέμμα και μια σπίθα. Που φλογίζει στο συναπάντημα με την Ιστορία. Που φουντώνει με την ελπίδα. Οτι ο δίκαιος αυτός αγώνας δεν έχει ακόμα κριθεί.

Μπροστά στην πανοραμική φωτογραφία του Γράμμου που δέσποζε στο χώρο της έκθεσης

Μια εκδήλωση που «ήταν καιρός να γίνει», μια εκδήλωση «τιμής και μνήμης» για τους επιζώντες μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ, οι οποίοι προχτές αντάμωσαν ξανά, ταξιδεύοντας από δεκάδες γωνιές της Ελλάδας για να 'ρθουν εδώ, στην έδρα του Κόμματος, να ζωντανέψουν μνήμες που ποτέ δε «σίγησαν». Να τιμηθούν από το Κόμμα και να τιμήσουν όλοι μαζί όλους, κι αυτούς «που ακόμα βρίσκονται στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες» και τους χιλιάδες «που έπεσαν στα πεδία των μαχών με το ντουφέκι στο χέρι ή το κεφάλι ψηλά στα εκτελεστικά αποσπάσματα».

Με την προχτεσινή εκδήλωση οι κομμουνιστές διακήρυξαν ακόμα μια φορά περίτρανα ότι:

- Η εποποιία των μαχητών και των μαχητριών του ΔΣΕ δεν είναι κομμάτι του παρελθόντος, αλλά πυξίδα του μέλλοντος.

- Η ένταση της ιμπεριαλιστικής επίθεσης δεν έσβησε τα χνάρια των επαναστατικών αγώνων του λαού μας.

- Κρατάμε ατόφια τα διδάγματα από κάθε μικρή και μεγάλη μάχη, κάθε νίκη, κάθε ήττα.

- Παλεύουμε να βγούμε πιο δυνατοί από κάθε αναμέτρηση, παραμένοντας στοχοπροσηλωμένοι στον ίδιο σκοπό, την ανατροπή της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, μη αποκλίνοντας ούτε σπιθαμή απ' την πορεία που χαράχτηκε πριν 88 ολόκληρα χρόνια με την ίδρυση του ΚΚΕ και αναδείχτηκε μονόδρομος για τον εργαζόμενο λαό μέσα απ' την τιτάνια μάχη των ανταρτών και των ανταρτισσών του ΔΣΕ: Την ταξική ανυποταγή και σύγκρουση.

Στα ταμπλό με τα στιγμιότυπα από την οργάνωση της ζωής στο βουνό (πάνω) και από τον ματωμένο Δεκέμβρη του '44 (κάτω)

Ασπρομάλληδες σήμερα αντάρτες και αντάρτισσες άρχισαν να πλημμυρίζουν τους χώρους που είχαν ετοιμαστεί γι' αυτή την ξεχωριστή συνάντηση. Να κοντοστέκονται μπροστά σε χάρτες μαχών φυλαγμένους με προσοχή, σαν κειμήλια - όπως και πρέπει - μέσα σε γυάλινες προθήκες, μπροστά στην έκθεση που προετοιμάστηκε ειδικά γι' αυτή τη μέρα, η οποία παρουσίαζε μερικές μόνο στιγμές του έπους που έγραψε ο ΔΣΕ. «Βυθίζονταν» μέσα σε εικόνες (και μαζί αναμνήσεις) απ' τη μάχη, τη συνέλευση του λόχου, αλλά και την παράλληλη οικοδόμηση μιας νέας, ελεύθερης πατρίδας, παρατηρούσαν σκεπτικοί άλλες φωτογραφίες που έδειχναν γνώριμα λημέρια, μονοπάτια, ακόμα και πρόσωπα συναγωνιστών.

«Αναβε» η κουβέντα σε «πηγαδάκια» με νεότερους επισκέπτες που «ρούφαγαν» τις διηγήσεις, αλλά και συνομήλικους που αντάμωναν μετά από πολύ καιρό. Μαχητές που μπορεί ακόμα και σήμερα να ψαχουλεύουν στα κορμιά και τις ψυχές τους σημάδια από τραύματα, γέροντες και γερόντισσες σεβάσμιες, που όταν συναντήσει κάποιος ίσως αρχικά προσέξει μόνο τον αργό βηματισμό ή τα άσπρα μαλλιά, μα έπειτα, αφού μιλήσει μαζί τους, έστω για λίγο, δεν αργεί να αντιληφθεί τη φλόγα, όχι μόνο στο βλέμμα μα κύρια στο νου, στην κριτική, στην απαιτητικότητα που μέχρι σήμερα διατηρούν στο πεδίο της μάχης, του ίδιου ταξικού πολέμου που μαίνεται ασίγαστα. Γιατί τέτοια είναι η «πάστα» των ανθρώπων που γαλουχεί ο συλλογικός αγώνας για την ταξική απελευθέρωση: ανυπότακτους.

«...Κνίτες και κνίτισσες έχετε πολλά να κερδίσετε μελετώντας την ιστορία και τα συμπεράσματα της δράσης του ΔΣΕ. Ο ΔΣΕ δεν ανήκει στο μουσείο της ιστορίας, εμπνέει και διαπαιδαγωγεί σήμερα», σημείωσε μεταξύ άλλων στην κεντρική ομιλία η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, εστιάζοντας στην ανάγκη η νέα γενιά να δουλέψει σκληρά ώστε να μπορέσει να κρατήσει άξια τη σκυτάλη για τη συνέχιση του αγώνα, μέχρι την τελική νίκη. Ενώ όταν ξεκίνησε το ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε για πρώτη φορά στην προχτεσινή εκδήλωση και μέσα στην πλημμυρισμένη από κόσμο αίθουσα ακούστηκε το «Βροντάει ο Ολυμπος και πάλι...», οι νέοι κι οι νέες που πριν έξι δεκαετίες σκαρφάλωναν στις πλαγιές του Σμόλικα και της Γκιώνας, του Γράμμου και του Βίτσι φορτωμένοι πυρομαχικά, «δεν άντεξαν» να μείνουν θεατές. Κάποιοι άρχισαν με βραχνή φωνή να τραγουδούν ψιθυριστά για το «νέο αντάρτικο...». Αλλοι αναστέναζαν βαριά στη θέα της παράδοσης των όπλων μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Αυθόρμητα ξεσπούσαν οργισμένα σχόλια στη θέα του Παπάγου και του Τσόρτσιλ, αλλά και χειροκροτήματα στην αναφορά του καπετάν Γιώτη, του Μπελογιάννη. Ανασκίρτησαν οι καρδιές στο άκουσμα του όρκου του μαχητή του ΔΣΕ, ταράχτηκαν στην πιθανότητα ο αντάρτης που φαινόταν στ' αυθεντικά απ' τη δράση του Δημοκρατικού Στρατού πλάνα να είναι παλιός συναγωνιστής απ' την ίδια ταξιαρχία ή κάποιος που έθαψαν με τα γυμνά τους χέρια.

Πλημμύρισαν όλοι οι χώροι του κτιρίου της ΚΕ. Εδώ στη δεύτερη σάλα, στην είσοδο του κτιρίου, όπου είχε στηθεί γιγαντοοθόνη για όσους δε χώρεσαν στην αίθουσα συνεδρίων

1. Από την ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στις 2 Ιούλη 2006, στη Λυκόρραχη.

Το ντοκιμαντέρ με θέμα «Ο Γράμμος χτες και σήμερα», που προβλήθηκε στην εκδήλωση τιμής την Κυριακή και περιέχει ανέκδοτα πλάνα από τη ζωή και δράση του ΔΣΕ, θα μοιραστεί σε DVD, μαζί με μία από τις επόμενες εκδόσεις του «Ριζοσπάστη».