ΜΠΟΡΕΙ να πέρασαν εξήντα ένα χρόνια από τότε (22 Ιούλη 1943) κι η πρωτεύουσα δεν έχει ακόμη αποκτήσει τα μνημεία, που ταιριάζουν στις μεγάλες, τις μοναδικές ώρες που έζησε στα μεγάλα, τα πυρωμένα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης, στα χρόνια του ΕΑΜ.

ΥΠΑΡΧΕΙ μια πλάκα εντοιχισμένη στο μέγαρο της Τράπεζας Ελλάδας, στη γωνία Πανεπιστημίου που πάνω της έχει καταγραφεί μια κορυφαία στιγμή της αδούλωτης Αθήνας. Πάνω στην πλάκα το μήνυμα πως στην καρδιά της πρωτεύουσας ο λαός τα νιάτα της ΕΠΟΝ, νέες 18χρονες κοπέλες ΕΠΟΝίτισσες, η Παναγιώτα Σταθοπούλου κι η Κούλα Λίλη αψήφησαν τα γερμανικά τανκς. Θυμίζει τον παλλαϊκό ξεσηκωμό στις 22 Ιούλη 1943 που ανέτρεψε τα σχέδια των χιτλερικών και των κουίσλινγκς για επέκταση της βουλγαροφασιστικής κατοχής.

Ο ΔΙΑΒΑΤΗΣ της κεντρικής λεωφόρου της Αθήνας περαστικός και βιαστικός (αν τυχόν δεν έχει ζήσει τον μεγάλο πατριωτικό εκείνο ξεσηκωμό) δεν μπορεί να φανταστεί την ξανθιά εκείνη κοπέλα, που αρπάζει τη σημαία από τα χέρια του νεαρού ΕΠΟΝίτη που 'χε χτυπηθεί κατάστηθα να χυμά στο τανκς κι οι ερπύστριες να περνούν πάνω από το κορμί της. Σαν αστραπή, δευτερόλεπτα δεν είχαν περάσει και μια άλλη ΕΠΟΝίτισσα η Κούλα Λίλη σκαρφάλωσε στο σιδερένιο θεριό κι άρχισε με το παπούτσι της να χτυπάει το δολοφόνο ώσπου μια ριπή θέρισε και το δεύτερο κορίτσι.

ΟΛΕΣ αυτές τις μεγάλες ώρες με της νιότης, της ΕΠΟΝ τον αφάνταστο ηρωισμό μάς εξιστόρησε ο συνάδελφος Παναγιώτης Πατρίκιος, ο οποίος μάλιστα στο τέλος της καταματωμένης αυτής μέρας βρέθηκε σε μια μικρή πάροδο της οδού Αχαρνών κι εκεί σ' ένα μικρό δωμάτιο το φέρετρο με την Παναγιώτα κι έζησε ολονυχτίς το ξόδι μιας ηρωίδας.

Η ΑΘΗΝΑ περιμένει πάντα το λαμπρό μνημείο, που θα δείξει τη μεγάλη, την τιμημένη εκείνη πράξη που παιδιά, κοπέλες πάλεψαν με τα σιδερένια θεριά. Να υψώσουμε όπως πανάξια ταιριάζει το σύμπλεγμα της λεβεντιάς, αυτό που νίκησε τα σιδερένια τέρατα του φασισμού. Την Παναγιώτα, την Κούλα, τον Θώμη Χατζηθωμά, τον Θανάση Γεριακή και δεκάδες άλλους ηρωικούς νεκρούς της μεγάλης μέρας, της ματωμένης πύρινης μέρας της αδούλωτης Αθήνας.

ΟΛΑ τούτα φέρνουν στο νου οι μεγάλες μνήμες μιας συγκλονιστικής μέρας, που η πένα του Ηλία Βενέζη με το ψευδώνυμο Μ. Αλκαίος στο περιοδικό της ΕΠΟΝ Μακεδονίας «Λεύτερα Νιάτα» μας άφησε ένα μοναδικό κείμενο - μαρτυρία, που έπρεπε να 'χε μπει στα σχολικά βιβλία. Και να διδάσκεται όπως τ' αξίζει.

ΓΡΑΦΕΙ για τη μέρα αυτή ο Ηλίας Βενέζης: «... Στην κορφή του κύματος μια σημαία ξεδιπλώθηκε, κυμάτισε για λίγο στον αέρα, κυμάτισαν και τα μαλλιά του κοριτσιού, που τη σήκωνε στα χέρια του... Τα συμβάντα ήρθαν ύστερα σαν αστραπή. Το γερμανικό άρμα χύθηκε πάνω στο πλήθος...

»ΤΟ αλαλιασμένο πλήθος μόλις πέρασε ο μηχανοκίνητος θάνατος ξεχύθηκε πάλι απ' τις παρόδους, όπου είχε καταφύγει, κι έτρεξε προς το σώμα του κοριτσιού, που έχοντας αγκαλιασμένη τη σημαία την έβρεχε με το αίμα από τις σπαραγμένες σάρκες του...

»... ΚΙ ΑΠ' ΤΗ βαθιά σιωπή, που είχε απλωθεί με το δέος του θανάτου, σηκώθηκε άγρια σα σίφουνας η φοβερή κραυγή του πλήθους, που καταριόταν τους φονιάδες και φώναζε για εκδίκηση και λευτεριά...

»... ΕΚΑΝΕ όνειρα για το μέλλον. Κοιμήσου μικρή Ελληνίδα. Τα όνειρα θα 'ρθουν. Δε θα 'ρθουν πια για σένα. Αλλά θα 'ρθουν για τα άλλα κορίτσια και τ' αγόρια του τόπου σου για τα κορίτσια και τ' αγόρια του κόσμου. Κι αυτά θα σε θυμούνται και θα σ' ευλογούν επειδή με το αίμα σου άγιασες τα όνειρά τους...».

ΕΙΚΟΣΙ ΔΥΟ του Ιούλη 1943. Η Πέμπτη που μας πέρασε η μεγάλη, η πύρινη μέρα της αδούλωτης Αθήνας. Τότε που ματαιώσαμε την επέκταση της βουλγαροφασιστικής κατοχής. Λαμπρή σελίδα στους αγώνες του λαού μας. Τη θυμόμαστε πάντα και την τιμάμε. Και για τους ήρωες που νίκησαν τα γερμανικά τανκς πρέπει να υψώσουμε το λαμπρό, το ταιριαστό στη θυσία τους μνημείο... Πέρασαν εξήντα ένα χρόνια.