• Πριν από λίγες μέρες άρχισε στο Αμβούργο το τρίτο σκέλος του φετινού γκραν πρι της FIDE, που για πρώτη φορά διεξάγεται με σύστημα νοκ άουτ. Οι συμμετέχοντες παίζουν δύο παρτίδες κλασικού χρόνου σκέψης με εναλλαγή χρωμάτων και, αν δεν προκύψει νικητής, συνεχίζουν με μπαράζ γρήγορου σκακιού. Οι Χ. Νακαμούρα, Τ. Ρατζάμποβ, Ι. Νεπομνιάχτσι και Ν. Βιτιούγκοβ βρίσκονται ανάμεσα σε εκείνους που αποκλείστηκαν στον πρώτο γύρο. Θα επανέλθουμε με παρτίδες και αποτελέσματα.
• Τη 14η θέση κατέλαβε η Εθνική μας ομάδα στο πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα που πραγματοποιήθηκε στο Μπατούμι της Γεωργίας, ενώ ήταν 18η στην αρχική κατάταξη, και τη 16η η ομάδα των γυναικών από 20ή αρχικά. Πολύ μεγάλη επιτυχία για τον Στέλιο Χαλκιά, που έλαβε χρυσό μετάλλιο στη σκακιέρα του με 5,5 βαθμούς σε 7 αγώνες και απόδοση 2781 μονάδες elo!

Παίζουν τα λευκά

Μια ωραία νίκη του Χρήστου Μπανίκα από το Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Εθνικών ομάδων, που τελειώνει το Σάββατο, στο Μπατούμι της Γεωργίας. 1.δ4 Ιζ6 2.γ4 ε6 3.Ιζ3 δ5 4.η3 Αβ4+ 5.Αδ2 Αε7 6.Αη2 Ιβδ7 7.0-0 γ6 8.Βγ2 0-0 9.Πδ1 β6 10.β3 α5 11.Αγ3 Αβ7 12.Ιβδ2 Βγ7 13.Παγ1 γ5 14.δxγ5 Αxγ5 Μετά από αυτήν την αλλαγή η θέση των πιονιών είναι συμμετρική, αλλά ο Λευκός διατηρεί ένα μικρό πλεονέκτημα, λόγω της λίγο καλύτερης ανάπτυξης των κομματιών του. Πιο συνηθισμένο είναι το 14...βxγ5 15.γxδ5 εxδ5 όπου ο Μαύρος έχει τα λεγόμενα «κρεμασμένα πιόνια» στο γ5 και δ5, τα οποία μπορεί μεν να αποδειχτούν αδυναμίες αργότερα, αλλά προς το παρόν προσφέρουν περισσότερο χώρο στον Μαύρο για να δημιουργήσει ενεργητικό παιχνίδι με τα κομμάτια του. 15.Ββ2 Πζδ8 16.α3 δxγ4 17.Ιxγ4 Αδ5 18.Ιζε5 Αxη2 19.Ρxη2 Ιε8?! Παθητική κίνηση που δίνει την πρωτοβουλία στα λευκά. Καλύτερο θα ήταν το 19...Ιxε5 20.Αxε5 Βε7 20.ζ3 Ιxε5 21.Αxε5 Βε7 22.α4 Πδ5 23.Αδ4! Η αλλαγή των Αξιωματικών θα τονίσει την αδυναμία του β6. 23...Βδ8 (βλ. διάγραμμα)

24.Αxγ5! Ο Λευκός δίνει τη «διαφορά» (Πύργο για Αξιωματικό) προκειμένου να κερδίσει τα δύο μαύρα πιόνια στην πτέρυγα της Βασίλισσας. 24...Πxδ1 25.Αxβ6 Βδ5 26.Πxδ1 Βxδ1 27.Αxα5 Η θέση, αντικειμενικά, παραμένει ισορροπημένη. Ομως πρακτικά είναι μάλλον ευκολότερο να παιχτεί με τα λευκά, που έχουν ένα απλό σχέδιο, να σπρώξουν τα α και β πιόνια, ενώ ο Μαύρος θα πρέπει να βρει τρόπους να δημιουργήσει απειλές με τα κομμάτια του. 27...Πβ8 28.Αβ6 Ιζ6! 29.Ιε3 Βδ6?! Καλύτερο θα ήταν το 29...Βε1 προκειμένου να περιορίσει την κινητικότητα της λευκής Βασίλισσας. Π.χ. 30.α5 Ιδ7 30.α5 Ιδ7 31.Ιγ4?! Κι εδώ τα λευκά έπρεπε να παίξουν 31.Αα7! Πβ5 32.Αδ4 ζ6 33.Αγ3 για να σταθεροποιήσουν τα πιόνια τους στην πτέρυγα της Βασίλισσας 31...Ββ4 32.Βδ4 Ιxβ6 33.αxβ6 Βxβ3 34.Βδ6 Πζ8 35.Ιε5 Βε3? Η κίνηση που χάνει. Επρεπε 35...Ββ5 36.Ιδ7 με μια πιθανή συνέχεια να είναι 36...Βxε2+ 37.Ρθ3 Πε8 38.β7 Βxζ3 39.β8Β Βθ5+ 40.Ρη2 Βε2+ και ισοπαλία με διαρκές σαχ 36.β7 Βxε2+ 37.Ρθ3 Βζ1+ 38.Ρθ4 η5+ Το 38...Ββ5 χάνει μετά από 39.Βxζ8+! Ρxζ8 40.β8Β+ Βxβ8 41.Ιδ7+. Τώρα ο λευκός Βασιλιάς συμμετέχει ενεργά στο να γίνει ματ ο αντίπαλος! 39.Ρη4 θ5+ 40.Ρxη5 ζ6+ 41.Ρθ6! και ο Μαύρος εγκαταλείπει αφού μετά από 42...Βγ1+ 43.ζ4 ζxε5 44.Αxε6+ Ρθ8 45.Βxε5+ γίνεται ματ 1-0

Ο Λένιν παίζει σκάκι με τον Γκόρκι υπό το βλέμμα της Ν. Κρούπσκαγια. Πίνακας του P. V. Vasilyev (1944)

Ολοκληρώνοντας αυτό το σύντομο αφιέρωμα, παρουσιάζουμε με διεξοδικά σχόλια την παρτίδα που έπαιξε ο Λένιν εναντίον του Γκόρκι στο Κάπρι της Ιταλίας το 1908. Οπως τονίσαμε και στο προηγούμενο φύλλο, πρόκειται για μια πολύ όμορφη και αμφίρροπη παρτίδα με πλήθος στρατηγικών σχεδιασμών και τακτικών χτυπημάτων:

1. ε4 Ιζ6

Η άμυνα αυτή εμφανίστηκε στην αγωνιστική πρακτική στις αρχές της δεκαετίας του 1920 και οφείλει το όνομά της στον τρίτο παγκόσμιο πρωταθλητή Αλεξάντερ Αλιέχιν, ο οποίος τη χρησιμοποίησε με ιδιαίτερη επιτυχία στο διεθνές τουρνουά της Βουδαπέστης το 1921. Η ιδέα του Μαύρου είναι να επιτρέψει στον Λευκό να χτίσει ένα ισχυρό κέντρο με τα πιόνια του, το οποίο αργότερα θα προσπαθήσει να υπονομεύσει με ενεργητικό παιχνίδι από τις πτέρυγες.

Πρόκειται για το χαρακτηριστικό στιλ παιχνιδιού της περίφημης Υπερμοντέρνας Σχολής, που έκανε τα πρώτα της βήματα εκείνη ακριβώς την περίοδο, αμφισβητώντας τις διδαχές της Κλασικής Σχολής κυρίως όσον αφορά τον τρόπο ελέγχου του κέντρου και την αναγκαιότητα διατήρησης υγιούς σκελετού πιονιών χωρίς αδυναμίες. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μια πολύ χαρακτηριστική σύμπτωση, αφού οι δύο αντίπαλοι ακολουθούν μία από τις βασικές συνέχειες αυτής της άμυνας εν έτει 1908, δηλαδή τουλάχιστον δέκα χρόνια πριν από τη συστηματική ενασχόληση των επαγγελματιών σκακιστών με αυτή!

2. ε5 Ιδ5

3. δ4 δ6

4. γ4 Ιβ6

5. ζ4

Η βαριάντα τεσσάρων πιονιών αποτελεί την οξύτερη συνέχεια στην άμυνα Αλιέχιν. Ο Λευκός σπεύδει να καταλάβει όσο το δυνατόν περισσότερο χώρο στο κέντρο, ωστόσο απαιτείται εκ μέρους του ιδιαίτερη προσοχή, αφού προς το παρόν η φάλαγγα των κεντρικών πιονιών δεν υποστηρίζεται επαρκώς από τα κομμάτια του.

5. ...δε5

6. ζε5 Ιγ6

7. Αε3 Αζ5

8. Ιγ3 ε6

9. Ιζ3 Αε7

10. Αε2 0-0

11. 0-0 ζ6

12. Ιθ4!; ζε5

13. Ιζ5 εζ5

14. δ5 Ιδ4!

Στη δωδέκατη κίνηση ο Λευκός θυσίασε ένα πιόνι για να αποκτήσει ως αντάλλαγμα περισσότερο χώρο στο κέντρο και καλύτερες θέσεις για τα κομμάτια του. Εδώ ο Γκόρκι σωστά επιλέγει να επιστρέψει την προσφορά, αφού μετά από 14... Ια5 ή 14. ...Ιβ8, ο Λευκός αποκτά σαφές πλεονέκτημα με 15.γ5! και στη συνέχεια β4.

15. Αδ4 εδ4

16. Βδ4

Μετά τις πρώτες συγκρούσεις των κομματιών, προέκυψε μια δυναμικά ισόρροπη θέση. Ο Λευκός διαθέτει πλειονότητα πιονιών (4-3) στην πλευρά της βασίλισσας και προσανατολίζεται στη διάσπαση δ5, ενώ ο Μαύρος μπορεί να επιτεθεί στην πτέρυγα του βασιλιά αξιοποιώντας τόσο τη δική του πλειονότητα (3-2) όσο και την αδυναμία του Λευκού στα μαύρα τετράγωνα και κυρίως στη διαγώνιο η1-α7. Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι η παρουσία ετερόχρωμων αξιωματικών ενισχύει σημαντικά αυτήν τη δυνατότητα, αφού ο Λευκός έχει ήδη αποχωριστεί τον μαυροτετράγωνο αξιωματικό του.

16. ...Ιδ7

Απειλώντας να κερδίσει τη βασίλισσα με 17. ...Αγ5

17. Ρθ1 Αγ5

18. Βδ3 Βη5

19. Ιβ5 Παε8

20. Αζ3 Πε3

21. Βδ2 Πζ6

Ο Μαύρος συνεχίζει τη συγκέντρωση δυνάμεων στην πτέρυγα του βασιλιά παραβλέποντας μια σημαντική δυνατότητα του αντιπάλου του. Προτιμότερη ήταν η συνέχεια 21. ...Αδ6 22.Ιδ6 γδ6 23.β4 β6 24.Παε1 ζ4 στην οποία διατηρεί μικρό πλεονέκτημα.

22. β4;!

Επιστρέφοντας το λάθος. Ο Λευκός δεν κινητοποιεί την πλειονότητά του αρκετά γρήγορα, τη στιγμή που «μαύρα σύννεφα» πυκνώνουν γύρω από τον βασιλιά του. Στο σημείο αυτό θα μπορούσε να αναλάβει την πρωτοβουλία μετά από 22.δ6! Αδ6 23.Βδ5+ Πζ7 24.Ββ7 Ιζ6 25.Ιδ6 γδ6 26.Ββ8+ Πε8 27.Βδ6 με αποφασιστικό πλεονέκτημα.

22. ...Αε7

23. Ιγ7;

Δεύτερο λάθος, αυτήν τη φορά καθοριστικό. Ο Λευκός επικεντρώνεται στο κέρδος υλικού ακριβώς τη στιγμή που πρέπει να αντιδράσει δυναμικά στην επίθεση που δέχεται ο βασιλιάς του. Και πάλι ήταν απαραίτητο το 23.δ5! με συνέχεια ανάλογη της παραπάνω ανάλυσης.

23. ...Πθ6

Τώρα πια δεν υπάρχει ικανοποιητική άμυνα στην πίεση που ασκείται στο θ2.

24. Ιε6

Δεν υπήρχε σωτηρία ούτε στο 24.Βζ2 Αδ6 25.θ3 Βζ4! 26.Βη1 Βη3 27.Πζ2 Αγ7, ενώ το 24.Ιβ5 ή 24.γ5 σκοντάφτει στο 24. ...Πζ3! 25.Βη5 Πζ1+ 26.Πζ1 Αη5 και ο Μαύρος κερδίζει και πάλι κομμάτι.

24. ...Βη3

25. θ3 Αδ6

Απειλώντας ματ στο θ2.

26. Ρη1 Πθ3!

Στο σημείο αυτό ο Λένιν εγκατέλειψε, αφού είδε πως μετά από το 27. Βε3 - ή και οποιαδήποτε άλλη κίνησή του - θα γινόταν ματ με έναν όμορφο συνδυασμό. Μπορείτε να τον βρείτε;

Απάντηση: Αν. 27. Βε3 τότε 27. ...Πθ1+!! 28. Ρθ1 Βθ2 ματ!