Πολύτιμη τόσο - προκειμένου να λάμψει η ιστορική αλήθεια - είναι η ιστοριογραφική συμβολή του βιβλίου του Γιώργου Ν. Καραγιάννη «Η Εκκλησία από την Κατοχή στον Εμφύλιο» (εκδόσεις «Προσκήνιο»), ώστε αξίζει να σημειωθεί εξ αρχής. Αρκετά βιβλία για τον Εμφύλιο εκδίδονται πλέον. Πολλά ακόμα πρέπει να γραφούν για μύριες όσες, περισσότερο ή λιγότερο γνωστές, άγνωστες και «σκοτεινές» πτυχές του ολέθρου, που «έσπειραν» ο αγγλοαμερικανικός ιμπεριαλισμός και οι ντόπιοι «υπηρέτες» του. Δεν είναι μόνον καιρός, είναι και νομοτέλεια, η ιστορική αλήθεια ελεύθερα και ολόπλευρα να πει με το όνομά τους ποιοι και με ποιους μακρόχρονους στόχους - όπως περίτρανα αποδεικνύεται μέχρι σήμερα - θέλησαν και ώθησαν στον Εμφύλιο. Και αυτό κάνει με το βιβλίο του ο Γιώργος Καραγιάννης. Ο Γ. Καραγιάννης δε δηλώνει ιστορικός. Είναι δημοσιογράφος, άξιος και έμπειρος. Και άξιος δημοσιογράφος σημαίνει, προπάντων, ερευνητής σε βάθος της αλήθειας. Ο Γ. Καραγιάννης επέτυχε να διερευνήσει και να αναδείξει, μέσα από εκκλησιαστικά, κρατικά, στρατιωτικά γραπτά και φωτογραφικά ντοκουμέντα, διάφορα έγγραφα - κείμενα μητροπολιτών από διάφορες περιοχές της χώρας, βιογραφικά στοιχεία κληρικών, μαρτυρίες πολιτικών (λ.χ. του Σπ. Μαρκεζίνη), δημοσιεύματα της εποχής, ιστορικά αρχεία φορέων, ιστορικό χρονολόγιο, επιστολές, κλπ., μια από τις πιο δυσπρόσιτες, δισυπόστατες και συσκοτισμένες πτυχές του Εμφυλίου. Αφ' ενός, τον αντιλαϊκό και αντικομμουνιστικό ρόλο της υποταγμένης στο κράτος και στον ξένο παράγοντα ανώτατης ιεραρχίας της, δήθεν, «Αυτοκέφαλης», Εκκλησίας της Ελλάδος. Και, αφ' ετέρου, την ενεργό συμβολή πολλών λαϊκών κληρικών, όχι μόνον ως μαχητών και υποστηρικτών της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης στη διάρκεια της Κατοχής, αλλά και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. (Ουκ ολίγοι υπήρξαν οι κληρικοί, που σκοτώθηκαν σε μάχες, εκτελέστηκαν, φυλακίστηκαν, καθαιρέθηκαν και απολύθηκαν από τη θέση τους).

Η έρευνα του Γ. Καραγιάννη, χωρισμένη σε 16 κεφάλαια, έστρεψε - ιδιαιτέρως - την προσοχή της σε τέσσερα «συσκοτισμένα» σημεία. Το πρώτο αφορά στο ρόλο της περιβόητης - και επί των ημερών μας - παραεκκλησιαστικής οργάνωσης «Ζωή». Το δεύτερο αποκαλύπτει την αγαστή συνεργασία μεταξύ Εκκλησίας - Ενόπλων Δυνάμεων και «Ζωής». Συνεργασία, «γέννημα» της οποίας ήταν και τα πρόσωπα και το καθεστώς της απριλιανής χούντας. Το τρίτο σημείο αφορά στον μεγαλοϊδεατισμό που ενέσπειραν στη διάρκεια του Εμφυλίου οι πολιτικοθρησκευτικοί «κρατούντες». Μεγαλοϊδεατισμό, του οποίου νοσταλγούς ακούμε και σήμερα... Το τέταρτο σημείο - έντονες «αντανακλάσεις» και συνέπειές του εκδηλώνονται και σήμερα - αναφέρεται στην αλλαγή που έγινε στον Οικουμενικό Θρόνο. Το «πέρασμα» από τον «άβουλο» Μάξιμο στον εκλεκτό των ΗΠΑ Αθηναγόρα.