Φίλες και φίλοι,

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Εδώ στην Καισαριανή, στον ιερό αυτό χώρο, στο Θυσιαστήριο της Λευτεριάς, την Πρωτομαγιά του 1944 γράφτηκε μία από τις πιο λαμπρές και πιο ηρωικές σελίδες στην ιστορία του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος.

Για δύο ολόκληρες ώρες τα πολυβόλα των κατακτητών σκορπούσαν το θάνατο.

Διακόσιοι πρωτοπόροι αγωνιστές, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, για δύο ολόκληρες ώρες πάλευαν με το θάνατο, τραγουδώντας.

Επεσαν έως τον τελευταίο, με το κεφάλι ψηλά.

Κι ύστερα, ποτάμι το αίμα έτρεχε στους δρόμους της Καισαριανής, καθώς τους μεταφέρανε στο νεκροταφείο με τα φορτηγά του δήμου.

Μια κόκκινη, αιμάτινη γραμμή χάραζε όλη τη διαδρομή.

Αυτή η γραμμή, χαραγμένη με το αίμα και τη θυσία των 200 κομμουνιστών και χιλιάδων άλλων αγωνιστών, ήταν και παραμένει ένα δείγμα γραφής:

Το όριο που ξεχωρίζει δύο διαφορετικούς κόσμους.

Ξεχωρίζει τον κόσμο της εκμετάλλευσης και καταπίεσης, που γεννά το φασισμό και τον πόλεμο και δεν διστάζει μπροστά σε κανένα έγκλημα...

...Και τον κόσμο που παλεύει για να ξημερώσουν καλύτερες μέρες, δίχως πόλεμο και εκμεταλλευτές, δίνοντας ό,τι καλύτερο έχει, ακόμα και τη ζωή του, για να υπερασπίσει τη ζωή, τα δικαιώματα και τη λευτεριά του λαού.

Είναι η γραμμή της ανειρήνευτης πάλης ανάμεσα σε αυτές τις δυνάμεις.

Ποτέ και πουθενά τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, του λαού, δεν είχαν τίποτε το κοινό με τα συμφέροντα της αστικής τάξης, του κεφαλαίου, ακόμα και σε στιγμές ξενικής κατοχής και σκλαβιάς.

Εργατική τάξη, λαός - με καπιταλιστές, μονοπώλια, ιμπεριαλισμό, δεν χωρούν μαζί.

Δεν πορεύονται στην ίδια γραμμή.

Και κάθε παραβίαση της κόκκινης γραμμής που χωρίζει τα συμφέροντά τους είναι πάντα σε βάρος της εργατικής τάξης, του λαού.

Εδώ, στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, ξεδιπλώνεται μπροστά μας όχι απλά μια ακόμα σελίδα του εργατικού κινήματος, όχι μόνο ένα ακόμα συγκλονιστικό γεγονός απ' τα χρόνια της ναζιστικής κατοχής, αυτό της εκτέλεσης των 200 κομμουνιστών...

Εδώ, στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, ξεδιπλώνονται μπροστά μας τα πρώτα χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ, τα πρώτα βήματα της εργατικής τάξης προκειμένου να αποκτήσει συνείδηση για τον εαυτό της.

Στη στήλη με τα ονόματα των εκτελεσμένων μπορεί κάποιος να διαβάσει μία προς μία τις λαμπρές σελίδες αυτής της Ιστορίας.

Καθένας εκτελεσμένος κομμουνιστής σηματοδοτεί μια βασανιστική πορεία οργάνωσης, καθώς το όνομά του συνδέεται με κορυφαίες στιγμές εργατικών αγώνων και εξεγέρσεων.

Τα κορμιά τους, πριν πέσουν από το βόλι του κατακτητή, είχαν ήδη χαραχτεί από τα χτυπήματα του αστικού κράτους.

Στα πρόσωπά τους η αστική τάξη αναγνώριζε την πρωτοπορία του επαναστατικού κινήματος, έβλεπε τον κίνδυνο για τη δική της εξουσία.

Ακριβώς έτσι τους έβλεπε και η ηγεσία των ναζί, γι' αυτό εξαπέλυσε πόλεμο εναντίον τους, και σ' αυτόν τον πόλεμο ήταν συνεπής μέχρι το τέλος.

Η Καισαριανή, όπως πριν το Κούρνοβο, έγιναν ακριβώς την ώρα που το ναζιστικό τέρας ψυχορραγούσε.

Την ώρα που δεχόταν συντριπτικά χτυπήματα από τον Κόκκινο Στρατό, ο οποίος εκείνη την εποχή συγκροτούσε στη συνείδηση εκατομμυρίων εργατών σ' όλο τον κόσμο τον απελευθερωτικό στρατό των προλετάριων όλου του κόσμου.

Πριν φτάσουμε στην Καισαριανή, η αστική τάξη της χώρας μας είχε στήσει την Ακροναυπλία.

Για να χτυπήσει αυτήν ακριβώς την πρωτοπορία του εργατικού κινήματος.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.

Με σκοπό να τελειώσει οριστικά με το ΚΚΕ, συντρίβοντας τη σπονδυλική στήλη του, δηλαδή τα πιο διαλεχτά στελέχη του.

Διαβάζοντας τα ονόματα των εκτελεσμένων, ο νους μας πάει πίσω σε ό,τι προηγήθηκε, στους αγώνες που οργανώθηκαν από το ΚΚΕ, του οποίου μέλη και στελέχη ήταν ένας προς έναν οι εκτελεσμένοι.

Ο νους μας πάει στον Βόλο του 1936, στις μεγάλες εργατικές κινητοποιήσεις που αντιμετωπίστηκαν με στρατό από τη Λάρισα.

Πάει στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1935, στην πανεργατική απεργία και στο χτύπημά της από το στρατό που ήρθε απ' τα Χανιά.

Ο νους μας πάει στη Μεσσηνία του '36, στους αγώνες για τη σταφίδα, την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου.

Εχει ήδη προηγηθεί ο Μάης του '36 στη Θεσσαλονίκη. Η επέκταση της απεργίας των καπνεργατών σ' όλες τις πόλεις της Βόρειας Ελλάδας. Ο στρατιωτικός νόμος. Και το γεγονός ότι αγκαλιάστηκαν οι φαντάροι με τους απεργούς.

Ψυχή, καθοδήγηση αυτού του αγώνα, το ΚΚΕ.

Σ' αυτές τις ταξικές μάχες συναντάμε τον Μαριακάκη και τον Σουκατζίδη.

Βρίσκουμε τον Ρόδη από την Καβάλα, τους δεκάδες που συγκρότησαν αυτήν τη μαρτυρική πορεία.

Η δικτατορία του Μεταξά ήρθε να ολοκληρώσει το χτύπημα σε ό,τι δεν είχε προλάβει να χτυπήσει η αστική δημοκρατία τους.

Οι ναζί ήρθαν για να ολοκληρώσουν το έργο του Μεταξά, να καθαρίσουν το έδαφος για τους επόμενους.

Δηλαδή αυτούς που και στη διάρκεια της Κατοχής συνεργάστηκαν με τους ναζί, συνέχιζαν να κάνουν μπίζνες και μετά τον πόλεμο.

Οι εκατόμβες της Καισαριανής και του Κούρνοβου αυτό ακριβώς σηματοδοτούν.

Το άσβεστο μίσος της αστικής τάξης για τους κομμουνιστές, για το ΚΚΕ.

Για όλους αυτούς τους πρωτοπόρους, που ακόμα και μέσα από τις φυλακές καθοδηγούσαν τον αγώνα των εργατών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στους φυλακισμένους στην Ακροναυπλία πρόσβλεπαν οι αγωνιστές που δεν είχαν ακόμα πιαστεί, όταν το Κόμμα έφτανε στα όρια της διάλυσης από τα χτυπήματα του μεταξικού καθεστώτος.

Τους φυλακισμένους και τους εξόριστους περίμεναν, για να στηθεί ξανά στα πόδια του το Κόμμα.

Κι έτσι έγινε.

Από τις πρώτες μέρες της Κατοχής, με τις αποδράσεις από τις εξορίες και τις φυλακές το Κόμμα στήθηκε ξανά στα πόδια του, μπήκε μπροστά.

Για το ΕΑΜ. Για τον ΕΛΑΣ. Την Εθνική Αλληλεγγύη.

Χωρίς το Κόμμα όρθιο, τίποτα δεν μπορούσε να γίνει.

Χωρίς το Κόμμα όρθιο, δεν θα υπήρχε ο ΕΛΑΣ.

Χωρίς τις πολιτικές οργανώσεις, δεν μπορούσε να κρατηθεί το αντάρτικο.

Οι ναζί ήξεραν πού χτυπούσαν.

Ακόμα κι εδώ, στις ανατολικές συνοικίες, τον τόπο των εκτελέσεων, ήξεραν πως μπορούσαν να σταθούν για λίγο, ίσα για να χτυπήσουν και να φύγουν.

Το ίδιο ένιωσαν στο πετσί τους και οι συνεχιστές τους, οι Εγγλέζοι, το 1944.

Εδώ στην Καισαριανή χτυπούσε η καρδιά της Αντίστασης.

Κι εδώ, σ' αυτό το μνημείο, διαβάζουμε την Ιστορία του κινήματός μας.

Μιλάμε λοιπόν για τους 200, μιλώντας για την Ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος.

Γι' αυτό βρέθηκαν στη φυλακή. Γι' αυτό κράτησαν την περήφανη στάση μπροστά στο απόσπασμα. Γι' αυτό εκτελέστηκαν.

Ο φασίστας δυνάστης, σαν γνήσια μηχανή της αστικής τάξης, χτύπησε την κεφαλή του κινήματος.

Χτύπησε τους ζευγάδες εκείνης της εποχής. Γιατί έτρεμε τη σπορά τους.

Ολους αυτούς που ενέπνευσαν τον Βίρβο να γράψει «Δεν θέλω να μου δέσετε τα μάτια»!

Αστραψε φως λοιπόν η Ακροναυπλία, σχίστηκε η καταχνιά απ' αυτήν την ηρωική πομπή, απ' το Χαϊδάρι έως την Καισαριανή, που βάδιζε στο απόσπασμα νικώντας το θάνατο.

Με έναν ηρωισμό που χτίστηκε μέρα τη μέρα, ώρα την ώρα, στις παράνομες Οργανώσεις, μέσα στους χώρους δουλειάς, πριν συναντήσει τον βούρδουλα του ασφαλίτη, την μπότα του κατακτητή.

Ενας ηρωισμός που μόνο η πάλη για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης μπορεί να εμπνεύσει.

Μόνο το Κόμμα της, το ΚΚΕ, μπορεί να οργανώσει.

Εδώ, σ' αυτόν τον ηρωικό τόπο, στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, δεν έχουν καμιά θέση όσοι σήμερα, από την καρέκλα της εξουσίας, κρατάνε τη σημαία του κεφαλαίου, της ΕΕ, του ΝΑΤΟ, που ματώνουν τους λαούς.

Οσοι συναγελάζονται με τον «διαβολικά καλό» Τραμπ και τους νέους Πιουριφόι της αμερικάνικης πρεσβείας για να προστατέψουν το άγαλμα του μακελάρη - εγκληματία της ανθρωπότητας, Τρούμαν.

Αυτού που έριξε ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι, που σκόρπισε βόμβες ναπάλμ στα ηρωικά βουνά της Ελλάδας, που οργάνωσε το αντικομμουνιστικό πογκρόμ του Μακάρθι στις ΗΠΑ, που οργάνωσε τον Ψυχρό Πόλεμο, που έφερε τόσα δεινά στην ανθρωπότητα και τον ελληνικό λαό τότε.

Οι καρεκλοκένταυροι των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ δεν έχουν κανένα ήθος. Ξερνάνε μόνο την μπόχα του συστήματος που υπηρετούν. Προσβάλλουν τη θυσία των αγωνιστών.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ με τη στάση της, τις πράξεις της, την πολιτική της, προσβάλλει το εργατικό κίνημα, τους αγώνες και τη θυσία των 200 κομμουνιστών, των ηρώων αγωνιστών της Ελλάδας, της ανθρωπότητας.

Είναι προσβολή να κόβεις μισθούς και συντάξεις, να χτυπάς το δικαίωμα της απεργίας, να στέλνεις τα ΜΑΤ στους εργάτες που διαδηλώνουν.

Είναι προσβολή να συμμετέχεις στον πόλεμο, να δίνεις γη και ύδωρ στους φονιάδες των λαών, να αλυσοδένεις τις επόμενες γενιές.

Και αν δεν το ξέρουν, να το μάθουν:

Οι 200 εκτελεσμένοι με την υπέρτατη θυσία τους όχι μόνο δεν πρόσβαλαν, αλλά τίμησαν την τάξη τους, το λαό τους.

Το γράφει στο τελευταίο του σημείωμα ο εκτελεσμένος από την Καβάλα, Δημήτρης Ρόδης:

«Να πείτε στους καπνεργάτες μου ότι δεν τους πρόσβαλα». Αυτό το ρήμα χρησιμοποιεί. «Δεν τους πρόσβαλα»...

Απόψε, εδώ στο Σκοπευτήριο, που τη θυσία των 200 κατέγραψε στην τελευταία ταινία του, «Το τελευταίο Σημείωμα» ο Παντελής Βούλγαρης, προσκυνάμε όλους "εκείνους του οποίους η Καισαριανή έκανε σήμα της και έδεσε τη μοίρα της μαζί τους", όπως γράφει ο ποιητής Γιώργος Κακουλίδης, στον «Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου».

Ζήτω τα 100 χρόνια του ΚΚΕ!

Τα παραπάνω λόγια αντηχούσαν από τα μεγάφωνα το απόγευμα της Κυριακής, στην καρδιά της ανταρτομάνας Καισαριανής, μέσα στο Θυσιαστήριο της Λευτεριάς. Εκεί, λίγα μέτρα από τη μάντρα όπου πριν από 74 χρόνια, την Πρωτομαγιά του 1944, οι ναζί θέριζαν τον ανθό της εργατικής τάξης, την Κυριακή συγκεντρώθηκαν χιλιάδες, στην εκδήλωση της Κομματικής Οργάνωσης Αττικής του ΚΚΕ προς τιμήν των 200 της Καισαριανής. Επιβεβαίωσαν ξανά ότι οι «ζευγάδες» που θυσιάστηκαν άφησαν την πολύτιμη «σπορά» τους. Οτι η θυσία τους εξακολουθεί να φωτίζει το δρόμο της σύγχρονης ταξικής πάλης.

Από νωρίς την Κυριακή, πολύ πριν αρχίσει η εκδήλωση, άνθρωποι κάθε ηλικίας, οικογένειες με μικρά παιδιά, επισκέπτονταν το μνημείο και το χώρο της θυσίας. Στέκονταν ευλαβικά μπροστά από τα κυπαρίσσια που ζώνουν τη μάντρα των εκτελέσεων, διέσχιζαν αθόρυβα το χώρο, άφηναν λίγα λουλούδια. «Να, απ' αυτόν τον διάδρομο τους "έβγαζαν" προς τη μάντρα. Εδώ ήταν στημένα τα πολυβόλα. Κι εκεί απέναντι, στέκονταν αγέρωχοι, μέχρι το αίμα να γίνει ποτάμι», τα λόγια των γονιών στα παιδιά, για την Ιστορία και το δικό μας χρέος απέναντί της.

Ανάμεσα στους συγκεντρωμένους που γέμισαν με τα λάβαρα του Κόμματος όλο το Σκοπευτήριο ήταν και οι εκπρόσωποι εκείνης της γενιάς, που με τη δράση της έγραψε αυτές τις χρυσές σελίδες της Ιστορίας, η δρακογενιά της δεκαετίας του 1940. Αν και πλέον είναι υπερήλικες, δεν έμειναν μακριά από το μεγάλο γεγονός: ΕΑΜίτες και ΕΠΟΝίτες, και αργότερα μαχητές στον ηρωικό Δεκέμβρη του 1944 και στην τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ, έδωσαν το «παρών» γεμίζοντας με υπερηφάνεια τους νεότερους. Ανάμεσα στο πλήθος και πολλοί προσκεκλημένοι του Κόμματος, όπως ο σκηνοθέτης Παντελής Βούλγαρης, που αφιέρωσε την τελευταία του ταινία, «Το τελευταίο σημείωμα», στους 200 εκτελεσμένους κομμουνιστές της Καισαριανής.

Η εκδήλωση αυτή, πέρα από αυτονόητη τιμή στη θυσία των 200, ήταν και μια επίσκεψη στην πηγή απ' όπου ρέουν ανεξάντλητα τα διδάγματα, αναβλύζει αστείρευτη δύναμη για τους αγώνες που έρχονται. Και επιβεβαιώθηκε για πολλοστή φορά ότι οι 200, όπως και όλοι όσοι έδωσαν τη ζωή τους στον αγώνα για μια κοινωνία δίχως εκμετάλλευση, για μια κοινωνία δίχως ιμπεριαλιστικούς πολέμους, φτώχεια και προσφυγιά, δεν έπεσαν ποτέ! Το παράδειγμά τους εμπνέει και καθοδηγεί, για τα νέα κεφάλαια που μένει να γραφτούν στην απαράμιλλου ηρωισμού Ιστορία του εργατικού - κομμουνιστικού κινήματος.

Είναι το μαντήλι του Σπήλιου Αμπελογιάννη, εργάτη από το Ανεμοχώρι Ηλείας. Ενας κι αυτός από τους 200 κομμουνιστές που εκτελέστηκαν την 1η Μάη του 1944 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Ηταν λίγα λεπτά μετά την κατάθεση στεφανιού στον τόπο της εκτέλεσης από τον Γενικό Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ, που ένας σύντροφος, κρατώντας τυλιγμένο ένα κόκκινο μαντηλάκι της ΚΝΕ, πλησίασε συγκινημένος τον Δ. Κουτσούμπα και παραδίδοντάς το, το ξεδίπλωσε για να φανεί από μέσα το ματωμένο κειμήλιο: Η αδιάψευστη μαρτυρία ότι ο 22χρονος τότε Σπήλιος Αμπελογιάννης έπεσε από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος με το κεφάλι ψηλά.

Το βεβαίωσε ο ίδιος, γράφοντας εκείνη τη μέρα με μολύβι στο μαντήλι του: «Αμπελογιάννης Σπήλιος του Κωνσταντίνου. Οδός Αστρους 93 Κολωνός. Ετσι πεθαίνουν οι τίμιοι Ελληνες. Πεθαίνω περήφανος. Ζήτω η Λευτεριά. Διαβάτη Ελληνα, το ρούχο τούτο να το πας στην παραπάνω διεύθυνση. Είναι η στερνή επιθυμία ενός ανθρώπου που ξέρει να πεθαίνει για την λευτεριά. Ζήτω ο Ελληνικός Λαός».

Το μαντήλι του Σπήλιου Αμπελογιάννη πήρε ήδη τη θέση του ανάμεσα στα εκθέματα του Αρχείου του ΚΚΕ (http://arxeio.kke.gr).

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Είναι μεγάλη η χαρά μας που η αποψινή εκδήλωση για τους 200 εκτελεσμένους κομμουνιστές, πάνω στην επέτειο των 100 χρόνων του ΚΚΕ, θα κορυφωθεί με τη συναυλία του μεγάλου Ελληνα συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου.

Ο Γιάννης Μαρκόπουλος, όπως ακριβώς κάθε δημιουργός, θερμαίνεται από τα ζωτικά ενδιαφέροντα του καιρού του.

Είναι ευαίσθητος στα προστάγματά του.

Αγκαλιάζει το πνεύμα και τις τάσεις των πλατιών λαϊκών στρωμάτων.

Γι' αυτό και ο Γιάννης Μαρκόπουλος, που ήδη από το 1963 ήταν βραβευμένος και διακεκριμένος στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αγαπήθηκε από ένα ευρύτερο κοινό, ιδιαίτερα νεολαίας και φοιτητών, στα σκληρά χρόνια της δικτατορίας.

Στο στούντιο «Λήδρα» και αργότερα στην μπουάτ «Κύτταρο», όπου σε ατμόσφαιρα μυσταγωγίας, νέοι τότε ερμηνευτές παρουσίαζαν το έργο του, γινόταν το αδιαχώρητο, παρά τα εμπόδια της δικτατορίας.

Αυτό το νεανικό κοινό, που ασφυκτιούσε κάτω από την μπότα των συνταγματαρχών και των ξένων συμμάχων τους, ένιωθε να συγκλονίζεται ακούγοντας εξαίσια μελοποιημένους στίχους.

Η μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου, σπάζοντας τα καθιερωμένα ακούσματα, ήταν αρκετή για να μεταδώσει ανατρεπτικά αισθήματα.

Στίχος και μουσική στο έργο του Γιάννη Μαρκόπουλου βρίσκονται σε μια αρμονία, σε ένα τέλειο συνταίριασμα, που συνδέει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μιας δίκαιης και ευτυχισμένης ζωής.

Η προσυγκέντρωση της ΚΝΕ μπαίνει στο χώρο της εκδήλωσης

Ενός κοινού που ένιωθε να ταυτίζεται και να βρίσκει σ' αυτό το έργο τον εαυτό του.

Το ανεπανάληπτο «Χρονικό», το χρονικό των παθών, των αγώνων και των ιδανικών του βασανισμένου λαού μας στην πρόσφατη Ιστορία του, εξέφραζε τους καινούργιους πόθους του.

Εσπρωχνε «με του δασκάλου τη φωνή το χέρι του εργάτη», για να γράψει καινούρια τραγούδια για τη λευτεριά.

Οι κύκλοι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», «Μετανάστες», «Ιθαγένεια», «Θητεία», «Θεσσαλικός Κύκλος» και μια σειρά νέα τότε τραγούδια του συνθέτη βρίσκονταν σε κάθε στόμα.

Κι ανάμεσά τους το «Εμείς είμαστε οι εργάτες», στο οποίο η ταξική συνείδηση της εργατικής τάξης βρήκε μια ασύγκριτη, μέσα στην απλότητα και τη λαϊκότητά της, μουσική έκφραση.

Μεγάλοι λαϊκοί τραγουδιστές σημάδεψαν με τις ερμηνείες τους αυτές τις ξεχωριστές στιγμές.

Ο Γιάννης Μαρκόπουλος, με την επιστροφή του στις ρίζες της λαϊκής μουσικής μας παράδοσης, μας έδειξε τον τρόπο που πρέπει να ερμηνεύουμε γόνιμα τις κληρονομημένες αξίες.

Πώς να κάνουμε την ανακατάταξη και την προσαρμογή τους στη σύγχρονη ζωή.

Πώς να τις απαλλάσσουμε από τα νεκρά τους στοιχεία και να τις βάζουμε να μιλούν για το σήμερα.

Ο Δ. Κουτσούμπας συγχαίρει τον συνθέτη μετά το τέλος της συναυλίας

Και για έναν ακόμη λόγο. Γιατί μετουσιώνει τα μεγάλα συμφέροντα και τους πόθους του λαού στην εποχή μας.

Αυτά τα συμπεράσματα επιβεβαιώνονται μάλιστα και από την πάντα ολόφρεσκη ενορχήστρωση που έκανε ο Γ. Μαρκόπουλος στα κρητικά «Ριζίτικα».

Μετέτρεψε το «Πότε θα κάνει ξαστεριά» ή το «Αγρίμια κι αγριμάκια μου» σε λαϊκούς ύμνους ενάντια στην κοινωνική καταπίεση κάθε είδους και μορφής, όχι μόνο στα χρόνια της χούντας αλλά έως τις μέρες μας.

Η τέχνη του θα μπορούσε να πει κανείς ότι ενώνει, συμφιλιώνει το λαό, τα καταπιεσμένα κοινωνικά στρώματα, ενάντια στους δυνάστες τους, και γι' αυτό είναι τέχνη πολιτική.

Ενα προσκύνημα στη χάρη του λαού, μια υπόκλιση στα βάσανά του και ένας απέραντος θαυμασμός στα λαϊκά έργα:

Τα μικρά, μες στην καθημερινή βιοπάλη, αλλά και τα μεγάλα, στους κρίσιμους ταξικούς αγώνες, όπως το εκφράζει στο τραγούδι του «Προσκυνώ τη χάρη σου, λαέ μου».

Ενα τραγούδι που αφιέρωσε στην Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας το 1980, στο 6ο Φεστιβάλ της.

Το έργο του Γιάννη Μαρκόπουλου - μακριά πάντα από τις Σειρήνες της ευκολίας και τους πειθαναγκασμούς της εμπορευματοποίησης - δεν είναι απλά ένας παθητικός δέκτης των μηνυμάτων του καιρού.

Είναι ένας ενεργητικός πομπός που μεταβάλλεται σε κοινωνική πράξη, που επενεργεί στη ζωή με τα ιδανικά που εκφράζει και εξυπηρετεί, τα ιδανικά μιας φωτεινότερης κι ομορφότερης ζωής, για τους όπου Γης αδικημένους.

Εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ, ευχαριστούμε από καρδιάς τον Γιάννη Μαρκόπουλο.

Ευχαριστούμε όλους τους μουσικούς και τους ερμηνευτές.

Τη Ρίτα Αντωνοπούλου. Τον Γιώργο Νταλάρα. Τον Μίλτο Πασχαλίδη.

Τον Λάκη Χαλκιά.

Ευχαριστούμε τη Δάφνη Ζουρνατζή και τον Γιώργο Νικηφόρου - Ζερβάκη.

Την ορχήστρα «Παλίντονος Αρμονία» και το πειραϊκό φωνητικό σύνολο «Libro Coro» σε διδασκαλία της Ανθής Γουρουντή.

Ο Γιάννης Μαρκόπουλος

Η συναυλία πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Κυριακής, μετά την ομιλία του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δ. Κουτσούμπα, κλείνοντας με τον καλύτερο τρόπο το διήμερο εκδηλώσεων της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ για τους 200 εκτελεσμένους κομμουνιστές την Πρωτομαγιά του '44.

Οπως ανέφερε και ο συνθέτης στο σημείωμά του, στο καλαίσθητο πρόγραμμα της συναυλίας, που διακινούνταν και έγινε ανάρπαστο στη συναυλία: «Είναι σημαντική για μένα αυτή η μέρα, που θα παρουσιάσω τα τραγούδια μου - αποσπάσματα από τα μουσικά μου έργα - για την τιμητική βραδιά του ΚΚΕ στο Σκοπευτήριο στην Καισαριανή. Εκεί όπου πολλοί από τους συντρόφους αγωνιστές έδωσαν τη ζωή τους, στη νεότητά τους, για την απελευθέρωση της χώρας μας, αντιστεκόμενοι στη φασιστική μάστιγα που κύκλωσε την Ελλάδα...». Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται ακόμα όλοι οι στίχοι των τραγουδιών που ακούστηκαν στη συναυλία και πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη μουσική πορεία του μεγάλου συνθέτη.

Η Ρίτα Αντωνοπούλου

Η συναυλία ξεκίνησε με τον συνθέτη να καλεί τον κόσμο να τηρήσει ενός λεπτού σιγή προς τιμήν των 200 κομμουνιστών ηρώων, σημειώνοντας ότι ανάμεσά τους ήταν και ένας συγγενής του. Η απόλυτη σιωπή και στη συνέχεια ένα θερμό και παρατεταμένο χειροκρότημα, που διακοπτόταν από το σύνθημα «Ενας αιώνας αγώνας και θυσία, το ΚΚΕ στην πρωτοπορία».

Πάνω στη σκηνή οι τραγουδιστές Ρίτα Αντωνοπούλου, Γιώργος Νταλάρας, Μίλτος Πασχαλίδης, Λάκης Χαλκιάς, η Δάφνη Ζουρνατζή και ο Γιώργος Νικηφόρου Ζερβάκης. Συμμετείχε η ορχήστρα «Παλίντονος Αρμονία» και το πειραϊκό φωνητικό σύνολο «Libro Coro», σε διδασκαλία της Ανθής Γουρουντή. Ξεχωριστά να αναφέρουμε τους Γ. Νταλάρα και Λ. Χαλκιά, που τραγούδησαν με το ίδιο πάθος τραγούδια που είχαν σημαδέψει με τις ερμηνείες τους και στις πρώτες εκτελέσεις («Παραπονεμένα Λόγια», «Η Μάνα του Αλέξανδρου», «Η Φάμπρικα», «Εμείς» κ.ά.).

Ο Γιώργος Νικηφόρου Ζερβάκης

Η συναυλία ξεκίνησε με το τραγούδι «Αχ Πλάτανέ μου» από τον κύκλο τραγουδιών «Εντεύθεν» (2015), σε στίχους του συνθέτη. Σειρά πήραν επιλογές τραγουδιών από το «Χρονικό», σε στίχους Κ. Χ. Μύρη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Γ. Μαρκόπουλος παρουσίασε για πρώτη φορά το «Χρονικό» το 1969, στο ιστορικό στούντιο «Λήδρα», και την ίδια χρονιά ανέθεσε στους Νίκο Ξυλούρη και Μαρία Δημητριάδη την ερμηνεία και την ηχογράφηση του έργου στο δίσκο.

Στη συναυλία ακούστηκαν τραγούδια «1940 (Πόσα χρόνια δίσεκτα)», «1944 (Ηταν ο τόπος μου βράχος και χώματα)», «Το λιονταρόπουλο», «1950 (Καφενείον: Η ΕΛΛΑΣ)», καθώς και το ανέκδοτο τραγούδι «Μια νύχτα στα Μεσόγεια», που αναφέρεται στα βασανιστήρια της Ασφάλειας, με τον συνθέτη να μας χαρίζει μια μαγική στιγμή, με τον ίδιο να παίζει πιάνο και να ερμηνεύει.

Ο Γιώργος Νταλάρας

Από τη σειρά τραγουδιών «Τα τραγούδια του νέου πατέρα» (1972), σε στίχους Μιχάλη Κατσαρού, το τραγούδι «Την εικόνα σου (Χρώματα κι αρώματα)». Από τον κύκλο τραγουδιών «Σεργιάνι στον κόσμο» (1979), σε στίχους Σαπιέντια και του συνθέτη, του Πάνου Θεοδωρίδη και του Μάνου Ελευθερίου, τα τραγούδια «Ολοι θα συναντηθούμε», «Η Μάνα του Αλέξανδρου», «Τη ζωή μου μη διαβάζεις» και «Παραπονεμένα Λόγια».

Ακόμα, από τον κύκλο τραγουδιών «Εργάτες» (1976), σε στίχους του συνθέτη, το τραγούδι «Εμείς». Από το μουσικό έργο «Ιθαγένεια» (1972) τα «Μαλαματένια Λόγια», σε στίχους Κ. Χ. Μύρη, και από τη «Θητεία» (1974), σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, «Τα λόγια και τα χρόνια». Από τον κύκλο τραγουδιών «Μετανάστες» (1974) τα αγαπημένα τραγούδια «Η Φάμπρικα» και «Μιλώ για τα παιδιά μου», σε στίχους Γ. Σκούρτη.

Ο Λάκης Χαλκιάς

Η ορχήστρα «Παλίντονος Αρμονία» και το φωνητικό σύνολο «Libro Coro»

Ο Μίλτος Πασχαλίδης

Η Δάφνη Ζουρνατζή

Πλήθος κόσμου στο πάρκο του Σκοπευτηρίου

Οι εισηγήσεις την πρώτη μέρα των εκδηλώσεων ανέδειξαν ότι η αταλάντευτη στάση και η θυσία των 200 κομμουνιστών, όπως και συνολικά η συγκλονιστική δεκαετία του 1940, όταν η εργατική τάξη, στρατευμένη με το Κόμμα της, το ΚΚΕ, έβγαλε στην επιφάνεια όλες τις πολύτιμες αρετές της, ήταν αποτέλεσμα της ακούραστης δουλειάς που προηγήθηκε από τους κομμουνιστές στα δύσκολα χρόνια του Μεσοπολέμου. Μιας περιόδου ταραγμένης, ανάμεσα στους δύο μεγάλους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, που σημαδεύτηκε όμως από τους αγώνες του εργατικού κινήματος με μπροστάρη το Κόμμα. Ηταν η περίοδος που το ΚΚΕ ρίχτηκε στη μάχη για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, οικοδομώντας ακατάλυτους δεσμούς μαζί της, με χιλιάδες μέλη και στελέχη του να βρίσκονται αντιμέτωπα με τις διώξεις του αστικού κράτους, με φυλακίσεις, βασανιστήρια, εξορίες, δείχνοντας απαράμιλλο θάρρος και αντοχή. Ετσι, μέσα σε πολύ αρνητικούς συσχετισμούς, σε μια περίοδο με πολύ μεγάλες δυσκολίες, χτίστηκε το Κόμμα και η σχέση του με την εργατική τάξη, που μετά από μερικά χρόνια μεγαλούργησε με τους αγώνες της. Η εκδήλωση της πρώτης μέρας ολοκληρώθηκε με προβολή βίντεο για τα 100 χρόνια ζωής και δράσης του ΚΚΕ.

Ο Νίκος Μαυροκέφαλος

Οι 200 της Καισαριανής δεν επιλέχθηκαν τυχαία. Μετά την εκτέλεση του Γερμανού στρατηγού στους Μολάους της Σπάρτης από τον ΕΛΑΣ, η γερμανική διοίκηση και οι δωσίλογοι επέλεξαν να εκτελέσουν 200 κομμουνιστές, που σηματοδοτούσαν αυτήν ακριβώς την αλύγιστη στάση απέναντι στην αστική τάξη και το κράτος της, σηματοδοτούσαν την αταλάντευτη πάλη για ένα καλύτερο αύριο, για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, την πάλη για τον κομμουνισμό.

Η συμβολή του ΚΚΕ στο εργατικό κίνημα του Μεσοπολέμου αποτελεί ένα ξεχωριστό και σπουδαίο κεφάλαιο στην Ιστορία του Κόμματος και του εργατικού κινήματος.

Η ίδια η ίδρυση του ΣΕΚΕ στις 17 Νοέμβρη του 1918, του μετέπειτα ΚΚΕ, που συντελέστηκε κάτω από την επίδραση της επαναστατικής θύελλας που ξεσήκωσε η Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, είναι το καθοριστικό γεγονός στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος την περίοδο του Μεσοπολέμου.

Το ΚΚΕ σταθερά και μαχητικά στήριξε το πρώτο κράτος της εργατικής εξουσίας στην παγκόσμια Ιστορία, τη Σοβιετική Ρωσία και στη συνέχεια την ΕΣΣΔ.

Το ΚΚΕ, από τα πρώτα του χρόνια, καταδίκασε την εκστρατεία του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία, την αστική στρατηγική της «Μεγάλης Ιδέας», που υπηρετούσε τις ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις της ελληνικής αστικής τάξης στο πλευρό των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών της Αντάντ, της Βρετανίας και της Γαλλίας. Αποκάλυψε έγκαιρα στο λαό τον κίνδυνο ενός νέου μεγάλου ιμπεριαλιστικού πολέμου στη δεκαετία του '30. Πρόκειται για θέσεις που σηματοδότησαν από τα πρώτα χρόνια τη διεθνιστική προλεταριακή στάση του ΚΚΕ.

Πολύτιμη ήταν η προσφορά του Κόμματος στην ίδρυση και στη δράση των Συλλόγων των Παλαιών Πολεμιστών και Θυμάτων Στρατού. Επρόκειτο για χιλιάδες αγρότες και εργάτες, οι οποίοι βρίσκονταν για πολλά χρόνια στα πεδία των μαχών, πολλοί από τους πρώτους Βαλκανικούς Πολέμους και για μια δεκαετία, πολλοί εκ των οποίων σακατεμένοι και ανάπηροι.

Σε όλη την πορεία του Μεσοπολέμου έγιναν σημαντικοί κλαδικοί και περιφερειακοί αγώνες, όπου με πολλές διακυμάνσεις εκφράστηκαν η μαχητική συμμετοχή σημαντικών τμημάτων της εργατικής τάξης, από τη μια, και η αταλάντευτη υπεράσπιση της αστικής εξουσίας από το αστικό κράτος, από την άλλη. Ενδεικτικές της σκληρότητας που πήρε η ταξική πάλη σε ορισμένες φάσεις είναι οι εργατικές διαδηλώσεις στην Αθήνα και τον Πειραιά το καλοκαίρι του 1923, και η καταστολή της απεργίας στις 22 Αυγούστου στον Πειραιά, που είχε 11 νεκρούς και πάνω από 100 τραυματίες. Οι απεργιακοί αγώνες των καπνεργατών αλλά και των εργαζομένων από άλλους κλάδους το Μάη - Ιούνη του 1927, που είχε σαν αποτέλεσμα της καταστολής 4 νεκρούς, πάνω από 50 εξορισθέντες και δεκάδες συλληφθέντες. Κορυφαίοι αγώνες αυτής της περιόδου ήταν οι απεργίες και τα συλλαλητήρια του ηρωικού Μάη του 1936 στη Θεσσαλονίκη.

Καθοριστικός κρίκος για την οργάνωση της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων ήταν η πάλη για τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι φτωχές εργατικές και λαϊκές οικογένειες.

Με το που πάτησαν το πόδι τους στην Ελλάδα οι πρόσφυγες, ήρθαν αντιμέτωποι με την πιο άγρια και στυγνή εκμετάλλευση από το κεφάλαιο, με την απαξίωση και την εγκατάλειψη του αστικού κράτους, που τους στοίβαζε σε παραγκουπόλεις όπως Καισαριανή, Κοκκινιά, Νέα Ιωνία, Βύρωνα και αλλού, χωρίς να έχουν εξασφαλιστεί στοιχειώδεις συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης, στέγασης και υγείας. Ηρθαν αντιμέτωποι πολλές φορές με το ρατσισμό και την ξενοφοβία. Οι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες ήρθαν να προστεθούν στη δύναμη της εργατικής τάξης στην Ελλάδα και το Κόμμα επιδίωξε εξαρχής να χειραφετήσει τη μεγάλη πλειοψηφία τους από την αστική ιδεολογία και τις ψεύτικες διαχωριστικές γραμμές που πρόβαλαν τα κόμματα της αστικής τάξης.

Η δράση του Κόμματος στην Καισαριανή και στις άλλες προσφυγουπόλεις ήταν σημαντική, αποτελεί ένα σημαντικό και πλούσιο κεφάλαιο που δεν μπορεί να εξαντληθεί μέσα σε λίγες γραμμές, όμως διαμόρφωσε τέτοιους δεσμούς με το λαό τους που δημιούργησε σημαντικά κάστρα αγώνα όλη τη δεκαετία του '40 αλλά και την επόμενη περίοδο, δεσμούς που συνεχίζουν και φτάνουν έως τις μέρες μας.

Σε όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, το ΚΚΕ αντιπάλεψε ηρωικά τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του αστικού κράτους και της καπιταλιστικής εργοδοσίας, το «Ιδιώνυμο» του Ελ. Βενιζέλου και γενικότερα τις διώξεις, τις δολοφονικές επιθέσεις, τη φυλάκιση και τον εκτοπισμό. Ξεκίνησε την προετοιμασία του λαού κατά του επερχόμενου ιμπεριαλιστικού πολέμου, συνδυάζοντάς την με τη μάχη κατά του εθνικισμού και την υπεράσπιση των εργατικών, αγροτικών, νεολαιίστικων αιτημάτων, κατά της ανισοτιμίας της γυναίκας.

Η μεταξική δικτατορία της 4ης Αυγούστου του 1936, που υπηρέτησε τη θωράκιση της εξουσίας της αστικής τάξης, επέδειξε ιδιαίτερο μένος ενάντια στο ΚΚΕ, με εκτεταμένες διώξεις, δολοφονίες στελεχών του και με νέες μεθόδους βασανιστηρίων και εξαναγκασμού για υπογραφή «δηλώσεων μετανοίας», με την προβοκάτσια της ίδρυσης της «ΚΕ» του ΚΚΕ σε συνθήκες φυλάκισης και απομόνωσης του Γενικού Γραμματέα Νίκου Ζαχαριάδη και πολλών μελών του ΠΓ και της ΚΕ.

Η περίοδος του Μεσοπολέμου αποδείχθηκε ιστορική περίοδος σημαντικής προσφοράς αλλά και ωρίμανσης του ΚΚΕ. Οι αντιφάσεις και τα λάθη στη στρατηγική του Κόμματος, η υιοθέτηση της στρατηγικής των σταδίων, έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε μια σειρά επιλογές του νεαρού κόμματος της περιόδου του Μεσοπολέμου, αλλά και στη συνέχεια, τη δεκαετία του '40 και παραπέρα. Οι παράγοντες που επιδρούσαν σε αυτό ήταν πολλοί: Η κρατική καταστολή, η νεαρή ηλικία του Κόμματος και η σύνθεσή του, τα σύνθετα χαρακτηριστικά στην ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα, η υποχώρηση του διεθνούς επαναστατικού κινήματος ειδικά μετά το 1923, οι αντιφάσεις και τα λάθη στη στρατηγική της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Ομως τα παραπάνω δεν αναιρούν ότι την περίοδο του Μεσοπολέμου το ΚΚΕ σφυρηλατήθηκε ως κόμμα της επαναστατικής πρωτοπορίας. Εδρασε σε άγριες συνθήκες αστικής καταστολής, που εκπορεύονταν τόσο από τα λεγόμενα δικτατορικά καθεστώτα όσο και από τις κυβερνήσεις της αστικής δημοκρατίας. Το ΚΚΕ αποδείχθηκε καρφί στο μάτι της αστικής τάξης στην Ελλάδα, που δεν λύγισε σε καμία φάση αυτής της πρώτης ιστορικής περιόδου της δράσης του, παρά τα λάθη και τις αδυναμίες του, παρά τα σκαμπανεβάσματα της ταξικής πάλης.

Στα τελευταία λόγια του μεταλλεργάτη Σαββόπουλου, ενός από τους 200 εκτελεσμένους της Καισαριανής, φανερώνεται η πίστη και η αφοσίωση στην υπόθεση της εργατικής τάξης, στην κομμουνιστική απελευθέρωση, που καθοδηγεί τους κομμουνιστές σε όλη την πορεία της ζωής τους: «Ας μάθει όλη η Ελλάδα, δεν χάσαμε την πίστη μας στην τελική νίκη της Σοβιετικής Ενωσης... Καμία δύναμη δεν θα τσακίσει το ΚΚΕ. Το ΚΚΕ θα νικήσει. Καλώ τον αδελφό μου με σκληρή δουλειά να προσπαθήσει να ξεπλύνει το κακό που έκανε με τη δήλωση και την αδελφούλα μου να πάρει τη θέση μου στο ΚΚΕ».

Η Κυριακή Καμαρινού

Το Φλεβάρη του '37, το δικτατορικό καθεστώς, κατά τα πρότυπα των φασιστικών μεθόδων των ομογάλακτών του ναζιστών, συγκεντρώνει στην Ακροναυπλία το μεγαλύτερο μέρος του στελεχικού δυναμικού του Κόμματος, με απώτερο στόχο να απομονώσει και να εξοντώσει την κομμουνιστική πρωτοπορία.

Βασική οργανωτική δομή των εγκλείστων αποτελούσε η Ομάδα Συμβίωσης Πολιτικών Εξόριστων ή Φυλακισμένων (ΟΣΠΕ ή ΟΣΠΦ), που καθοδηγούνταν από το Γραφείο και τις Επιτροπές, προκειμένου να επιλυθούν όλες οι λεπτομέρειες της συλλογικής ζωής.

Μέρος του καταμερισμού των Επιτροπών αφορούσε την εποπτεία και οργάνωση κύκλου μαθημάτων και πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

Αρχικά, ο χαρακτήρας των μαθημάτων ήταν απόλυτα προσαρμοσμένος στο σύντομο χρόνο εκτοπισμού και τις τρέχουσες ανάγκες του αγώνα. Αφορούσε περισσότερο τη μαρξιστική κατάρτιση. Η μεγάλη πλειοψηφία των έγκλειστων αγωνιστών ήταν στοιχειωδώς εγγράμματη. Υπήρχε δίψα για μελέτη των έργων των Μαρξ - Ενγκελς - Λένιν και επομένως υπήρχε ανάγκη εκμάθησης των ξένων γλωσσών για τη μετάφραση των έργων τους, ανάγκη κατάρτισης σε βασικές νομικές γνώσεις, ενόψει των δικών που περίμεναν τον καθένα, καθώς και ανάγκη οργάνωσης της προπαγανδιστικής δουλειάς και επομένως κατάρτισης στη συγγραφή άρθρων και ανταποκρίσεων για τον παράνομο επαναστατικό Τύπο.

Η κατάκτηση της γνώσης για τους κρατούμενους ήταν ένα δύσκολο μετερίζι. Ηταν μια καθημερινή άνιση μάχη και αναμέτρηση με το στυγνό πρόσωπο του αντιπάλου. Δεν ήταν τίποτα δεδομένο για τους κρατούμενους, κανένα δικαίωμα, μόνο απάνθρωπος ψυχικός και σωματικός βασανισμός.

Στη διάρκεια του '37, στην Ακροναυπλία μεταφέρθηκαν από τα ξερονήσια, καραβιές - καραβιές, κομμουνιστές εργάτες, αγρότες, διανοούμενοι, φοιτητές, ανάμεσά τους μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ και πολλά στελέχη. Με εφόδιο τα αγωνιστικά «γαλόνια» της πολύχρονης εμπειρίας, λειτούργησε άμεσα η ΟΣΚΑ - στην οποία συμμετείχαν μέλη και οπαδοί του Κόμματος, εξωκομματικοί, αγροτιστές, μικρός αριθμός αρχειομαρξιστών και τροτσκιστών - και συγκροτήθηκε η Κομματική Επιτροπή (ΚομΕ), που είχε την ευθύνη της πολιτικής καθοδήγησης.

Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της αγραμματοσύνης και της υπο-εκπαίδευσης μιας σημαντικής μερίδας κρατουμένων, κυρίως από τα αγροτικά στρώματα, ώστε να μπορέσουν στη συνέχεια να παρακολουθήσουν ακώλυτα τις επόμενες βαθμίδες της ιδεολογικοπολιτικής κατάρτισης, οργανώθηκαν τμήματα Δημοτικής και Γυμνασιακής Εκπαίδευσης. Η προσπάθεια αγκαλιάστηκε από τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι για μια ακόμα φορά έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους στο γνώριμο μετερίζι του αγώνα για τη μόρφωση του λαού, ενός αγώνα που επισφραγίστηκε για πολλούς κυριολεκτικά με αίμα.

Ο φόρος αίματος των Ακροναυπλιωτών ήταν μεγάλος. Συνολικά 300 εκτελέστηκαν στα φασιστικά αποσπάσματα στον Πειραιά, στο στρατόπεδο «Παύλος Μελάς» της Θεσσαλονίκης, στο Κούρνοβο, στην Καισαριανή. Οι άλλοι τόσοι περίπου επιζώντες, όμως, εκδικήθηκαν αντάξια το θάνατό τους, αναδείχθηκαν σε υψηλές στελεχικές θέσεις του ΚΚΕ, έδωσαν σκληρές μάχες στα πεδία των «τίμιων μαχών» στην Αντίσταση, στον ΔΣΕ και τους ταξικούς αγώνες μετέπειτα... Διαπαιδαγωγώντας αγωνιζόμενοι τις επόμενες γενιές!

Μέχρι και τις μέρες μας, οι απολογητές του καπιταλισμού δεν χάνουν ευκαιρία να καγχάσουν για τη ματαιότητα των θυσιών, να μιλούν για το τέλος της Ιστορίας και των ταξικών αγώνων, να προτάσσουν τη συνθηκολόγηση, το συμβιβασμό με τον αντίπαλο, να ζητούν συμμόρφωση με τα πολεμοκάπηλα σχέδιά του και τη θυσία των παιδιών της εργατικής τάξης στο βωμό των καπιταλιστικών κερδών, μια σύγχρονη δηλαδή έκφραση των «δηλώσεων μετανοίας»!

Σε πρόσφατο ντοκιμαντέρ της κρατικής τηλεόρασης για τη Μακρόνησο, χωρίς ίχνος στοιχειώδους δεοντολογίας, όψιμοι ιστοριοδίφες, πάνω σε χώματα που κρατούν νωπή ακόμα τη μνήμη, μίλησαν για τον αριθμό των υπογεγραμμένων «δηλώσεων», αναφέροντας τον στατιστικό θρίαμβο της βαναυσότητας, χωρίς να αφιερώσουν έστω λίγες λέξεις για την ηθική βαρύτητα του αριθμού των «δηλώσεων» που δεν κατάφεραν να αποσπαστούν! Για την ύψιστη αυτή στιγμή της ανθρώπινης ανάτασης - να μην αποκηρύξει ο κομμουνιστής την πίστη του στην τελική και αναπόφευκτη νίκη της εργατικής τάξης, να μην υποκύψει, να μην επιτρέψει την ηδονική ικανοποίηση του κυρίαρχου της στιγμής να δει στα μάτια του αγωνιστή τη συντριβή, το φόβο, να μην επιτρέψει στον εαυτό του να απαρνηθεί το δίκιο και τους αγώνες εκατομμυρίων αδελφών του προλετάριων - υπάρχουν χιλιάκις πολλαπλάσια παραδείγματα, στολίδια της Παγκόσμιας Ιστορίας των λαών!

Το αμφιθέατρο «Παναγιωτόπουλος» του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης γέμισε ασφυκτικά. Εδωσαν το «παρών» σύντροφοι που βρέθηκαν κατηγορούμενοι σε δίκες του Εκτακτου Στρατοδικείου Θεσσαλονίκης, απόγονοι και συγγενείς πολλών εκτελεσμένων συντρόφων που στάθηκαν με τόλμη μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Η εκδήλωση ξεκίνησε με σύντομο χαιρετισμό από τον Γρηγόρη Κλιγκόπουλο, μέλος του Γραφείου Περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ.

Στην εκδήλωση μίλησε ο Μάκης Μαΐλης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ, ο οποίος αναφέρθηκε στο πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο στήθηκε η τεράστια «βιομηχανία» καταστολής και διώξεων, η προσπάθεια σύνθλιψης και εξόντωσης του κινήματος την οποία οργάνωσε το αστικό κράτος από την ίδρυση του ΚΚΕ, ειδικά μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας και κατά τη διάρκεια του ένοπλου αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, αλλά και στη συνέχεια.

Ο Μάκης Μαΐλης

(...) Λόγω των συσχετισμών, η καπιταλιστική ανασυγκρότηση δεν μπορούσε παρά να έχει ως κύρια βάση και προϋπόθεση την εφαρμογή της πιο άγριας κρατικής καταστολής. Η καταστολή ήταν μονόδρομος για την αστική τάξη. Ο ίδιος συσχετισμός δυνάμεων ωστόσο επέβαλε στις αστικές πολιτικές δυνάμεις και στους Εγγλέζους να ακολουθούν ταυτόχρονα και ευέλικτη τακτική, επίσης με στόχο να αποδυναμώσουν τη λαϊκή υποστήριξη στο ΚΚΕ και το ΕΑΜ (...) Ετσι, ενώ το ΚΚΕ και το ΕΑΜ γίνονταν αποδεκτά ως νόμιμες δυνάμεις, ταυτόχρονα χιλιάδες μέλη και οπαδοί τους υφίσταντο τη δολοφονική δίωξη (...)».

«Με το Γ' ψήφισμα οι κομμουνιστές και οι ΕΑΜίτες αντιμετωπίζονταν ως εξωτερικοί εχθροί, ως "ΕΑΜοβούλγαροι" και "σλαβοκομμουνιστές", ως "αντεθνικώς δρώντες". Η ιδεολογία της εθνικοφροσύνης αποτέλεσε την πολιτική ομπρέλα κάτω από την οποία θα σταθούν όλες οι μερίδες της αστικής τάξης, τα λεγόμενα "κεντρώα" και "δεξιά" κόμματα, οικονομικοί παράγοντες, στρατιωτικοί φορείς (...)

Motion Team

Ο Γιώργος Σανίδας

(...) Η επίθεση ήταν ενιαία, αλλά γινόταν από τα αστικά κόμματα με διαφοροποιήσεις. Για παράδειγμα, πολλοί βουλευτές απείχαν από την ψήφιση του Γ' Ψηφίσματος στη Βουλή, ενώ κάποιοι, αν και φανατικά αντικομμουνιστές, το καταψήφισαν, υποστηρίζοντας ότι επαρκούσε η υπάρχουσα νομοθεσία για να αντιμετωπιστεί ο "εσωτερικός εχθρός". Αλλοι, όπως ο Σοφούλης, διακήρυσσαν την πολιτική της συμφιλίωσης, εφόσον ο ΔΣΕ παρέδιδε τα όπλα, και επειδή δεν τα παρέδιδε, κυβέρνηση υπό τον Σοφούλη ψήφισε αργότερα τον αναγκαστικό νόμο 509.

Με βάση το Γ' Ψήφισμα άρχισαν να ιδρύονται Εκτακτα Στρατοδικεία ανά την επικράτεια. Ηταν δικαστήρια πολιτικής σκοπιμότητας και αποτελούν μία από τις πολλές αποδείξεις της υποκρισίας για τη λεγόμενη "ανεξάρτητη" δικαιοσύνη. Η δικαιοσύνη, και τότε και τώρα και σε όλες τις συνθήκες, είναι ταξική. Δικάζονταν πολιτικοί αντίπαλοι με χαλκευμένες κατηγορίες. Εξάλλου, αρκούσε μια απλή "δήλωση μετανοίας" για να σώσει ο καθένας τη ζωή του και να σβηστεί αυτομάτως οποιαδήποτε κατηγορία, όσο βαριά και αν ήταν (...)».

«Ο καπιταλιστικός χαρακτήρας του κράτους στην Ελλάδα αποτυπώνεται νομικά στο ισχύον Σύνταγμα, που αποτελεί, όπως κάθε Σύνταγμα στον καπιταλισμό, την ανώτατη θεσμοθέτηση της αστικής βίας απέναντι στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Το άρθρο 120, παραγρ. 4 του σημερινού Συντάγματος, ορίζει τα εξής, όμοια με αυτά που όριζε το άρθρο 114 του προηγούμενου Συντάγματος: "Η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία".

Το καπιταλιστικό κράτος δεν γίνεται να αλλάξει χαρακτήρα, όπως δεν γίνεται συνολικά ο καπιταλισμός να γίνει ανθρώπινος. Αυτό το κρίσιμο συμπέρασμα προκύπτει και από τα τελευταία 44 χρόνια λειτουργίας της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας (...) Το καπιταλιστικό κράτος μπορεί μόνο - και πρέπει - να τσακιστεί και να αντικατασταθεί από το εργατικό κράτος, το σοσιαλιστικό».

Ο Γιώργος Σανίδας, πανεπιστημιακός καθηγητής, ιστορικός, παρουσίασε στοιχεία για το Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης και αναφέρθηκε σε ορισμένες μεγάλες δίκες, κυρίως ομαδικές, αλλά και άλλες πολύκροτες υποθέσεις, που απασχόλησαν και το αστικό πολιτικό σύστημα και τον Τύπο, και κατέληξαν σε θανατικές εκτελέσεις. Οπως είπε, «με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα που συγκέντρωσε ο Νίκος Μιχιώτης, στη Θεσσαλονίκη έγιναν 4.452 δίκες με 1.679 καταδίκες. Εκτελέστηκαν γύρω στα 400 άτομα στο Γεντί Κουλέ. Πολλοί πολιτικοί κατάδικοι έμειναν στις φυλακές και στα κάτεργα του αστικού κράτους για 10, 15 και 20 χρόνια».

Αναφέρθηκε στη στάση πολλών γυναικών, με πρώτη την Κούλα Ελευθεριάδου, που με ανεπανάληπτο θάρρος στάθηκαν μπροστά στο απόσπασμα. Οπως είπε, «αρνήθηκε επανειλημμένα να δηλώσει μετάνοια για να σωθεί και βγήκε με το χαμόγελο στα χείλη από την αίθουσα μετά τη θανατική καταδίκη. Η ίδια και τόσοι άλλοι έπεσαν φωνάζοντας "Ζήτω το ΚΚΕ". Ας έχουμε στο νου λιγότερο γνωστές μορφές, όπως η Ευθυμία Πατσιά, που χαμογελούσε και τραγουδούσε μπροστά στο απόσπασμα, ή όπως η δεκαπεντάχρονη μαθήτρια Ευπραξία Νικολαΐδου, η οποία απάντησε στον Βασιλικό Επίτροπο: "Δεν αποκηρύσσω την ανταρσία!"».

Και κατέληξε τονίζοντας: «Οι δίκες στο Εκτακτο Στρατοδικείο της Θεσσαλονίκης, όπως και πανελλαδικά, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της γενικευμένης ταξικής σύγκρουσης της περιόδου αυτής. Από αυτήν την άποψη έγινε και γίνεται συστηματική προσπάθεια από μέρους των αστικών οργάνων να μειωθεί και να αποσιωπηθεί η σημασία τους. Από την ίδια άποψη πρέπει να αποτελεί αντικείμενο όχι μόνο καταγραφής, αλλά και μελέτης. Μέσα και από αυτές τις καταστάσεις, εμφανίζονται βέβαια αδυναμίες και ελλείψεις του λαϊκού κινήματος, αλλά και η τεράστια δυναμική, όπως και οι ανεξάντλητες δυνατότητες των απλών ανθρώπων του μόχθου, όταν βγαίνουν στο προσκήνιο της Ιστορίας μέσα από τις γραμμές της ταξικής πάλης».

Στη διάρκεια της εκδήλωσης προβλήθηκε βίντεο για τις δίκες της Θεσσαλονίκης, με μαρτυρίες συντρόφων που βρέθηκαν κατηγορούμενοι μπροστά στους στρατοδίκες, συντρόφων που παρακολούθησαν κάποιες από τις δίκες και πολύτιμο άλλο υλικό. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με μουσικό - καλλιτεχνικό πρόγραμμα, στη διάρκεια του οποίου παρουσιάστηκαν απολογίες συντρόφων που μαζί με χιλιάδες άλλους στάθηκαν άφοβα μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, περήφανοι για το Κόμμα τους και τους αγώνες τους:

Του Σταύρου Δημητράκου, που δικάστηκε τον Απρίλη του 1948 στη μεγάλη ομαδική δίκη η οποία βαφτίστηκε «δίκη των κατασκόπων» ή «του Β' Γραφείου». Μαγειρεύτηκε επί 10 μήνες στην Ασφάλεια, με στόχο διάφορα στελέχη του ΚΚΕ και κυρίως τον Σταύρο Δημητράκο, ο οποίος συντόνιζε τη συλλογή πληροφοριών για τα εγκλήματα του κράτους κατά του κινήματος.

Της Κούλας Ελευθεριάδου, που δικάστηκε ως «αρχηγός στρατολόγος» και εκτελέστηκε στις 6 Μάη του 1947, πίσω από το Γεντί Κουλέ.

Του Ακίνδυνου Αλβανού, που δικάστηκε στη δίκη της «Στενής Αυτοάμυνας» (Αύγουστο - Σεπτέμβρη του 1947) και εκτελέστηκε στις 17 Οκτώβρη του 1947.

Επίσης διαβάστηκαν γράμματα των σ. Νίκου Μητσόπουλου, που δικάστηκε στη δίκη της «Μαζικής Λαϊκής Αυτοάμυνας» και εκτελέστηκε το Δεκέμβρη του 1947, του «Γραμμένου Στίνη», που δικάστηκε στη «δίκη της ΚΟΘ» (Νοέμβρη - Δεκέμβρη του 1948) και εκτελέστηκε τον ίδιο μήνα. Επίσης, του Ρήγα Παραθυρά, μαχητή του ΔΣΕ που συνελήφθη το 1950.

Στο χώρο της εκδήλωσης λειτούργησε έκθεση με υλικό από το Αρχείο του ΚΚΕ καθώς και άλλο υλικό που έχει συλλεχθεί, με κομματικά ντοκουμέντα, εφημερίδες, φωτογραφίες, έγγραφα του Εκτακτου Στρατοδικείου. Διατέθηκε επίσης μαζικά η ειδική έκδοση της Επιτροπής Περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ με στοιχεία για τη λειτουργία του Εκτακτου Στρατοδικείου Θεσσαλονίκης.