Μια ακόμα ξεχωριστή «επώνυμη» συνταγή από τον συνεργάτη και φίλο Βασίλη Ζ. από την Αρτα. Πρόκειται για την κρεατόπιτα της Νικολέτας από το χωριό Αγνάντα της Αρτας.

Θα χρειαστούμε: Ενάμιση κιλό κρέας γίδινο ή πρόβειο, ένα κιλό κρεμμύδια ξερά, πέντε αυγά, λίγο πιπέρι, αλάτι, μισό ποτήρι λάδι. Για το φύλλο ένα κιλό αλεύρι μαλακό, λίγο λάδι, ξίδι και αλάτι. Βράζουμε καλά το κρέας, το ξαφρίζουμε και βάζουμε τα κρεμμύδια. Επειτα προσθέτουμε το λάδι και το αλατοπίπερο. Μόλις βράσει, ξεψαχνίζουμε το κρέας και στραγγίζουμε το ζωμό με τα κρεμμύδια. Οταν κρυώσει, χτυπάμε τα αυγά και τα προσθέτουμε. Ανοίγουμε πέντε φύλλα (ρίχνοντας στο αλεύρι ξίδι, λάδι και αλάτι). Στρώνουμε τα δυο φύλλα σ' ένα ταψί, αφού πρώτα έχουμε σκορπίσει το ένα τρίτο από τα θρυμματισμένα φύλλα, μετά τα κρεμμύδια με το ζωμό και έπειτα ρίχνουμε τα υπόλοιπα θρυμματισμένα φύλλα.. Τρίβουμε τυρί κασέρι, γυρίζουμε μέσα στο ταψί τις άκρες των φύλλων που προεξέχουν και τα βάζουμε στο φούρνο να ψηθούν στους 180^ο βαθμούς Κελσίου για μια περίπου ώρα. Μετά μπορούμε να απολαύσουμε την κρεατόπιτα της Νικολέτας και να της στείλουμε την αγάπη μας.

Πώς είναι δυνατόν να είσαι ψυχρά αντικειμενικός με έναν πίνακα ζωγραφικής όταν... Οταν τα χέρια που τον ζωγράφισαν τα πρωταντίκρισες στο μαιευτήριο; Οταν τα ματάκια που είδαν τόσα θαυμαστά χρώματα και γραμμές ήταν ακόμα κλειστά. Πώς να είσαι αντικειμενικός όταν φίλησες τα δαχτυλάκια της μεγάλης ζωγράφου όταν ακόμα ήταν ένα τοσοδά πλασματάκι. Οταν παρακολούθησες τα πρώτα ασταθή βήματά της, όταν ανησύχησες με το γεμάτο παράπονο κλάμα της;

Σήμερα, τριάντα τέσσερα χρόνια αργότερα, στέκομαι κυριολεκτικά μαγεμένη μπροστά στους εμπνευσμένους πίνακες της Ηλεάνας που εκτίθενται στο εξαιρετικά καλαίσθητο εκθεσιακό χώρο του παλαιοπωλείου «Μαρτίνος».

Αλίμονο, δεν είμαι τεχνοκριτικός για να πω τούτο και το άλλο. Είμαι ένας απλός άνθρωπος που αγαπά τη ζωγραφική, τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο. Ενας άνθρωπος που, έκπληκτος κοιτά τα φωτεινά αλλά έντονα χρώματα που αόριστα θυμίζουν Βαν Γκογκ και Γκογκέν. Που, οι φιγούρες που εικονίζονται φέρνουν στο νου τον Εγκον Σίλε, ενώ η κίνηση των γυναικών κάτι έχουν πάρει από τον Τουλούζ Λοτρέκ.

Η ζωγράφος Ηλεάνα Μάνου δε «δανείζεται» ούτε και αντιγράφει τους μεγάλους ομότεχνούς της. Η ματιά της είναι πολύ δροσερή, πολύ φρέσκια, πολύ πρωτότυπη, πολύ ιδιαίτερη. Εκείνο που κάνει εντύπωση είναι ότι παντού κυριαρχεί η αρμονία στην ανθρώπινη μορφή. Είμαι ενθουσιασμένη. Είμαι όμως αντικειμενική;

Την άλλη μέρα, με επισκέπτεται ένας φίλος, ένας «ειδικός». Τον παρασύρω μπροστά στα δυο γυμνά έργα της που μόλις απέκτησα. Είμαι ανήσυχη. Ρωτάω δήθεν αδιάφορα. «Πώς σου φαίνονται;». Και μετά από πέντε ολόκληρα λεπτά, αιώνας μου φάνηκε, ακούω και ηρεμώ. «Μα είναι έξοχα, φυσικά. Της Ηλεάνας Μάνου δεν είναι;», Ναι είναι δυνατόν να είναι κανείς αντικειμενικός.

Η Ηλεάνα Μάνου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1970 και σπούδασε μαθηματικά στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ενώ παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα ζωγραφικής στο Ruskin School of fine Art. Συμμετείχε σε πολλές ομαδικές και στην Ελλάδα η πρώτη της ατομική έκθεση έγινε το 1996 στη Σκιάθο και την επόμενη χρονιά στα Χανιά. Το 2000 έκανε μια ατομική έκθεση στην γκαλερί «Studio de l' Image» στο Παρίσι και φέτος τα έργα της εκτέθηκαν στον εκθεσιακό χώρο του παλαιοπωλείου Μαρτίνος.

Ενα «ευρωπαϊκό» οδοιπορικό με «κορφολογήματα» του Σταύρου Καλφιώτη

Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, όπως αποδείχνεται από τα ιστορικά ντοκουμέντα και όσα αναφέρονται στα «Απομνημονεύματα» ήταν μια πολυσύνθετη προσωπικότητα, με ξέχωρα προτερήματα και πολλές ικανότητες. Κάτι που σπάνια συναντάμε σ' ένα πρόσωπο.

Ο Μακρυγιάννης, αναμφισβήτητα, υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές στρατιωτικές φυσιογνωμίες του καιρού του, αλλά συνάμα και ένας αξιόλογος πολιτικός και οξυδερκής διπλωμάτης, καθώς και από τη φύση του καλλιτέχνης («Απομνημονεύματα», Τομ. Α', Εισαγωγή Ι. Βλαχογιάννη, σελ. 88). Αυτοδημιούργητος στρατιωτικός ηγέτης δεν έδειξε ενδιαφέρον μόνο για όσα είχαν σχέση με το στρατιωτικό μέρος του αγώνα, αλλά ενδιαφέρθηκε σοβαρά και για τα πολιτικά δρώμενα στην εποχή του, για το πολίτευμα της λεφτερωμένης Ελλάδας καθώς και για τα πολιτισμικά πράγματα (στο ίδιο, σελ. 16). Κι όλα αυτά ξεκινούσαν από τον άδολο εθνισμό του και τον αγνό πατριωτισμό του. Ο ίδιος ονόμαζε τον εαυτό του «πατριδοφύλακα» (στο ίδιο, σελ. 53).

Το αξιοπερίεργο για το Στρατηγό Μακρυγιάννη είναι πως, ενώ στην εποχή του τα μέσα πληροφόρησης ήτανε πολύ περιορισμένα, έως ανύπαρκτα, αυτός ήταν ενημερωμένος για όλα σχεδόν τα συμβαίνοντα στο εσωτερικό και το εξωτερικό, και πάντα έπαιρνε θέση και είχε άποψη. Ενα άλλο στοιχείο αξιοπρόσεκτο είναι η πολιτική οξυδέρκειά του και το πολιτικό του κριτήριο που τον οδηγούσαν να εκφράζει, με καθαρότητα και βεβαιότητα, τη σκέψη του, καθώς και να δηλώνει την άποψή του θαρρετά και σταράτα. Επίσης, ίσως, είναι ο μόνος από τους πρωταγωνιστές της επανάστασης του 1821 που είδε τα αληθινά κίνητρα των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης να ενδιαφερθούν γι' αυτή την εξέγερση των Ελλήνων και να αναμειχθούν ενεργά. Μάλιστα, καθώς τα είχε αποκαλύψει, υποστήριξε με σιγουριά πως είχαν έρθει τελικά με το μέρος της Ελλάδας για το δικό τους συμφέρον. Κι ακόμα, καθώς είχε επισημάνει την κακή συμπεριφορά τους απέναντι στους πατριώτες αγωνιστές και το λαό, τους αποκαλούσε «σκύλους» («Απομνημονεύματα», Τομ. Α', Πρόλογος, σελ. 102).

Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η παρατήρησή του πως οι Ευρωπαίοι προσπαθούσαν να «σβήσουν το όνομα των Ελλήνων».

Συγκεκριμένα, στα «Απομνημονεύματά» του (Τομ. Β', εκδ. 1947, σελ. 51) γράφει: «...τους καταπολεμούν να τους φάνε, να τους χάσουνε, να τους σβήσουνε να μην ξαναειπωθούνε Ελληνες».

Και ενώ από τη μια ξεσκεπάζει τους «προστάτες» Ευρωπαίους, από την άλλη αντιπαραθέτει τους αρχαίους προγόνους μας Πλάτωνα, Σωκράτη, Λυκούργο κι όλους τους άλλους για να υπογραμμίσει: «Αυτήνοι δεν τήραγαν να θησαυρίσουνε μάταια και προσωρινά, τήραγαν να φωτίσουν τον κόσμο με φώτα παντοτινά. Εντυναν τους ανθρώπους αρετή, τους γύμνωναν από την κακή διαγωγή και τοιούτως θεωρούσαν γενικώς την ανθρωπότη, και γένονταν δάσκαλοι της αλήθειας. Κάνουν και οι μαθηταί τους οι Ευρωπαίοι την ανταμοιβή εις τους απογόνους εμάς - γύμναση της κακίας και της παραλυσίας. Τέτοια αρετή έχουν, τέτοια φώτα μας, δίνουν», (στο ίδιο, σελ. 51). Και με όλη την αγνότητα και ειλικρίνεια που τον διακρίνουνε τους κατηγορούσε πως εφοδιάζανε τους Τούρκους με όπλα και πως προσπαθούσαν να διαιρέσουν τον ελληνικό λαό σε φατρίες. Σχετικά γράφει: «Τους κατάτρεξαν οι Ευρωπαίοι τους δυστυχείς Ελληνες. Εις τις πρώτες χρονιές εφοδίαζαν τα κάστρα των Τούρκων, τους κατάτρεχαν και τους κατατρέχουν ολοένα διά να μην υπάρξουν. Η Αγγλία τους θέλει να τους κάμει Αγγλους με τη δικαιοσύνη την αγγλική, καθώς οι Μαλτέζοι ξυπόλυτους και νηστικούς, οι Γάλλοι Γάλλους, οι Ρούσοι Ρούσους, κι ο Μετερνίκ της Αούστριας Αουστριακούς - κι όποιος τους φάγη απ' τους τέσσερους» (Τομ. Β', σελ. 53). Και στο σημείο αυτό αναφέρεται στις ραδιουργίες των πρεσβευτών των διαφορών χωρών: «...ο Ντώκινς μας θέλει Αγγλους, ο Ρουγάν Γάλλους, ο Κατακάζης Ρούσους και δεν αφήσετε κανένα Ελληνα - πήρε ο καθείς σας το μερίδιό του και μας καταντήσετε μπαλαρίνες σας, και μας λέτε ανάξιους της λευτεριάς μας, ότι δεν την αισθανόμαστε»... «Τέτοια ηθική έχετε εσείς και προκοπή, τέτοιους καταντήσετε και μας τους δυστυχείς» (στο ίδιο, σελ. 52).

Καθώς φαίνεται από τα «Απομνημονεύματά» του η αγανάκτησή του ήταν τέτοια που καταγγέλλει: «Οι ανθρωποφάγοι (εννοεί τους Ευρωπαίους) δεν είδαν με καλό μάτι τις νίκες των Ελλήνων εφτόνησαν αυτό και μας έσπειραν την αρετή τους, διχόνοια και φατρία, κατασκοπεία, τις ακαθαρσίες τις δικές τους, κι έφκιασαν την πατρίδα μας παλιόψαθα με τα φύλα του Φαναριού, με την αρετή της Κεφαλλονιάς, με τον μαθητή του Αλήπασα, με τον μέγα φιλόσοφο των Κορφών», δηλαδή με το Μαυροκορδάτο, το Μεταξά, τον Κωλέτη και τον Καποδίστρια (Τομ. Β', σελ. 54 και σελ. 21).

Πικραμένος για όσα διαδραματίζονταν και αγανακτισμένος για την ωμή κι απροκάλυπτη επέμβαση των ξένων δυνάμεων στα εσωτερικά της Ελλάδας που χρησιμοποιούσαν τους πολιτικούς που επηρεάζουνε, αποφάσισε ν' αγωνιστεί για την καθιέρωση ενός Συνταγματικού πολιτεύματος. Πίστευε πως έτσι θα σταματούσε το κακό. Το κίνημα για το Σύνταγμα της Ελλάδας έμεινε γνωστό με το όνομα «Εξέγερση της τρίτης Σεπτέμβρη» του 1843 («Απομνημονεύματα», Τομ. Α', Εισαγωγή σελ. 44).

Ενδιαφέρον, κοσμοπολιτικό, μυθιστορηματικό, αλλά και αληθινό, εν μέρει, είναι το βιβλίο της Κατερίνας Καριζώνη «Τσάι με τον Καβάφη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Καστανιώτη». Στα 1930, ένας επιθεωρητής της Εθνικής Τράπεζας παίρνει μετάθεση για την αινιγματική Αλεξάνδρεια. Είναι η εποχή που η ελληνική παροικία δέχεται τα πρώτα πλήγματα από την παγκόσμια οικονομική κρίση και διάλυση της βρετανικής αυτοκρατορίας. Ο επιθεωρητής ερωτεύεται την κόρη ενός γεωπόνου εφευρέτη και έρχεται αντιμέτωπος με ένα αίνιγμα: Το κουτί με τις σφήκες. Η αναζήτηση της λύσης του αινίγματος θα οδηγήσει τους ήρωες στο γριφώδη και αμείλικτο κόσμο του βαμβακιού, εκεί όπου χτυπάει η καρδιά της ελληνικής κοινότητας, αλλά και ολόκληρης της αποικιοκρατίας. Η συγγραφέας, στον επίλογό της, μας αποκαλύπτει ότι ο επιθεωρητής υπήρχε, αλλά, ως προς την προσωπική του ιστορία, η ίδια δεν ξέρει τίποτε και όσα αφηγείται είναι προϊόν μυθοπλασίας.