Πριν από λίγες μέρες η κυβέρνηση αποφάσισε να παραδώσει τη διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής στο ιδιωτικό κεφάλαιο, μέσω των Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), ενώ παράλληλα του παρέχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει την καρκινογόνα καύση. Σύμφωνα με την απόφαση, ξεκινούν άμεσα οι διαδικασίες για την κατασκευή τεσσάρων μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων αστικών στερεών αποβλήτων, δύο στη Φυλή και από μία στο Γραμματικό και την Κερατέα. Η απόφαση αυτή έρχεται ως συνέχεια άλλων αποφάσεων σύμφωνα με τις οποίες ανατίθεται σε ιδιώτες: Το δίκτυο αποχέτευσης και η Μονάδα Επεξεργασίας Λυμάτων στο Δήμο Ραφήνας Αττικής και το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Απορριμμάτων της Δυτικής Μακεδονίας. Ανάλογη ομόφωνη απόφαση είχε πάρει και το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης για τη λεγόμενη ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων και την ανάθεση στο Πολυτεχνείο Κρήτης της μελέτης επιλογής του χώρου.

Αυτές οι αποφάσεις ανατρέπουν τους όποιους περιφερειακούς σχεδιασμούς και φέρνουν στο προσκήνιο την καύση. Κάτι που σημαίνει και μεγαλύτερα χαράτσια για τη λαϊκή οικογένεια, αφού με την οδηγία της ΕΕ ο «ρυπαίνων πληρώνει» θα υποχρεωθεί να πληρώνει ακόμη πιο ακριβά ανταποδοτικά τέλη και, βέβαια, σίγουρα κέρδη για ορισμένες μεγάλες επιχειρήσεις. Η πίεση που ασκούσαν εδώ και χρόνια τα ξένα και ντόπια μονοπώλια να καθιερωθεί στην ΕΕ και στη χώρα μας η μέθοδος της καύσης των στερεών αποβλήτων, παρά τις σοβαρές επιπτώσεις που αυτή έχει, αρχίζει να υλοποιείται άμεσα.

Το «φιλοπεριβαλλοντικό» Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με σχετική απόφασή του, αναθεώρησε την κοινοτική οδηγία - πλαίσιο για τα απόβλητα, αναβαθμίζοντας την καύση των σύμμεικτων στερεών αποβλήτων στην «εύηχη» μέθοδο της «ενεργειακής αξιοποίησης». Για την αναθεώρηση αυτή και, τελικά, για την εφαρμογή της, έβαλαν πλάτη οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ την τελευταία 15ετία, αλλά και οι εκπρόσωποί τους στα όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Μαζί τους και οι του ΣΥΝ, που ακολουθώντας μια παρελκυστική τακτική, καθυστέρησαν την εφαρμογή τόσο του εθνικού, όσο και των περιφερειακών σχεδιασμών, όπως και στην Κρήτη.

Ο σχεδιασμός για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων στην Κρήτη έχει αποφασιστεί σε ομόφωνη απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης (ΠΕΣΔΑ) με φορέα διαχείρισης τον Ενιαίο Σύνδεσμο Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης (ΕΣΔΑΚ). Η διαχείριση βασίζεται κύρια στην ταφή στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) και σε ανεξέλεγκτες χωματερές (ΧΑΤΑ). Σ' αυτούς οδηγούνται περίπου 350.000 τόνοι απορριμμάτων ετησίως. Αυτό από μόνο του αποτελεί ένα τεράστιο πρόβλημα, που αν σε αυτό προστεθούν οι μεγάλες ποσότητες Νοσοκομειακών και Υγειονομικών Αποβλήτων, Εργοστασίων, Χημικών και Φυτοφαρμάκων, γίνεται ακόμα μεγαλύτερο και περίπλοκο.

Στην Κρήτη, σήμερα, λειτουργούν: 9 ΧΥΤΑ - Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (στους Δήμους Καζαντζάκη, Χερσονήσου, Βιάννου, Αγ. Νικολάου, Σητείας, Αμαρίου, Σφακίων, Αρμένων και Πελεκάνου), 2 ΚΔΑΥ - Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (1 στα Χανιά και 1 στο Ηράκλειο), 1 ΣΜΑ - Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (Ηράκλειο), 1 (ΕΜΑΚ) - Εγκατάσταση Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (Χανιά), 63 ΧΑΤΑ - Χώροι Ανεξέλεγκτης Ταφής Απορριμμάτων (Χωματερές). Σε όλους αυτούς τους χώρους το ποσοστό ασφαλούς διάθεσης των απορριμμάτων δεν ξεπερνά το 62%. Ενώ το υπόλοιπο 38% οδηγείται είτε στις γνωστές χωματερές, είτε όπου βρει ο καθένας.

Από τα απορρίμματα αυτά - σύμφωνα με τον δήμαρχο Ηρακλείου Γ. Κουράκη - ανακυκλώνονται(;) μόλις 15.000 τόνοι ετησίως, που αποτελούν μόλις το 6,1% της συνολικής «παραγωγής» της Κρήτης. Τα στοιχεία βέβαια αμφισβητούνται γιατί όπως προκύπτει από τα στοιχεία που μελετήσαμε ...«η ποσότητα των απορριμμάτων, των γαλάζιων κάδων της ανακύκλωσης, που έχουν περισυλλεγεί, από τις 9/11/2006 έως τις 30/6/2008 ανέρχεται στους 12.371,47 τόνους. Η παραπάνω ποσότητα αναλύεται σε 638,49 τόνους για το 2006, σε 7.918,2 τόνους για το 2007 και σε 3.814,78 τόνους έως 30/6/2008 για το 2008» (σ.σ. υπολογίζεται ότι το 2008 θα ανακυκλωθούν περίπου 8.000 τόνοι).

Τα στοιχεία εμάς μας λένε ότι «καλύφθηκε» το 10% του στόχου για το 2005 και το 2008 θα καλυφθεί μόλις το 21,20% του στόχου σε σχέση με το 2005 και μόλις το 8,98% του στόχου σε σχέση με το 2011 και μόλις το 2,18% των συνολικών απορριμμάτων. Και είναι πολύ «λογικό», αφού αναμένουν την καύση που απαιτεί ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ ποσότητες... Να τονίσουμε εδώ βέβαια ότι και αυτή ακόμα η ελάχιστη ανακύκλωση έχει ανατεθεί στους ιδιώτες.

Με βάση την απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, «προβλέπεται η εγκατάσταση μιας κεντρικής μονάδας επεξεργασίας με στόχο την ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων (σ.σ. σε απλά ελληνικά καύση) μέσω της παραγωγής ενός δευτερογενούς καυσίμου το οποίο είναι εύκολα εμπορεύσιμο» (σ.σ. εννοεί το καρκινογόνο βιομηχανικό καύσιμο RDF). Και αιτιολογεί την απόφαση αυτή γιατί ...«στην Κρήτη εξάλλου το ενεργειακό ισοζύγιο είναι ελλειμματικό και οι ανάγκες σε ενέργεια συνεχώς αυξάνουν». Συνεπώς, η συνεισφορά της κεντρικής μονάδας επεξεργασίας στο ενεργειακό ισοζύγιο είναι επιβεβλημένη, αποφαίνεται... Στην ίδια απόφαση διευκρινίζεται ότι η συγκεκριμένη μονάδα θα ανατεθεί σε ιδιώτες επενδυτές, είτε με απευθείας ανάθεση είτε μέσω ΣΔΙΤ.

Η μονάδα επεξεργασίας, στην οποία θα οδηγούνταν τα απορρίμματα των Νομών Ηρακλείου, Ρεθύμνου και Λασιθίου, θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει τη λειτουργία της το έτος 2010. Ομως, είτε λόγω έλλειψης θεσμικού πλαισίου, είτε λόγω ...«των προβλημάτων που προέκυψαν με την αδυναμία εξεύρεσης χώρου... (αντιδράσεις των κατοίκων στα χωριά Λαράνι, Αγ. Βαρβάρα και Γάζι) αυτό δεν προβλέπεται να ξεκινήσει πριν από το 2011-2012 και να λειτουργήσει νωρίτερα από το 2013-2014».

Ετσι τώρα πια με λυμένα τα χέρια της, η ΤΑ, στηριγμένη στις αποφάσεις της ΕΕ, της ΝΔ και έχοντας την υποστήριξη του ΠΑΣΟΚ, προωθεί την υλοποίηση του πλάνου που έχει αποφασιστεί. Οι εκ των υστέρων «διαφωνούντες» δήμαρχοι Επισκοπής, Γουβών και Καστελίου σύρθηκαν σε αυτή τη στάση μετά από τη λαϊκή κατακραυγή που ξεσηκώθηκε στους αντίστοιχους δήμους. Ενώ η διαφωνία τους περιορίζεται μόνο ως προς τη χωροθέτηση και όχι ως προς τη μέθοδο που πρόκειται να εφαρμοστεί.

Σοβαρότατο βέβαια εξακολουθεί να παραμένει το πρόβλημα και με τις δεκάδες ανεξέλεγκτες χωματερές που θα συνεχίσουν να υπάρχουν και μετά την υλοποίηση αυτού του σχεδιασμού. Οπως προκύπτει από τις αποφάσεις του ΠΕΣΔΑ, από τις 63 χωματερές, ο ΕΣΔΑΚ έχει αναλάβει την αποκατάσταση των 38, ενώ προσπαθεί να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση για την αποκατάσταση άλλων 13.

Τελικά, θα απομείνουν ενεργοί 12 ΧΑΔΑ σε περιοχές που δεν εξυπηρετούνται με κανέναν τρόπο, όπως οι Δήμοι Μεσαράς και Γαύδου. Ακόμη όμως και με την πλήρη εφαρμογή του σχεδιασμού, η χώρα μας και για την περίπτωση της Κρήτης πολύ δύσκολα θα αποφύγει την επιβολή προστίμου από τις αρχές του 2009, που ανέρχεται σε 34.000 ευρώ ημερησίως για κάθε χωματερή που θα διατηρείται. Και βέβαια τα πρόστιμα αυτά θα κληθεί να πληρώσει και πάλι ο λαός.

• Βλάπτει σοβαρά το περιβάλλον και την υγεία, καθώς εκπέμπει καρκινογόνες διοξίνες, φουράνια και άλλες επικίνδυνες ουσίες, ενώ έχει σημαντική συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.
• Αποτελεί αντικίνητρο στο στόχο της μείωσης των παραγόμενων αποβλήτων και εχθρό της ανακύκλωσης χαρτιού, πλαστικού και ξύλου.
• Εχει εξαιρετικά υψηλό κόστος κατασκευής και λειτουργίας (μέχρι και τρεις φορές υψηλότερο) με το οποίο επιβαρύνονται απευθείας οι δημότες, δηλαδή οι εργαζόμενοι και οι αγρότες.
• Σύμφωνα με τη στρατηγική της Λισαβόνας και τους υποστηρικτές του ευρωμονόδρομου, προϋποθέτει την πλήρη εξάρτηση από πολυεθνική εταιρεία κατασκευής και λειτουργίας της μονάδας, δηλαδή την ιδιωτικοποίηση. Γνώμονας, λοιπόν, το κέρδος και όχι οι λαϊκές ανάγκες.

Είναι φανερό ότι εδώ πλέον δε χωρά κανένας εφησυχασμός. Οι συνθήκες επιβάλλουν τη συσπείρωση και ανάπτυξη ενός ρωμαλέου διεκδικητικού κινήματος που:

• Αντιστέκεται αποφασιστικά σε κάθε μορφή ιδιωτικοποίησης, μέρους ή του συνόλου της διαχείρισης των απορριμμάτων, συμπεριλαμβανόμενης και της ανακύκλωσης.
• Είναι αντίθετο στην περιβαλλοντοκτόνα καύση των απορριμμάτων και με τις όποιες παραλλαγές της (καύση, πυρόλυση κλπ.).
• Υποστηρίζει την εφαρμογή μεθόδων και μέτρων μείωσης της ποσότητας και βλαπτικότητας των απορριμμάτων, διαλογή στην πηγή, ορθολογική συλλογή και μεταφορά τους με σταθμούς μεταφόρτωσης, μηχανική ανακύκλωση και κομποστοποίηση και ασφαλή τελική διάθεσή τους σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), όπου αυτές θα δεντροφυτεύονται μετά τον κορεσμό τους.
• Καταδικάζει την καθυστέρηση της αποκατάστασης των ανεξέλεγκτων χωματερών, που οδηγεί σε πρόχειρες λύσεις καταστροφικές για το περιβάλλον.
• Παλεύει για τη λήψη ουσιαστικών μέτρων βελτίωσης των όρων εργασίας των εργαζομένων στη διαχείριση των απορριμμάτων, την ένταξή τους στα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα και την ικανοποίηση των οικονομικών αιτημάτων τους.
• Διεκδικεί δίκαιη και χωροταξικά ορθολογική κατανομή των νέων μονάδων επεξεργασιών και τελικής διάθεσης, χωρίς να αποκλείονται μετά από μελέτη και άλλοι χώροι (π.χ. νήσος Ντία).
• Αξιώνει την κατασκευή και λειτουργία μονάδων επεξεργασίας και σταθμών μεταφόρτωσης, ταυτόχρονα με τους σύγχρονους ΧΥΤΑ και ΧΥΤΥ.
• Αγωνίζεται για τον περιορισμό των αντισταθμιστικών τελών στο αρχικό τους ύψος, του 1,5% των τακτικών εσόδων των ΟΤΑ, και παλεύει ώστε η κάλυψη των δαπανών για τη διαχείριση των απορριμμάτων να γίνεται από κρατικό προϋπολογισμό με παράλληλη κατάργηση ανταποδοτικών τελών που αποτελούν μια δεύτερη πρόσθετη φορολογία.
• Θα επισημαίνει διαρκώς ότι το πρόβλημα θα οξύνεται όσο δε λύνεται προς όφελος των λαϊκών συμφερόντων το ζήτημα ιδιοκτησίας και χρήσεων της γης και ιδιαίτερα των ορεινών όγκων και άρα θα παλεύει για την εθνικοποίησή τους.

Ο μόνος δρόμος για την προώθηση αυτών των φιλολαϊκών λύσεων είναι η ανυποχώρητη πάλη του λαού, που συνδέεται άρρηκτα με την πάλη για ριζικές αλλαγές σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, και οδηγεί αντικειμενικά σε σύγκρουση με τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα. Οδηγεί στην ανάγκη δράσης του λαϊκού κινήματος, για αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων σε όλα τα επίπεδα, στο εργατικό, στο συνδικαλιστικό, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και φυσικά στο επίπεδο της πολιτικής εξουσίας και λαϊκής οικονομίας.

ΠΗΓΕΣ: 1. Απόφαση Περιφερειακού Συμβουλίου, για τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων Κρήτης (ΠΕΣΔΑΚ).

2. Ομιλία του προέδρου του ΕΣΔΑΚ δημάρχου Ηρακλείου κ. Γ. Κουράκη στις 9/06/2008 στο ξενοδοχείο «Mvenpick» και για την οποία δεν υπήρξε καμιά αντίδραση.

3. Σχετική εισήγηση της Δ/νσης Τεχνικής Υποστήριξης Καθαριότητας και Περιβάλλοντος του Δήμου Ηρακλείου.

4. Σχετικές Επερωτήσεις στη Βουλή των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ (Αρ. Πρωτοκόλλου: 9350/31/03/2005 και 2232Β/25/04/2005).