Ανταγωνισμοί στο εσωτερικό της ΕΕ και «ανησυχίες» των ΗΠΑ για μείωση των πωλήσεων στην ευρωπαϊκή αγορά
Η στροφή της ευρωπαϊκής οικονομίας σε πολεμική είναι στοιχείο της προετοιμασίας για μια γενικευμένη ανάφλεξη.
Αποτυπώνει ταυτόχρονα την προσπάθεια των ευρωπαϊκών μονοπωλίων να κλωτσήσουν λίγο πιο μακριά το τενεκεδάκι μιας νέας καπιταλιστικής κρίσης, επενδύοντας θηριώδη κεφάλαια για πολεμικούς σκοπούς, καθώς όπως φαίνεται η «πράσινη μετάβαση» δεν είχε την αναμενόμενη απόδοση και το πρόβλημα της υπερσυσσώρευσης παραμένει και οξύνεται.
Σε κάθε περίπτωση, ο σχεδιασμός για περαιτέρω ανάπτυξη της πολεμικής βιομηχανίας στην ΕΕ και για στενότερη «αμυντική» συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων και κρατών - μελών προκαλεί νέο γύρο ανταγωνισμών, ενώ οξύνει και τις αντιθέσεις στο εσωτερικό τόσο της ΕΕ όσο και του ΝΑΤΟ.
Μια «πρόγευση» πήραμε στη συζήτηση για τις πηγές χρηματοδότησης της πολεμικής οικονομίας, η οποία - σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές εκθέσεις Ντράγκι και Νιινίστο - θα απαιτήσει στο εξής πάνω από 800 δισ. τον χρόνο!
Θυμίζουμε ότι η ΕΕ έχει ήδη προχωρήσει σε ανακατανομή κονδυλίων του τρέχοντος προϋπολογισμού της προς την πολεμική βιομηχανία, αποδεσμεύοντας άλλα 392 δισ. ευρώ, με στόχο τα ποσά αυτά να γίνουν διπλάσια και ακόμα παραπάνω στον επόμενο πολυετή προϋπολογισμό.
Η EDIS αποσκοπεί στην επίτευξη «ετοιμότητας της ΕΕ μέσω μιας ευέλικτης και ανθεκτικής ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας». Οπως έχει δηλώσει τον Ιούλη η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, «τώρα είναι η ώρα να οικοδομήσουμε μια πραγματική Ευρωπαϊκή Αμυντική Ενωση (...) γνωρίζουμε πολύ καλά όλοι ότι οι δαπάνες μας για την Αμυνα είναι πολύ χαμηλές και αναποτελεσματικές. Επομένως, πρέπει να δημιουργήσουμε μια ενιαία αγορά για την Αμυνα».
Με την ΕΚΤ να προειδοποιεί για τον κίνδυνο μιας νέας καπιταλιστικής κρίσης - οι ανησυχίες της αποτυπώνονται ήδη στη διόγκωση των κρατικών χρεών - η εξίσωση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη για τις αστικές τάξεις των κρατών - μελών, και νέα αγκάθια φυτρώνουν στις σχέσεις τους με την αμερικανική.
Ετσι, ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος γίνεται καταλύτης αλλαγών που είναι δύσκολο να προβλεφθούν, ακόμα και σε όσα μέχρι σήμερα θεωρούνταν δύσκολο να αλλάξουν...
Πώς βλέπουν οι ΗΠΑ, ο βασικότερος μέχρι σήμερα προμηθευτής όπλων της ΕΕ, τα σχέδια για μεγαλύτερη «αυτονομία» των Ευρωπαίων «συμμάχων» τους στην κατασκευή και προμήθεια οπλικών συστημάτων;
Αποκαλυπτική γι' αυτό είναι η ανάλυση του «Brugel», μίας από τις πιο επιδραστικές «δεξαμενές σκέψης», με τίτλο «Η Ευρωπαϊκή Βιομηχανική Στρατηγική Αμυνας: Σημαντική, αλλά εγείρει πολλά ερωτήματα», που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Μάρτη και καταπιάνεται με αυτό ακριβώς το ζήτημα.
«Οι συντάκτες της EDIS πρέπει να ανησυχούν για μια μετατόπιση της θέσης των ΗΠΑ στην παγκόσμια προμήθεια όπλων. Οι ΗΠΑ είναι σήμερα με μεγάλη διαφορά ο μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων. Οι ευρωπαϊκές χώρες αγοράζουν σημαντικές ποσότητες του στρατιωτικού τους υλικού από Αμερικανούς παραγωγούς. Αντίθετα οι ΗΠΑ εισάγουν σχετικά λίγο στρατιωτικό υλικό - εξάγουν περίπου 20 φορές περισσότερο από ό,τι εισάγουν», αναφέρει η έκθεση και προσθέτει:
«Δεν είναι σαφές γιατί ένας Πρόεδρος των ΗΠΑ θα ήθελε να πουλήσει λιγότερα όπλα στην Ευρώπη. Σίγουρα ένας Πρόεδρος όπως ο πρώην Πρόεδρος Τραμπ θα δει τις παραδόσεις όπλων σε Ευρωπαίους πελάτες ως ένα σημαντικό σημείο ενίσχυσης της σχέσης μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Για να το θέσουμε διαφορετικά, το EDIS ενδέχεται να κάνει τις διατλαντικές σχέσεις πιο δύσκολες. Το πραγματικό στρατηγικό δίλημμα θα αφορά την ενίσχυση των εγχώριων δυνατοτήτων έναντι της αγοράς αμερικανικών προϊόντων για τη διαχείριση μιας επιδεινούμενης διατλαντικής σχέσης».
Στη διάρκεια της προηγούμενης θητείας του, ο Ντ. Τραμπ είχε συμφωνήσει με τους Ευρωπαίους ομολόγους του να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες και να αγοράσουν περισσότερα όπλα και πυρομαχικά από τις ΗΠΑ.
Οι εξαγωγές αμερικανικού στρατιωτικού υλικού το 2018, στην αρχή της προηγούμενης θητείας του, είχαν ανέλθει σε 55,66 δισ. δολάρια, σημειώνοντας αύξηση 33% σε σύγκριση με τα σχεδόν 42 δισ. δολάρια σε όπλα που πωλήθηκαν το 2017. Η χρονιά εκείνη έσπασε το ρεκόρ ετήσιων εξαγωγών στρατιωτικού υλικού των ΗΠΑ από το 2012.
Η κυβέρνηση Τραμπ είχε παρουσιάσει το σχέδιο «Buy American» («Αγοράστε αμερικανικά») για την άρση των νομικών περιορισμών στις εξαγωγές στρατιωτικού εξοπλισμού. «Αυτές οι αλλαγές πολιτικής προάγουν την εθνική ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, διότι καθιστούν τις Στρατιωτικές Πωλήσεις Εξωτερικού πιο ελκυστικές σε μια πολύ ανταγωνιστική αγορά», είχε δηλώσει τότε ο διευθυντής της Υπηρεσίας Συνεργασίας για την Αμυνα και την Ασφάλεια του Αμερικανικού Πενταγώνου.
Και πρόσθετε: «Οι ΗΠΑ όχι μόνο πωλούν τα πιο σύγχρονα αμυντικά συστήματα στον κόσμο, αλλά ενισχύουμε επίσης τις συμμαχίες μας και προσελκύουμε νέους εταίρους μέσω της διαρκούς στρατηγικής και αμυντικής εταιρικής σχέσης».
Επίσης το 2018, η κυβέρνηση Τραμπ είχε δημοσιεύσει μια οδηγία η οποία ζητούσε από το Πεντάγωνο και τους διπλωμάτες των ΗΠΑ να διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο στις συμβατικές πωλήσεις όπλων στο εξωτερικό.
Ετσι, το 2019, όταν η ΕΕ διευθετούσε τις λεπτομέρειες των προτεινόμενων σχεδίων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αμυνας και της PESCO, οι ΗΠΑ εξέφρασαν την έντονη αντίθεσή τους. Περιέγραψαν μάλιστα ως «δηλητηριώδη» τη γλώσσα στα σχετικά έγγραφα της ΕΕ και απείλησαν με κυρώσεις τις ευρωπαϊκές πολεμικές βιομηχανίες που χρησιμοποιούν αμερικανική τεχνολογία, θέλοντας να περιφρουρήσουν τα συμφέροντα των μονοπωλίων τους.
Αμερικανοί αξιωματούχοι εκφράζουν επίσης ανησυχίες ότι πιθανή μείωση των εξαγωγών οπλικών συστημάτων προς την ΕΕ θα έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις για την αμερικανική πολεμική βιομηχανία, και ενδεχομένως θα οδηγήσει στη μείωση της επιρροής των ΗΠΑ στην Ευρώπη.
Είναι χαρακτηριστικά τα όσα δήλωσε μόλις τον Οκτώβρη η απερχόμενη πρέσβης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, Τζουλιάν Σμιθ. Σε συνέντευξή της στο «Politico» είπε ότι η Ουάσιγκτον έχει «ανησυχίες» σχετικά με τις κινήσεις της ΕΕ να δώσει προτεραιότητα στην αγορά ευρωπαϊκών όπλων, λέγοντας ότι η στρατηγική αυτή συχνά δεν θα προσφέρει τον φτηνότερο ή ταχύτερο τρόπο για την παροχή όπλων στην Ουκρανία «και σε άλλα κράτη που έχουν ανάγκη».
«Ολα αυτά είναι αρκετά συναρπαστικά και ενθαρρυντικά, καθώς η ΕΕ ετοιμάζεται να αναλάβει μεγαλύτερο μερίδιο του βάρους όσον αφορά την άμυνα και την ασφάλεια», συνέχισε η Σμιθ, για να προσθέσει: «Εχουν ανησυχίες οι ΗΠΑ σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους εξελίσσονται ορισμένες από αυτές τις πρωτοβουλίες; Σίγουρα».
Και έθεσε το ερώτημα: «Δεδομένων των αναγκών και της αποφασιστικότητας των χωρών να αποκτήσουν τις καλύτερες δυνατότητες και στην καλύτερη τιμή, δεν θα θέλατε να επιτρέψετε στις χώρες να αναζητήσουν οπουδήποτε μπορούν να βρουν τα μέσα που χρειάζονται, στο χρονοδιάγραμμα που τα χρειάζονται;». «Και μερικές φορές αυτό σας οδηγεί σε χώρες που βρίσκονται εκτός της ΕΕ», συμπλήρωσε, δείχνοντας φυσικά προς τις ΗΠΑ.
Για να καταλήξει: «Εκτιμώ ποια είναι η μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη άποψή τους, αλλά δεν είμαι σίγουρη ότι ο περιορισμός των αγορών στην ΕΕ θα προσφέρει πραγματική βοήθεια στο συντομότερο χρονοδιάγραμμα, είτε στους φίλους μας στην Ουκρανία είτε στις χώρες σε όλη τη συμμαχία που έχουν πραγματικά οξείες ελλείψεις»...
Είναι φανερό ότι ένας νέος γύρος ανταγωνισμών και συγκρούσεων βρίσκεται προ των πυλών ανάμεσα στους δύο πόλους του ευρωατλαντικού άξονα και στο εσωτερικό της ΕΕ, με πρόσθετο επίδικο την «πίτα» των εκατοντάδων δισ. που τα επόμενα χρόνια θα τροφοδοτήσουν την πολεμική της οικονομία.
Με καταιγιστικούς ρυθμούς προχωράει η περαιτέρω ΝΑΤΟποίηση, στο πλαίσιο του αναβαθμισμένου «στρατηγικού διαλόγου» ΗΠΑ - Κυπριακής Δημοκρατίας
Συγκεκριμένα, δίπλα στις βρετανικές βάσεις, οι Αμερικανοί χτίζουν σταδιακά το δικό τους δίκτυο υποδομών, όπως αποτυπώνεται αναλυτικά στις επόμενες σελίδες της εφημερίδας μας (Μαρί, CYCLOPS κ.ά.). Ενδεικτικά δε της ...άνεσης με την οποία σχεδιάζουν και υλοποιούν ό,τι εξυπηρετεί τους σχεδιασμούς τους, μέσα π.χ. από τον Στρατηγικό Διάλογο που εγκαινίασαν τον Οκτώβρη με τη Λευκωσία και άλλες παρεμφερείς διαδικασίες, είναι τα όσα αποκαλύπτουμε σήμερα, καταρχάς σχετικά με υποδομή που θέλουν να σηκώσουν οι αμερικανικές δυνάμεις στη Λάρνακα.
Πρόκειται για κτίριο «πολλαπλών χρήσεων» («MULTI-PURPOSE FACILITY») που οι Αμερικανοί σχεδιάζουν σε απολύτως προστατευμένη ζώνη, συγκεκριμένα εντός του Κέντρου Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων Λάρνακας.
Εντυπωσιάζει (αν και δεν θα έπρεπε) το πόσο ύπουλα κινούνται, για να παρακάμψουν λαϊκές αντιδράσεις. Στη σελ. 14 της σχετικής προκήρυξης, οι Αμερικανοί ορίζουν ότι ο ανάδοχος θα πρέπει να στήσει ταμπέλα στο σημείο, με τον ισχυρισμό ότι «Η ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΗΠΑ», η οποία τάχα «ΠΑΡΕΧΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΛΑΟ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ».
Πέντε σελίδες μετά ξεκαθαρίζουν ότι πρόκειται για μια «νέα εγκατάσταση πολλαπλών χρήσεων που θα αποτελείται από κοιτώνες, τραπεζαρία, χώρους γραφείων, μπάνια, κουζίνα και επιπλέον δωμάτια», εντός ΚΕΝ, συνολικού εμβαδού 444 τ.μ., με γραφείο αξιωματικού αρμόδιου για την επιμελητεία - Διοικητική Μέριμνα του αποσπάσματος (Quartermaster office) και συνολικά 4 κοιτώνες που θα μπορούν να κοιμίζουν μέχρι και 48 στελέχη.
Ταυτόχρονα δείχνουν ότι έχουν σχέδια και για το λιμάνι της Λεμεσού, όπου προγραμματίζουν να δέσουν το γιγαντιαίο πετρελαιοφόρο τους «USNS LARAMIE» για συντήρηση και επισκευές, στο διάστημα 4-18/12.
«Φέρνουν αυτά τα σχέδια ασφάλεια και σιγουριά στον κυπριακό λαό;» είναι το ρητορικό ερώτημα. Ας δούμε, για απάντηση, τους κινδύνους και τις ανοιχτές απειλές που καταγράφουν οι ίδιες οι υπηρεσίες του ελληνικού ΥΠΕΞ και άλλα κυβερνητικά επιτελεία.
Ενδεικτικά, η Ε2 Διεύθυνση Διεθνούς Επικοινωνίας του ελληνικού ΥΠΕΞ έλαβε αναφορά από το αρμόδιο γραφείο της ελληνικής πρεσβείας στην Αγκυρα και κατέγραψε στο «Δελτίο επισημάνσεων ελληνικού ενδιαφέροντος» της 14/11 (διακινείται εσωτερικώς) τα εξής:
«Ο καθηγητής του Παν/μίου Maltepe Hasan Unal δηλώνει σχετικά: "Οι επίμονες προσπάθειες των Ελληνοκυπρίων να φέρουν τις ΗΠΑ στο νησί θα αποβούν εις βάρος τους σε έναν πολυπολικό κόσμο και αυτό θα οδηγήσει στην αναγνώριση της "ΤΔΒΚ" από τη Ρωσία. Αν ρωτήσετε τις ΗΠΑ, θα σας πουν: "Δημιουργούμε βάση στην Κύπρο ως μέρος της ανάπτυξης στη Μέση Ανατολή". Με τον ίδιο τρόπο είχαν πει "δημιουργούμε βάση στην Αλεξανδρούπολη για μεταφορές στην Ευρώπη". H Κύπρος όμως εξακολουθεί να αποτελεί άλυτο πρόβλημα, πρόκειται για μια περιοχή σύγκρουσης. (...) Εάν παραβιαστούν οι συμφωνίες του 1960, θα δοθεί στην Τουρκία το δικαίωμα να δημιουργήσει ναυτικές και αεροπορικές βάσεις στα εδάφη της "ΤΔΒΚ" (πηγή: "Milliyet")».
Διαβάζουμε: «Αναφορικά με τους ισχυρισμούς περί ενοικίασης των βάσεων της "ΕΔΝΚ" (σ.σ. «Ελληνική Διοίκηση Νότιας Κύπρου») πηγές του υπουργείου ανέφεραν τα εξής: "Παρακολουθούμε από κοντά κάθε είδους εξελίξεις που θα μπορούσαν να διαταράξουν τις ισορροπίες στο νησί της Κύπρου και να αποτελέσουν απειλή για την ασφάλεια της "ΤΔΒΚ". Συνεχίζουμε να λαμβάνουμε τα απαραίτητα στρατιωτικά και πολιτικά μέτρα για να διασφαλίσουμε την ασφάλεια της "ΤΔΒΚ" και να προστατεύσουμε τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της ενάντια σε οποιεσδήποτε απόπειρες που θα υλοποιηθούν κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, όπως η ύπαρξη βάσεων ξένων κρατών στο νησί. Η Τουρκία, όπως και στο παρελθόν έτσι και σήμερα, αλλά και στο μέλλον, θα συνεχίσει να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για την ασφάλεια, την ειρήνη και την ευημερία των Τουρκοκυπρίων στο πλαίσιο των Συνθηκών Εγγύησης και Συμμαχίας, όποιο και αν είναι το κόστος».
Ωμές απειλές προς την Κυπριακή Δημοκρατία για τις οποίες «σύμμαχοι» και «εταίροι» δεν λένε κιχ, πέρα ίσως από το γνωστό, γενικόλογο χαρτομάνι που κατά καιρούς τυπώνουν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, πριν καταλήξει στο καλάθι των αχρήστων.
Τι επιβεβαιώνουν τα παραπάνω; Οτι στον κόσμο του κεφαλαίου και με τους ανταγωνισμούς για τις πλουτοπαραγωγικές πηγές και τους διαύλους να μαίνονται, κάθε σχέδιο που εμφανίζουν «απλώς» σωρεύει ακόμα περισσότερη εύφλεκτη ύλη, σε μια περιοχή που έτσι κι αλλιώς βράζει από κόντρες και αντικρουόμενα συμφέροντα.
Πρόκειται για σχέδια που θα πληρώσουν ακριβά οι λαοί της Ελλάδας και της Κύπρου, σε μια περίοδο μάλιστα που η κατάσταση στη Μέση Ανατολή οξύνεται. Εξ ου και απαιτείται, τώρα πιότερο από ποτέ, επαγρύπνηση απέναντι στη δρομολόγηση, με διάφορα προσχήματα, επικίνδυνων εξελίξεων και ΝΑΤΟικών διευθετήσεων στο Κυπριακό, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και συνολικά στην Ανατολική Μεσόγειο, ενίσχυση του αγώνα για απεμπλοκή από τα σχέδια ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ στην περιοχή.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες επιταχύνονται οι διεργασίες γύρω από μια επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό, για μια «ρεαλιστική και βιώσιμη λύση», όπως επαναλαμβάνουν όλες ανεξαιρέτως οι πλευρές, ενώ επανέρχονται παλιά και νέα σχέδια για οριστική διχοτόμηση του νησιού.
Ανεξάρτητα από το επίπεδο και την επίσημη ατζέντα που τελικά θα πλαισιώσουν τις νέες συναντήσεις οι οποίες δρομολογούνται υπό την αιγίδα και του ΟΗΕ, είναι φανερό ότι αυτές «τρέχουν» στο πλαίσιο ενός σύνθετου και πολύπλευρου παζαριού για τη «συνοχή στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ», ενώ η Τουρκία δηλώνει πρόθυμη να εξετάσει ανταλλάγματα και όρους συνεργασιών.
Ενδεικτικές είναι οι επισημάνσεις που έκανε η φιλοκυβερνητική τουρκική εφημερίδα «Σαμπάχ» σε ανάλυσή της την περασμένη Τρίτη, όπου παρέθεσε αναλυτικά παλιές και νέες αμυντικές συνεργασίες που εφαρμόζει η Λευκωσία, εκφράζοντας ετοιμότητα για συνεργασίες που μέχρι πρόσφατα θα φάνταζαν αδύνατες. «Το ερώτημα είναι αν αυτή η στρατιωτικοποιημένη στάση θα εξυπηρετήσει τελικά τα συμφέροντα του νησιού ή απλώς θα εμβαθύνει τις διαιρέσεις του. Ενώ οι συμμαχίες μπορεί να ενισχύσουν την ασφάλεια για ορισμένους, κινδυνεύουν να μετατρέψουν τη νότια Κύπρο σε στρατιωτικό προπύργιο, αποστασιοποιώντας την πιθανώς από τους περιφερειακούς γείτονες, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας και του τουρκοκυπριακού βορρά, που και οι δύο έχουν έννομο συμφέρον στην περιφερειακή συνεργασία», παρατηρεί η «Σαμπάχ» και προσθέτει ανοιχτά:
«Για ένα βιώσιμο και ισορροπημένο μέλλον, η Νότια Λευκωσία (σ.σ. η κυπριακή κυβέρνηση) θα μπορούσε να επωφεληθεί από μια στροφή προς τη διπλωματία χωρίς αποκλεισμούς, που λαμβάνει υπόψη τις προοπτικές όλων των βασικών ενδιαφερομένων. Η αναγνώριση της στρατηγικής σημασίας της Αγκυρας και η προώθηση μιας ισορροπημένης συμμαχίας θα μπορούσε να βοηθήσει στην εκτόνωση των περιφερειακών εντάσεων και στην προώθηση των αμοιβαίων συμφερόντων. Αυτή η προσέγγιση μπορεί επίσης να εξυπηρετήσει καλύτερα τη μελλοντική σταθερότητα του νησιού, ευθυγραμμίζοντας τους στόχους ασφαλείας με ένα κοινό όραμα για ευημερία και συνεργασία, το οποίο θα περιλαμβάνει όλα τα μέρη στην Ανατολική Μεσόγειο».
Αλλωστε, αποτελεί ρητή προτεραιότητα της Αγκυρας η ανάδειξή της σε ενεργειακό κόμβο μεταξύ Ανατολής και Δύσης, στόχος που στην επίτευξή του θα συμβάλει και η «διευθέτηση» διαφορών όπως αυτές που έχουν να κάνουν με τους όρους συνεκμετάλλευσης του τεράστιου φυσικού πλούτου της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Ενδεικτικά του ρόλου που αποδίδουν στην Κύπρο τα αμερικανoΝΑΤΟικά επιτελεία είναι και τα εξής:
Καθόλου τυχαίες δεν είναι και οι «αμυντικές» συμφωνίες που σταθερά προκρίνουν με την Κύπρο και αυτοτελώς μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις:
Αποκαλυπτικά τα όσα γράφονται για το νέο στρατιωτικό ελικοδρόμιο στο Μαρί, που κατασκευάζει το 1ο Κινητό Ναυτικό Κατασκευαστικό Τάγμα του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ
Eurokinissi |
Υστερα από τη συνάντηση με τον Αμερικανό ομόλογό του, Τζο Μπάιντεν, τόνισε ότι «δεχθήκαμε ευχαριστίες για τον ρόλο που διαδραματίζουμε στην περιοχή - και αντιλαμβάνεστε τη σημασία αυτός ο ρόλος να αναγνωρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Αμερικανό Πρόεδρο...».
Στο μεταξύ, την ανάδειξη Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ ακολούθησαν επισημάνσεις ακόμα κι από επικριτικά προς αυτόν ΜΜΕ, που περιέγραφαν ως «εξαιρετικές» τις «επιλογές μερικών συνεργατών του», όπως του γερουσιαστή Μάρκο Ρούμπιο.
Με τι επιχειρήματα; Για παράδειγμα, ότι το 2021 ήταν αυτός που πρωτοστάτησε στην προώθηση του Νόμου «για την Εταιρική Σχέση Ενέργειας και Ασφάλειας της Ανατολικής Μεσογείου» (East Med Act), την οποία η αμερικανική Γερουσία είχε εγκρίνει από τον Δεκέμβρη του 2019, ξεχωρίζοντας τον ρόλο της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ στην αναχαίτιση των «κακόβουλων επιρροών στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή», δηλαδή την αναμέτρηση με τη Ρωσία και την Κίνα.
2024 The Associated Press. All |
Σε σχετική Κοινή Δήλωση σημείωναν ότι «η πολυπλοκότητα και ο εξελισσόμενος χαρακτήρας των προκλήσεων ασφαλείας σε αυτή την περιοχή επιβάλλουν επαγρύπνηση, δέσμευση και στενή συνεργασία σε θέματα άμυνας και ασφάλειας μεταξύ εταίρων, για να διασφαλιστεί η διατήρηση της ειρήνης, της σταθερότητας...».
Διευκρίνιζαν δε ότι ο «Οδικός Χάρτης» θεσπίζει πλαίσιο μεταξύ άλλων για την «αντιμετώπιση βασικών ζητημάτων ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην εθνική ασφάλεια, της αντιμετώπισης κακόβουλων ενεργειών και ανάπτυξη διαλειτουργικότητας μεταξύ των στρατιωτικών δυνάμεων των δύο χωρών», επιμένοντας ότι «η ενισχυμένη αμυντική συνεργασία μεταξύ των δύο υπουργείων Αμυνας αποτελεί ευκαιρία και για τις δύο πλευρές για καλύτερη προετοιμασία και υποστήριξη αμοιβαία επωφελών στόχων στην Ανατολική Μεσόγειο».
Στις 23 του περασμένου Οκτώβρη, τα ΥΠΕΞ των δύο χωρών έδωσαν στη δημοσιότητα την Κοινή Δήλωση του πρώτου διμερούς «Στρατηγικού Διαλόγου», τον οποίο χαρακτηρίζουν «ορόσημο στη σχέση μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Ηνωμένων Πολιτειών», αφού «επιβεβαιώνει την πρόθεσή τους να προωθήσουν κοινές προτεραιότητες για τη δημιουργία μέλλοντος ασφάλειας, ειρήνης και ευημερίας».
Εξηγούν δε ότι «ο Στρατηγικός Διάλογος αντανακλά την αποφασιστικότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Ηνωμένων Πολιτειών να ενισχύσουν από κοινού τη διμερή και περιφερειακή ασφάλεια», περιγράφοντας έναν «διμερή μηχανισμό» που θα αποτελεί «πλατφόρμα για την προώθηση της πρακτικής συνεργασίας σε τομείς, όπως η διαχείριση κρίσεων και η επιβολή του νόμου, η ενεργειακή ασφάλεια» κ.τ.λ.
Σημειωτέον, οι δύο αντιπροσωπείες ξεχώρισαν ως σταθμό στην ενίσχυση της «συνεργασίας τους στον τομέα της ασφάλειας» την υπογραφή της Δήλωσης Προθέσεων τον Νοέμβρη 2018 (όταν, επί πρώτης προεδρίας Τραμπ, ΥΠΕΞ των δύο πλευρών ήταν οι Μάικ Πομπέο και Νίκος Χριστοδουλίδης).
Αναγνώρισαν ειδικά «τη σημασία του Εκπαιδευτικού Κέντρου του Κυπριακού Κέντρου για την Ασφάλεια στην Ξηρά, στην Ανοικτή Θάλασσα και στα Λιμάνια (CYCLOPS) στη Λάρνακα», για το οποίο «οι δύο πλευρές σκοπεύουν να συνεχίσουν να συνεργάζονται για την επέκταση των εγκαταστάσεων, των δραστηριοτήτων και των δυνατοτήτων του»...
Για το CYCLOPS, μάλιστα, ΗΠΑ και Κύπρος έχουν επισημάνει ότι θα ειδικεύεται σε ζητήματα «φύλαξης συνόρων» και «μη διάδοσης πυρηνικών όπλων», με «εξειδίκευση για το υπόλοιπο της περιοχής», ώστε «να είμαστε σε θέση να βελτιώσουμε τις περιφερειακές δυνατότητες στους τομείς της ασφάλειας των συνόρων και της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο για τις χώρες της περιοχής και όχι μόνο».
Μια πρόγευση για τα σχέδια που θα ανακοινωθούν τους «επόμενους μήνες» δίνει η έντονη κινητικότητα σε μια σειρά από λιμάνια και αεροδρόμια της Κύπρου, μεταξύ άλλων και σε αμιγώς στρατιωτικές υποδομές, όπου αμερικανικά και άλλα ΝΑΤΟικά πολεμικά μέσα σταθμεύουν όλο και πιο συχνά.
Είναι χαρακτηριστικά τα όσα καταγράφουν το τελευταίο διάστημα ελληνοκυπριακά και άλλα δημοσιεύματα, μιλώντας ακόμα και για μια «νέα Αλεξανδρούπολη» στο Μαρί, στη νότια επαρχία της Λάρνακας, όπου οι ΗΠΑ κατασκευάζουν στρατιωτική βάση με στρατηγικής σημασίας ελικοδρόμιο.
Ο Κύπριος υπουργός Αμυνας, Βασίλης Πάλμας, αναφερόμενος πρόσφατα στη «γεωστρατηγική αναβάθμιση» της χώρας του στο πλαίσιο του ευρωατλαντικού σχεδιασμού, μίλησε για αποδείξεις «στην πράξη» και «σε καθημερινή βάση» που πρέπει να καταθέτει η Λευκωσία, «λαμβάνοντας υπόψη και τις ραγδαίες εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου». Σχετικά δε με τις εργασίες που προχωρούν στο Μαρί, προσπάθησε να σπείρει τον εφησυχασμό, λέγοντας ότι «η βάση και το ελικοδρόμιο θα χρησιμοποιούνται για ανθρωπιστικές και ειρηνευτικές αποστολές».
Σύμφωνα με ελληνοκυπριακά και άλλα δημοσιεύματα («Πολίτης», «Σημερινή», «Cyprus Mail» κ.λπ.) το ελικοδρόμιο κατασκευάζει το 1ο Κινητό Ναυτικό Κατασκευαστικό Τάγμα του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ (Naval Mobile Construction Battalion 1 - NMCB ONE) «κατόπιν της αμυντικής συμφωνίας που έχει υπογραφεί με την Κυπριακή Δημοκρατία στο πλαίσιο της περαιτέρω εμβάθυνσης των σχέσεων και της συνεργασίας των δύο χωρών», στο πλαίσιο πάντα του «Στρατηγικού Διαλόγου».
Πρόκειται για έκταση διαστάσεων 400 x 170 μ., που γειτνιάζει με τον ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό της Αρχής Ηλεκτρισμού στο Βασιλικό. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, το έργο αυτό «φέρνει την Κυπριακή Δημοκρατία ακόμη πιο κοντά στις ΗΠΑ και προστίθεται σε μια σειρά από κοινές δράσεις και συμφωνίες».
Οι ίδιες πηγές εντοπίζουν στο έργο «σημαντικές ιδιαιτερότητες που έχουν ξεχωριστή σημασία», μεταξύ άλλων επειδή «κατασκευάζεται εντός της μοναδικής ναυτικής βάσης που διαθέτει η Εθνική Φρουρά», αλλά και ότι «οι προδιαγραφές του ελικοδρομίου είναι για χρήση από στρατιωτικού τύπου ελικόπτερα πρωτίστως και δευτερευόντως από άλλων τύπων ελικόπτερα (αστυνομικά, μεταγωγικά, έρευνας και διάσωσης κ.λπ.)».
Τον Αύγουστο του 2023, η Αμερικανίδα πρέσβειρα Τζούλι Φίσερ είχε παραβρεθεί στην έναρξη των εργασιών, για να τονίσει ότι το έργο εντάσσεται στις κοινές δράσεις Κύπρου - ΗΠΑ για προώθηση της ασφάλειας και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Λέγεται μάλιστα ότι η Ουάσιγκτον έκρινε απαραίτητο να μεταφέρει διά θαλάσσης τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται για τις εργασίες...
Τις εξελίξεις παρακολουθούν πολλά επιτελεία, συμπεριλαμβανομένων αυτών της Τουρκίας. Ενδεικτικά, ο εμπειρογνώμονας ασφαλείας Αμπντουλάχ Αγάρ, μιλώντας πρόσφατα στο τουρκικό πρακτορείο «Αναντολού», υποστήριξε ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία γίνεται αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στην περιοχή μέρα με τη μέρα» μέσω λιμενικών, αεροπορικών και χερσαίων εγκαταστάσεων και σημείωσε ότι μια αμερικανική βάση στο Μαρί θα δώσει στο Ισραήλ «την ευκαιρία να διασφαλίσει την ασφάλειά του και να φτάσει στη βόρεια Αφρική, συμπεριλαμβανομένης της Διώρυγας του Σουέζ...».
Υπογραμμίζοντας δε ότι «οι ΗΠΑ στοχεύουν να ελέγξουν ολόκληρη την περιοχή από το Μαρί» εξήγησε ότι «οι Αμερικανοί στρατιώτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη βάση στο Μαρί για ιπτάμενα στρατεύματα και επιχειρήσεις επιμελητείας» και ότι η συγκεκριμένη βάση «θα προσφέρει στους Αμερικανούς στρατιώτες την ευκαιρία να πάνε στον Λίβανο, στη Συρία και στην Παλαιστίνη με ελικόπτερα που έχουν σχετικά χαμηλό βεληνεκές σε σύγκριση με αεροσκάφη».
Ο δε καθηγητής πανεπιστημίου και ερευνητής του Ιδρύματος Πολιτικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών (SETA), Μουράτ Ασλάν, σχολίασε ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν μέσα από στρατιωτικές υποδομές σε Ελλάδα και Κύπρο ένα τόξο στρατιωτικής επιρροής που εκτείνεται από την ανατολική Μεσόγειο μέχρι την Τουρκία και τη βόρεια Αφρική.
Εκτίμησε σε αυτό το πλαίσιο πως η αμερικανική βάση στο Μαρί δεν περιορίζεται μόνο σε επιμελητειακή υποστήριξη, αλλά «οι δύο πιο σημαντικοί στόχοι είναι επιχειρήσεις Ειδικών Δυνάμεων και δραστηριότητες εφοδιασμού» και εστίασε στα δεδομένα που διαμορφώνει η ανάπτυξη ελικοπτέρων τύπου «Boeing CH-47 Chinook» και αεροσκαφών τύπου «V-22 Osprey» στη βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» (στο Μαρί).
Κατέληξε δε ότι η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Κύπρο θα πρέπει να αξιολογηθεί μαζί με τις βάσεις που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα, με το βλέμμα στραμμένο στη Ρωσία και με σχέδια ειδικά για την περιοχή του Λεβάντε (ακτές της ανατολικής Μεσογείου), αλλά και της Αφρικής.
Με βάση τα παραπάνω, βέβαια, η Χεζμπολάχ έχει πει ανοιχτά ότι η Κύπρος μπορεί ανά πάσα στιγμή να γίνει στόχος αντιποίνων - άλλωστε μόνο τους τελευταίους μήνες, στρατιωτικές υποδομές στο νησί, όπως οι βρετανικές βάσεις, έχουν αξιοποιηθεί επανειλημμένα για επιθέσεις (κατασκοπευτικές πτήσεις κ.τ.λ.) κατά Ιράν κ.ά.
Τη ...στρατιωτική αναβάθμιση της Κύπρου συμπληρώνει η αναβάθμισή της στα σχέδια ισχυρών μονοπωλίων, που επιταχύνουν την «ενεργειακή απεξάρτηση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες». Σε αυτό το πλαίσιο, προτάσσεται μεταξύ άλλων η υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης με Ισραήλ και Ελλάδα μέσω του καλωδίου Interconnector, έργο το οποίο ξεχώρισε από το βήμα της Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Κλίμα ο γνωστός αρμόδιος για την Ενέργεια βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζέφρι Πάιατ.
Συμμετέχοντας σε συζήτηση με τίτλο «Γεωπολιτική και Περιβάλλον στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης», που οργάνωσε στο Ελληνικό Περίπτερο της Διάσκεψης το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, ο Πάιατ αναφέρθηκε στο σχεδιαζόμενο καλώδιο, όπως και στον «Κάθετο Διάδρομο» φυσικού αερίου, που θα επιτρέπει την αμφίδρομη ροή φυσικού αερίου από τον Νότο προς τον Βορρά, πιο συγκεκριμένα, από την Ελλάδα σε Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Μολδαβία και Ουκρανία, μέσα από τη σύνδεση υφιστάμενων, αλλά και νέων ευρωπαϊκών υποδομών μεταφοράς φυσικού αερίου και LNG.
Χαρακτήρισε «μεγάλη ευκαιρία» το καλώδιο, που μάλιστα, επέμεινε, θα οδηγήσει στην επίλυση μιας σειράς προβλημάτων, τονίζοντας ότι στην Ουάσιγκτον «μακροπρόθεσμα είμαστε πολύ υποστηρικτικοί, επίσης, στο όραμα της διασύνδεσης της Κύπρου με το Ισραήλ και με ενεργειακές διασυνδέσεις στην ευρύτερη περιοχή».
Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου απασχόλησε επίσης τη συνάντηση Μπάιντεν - Χριστοδουλίδη, η οποία, όπως δήλωσε ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου, ασχολήθηκε ειδικά με τη χρηματοδότηση του έργου από το κρατικό αναπτυξιακό fund των ΗΠΑ DFC, αλλά και τις έρευνες για υδρογονάνθρακες στα «οικόπεδα» της ΑΟΖ της Κύπρου που ιεραρχούν ψηλά αμερικανικοί κολοσσοί, όπως οι «ExxonMobil» και «Chevron».
«Υπάρχει δεδηλωμένο ενδιαφέρον (σ.σ. των ΗΠΑ) για τη διασύνδεση, μπορεί να είναι μέτοχοι, μπορεί να είναι επενδυτές απλοί, πρακτικά δανειοδοτώντας το έργο», δήλωσε, ενώ είπε ότι η Λευκωσία πρόσφατα ανέθεσε στον αμερικανικό οίκο «Curtis» τη μελέτη για το εάν θα συμμετάσχει μετοχικά στον φορέα υλοποίησης του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου - Κρήτης, μέσω του Great Sea Interconnector, με το ποσό των 100 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας...
Εντείνονται οι διεργασίες σε Αθήνα και Αγκυρα για τον επόμενο κύκλο του «Πολιτικού Διαλόγου» και της «Θετικής Ατζέντας» που θα γίνει στην Αθήνα στις 2 και 3 Δεκέμβρη.
Παράλληλα, αναμένονται ξανά συναντήσεις των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών, στις 3 και 4 Δεκέμβρη στη Σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, αλλά και στις 4 και 5 Δεκέμβρη στη Μάλτα για την 31η υπουργική Σύνοδο του ΟΑΣΕ.
Στο μεταξύ, την παραίτησή του υπέβαλε πριν μια βδομάδα ο πολιτικός διευθυντής του ΥΠΕΞ, πρέσβης Ρούσσος Κούνδουρος. Στην επιστολή παραίτησής του επικαλείται λόγους υπηρεσιακής τάξης και προσωπικής ευθιξίας, καθώς παραλείφθηκε από τη σύνθεση της ελληνικής αντιπροσωπείας κατά την πρόσφατη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας.
Οπως σημειώνει στην επιστολή της παραίτησής του, ο Κούνδουρος επιπλέον παραλείφθηκε από τις συσκέψεις προετοιμασίας της συνάντησης. Τονίζει επίσης ότι «δεν εδόθη συνέχεια σε σειρά σοβαρών, κατά κρίση υπογράφοντος, ζητημάτων ελληνοτουρκικών και ευρωτουρκικών σχέσεων, τα οποία υπεβλήθησαν εγγράφως (δείτε αλληλογραφία Α' Γεν. Δ/νσης)».
Σε μια παράλληλη εξέλιξη, ο Κυρ. Μητσοτάκης προχώρησε στη διαγραφή του Αντ. Σαμαρά, στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης για τη διαχείριση κρίσιμων για τα συμφέροντα της αστικής τάξης ζητημάτων, όπως ο τρόπος που θα προχωρήσουν οι ΝΑΤΟικής κοπής διευθετήσεις στα Ελληνοτουρκικά.
Συγχρόνως, η τουρκική αστική τάξη συνεχίζει χωρίς διακοπή να θέτει τις απαράδεκτες διεκδικήσεις της σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, ενθαρρυμένη εντός ευρωατλαντικού πλαισίου.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, παρουσιάζοντας τον προϋπολογισμό του υπουργείου του για το 2025 στην αρμόδια επιτροπή της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, αναφέρθηκε στην πρόσφατη συνάντηση με τον Ελληνα ομόλογό του στην Αθήνα, λέγοντας ότι «ετέθησαν υπόψη της ελληνικής πλευράς οι προσδοκίες για την αποφυγή προκλήσεων από την Ελλάδα».
Μίλησε ξανά για «τουρκική μειονότητα Δυτικής Θράκης» και «ομογενείς» στα Δωδεκάνησα, λέγοντας ότι η επίλυση των προβλημάτων τους είναι μεταξύ των θεμάτων που θέτει η Αγκυρα ως προτεραιότητα στις σχέσεις της με την Αθήνα. Είπε ακόμα ότι το τουρκικό ΥΠΕΞ «συνεχίζει να προστατεύει με προσοχή τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο», προσθέτοντας ότι «κατά την τελευταία μας επίσκεψη στην Αθήνα, δείξαμε την αποφασιστική μας στάση στο θέμα αυτό».
Σε αντίθεση δε με τις διαβεβαιώσεις περί «ήρεμων νερών» - που στόχο έχουν να σπείρουν εφησυχασμό και να διευκολύνουν τις προωθούμενες διευθετήσεις - σύμφωνα με στοιχεία του ΓΕΕΘΑ κατά το δεκάμηνο Γενάρης - Οκτώβρης το Πολεμικό Ναυτικό και η Ακτοφυλακή της Τουρκίας προχώρησαν σε 2.196 παραβιάσεις των ελληνικών χωρικών υδάτων, καταγράφοντας κατακόρυφη αύξηση σε σχέση με τα 1.642 αντίστοιχα περιστατικά ολόκληρο το 2023 και τα 1.581 το 2022.
Προκλήσεις καταγράφονται και στον αέρα, και μάλιστα ενισχυμένες το τελευταίο διάστημα. Την Τρίτη, π.χ., 17 τουρκικά αεροσκάφη (τα 13 μαχητικά) προχώρησαν σε 12 παραβάσεις του FIR Αθηνών στα νοτιοανατολικά, μεταξύ Ρόδου και Καστελλόριζου, καθώς δεν κατέθεσαν σχέδιο πτήσης στις αρμόδιες ελληνικές υπηρεσίες.
Την Παρασκευή, στο μεταξύ, ο υπουργός Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι θα ενημερώσει τους πολιτικούς αρχηγούς στις 12 Δεκέμβρη για την πορεία των Ελληνοτουρκικών.