Φωτογραφίες που δείχνουν ότι όλα πήγαν καλά κατά την προσεδάφισή του στον «κόκκινο πλανήτη» την περασμένη Δευτέρα στις 2.53 τα ξημερώματα (ώρα Ελλάδας), έστειλε η αμερικανική διαστημική συσκευή «Φοίνικας του Αρη», που «πάτησε» στον πλανήτη σε βόρειο γεωγραφικό πλάτος 68 μοιρών. Τα φωτοβολταϊκά συστήματα για την τροφοδότηση του σκάφους με ενέργεια αναπτύχθηκαν κανονικά και το ίδιο έγινε με τη στερεοσκοπική κάμερα και το μετεωρολογικό σταθμό που είναι τοποθετημένα στην άκρη τηλεσκοπικών ιστών.

Οι φωτογραφίες από τη γύρω περιοχή δείχνουν έλλειψη μεγάλων βράχων, όπως αναμενόταν, καθώς και τους πολυγωνικούς σχηματισμούς που διακρίνονταν από τις διαστημικές συσκευές που είναι σε τροχιά γύρω από τον Αρη, αλλά καμιά επιφανειακή ένδειξη πάγου. Οι επιστήμονες της NASA θεωρούν ότι ο πάγος βρίσκεται λιγότερο από μισό μέτρο κάτω από την επιφάνεια και ο «Φοίνικας» πρόκειται να τον αναζητήσει σε μερικές μέρες, όταν ξεδιπλωθεί ο βραχίονας ανασκαφής και λήψης δειγμάτων εδάφους. Η ανάπτυξη αυτού του βραχίονα θα είναι το βήμα από το οποίο θα εξαρτηθεί η παραπέρα επιτυχία της αποστολής.

Το προσωπικό του κέντρου ελέγχου της αποστολής στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ υποδέχτηκε με χειροκροτήματα την επιβεβαίωση της προσεδάφισης, που ήρθε 15 λεπτά μετά την πραγματική προσεδάφιση του «Φοίνικα», λόγω του χρόνου που χρειάζονται τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα για να ταξιδέψουν από τον Αρη ως τη Γη.

Το όραμα της NASA για το μέλλον της εξερεύνησης του Διαστήματος προβλέπει τη συνεργασία αστροναυτών και ρομπότ. Σε αυτή την καλλιτεχνική απεικόνιση, άνθρωπος και μηχανή μαζεύουν δείγματα πετρωμάτων στον Αρη. Ενας γεωλόγος αστροναύτης μπορεί να εντοπίσει γρήγορα και με μεγαλύτερη επιτυχία τα πιο ενδιαφέροντα δείγματα

Η συζήτηση αυτή κρατάει από παλιά (από τις αποστολές «Απόλλων») και φούντωσε και πάλι τα τελευταία χρόνια, καθώς η NASA, η κρατική αμερικανική υπηρεσία για την εξερεύνηση του Διαστήματος, χαράζει τη στρατηγική της για τις επόμενες δεκαετίες. Στρατηγική που έτσι κι αλλιώς προβλέπει μεγάλη αύξηση του μεριδίου των υπεργολαβιών που θα δίνονται εξ ολοκλήρου στα μονοπώλια αεροδιαστημικής των ΗΠΑ (πολλά απ' αυτά είναι και μονοπώλια του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος), είτε οι αποστολές είναι επανδρωμένες, είτε όχι.

Η πλευρά που υποστηρίζει την απόρριψη των σχεδίων για επανδρωμένες αποστολές στον Αρη και τη Σελήνη, αλλά και την κατάργηση του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ΔΔΣ) και των αποστολών αστροναυτών και κοσμοναυτών σ' αυτόν, θεωρεί ότι οι επανδρωμένες αποστολές χρησιμοποιούνται από τη NASA για να προσελκύει κονδύλια, «πλασάροντας» την εξερεύνηση του Διαστήματος στον παροιμιώδη «Αμερικανό φορολογούμενο». Οτι οι αποστολές ανθρώπων σε άλλα ουράνια σώματα και στο εγγύς Διάστημα βοηθούν στη διατήρηση του ενδιαφέροντος του ...κοινού, δεν το αρνείται ούτε η ίδια η NASA, αρνείται όμως την ύπαρξη υστεροβουλίας από μέρους της.

Οι αποστολές αστροναυτών στον ΔΔΣ στοιχίζουν πολλαπλάσια απ' ό,τι οι αποστολές αυτόματων συσκευών σε άλλους πλανήτες, πόσο μάλλον όταν η μεταφορά των αστροναυτών γίνεται με Διαστημικό Λεωφορείο. Είναι γεγονός, επίσης, ότι μια επανδρωμένη αποστολή στον Αρη θα στοίχιζε δισεκατομμύρια. Παντελώς άχρηστες θεωρούνται από τους πολέμιους των επανδρωμένων διαστημικών πτήσεων οποιεσδήποτε νέες αποστολές στη Σελήνη.

Μύθος είναι για τους οπαδούς των ρομποτικών αποστολών και τα επιστημονικά οφέλη από τις δραστηριότητες των αστροναυτών στον ΔΔΣ. Με δεδομένη την καθυστέρηση στην ανάπτυξη του σταθμού και τη δυνατότητά του να φιλοξενήσει πολυμελές πλήρωμα, εξαιτίας της καταστροφής δύο Διαστημικών Λεωφορείων, δεν έχει γίνει ακόμα σ' αυτόν σοβαρή επιστημονική έρευνα. Μα κι αν γινόταν έρευνα, τα αποτελέσματά της θα ήταν πενιχρά, με τη λογιστική έννοια (επιστροφή κεφαλαίων συγκριτικά με το κόστος). Την άποψη αυτή υιοθετούν και αρκετές επιστημονικές ενώσεις, που προτείνουν άλλες χρήσεις των κονδυλίων (συνήθως για τη χρηματοδότηση επίγειων πειραμάτων). Ο μόνος οικονομικά ωφελημένος, λένε, είναι η ρωσική διαστημική υπηρεσία, που εισέπραξε 660 εκατομμύρια δολάρια για τη μεταφορά αστροναυτών και εφοδίων στο ΔΔΣ τα χρόνια που δεν πετούσαν Διαστημικά Λεωφορεία.

Οι αντίπαλοι των επανδρωμένων αποστολών επισημαίνουν τις επιτυχίες πολλών ρομποτικών αποστολών, αλλά και την αίσθηση παρουσίας ανθρώπων στον Αρη που έδωσαν ορισμένες απ' αυτές, καθώς επέτρεπαν τη ζωντανή παρακολούθηση της εικόνας που μετέδιδαν μέσω διαδικτύου.

Η άλλη πλευρά, θεωρεί ότι η εμπειρία 47 ετών επανδρωμένων αποστολών δείχνει την αξία των ανθρώπων ως εξερευνητών του Διαστήματος. Οι ανθρώπινες ικανότητες απαιτούνται στο Διάστημα για την εγκατάσταση και συντήρηση πολύπλοκων επιστημονικών οργάνων, αλλά και για την πραγματοποίηση επιτόπιας εξερεύνησης. Γι' αυτές τις εργασίες η ανθρώπινη ευελιξία, εμπειρία και κρίση αποτελούν μεγάλο πλεονέκτημα. Τέτοιες ικανότητες δε φαίνεται ότι θα αποκτήσουν οι μηχανές στο προσεχές διάστημα. Ενα πρόγραμμα καθαρής ρομποτικής εξερεύνησης, δε θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τα σημαντικά επιστημονικά ζητήματα, που κάνουν τους πλανήτες άξιους για λεπτομερή μελέτη.

Οι οπαδοί των επανδρωμένων αποστολών φέρνουν ως λαμπρά παραδείγματα της δουλειάς που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι στο Διάστημα, τις πολλαπλές εκτενείς επισκευές του διαστημικού τηλεσκοπίου «Χαμπλ». Υπογραμμίζουν επίσης, ότι τα αυτόματα συστήματα, όπως ο «Φοίνικας του Αρη» και άλλα προηγούμενα, δεν είναι σε θέση ούτε να διαλέξουν τα καλύτερα γεωλογικά δείγματα προς ανάλυση, ούτε να δώσουν στους ανθρώπους χειριστές τους το πλήρες γεωλογικό πλαίσιο της περιοχής απ' όπου συλλέγουν τα δείγματα. Παράδειγμα, το ενδιαφέρον πυριτικό πέτρωμα που ανακάλυψε η ρομποτική αποστολή «Παθφάιντερ», που όμως δεν επέτρεψε να προσδιοριστεί αν ήταν ηφαιστειογενούς προέλευσης, συντρίμμι κάποιου μετεωρίτη ή ιζηματογενές πέτρωμα. Ανάλογα με την προέλευση, τα συμπεράσματα για τη γεωλογική ιστορία του Αρη θα ήταν τελείως διαφορετικά.

Επιπλέον, ο τηλεχειρισμός των συσκευών απέχει πολύ από την αίσθηση παρουσίας του ανθρώπου χειριστή στο μακρινό ουράνιο σώμα, αφού λόγω της απόστασης η επικοινωνία κέντρου ελέγχου και ρομπότ μπορεί να απαιτεί για κάθε κίνηση δεκάδες λεπτά, ακόμα και ώρες, αν πρόκειται για τους πλανήτες του εξωτερικού ηλιακού συστήματος.

Ενα ακόμα πλεονέκτημα των ανθρώπων εξερευνητών του Διαστήματος είναι η ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν απρόοπτες καταστάσεις και δυσκολίες. Οι μηχανές έχουν περιορισμένη ικανότητα αυτοεπισκευής, που συνήθως περιορίζεται στη χρήση βοηθητικών συστημάτων, όταν τα κύρια συστήματα βγουν εκτός λειτουργίας. Τέλος, οι οπαδοί των επανδρωμένων αποστολών θεωρούν ότι οι άνθρωποι μπορούν να εξερευνήσουν μια περιοχή πιο γρήγορα και αποτελεσματικά και γι' αυτό αν χρειαστεί να την επισκεφτούν πολλές φορές ενόσω βρίσκονται στο ξένο ουράνιο σώμα.

Η NASA, στη στρατηγική που χάραξε με βάση τις κατευθύνσεις της κυβέρνησης Μπους, υιοθετεί τις επανδρωμένες αποστολές με χρήση ρομποτικών βοηθών, όσο και τις αυτόματες ρομποτικές αποστολές για την πρώτη, την αναγνωριστική φάση της εξερεύνησης. Το πρόβλημα είναι ότι το κυνήγι του κέρδους και των εντυπώσεων, αλλά και τα διάφορα αντιμαχόμενα οικονομικά συμφέροντα θολώνουν την ουσία του ζητήματος και δυσκολεύουν την εξεύρεση της βέλτιστης λύσης στο πρόβλημα. Αλλωστε, η δυστυχία που σκορπάει το καθεστώς της εκμετάλλευσης σε δισεκατομμύρια ανθρώπων πάνω στη Γη, κάνει πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο να σηκώσουν το κεφάλι και τη σκέψη τους προς τον ουρανό και να ασχοληθούν με προβλήματα σαν αυτό, για τα οποία, έτσι κι αλλιώς, κανείς δε ζητάει τη γνώμη τους.