Σύνοδος στρατηγικής σημασίας για την Ευρωπαϊκή Ενωση θεωρείται η Σύνοδος Κορυφής που θα γίνει αύριο και μεθαύριο στη Φέιρα της Πορτογαλίας. Και μόνο η απαρίθμηση των θεμάτων που θα συζητηθούν, πιστεύουμε ότι δικαιολογεί την εκτίμηση. Σύμφωνα, λοιπόν, με την «ατζέντα» της πορτογαλικής προεδρίας, στη Σύνοδο των δεκαπέντε ηγετών της ΕΕ θα συζητηθούν: Η εφαρμογή των αποφάσεων της προηγούμενης Συνόδου της Λισαβόνας (για τα εργασιακά και το ασφαλιστικό σύστημα). Η πορεία της Διακυβερνητικής Διάσκεψης και ειδικότερα η «αρχή της ευελιξίας», ή «αρχή της ενισχυμένης συνεργασίας». Η εναρμόνιση των φορολογικών πολιτικών των κρατών - μελών. Η συγκρότηση του «ευρωστρατού» και της «ευρωαστυνομίας». Οι σχέσεις της ΕΕ με τη Ρωσία, υπό το φως των νέων δεδομένων (εκλογή Πούτιν και αντιπυραυλικό σύστημα των ΗΠΑ). Η κατάσταση στο Κοσσυφοπέδιο και τη Γιουγκοσλαβία.

Μπορεί, βέβαια, να μην υπάρξουν αποφάσεις σ' όλα τα παραπάνω θέματα, όμως για όσα μείνουν εκκρεμή θα χαραχτούν κατευθύνσεις, θα διαπιστωθούν οι συσχετισμοί και θα δρομολογηθούν οι τελικές συζητήσεις.

Η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει να δημιουργήσει στο εσωτερικό της χώρας την εντύπωση ότι το κορυφαίο θέμα της Συνόδου θα είναι η έγκριση της αίτησης για την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ. Θέλει έτσι να δικαιολογήσει τις θριαμβολογίες της και τις φιέστες που ήδη άρχισαν και θα συνεχιστούν με ακόμη μεγαλύτερη ένταση αμέσως μετά τη Σύνοδο. Το θέμα βεβαίως θα συζητηθεί, όπως επίσης είναι γνωστό ότι η αίτηση θα εγκριθεί. Θα πρόκειται όμως για ένα καθαρά διαδικαστικό θέμα, ενώ το ενδιαφέρον εστιάζεται στο ποιες «συστάσεις» θα απευθύνουν οι «εταίροι» και ποιες δεσμεύσεις θα αναλάβει η κυβέρνηση για την οικονομική πολιτική το επόμενο διάστημα.

Το ζήτημα που κυριαρχεί στη συζήτηση, η οποία γίνεται αυτή την περίοδο στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είναι η «αρχιτεκτονική» της ΕΕ στο μέλλον, μετά τη διεύρυνση, την ένταξη δηλαδή των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Σ' αυτή τη συζήτηση θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε χοντρικά τρεις προτάσεις. Την πρόταση του υπουργού Εξωτερικών της Γερμανία, Γιόσκα Φίσερ, για την «ομοσπονδιοποίηση», την πρόταση του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών, Ιμπέρ Βεντρίν, για τη συγκρότηση ενός «σκληρού πυρήνα» και την ενδιάμεση πρόταση των πρωθυπουργών της Βρετανίας, Τόνι Μπλερ και της Ισπανίας, Χοσέ Μαρία Αθνάρ. Πίσω απ' αυτές τις προτάσεις (κυρίως τις δυο πρώτες) στοιχίζονται οι κυβερνήσεις των άλλων κρατών - μελών.

Η «ευελιξία» ενώνει...

Ως πιθανότερο σημείο συνάντησης αυτών των απόψεων θεωρείται η «αρχή της ευελιξίας». Με αυτή την αρχή δίνεται η δυνατότητα σε ομάδες κρατών - μελών που «θέλουν και μπορούν» να καταστρώνουν και να ακολουθούν μια προωθημένη πολιτική σε ένα συγκεκριμένο θέμα, ή σ' έναν τομέα θεμάτων, χωρίς να απαιτείται η σύμφωνη γνώμη των υπολοίπων. Υπέρ της «αρχής της ευελιξίας», όπως δήλωσε προχτές ο πρωθυπουργός στο Ζάππειο, τίθεται και η ελληνική κυβέρνηση.

Εξαιρετικής σημασίας θέμα είναι η συγκρότηση του «ευρωστρατού» και της «ευρωαστυνομίας». Επ' αυτού οι «δεκαπέντε» έχουν συζητήσει ήδη στη Σύνοδο του Ελσίνκι το Δεκέμβρη του 1999. Εκεί, μετά την κάμψη των βρετανικών αντιρρήσεων, κατέληξαν στην αναγκαιότητα δημιουργίας ενός στρατιωτικού σώματος που θα αποτελείται από 60.000 άνδρες και θα αναλαμβάνει επιχειρήσεις, στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, κατά τα πρότυπα των επεμβάσεων στη Βοσνία και το Κοσσυφοπέδιο. Οπως αποκαλύφθηκε πριν λίγες μέρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι «εταίροι» προχωρούν στη δημιουργία μιας «ευρωαστυνομίας» για την αντιμετώπιση του «εσωτερικού κινδύνου», δηλαδή τα λαϊκά κινήματα. Η επίσπευση των διαδικασιών για τη συγκρότηση του «ευρωστρατού» εξηγείται, αφ' ενός, από την πρόθεση των Αμερικανών να αποσύρουν σταδιακά τις δυνάμεις τους από το Κόσσοβο και, αφ' ετέρου, από τις σχεδιαζόμενες νέες επεμβάσεις στα Βαλκάνια, αλλά και την ευρύτερη περιοχή. Επί του θέματος αυτού η κυβέρνηση έχει δηλώσει τη σύμφωνη γνώμη της, ενώ το μοναδικό θέμα που εγείρει είναι αν στον «ευρωστρατό» θα συμμετέχει και η Τουρκία, η οποία είναι μέλος της Δυτικοευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά όχι της ΕΕ.

Η εναρμόνιση των φορολογικών πολιτικών είναι ένα πολύπλοκο και πολυσήμαντο θέμα. Τίθεται, κατ' αρχήν από τη Γερμανία και τη Γαλλία για να αντιμετωπιστεί η «βρετανική παρέκκλιση». Η κυβέρνηση Μπλερ κρατώντας τη Βρετανία εκτός ΟΝΕ, απαλλάσσεται από τις υποχρεώσεις της κοινής δημοσιονομικής πολιτικής. Ετσι έχει τη δυνατότητα να εφαρμόζει μια φορολογική πολιτική πολύ ελκυστική για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και γενικότερα το μεγάλο κεφάλαιο. Ετσι εξηγείται και το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί κατακόρυφα οι ξένες επενδύσεις στη Βρετανία. Ομως, αυτή η κατάσταση εξοργίζει τους Γερμανούς και τους Γάλλους, οι οποίοι επιδιώκουν μέσω της εναρμόνισης των φορολογικών πολιτικών να βάλουν τη Βρετανία στο «μαντρί».

Η πορτογαλική προεδρία προωθεί ως θέμα συζήτησης στη Σύνοδο την εφαρμογή των αποφάσεων της Λισαβόνας. Στη Σύνοδο εκείνη, πριν τρεις μήνες, προσδιορίστηκαν οι κατευθυντήριες γραμμές για την πολιτική των κυβερνήσεων των κρατών - μελών, τόσο στα θέματα αγοράς εργασίας, όσο και στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης. Αποφασίστηκε επίσης ότι θα υπάρξει ένας στενότερος συντονισμός μεταξύ των κυβερνήσεων, με στόχο την ανατροπή του ισχύοντος εργασιακού καθεστώτος με την καθιέρωση της «ευελιξίας» στην εργασία και την κατεδάφιση του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος σ' όλα τα κράτη - μέλη.

Οι σχέσεις Ευρωπαϊκής Ενωσης- Ρωσίας αποκτούν εκ των πραγμάτων ξεχωριστό ενδιαφέρον. Η εκλογή Πούτιν στην προεδρία της Ρωσίας και η ανακίνηση από τις ΗΠΑ του ζητήματος της αντιπυραυλικής άμυνας, όπως και οι παρεμβάσεις του Αμερικανού Προέδρου Μπ. Κλίντον κατά την περιοδεία στην Ευρώπη (Λισαβόνα, Βερολίνο, Μόσχα) υποχρεώνουν τους «δεκαπέντε» να επιταχύνουν τις διαδικασίες προσέγγισης με την ηγεσία της Ρωσίας. Απ' την άλλη πλευρά, η ρωσική ηγεσία ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το χαρακτήρα της ευρωπαϊκής διεύρυνσης στο βαθμό που αφορά σ' έναν εξαιρετικής σημασίας, γι' αυτήν, χώρο, την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Ακόμη, ο Πούτιν με την πρότασή του για μια κοινή αντιπυραυλική «ομπρέλα» φαίνεται πως δημιουργεί τριβές, τόσο μέσα στους κόλπους της ΕΕ όσο και μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των ΗΠΑ.

Οποια και αν είναι η έκβαση των συζητήσεων στη Σύνοδο της Φέιρα, όλα δείχνουν ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει εισέλθει σ' ένα κρίσιμο στάδιο, με κυρίαρχη τάση αυτήν της στρατιωτικοποίησης, της ενίσχυσης των κατασταλτικών πολιτικών, της επεκτατικής διεύρυνσης, με ό,τι συνεπάγονται αυτά για τους λαούς.