Κυριακή 23 Γενάρη 2011
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
Ιχνηλατώντας διαδρομές γιγάντων

Πλήρης σκελετός διλοφόσαυρου όπως εκτίθεται σε μουσείο
Πλήρης σκελετός διλοφόσαυρου όπως εκτίθεται σε μουσείο
Στο παρελθόν, οι παλαιοντολόγοι συχνά απέφευγαν να ασχοληθούν σοβαρά με τα ευρήματα αποτυπωμάτων δεινοσαύρων σε γεωλογικά στρώματα, χαρακτηρίζοντάς τα απλώς ως αξιοπερίεργα. Τις τελευταίες δεκαετίες, όμως, όλο και περισσότερο τα ίχνη των γιγάντιων ζώων που κυριάρχησαν στον πλανήτη επί δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, αναγνωρίζονται ως κρίσιμα στοιχεία, που καταγράφουν ένα μέρος από τις κατά τ' άλλα άγνωστες λεπτομέρειες τις καθημερινότητας του ζωικού κόσμου των παλιότερων γεωλογικών περιόδων.

Τα απολιθωμένα οστά είναι πολύ χρήσιμα για την κατανόηση της ανατομίας και του τρόπου βάδισης των ζώων, αλλά όχι για πολύ περισσότερα. Αντίθετα, οι πατημασιές και τα άλλα αποτυπώματα είναι φωτογραφίες των ζώων σε δράση. Τα οστά ζώων που έχουν εκλείψει είναι απομεινάρια, οι πατημασιές είναι από την περίοδο που το ζώο ανέπνεε. Δείχνουν χαρακτηριστικά, όπως ταχύτητα, συμπεριφορά ως άτομο, συμπεριφορά όταν βρισκόταν μαζί με άλλα ζώα του είδους του, τους χώρους βόσκησης ή τη συμπεριφορά του στο κυνήγι. Μια ομάδα από πατημασιές μπορεί να αποκαλύψει ποια είδη δεινοσαύρων ζούσαν ταυτόχρονα στην ίδια περιοχή, την αναλογία των ανηλίκων έναντι των ενηλίκων ζώων και άλλα πληθυσμιακά χαρακτηριστικά των κοπαδιών. Υπό μία έννοια, δεν είναι τα χειροπιαστά οστά, αλλά τα κενά που άφησαν στην αρχαία λάσπη τα πόδια των γιγάντων του παρελθόντος που λένε την πραγματική ιστορία τους.

Μια βόλτα στην ακτή

Δύο τιτανόσαυροι περπατούσαν πλάι - πλάι κατά μήκος αυτού του πρώην βυθού λίμνης στη Βολιβία, πριν από 68 εκατομμύρια χρόνια
Δύο τιτανόσαυροι περπατούσαν πλάι - πλάι κατά μήκος αυτού του πρώην βυθού λίμνης στη Βολιβία, πριν από 68 εκατομμύρια χρόνια
Ετσι, μια μέρα πριν από 198 εκατομμύρια χρόνια, ένας διλοφόσαυρος ή συγγενικός με αυτόν δεινόσαυρος - μια σαρκοβόρα σαύρα βάρους μισού τόνου, μήκους 6 και ύψους 2 μέτρων - κάθισε στη λάσπη στην ακτή της λίμνης Ντίξι, ένα μεγάλο σώμα νερού της ιουρασικής περιόδου, στην περιοχή που είναι σήμερα η Γιούτα των ΗΠΑ. Επειδή δεν υπάρχουν και ευρήματα απολιθωμένων οστών που να ταιριάζουν με τα ίχνη, οι παλαιοντολόγοι μπορούν να ταυτοποιήσουν το ζώο μόνο κατά προσέγγιση, βασισμένοι στην ανατομία του. Ισως ο φοβερός δεινόσαυρος (σ.σ. πλεονασμός αφού η λέξη δεινόσαυρος εμπεριέχει το χαρακτηρισμό φοβερός) κάθισε για να δροσιστεί ή για να εποπτεύσει τη γη και τα θηράματα γύρω του, ψάχνοντας το επόμενο γεύμα του. Εκείνο που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι η ακριβής στάση και οι κινήσεις του. Βύθισε το ισχύο και τα νύχια των μικρών μπροστινών του ποδιών στη λάσπη και μετά έσυρε τα πόδια του και την ουρά του καθώς έκανε ένα βήμα μπροστά μέσα στο κατά τ' άλλα θερμό και ξηρό ιουρασικό περιβάλλον.

Λίγο μετά το πέρασμα του δεινόσαυρου, το νερό στη λίμνη ανέβηκε και ιζήματα γέμισαν τα κενά από τις πατημασιές και τα άλλα σημάδια, μετατρεπόμενα σταδιακά σε ψαμμιτικό πέτρωμα (συγκόλληση άμμου). Το συγκεκριμένο εύρημα είναι το μόνο στον κόσμο που δείχνει καθαρά αποτυπώματα των μπροστινών ποδιών ενός δεινοσαύρου. Η σπανιότητα τέτοιων ευρημάτων υποδείχνει ότι τα ζώα αυτά σπάνια κάθονταν. Οταν όμως το έκαναν δίπλωναν τα πόδια κάτω από το σώμα τους ακριβώς όπως κάνουν τα σύγχρονα μεγάλα πουλιά σαν τα εμού, ακόμα και τα μικρότερα πουλιά. Εκείνοι οι τεράστιοι θηριόποδοι δεινόσαυροι - σαρκοβόροι και βαδίζοντες στα δύο πόδια - έκαναν ακριβώς το ίδιο.

Τα αποτυπώματα της λίμνης Ντίξι δείχνουν και κάτι άλλο. Σχεδόν πάντα οι σκελετοί δεινοσαύρων που εκτίθενται σε μουσεία, εμφανίζουν τα μπροστινά τους πόδια να είναι στραμμένα με τα πέλματα προς τα κάτω. Αν όμως μελετήσει κανείς την ανατομία τους, θα αντιληφθεί ότι για να το κάνουν αυτό θα έπρεπε σχεδόν να εξαρθρώσουν τους ώμους τους. Τα αποτυπώματα αποκάλυψαν ότι οι σαρκοβόροι δεινόσαυροι χρησιμοποιούσαν τα μπροστινά τους πόδια ως χέρια, με τις παλάμες σχεδόν αντικριστές, συγκρατώντας το θύμα τους καθώς το δάγκωναν για να το σκοτώσουν. Εδωσαν έτσι μια φευγαλέα ματιά των ζώων την ώρα που έτρωγαν το φαγητό τους. Επιπλέον, τα ευρήματα δείχνουν ότι η παρόμοια με των πουλιών διάταξη οστών των δεινοσαύρων προέκυψε εξελικτικά τουλάχιστον 75 εκατομμύρια χρόνια πριν από την παλαιότερη καταγραφή της σε μορφή απολιθωμάτων.

Βουτιές στη λίμνη

Αυτό το εκπληκτικά διατηρημένο αποτύπωμα του ποδιού ενός θηριόποδου δεινόσαυρου, προέρχεται πιθανότατα από κάποιο διλοφόσαυρο, που ζούσε στην περιοχή που είναι η σημερινή πολιτεία Γιούτα των ΗΠΑ
Αυτό το εκπληκτικά διατηρημένο αποτύπωμα του ποδιού ενός θηριόποδου δεινόσαυρου, προέρχεται πιθανότατα από κάποιο διλοφόσαυρο, που ζούσε στην περιοχή που είναι η σημερινή πολιτεία Γιούτα των ΗΠΑ
Οι μεγάλοι σαρκοβόροι δεινόσαυροι δεν ήταν τα μόνα ζώα που περιδιάβαιναν τις αργιλώδεις ακτές της λίμνης Ντίξι. Τα ίδια ιζήματα που διατήρησαν τις πατημασιές των δεινοσαύρων δημιούργησαν τη «φωτογραφία» ενός ολόκληρου οικοσυστήματος γεμάτου ζωή. Φωλιές γυρίνων βρίσκονται δίπλα στα ίχνη μικροσκοπικών αμφίβιων. Πτερύγια ψαριών, σκαθάρια, κλαδιά ακόμα και μεγάλες σταγόνες βροχής άφησαν το αποτύπωμά τους. Και, βέβαια, υπήρχαν ίχνη από πολύ περισσότερα του ενός είδη δεινοσαύρων. Τα ίχνη αυτά, κυρίως γρατζουνιές και άλλα σημάδια από τα νύχια και τα πόδια των δεινοσαύρων, δείχνουν ότι όχι μόνο οι δεινόσαυροι κολυμπούσαν, αλλά κολυμπούσαν και κατά ομάδες. Ανάμεσά τους δεινόσαυροι με μακριούς και λεπτούς λαιμούς και ουρές, αλλά και δεινόσαυροι σαν τους διλοφόσαυρους. Ενας τέτοιος μάλιστα, άφησε στην ακτή τόσο ακριβή ίχνη καθώς προσπαθούσε να βγει από τη λίμνη, που δείχνουν ότι παραπάτησε, γλίστρησε και έπεσε για μια στιγμή στο πλάι. Εκείνη τη στιγμή αποτυπώθηκαν στο βυθό περισσότερες από 100 παράλληλες χαρακιές, που προκλήθηκαν από τις φολίδες που κάλυπταν το δέρμα του.

Μια ακόμα απρόβλεπτη ανακάλυψη από τη μελέτη των ιχνών στη λίμνη Ντίξι ήταν το μενού των σαρκοβόρων δεινοσαύρων. Επειδή εντοπίστηκαν αναλογικά ελάχιστες πατημασιές φυτοφάγων δεινοσαύρων, είναι βάσιμη η υπόθεση ότι τα σαρκοβόρα έκαναν βουτιά στα νερά όχι μόνο για τη δροσιά, αλλά και ...για να ψαρέψουν. Χιλιάδες απολιθώματα ψαριών, που έχουν εκλείψει ήδη από την Κρητιδική περίοδο, βρέθηκαν στην περιοχή. Τα σκληρά επισμαλτωμένα λέπια τους ίσως εξηγούν τη φθορά στα δόντια των δεινοσαύρων, των οποίων τα απολιθώματα βρέθηκαν σε μικρή απόσταση. Κάνοντας βουτιές και αναπηδώντας στο βυθό της ρηχής λίμνης σαρκοβόροι δεινόσαυροι όλων των μεγεθών τσαλαβουτούσαν αναζητώντας ένα γεύμα ...σούσι.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Discover»



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ