Η μεγαλύτερη εκδήλωση του παγκόσμιου φιλειρηνικού κινήματος για το έτος 2000 πραγματοποιήθηκε από τις 10 μέχρι τις 14 Μάη στην Αθήνα. Οι εργασίες του Παγκόσμιου Συνεδρίου Ειρήνης, οι οποίες έγιναν στην πρωτεύουσα της χώρας μας, αποτέλεσαν το επιστέγασμα μιας δυναμικής και ανοδικής πορείας που τα τελευταία χρόνια διανύει το φιλειρηνικό κίνημα. Η παρουσία 160 αντιπροσώπων από 44 χώρες του κόσμου ήταν από μόνο του ένα γεγονός που προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση. Οι εμπειρίες που μετέφεραν οι αντιπροσωπείες των κινημάτων από τις ιδιαίτερες πατρίδες τους, ο ουσιαστικός διάλογος που αναπτύχθηκε ανάμεσά τους, τα σημαντικά θέματα που τους απασχόλησαν, οι προτάσεις που κατέθεσαν και οι αποφάσεις που πήραν, άνοιξαν το δρόμο για την αναγέννηση του παγκόσμιου κινήματος ειρήνης.

Η δημιουργική συζήτηση των συνέδρων διατυπώθηκε στο κείμενο της Διακήρυξής τους, που αποτελεί και τις επίσημες θέσεις του Συνεδρίου. Τα κυριότερα ζητήματα που συζητήθηκαν εκείνες τις πέντε μέρες αφορούσαν στην εξάλειψη των πυρηνικών όπλων, στον αγώνα για την ανατροπή της «νέας τάξης». Οι σύνεδροι μέσα από τις τοποθετήσεις τους, επίσης, καταδίκασαν το ΝΑΤΟ και τη νέα στρατηγική του. Εδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στους αγώνες που πρέπει να δώσει το φιλειρηνικό και λαϊκό κίνημα κατά των στρατιωτικών συνασπισμών και των ξένων βάσεων σε όλο τον κόσμο, όπως και στην ανάπτυξη του κινήματος εναντίον της «παγκοσμιοποίησης». Σήμερα παρουσιάζουμε το πλήρες κείμενο της Διακήρυξης του Παγκόσμιου Συνεδρίου Ειρήνης 2000 του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης, που απευθύνεται προς όλα τα κινήματα ειρήνης.

2. Σήμερα, εξακολουθούν να υπάρχουν στον κόσμο περίπου 30.000 πυρηνικές κεφαλές. Βασική προτεραιότητα του παγκόσμιου φιλειρηνικού κινήματος για τον 21ο αιώνα αποτελεί η εξάλειψη των πυρηνικών όπλων. Το 1946, κατά την 1η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ εκφράστηκε η απαίτηση για ριζική καταστροφή και απαγόρευση των ατομικών όπλων. Η αρχική αυτή απαίτηση της μετα-πολεμικής πολιτικής σκηνής, σήμερα, προβάλλει ως επιτακτική ανάγκη.

3. Η 53η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υιοθέτησε, με συντριπτική πλειοψηφία, ένα ψήφισμα που (ξεκίνησε, εγκαινιάστηκε, τέθηκε σε εφαρμογή) με το «New Agenda Coalition», με το οποίο απαιτήθηκε η κατηγορηματική δέσμευση των χωρών που διέθεταν πυρηνικά όπλα για πυρηνικό αφοπλισμό, καθώς επίσης και από τις αδέσμευτες χώρες που απαιτούσαν κατάργηση των πυρηνικών εντός ορισμένου χρονικού πλαισίου. Στη Συνέλευση της ΝΡΤ (Non - Proliferation Treaty, Συνθήκη μη Διάδοσης), Απρίλης - Μάης 2000, εκφράστηκε η απαίτηση προς τις χώρες με πυρηνικά όπλα να εκπληρώσουν την υποχρέωσή τους για πυρηνικό αφοπλισμό. Η πρόταση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στη «Συνέλευση της Χιλιετίας» ήταν: «Να συγκληθεί ένα Διεθνές Συνέδριο που θα βοηθούσε να προσδιοριστούν οι τρόποι για την απομάκρυνση του πυρηνικού κινδύνου». Ωστόσο, μεγαλώνει συνεχώς η αντιπαράθεση μεταξύ των δυνάμεων που παραμένουν πιστές στη λογική των προληπτικών μέτρων και την κοινή γνώμη που τάσσεται ανοιχτά κατά των πυρηνικών όπλων.

4. Σε όλο τον κόσμο, ασκείται ολοένα και μεγαλύτερη κριτική κατά της αλαζονικής συμπεριφοράς της κυβέρνησης των ΗΠΑ που κατοχυρώνει την πυρηνική της υπεροχή καταστέλλοντας τα πυρηνικά προγράμματα ανάπτυξης άλλων χωρών, ενώ αρνείται την επικύρωση της CTBT (Comprehensive test Ban Treaty - Συνθήκη πλήρους απαγόρευσης των πυρηνικών δοκιμών). Ταυτόχρονα, εντείνεται η απαίτηση για αυστηρή παρακολούθηση της εφαρμογής της Συνθήκης Αντιβαλλιστικών Πυραύλων και της εφαρμογής (του προγράμματος) START II. Εκφράζεται παγκόσμια ο προβληματισμός για τον κίνδυνο μιας νέας κούρσας πυρηνικών εξοπλισμών στη Νότια Ασία, καθώς και η πυρηνική ικανότητα του Ισραήλ, η οποία θα προκαλούσε την εξάπλωση των όπλων μαζικής καταστροφής στην περιοχή.

5. Απαιτούμε την κατηγορηματική δέσμευση όλων των χωρών που διαθέτουν πυρηνικά όπλα για την εξάλειψή τους και την έναρξη διαπραγματεύσεων για τη σύναψη συμφωνίας πλήρους απαγόρευσής τους.

6. Ζητάμε να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για τον αφοπλισμό: α) Εδραίωση - ενίσχυση και διεύρυνση των NWFZ (Ζώνες χωρίς πυρηνικά), β) Πλήρη απαγόρευση κάθε είδους δοκιμής πυρηνικών όπλων, γ) Εγκατάλειψη της πολιτικής της προληπτικής και πρώτης χρήσης των πυρηνικών όπλων, δ) Απενεργοποίηση και αποχωρισμός των πυρηνικών κεφαλών από το σύστημα εκτόξευσής τους.

7. Ας αναπτύξουμε τα κινήματα, πέρα από τις διαφορές απόψεων, πολιτικών πεποιθήσεων και θρησκειών, να ασκήσουν πίεση σε εν δυνάμει πυρηνικές χώρες για να πραγματοποιήσουν τα παραπάνω καθήκοντα. Ας προωθήσουμε, επίσης, δραστηριότητες σε εθνικό επίπεδο, όπως π.χ. εκστρατείες για συγκέντρωση υπογραφών. Προτείνουμε να οριστούν Διεθνείς Μέρες Δράσης για κατάργηση των πυρηνικών: Χιροσίμα και Ναγκασάκι (6 και 9 Αυγούστου), εβδομάδα για τον Αφοπλισμό (από τις 24 Οκτώβρη).

8. Είναι σημαντικό να γίνουν ριζικές περικοπές των στρατιωτικών δαπανών, για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής, την ευημερία των λαών, την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη, σε όφελος της παγκόσμιας ειρήνης και ασφάλειας. Οι χώρες της Δύσης, αυξάνουν τον προϋπολογισμό των στρατιωτικών τους δαπανών προκειμένου να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας νέας στρατηγικής επεμβάσεων. Η αύξηση του εμπορίου όπλων αποτελεί δυσβάσταχτο βάρος για τους λαούς του Τρίτου Κόσμου, αλλά και για όλους τους άλλους λαούς.

9. Ζητάμε να γίνει μια εκστρατεία για τη μείωση των στρατιωτικών δαπανών σε συνεργασία με άλλα κοινωνικά και εργατικά κινήματα για μια καλύτερη ζωή, ανάπτυξη και ευημερία. Στην Αφρική, η κούρσα εμπορίου των όπλων επιταχύνεται λόγω τοπικών συγκρούσεων. Αυτοί που δημιουργούν τις εντάσεις, πουλούν όπλα και κερδίζουν από αυτά. Απαιτούμε τον περιορισμό και την απαγόρευση του εμπορίου όπλων και τον έλεγχο των ελαφρών όπλων. Απορρίπτουμε τη στρατικοποίηση της ΕΕ και την εγκατάσταση δυνάμεων επέμβασης. Η κρίση στην Τσετσενία πρέπει να διευθετηθεί με ειρηνικά μέσα.

10. Ο Καταστατικός Χάρτης του ΟΗΕ, που βασίστηκε στα διδάγματα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, διακηρύσσει πως σκοπός του είναι «η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των χωρών με βάση το σεβασμό στην αρχή των ίσων δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης των λαών», και πως τυχόν προβλήματα και συγκρούσεις πρέπει να επιλύονται «με ειρηνικά μέσα, και σε συμμόρφωση με τις αρχές της Δικαιοσύνης και του Διεθνούς Δικαίου», καθώς επίσης με βάση την αρχή της μη-ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις μιας χώρας. Αποτελεί κύριο καθήκον του παγκόσμιου κινήματος ειρήνης, μπροστά στον 21ο αιώνα, να υπερασπιστεί μια τάξη πραγμάτων της ειρήνης, που θα βασίζεται σε αυτές τις αρχές. Ο ΟΗΕ θα πρέπει να λειτουργεί στη βάση αυτών των αρχών.

11. Ο πόλεμος του ΝΑΤΟ κατά της Γιουγκοσλαβίας, που ονομάστηκε «ανθρωπιστική επέμβαση», ήταν μια ανοιχτή στρατιωτική επέμβαση που παραβίαζε τη Χάρτα του ΟΗΕ και την εθνική κυριαρχία της Γιουγκοσλαβίας. Αποτελεί εφαρμογή του νέου στρατηγικού δόγματος του ΝΑΤΟ που ανατρέπει θεμελιώδεις αρχές του Διεθνούς Δικαίου. Η συνάντηση σε επίπεδο υπουργών των αδεσμεύτων χωρών (1999) απέρριψε την επέμβαση στο εσωτερικό μιας χώρας στο όνομα της ανθρωπιστικής επέμβασης. Ωστόσο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ και η ηγεσία του ΝΑΤΟ δηλώνουν δημόσια ότι θα διεξαγάγουν επιθέσεις ενάντια σε άλλα έθνη σε περίπτωση «ανθρωπιστικής» αναγκαιότητας.

12. Το «Νέο Στρατηγικό Δόγμα του ΝΑΤΟ» έχει στόχο να εφαρμόσει μια πολιτική προληπτικών επιθέσεων έξω από τα σύνορά του, σε συνεργασία με αυτή την πολιτική των ΗΠΑ. Με τη νέα αυτή στρατηγική, το ΝΑΤΟ ανατρέπει επίσημα κάθε έννοια Διεθνούς Δικαίου, όπως την αρχή της μη-επέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις μιας χώρας και της απειλής χρήσης βίας. Με αυτόν τον τρόπο παραβιάζεται βάναυσα ο Χάρτης του ΟΗΕ από το ΝΑΤΟ (ΗΠΑ και υπόλοιποι σύμμαχοι) το οποίο αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή και εχθρό της ειρήνης και της ασφάλειας. Στην Ασία και τον Ειρηνικό, η νέα κατεύθυνση στη στρατιωτική συνεργασία ΗΠΑ - Ιαπωνίας και οι νέοι κανονισμοί δίνουν τη δυνατότητα στην Ιαπωνία να συμμετέχει σε πιθανό πόλεμο των ΗΠΑ στην περιοχή. Η επανένωση της Κορέας θα πρέπει να επιτευχθεί στη βάση της ανεξαρτησίας και με ειρηνικό τρόπο. Η πολιτική επεμβάσεων των ΗΠΑ εμφανίζεται επίσης στην περιοχή της Λατινικής Αμερικής.

13. Μια τέτοια παγκόσμια στρατηγική προληπτικών επιθέσεων έρχεται σε αντίθεση με μια τάξη πραγμάτων της ειρήνης, όπως αυτή είχε προβλεφτεί από το Χάρτη του ΟΗΕ και αποτελεί την πιο σοβαρή απειλή για την παγκόσμια ειρήνη. Καλούμε όλα τα κινήματα ειρήνης στον κόσμο να ασκήσουν πίεση, το καθένα στη δική του κυβέρνηση, και τους διεθνείς οργανισμούς, ενάντια σε αυτή την απειλή και να αγωνιστούν για την κατάκτηση μιας ειρηνικής τάξης πραγμάτων.

14. Οι αμερικανικές και άλλες ξένες βάσεις που βρίσκονται σε διάφορες χώρες δημιουργούν ποικίλα προβλήματα και έχουν αρνητικές επιδράσεις. Η στρατιωτική τους δράση και ο χαρακτήρας της δράσης εντός ξένων εδαφών παραβιάζει τη ζωή λαών, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την εθνική κυριαρχία και ασφάλεια και αποτελεί εκτός των άλλων αιτία πρόκλησης σοβαρών ατυχημάτων, εγκλημάτων, ηχορύπανσης και μιας σειράς άλλων περιβαλλοντικών προβλημάτων.

15. Υποστηρίζουμε τα λαϊκά κινήματα που τάσσονται κατά του προνομιακού καθεστώτος που απολαμβάνουν τα αμερικανικά στρατεύματα, που αγωνίζονται για τον περιορισμό των στρατιωτικών δραστηριοτήτων των ξένων βάσεων, για την αποζημίωση για τις καταστροφές που προκλήθηκαν, λόγω της δράσης τους, τις απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, για την προστασία του περιβάλλοντος, τη μείωση του αριθμού των βάσεων και την οριστική απομάκρυνσή τους. Καλούμε σε συνεργασία μαζί μας όλες τις ευρύτερες δυνάμεις στα ζητήματα των στρατιωτικών συμμαχιών και μπλοκ, παραμερίζοντας τις διαφορετικές απόψεις.

16. Οι στρατιωτικές συμμαχίες και τα μπλοκ στοχεύουν στην υποστήριξη από τις χώρες - μέλη της παγκόσμιας στρατηγικής των ΗΠΑ, μειώνοντας παράλληλα και την εθνική τους κυριαρχία. Υποστηρίζουμε τις προσπάθειες που γίνονται για να δυναμώσει η πίεση της κοινής γνώμης για κατάργησή τους. Υποστηρίζουμε επίσης, την ιδέα ενός αδέσμευτου κινήματος και δυναμώνουμε την αλληλεγγύη μας σ' αυτό.

17. Η σπουδαιότητα ανάληψης καθηκόντων για το θέμα του Αφοπλισμού και της Ανάπτυξης τονίστηκε κατά την 53η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Είναι σημαντικό για την ειρήνη και την ασφάλεια να εκλείψει η πείνα και η φτώχεια και να επιτευχθεί ουσιαστική ανάπτυξη. Αυτά αποτελούν ουσιαστικά ζητήματα του κινήματος ειρήνης.

18. Κάτω από το όνομα της «παγκοσμιοποίησης», επιβάλλεται στους λαούς του κόσμου μια διεθνής τάξη που εξυπηρετεί μόνο τα κέρδη των διεθνικών εταιριών, καταστρέφει την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των χωρών του Τρίτου Κόσμου, τη ζωή των ανθρώπων, τη γεωργία, τους φυσικούς πόρους και το φυσικό περιβάλλον. Με αυτό τον τρόπο η «παγκοσμιοποίηση» επιδρά σοβαρά στην εθνική κυριαρχία. Στην Ετήσια Εκθεση του ΟΗΕ σχετικά με το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα (1999), τονίζονται τα επιζήμια αποτελέσματα της «παγκοσμιοποίησης» και σημειώνεται πως το χάσμα ανάμεσα στο παγκόσμιο εισόδημα και στο επίπεδο ζωής έχει γίνει ασύλληπτο.

19. Ωστόσο, η «παγκοσμιοποίηση» βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα μεγάλο κύμα λαϊκών αντιδράσεων. Οι διαδηλώσεις στο Σιάτλ το Δεκέμβρη του 1999 και στην Ουάσιγκτον τον Απρίλη του 2000 ενέπνευσαν τις φιλειρηνικές δυνάμεις. Εγιναν πορείες ενάντια στην πολιτική της Παγκόσμιας Τράπεζας, της Παγκόσμιας Οργάνωσης Εμπορίου, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου η οποία πλήττει το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων και στις αναπτυγμένες και στις υπό ανάπτυξη χώρες. Εξυπηρετώντας την εκμετάλλευση από τις πολυεθνικές εταιρίες, αυτές οι πολιτικές προκαλούν πρωτοφανή φτώχεια, πείνα και ανεργία.

20. Αγωνιζόμαστε κατά της υπανάπτυξης, ιδιαίτερα μέσα από τον αφοπλισμό, και ζητάμε τη συνεργασία όλων όσοι παλεύουν κατά των αρνητικών συνεπειών της οικονομικής και εμπορικής παγκοσμιοποίησης.

21. Το βάρος του χρέους είναι καταστροφικό για την ανάπτυξη. Τασσόμαστε αλληλέγγυοι με το «Ιωβηλαίο 2000» για τη διαγραφή του χρέους που έχουν οι αναπτυσσόμενες χώρες, χωρίς κανέναν οικονομικό και πολιτικό όρο.

22. Κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου τα εμπάργκο και οι αποκλεισμοί χρησιμοποιούνται σαν μέθοδος που προκαλεί σοβαρές καταστροφές στους λαούς. Απαιτούμε την άρση της παράνομης μεταχείρισης κατά της Κούβας από τις ΗΠΑ με το Νόμο Χελμς - Μπάρτον. Αναπτύσσεται, επίσης, όλο και περισσότερο η αντίθεση κατά των κυρώσεων, που επιβάλλονται σε χώρες, όπως για παράδειγμα κατά της Γιουγκοσλαβίας και του Ιράκ, και κάνουν λαούς ολόκληρους και κυρίως παιδιά και γυναίκες να υποφέρουν.

23. Το ανεξάρτητο Παλαιστινιακό κράτος θα πρέπει να αναγνωριστεί επίσημα και να γίνει η εισδοχή του στα Ηνωμένα Εθνη ως πλήρες μέλος του ΟΗΕ, ενόψει της Συνόδου Κορυφής της Χιλιετίας, που θα γίνει φέτος το Σεπτέμβρη. Απευθύνουμε έκκληση προς το κίνημα ειρήνης να υποστηρίξει αυτό το αίτημα. Καλούμε όλες τις χώρες να δηλώσουν την υποστήριξή τους και μέσω του ΟΗΕ.

24. Η επανένωση της Κύπρου θα πρέπει να γίνει, χωρίς άλλη καθυστέρηση, και με βάση τις αποφάσεις του ΟΗΕ.

25. «Θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης αποτελεί η αναγνώριση των ίσων και αναφαίρετων δικαιωμάτων όλων των μελών της ανθρώπινης οικογένειας»: Παγκόσμια Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Με αυτό το δεδομένο, ας δυναμώσουμε την αλληλεγγύη μας με άλλα κινήματα για τα πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά δικαιώματα των λαών και ας συνεργαστούμε πιο στενά μαζί τους, κυρίως με κινήματα χωρών της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας.

26. Η ιστορία του 20ού αιώνα δείχνει ότι ο ρατσισμός, οι φυλετικές διακρίσεις, η ξενοφοβία, ο φασισμός, ο νεο-φασισμός και η νεο-αποικιοκρατία, έχουν γίνει σοβαρές αιτίες πολέμου και παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η πάλη ενάντια σε κάθε τέτοια τάση είναι σπουδαίο καθήκον του κινήματος ειρήνης.

27. Ας υποστηρίξουμε το «Διεθνές Ετος για τον Πολιτισμό της Ειρήνης» και τη «Διεθνή Δεκαετία για τον Πολιτισμό της Ειρήνης και της Μη-Βίας για τα Παιδιά του Κόσμου», όπως ανακηρύχτηκαν από τον ΟΗΕ. Είναι αναγκαίο να εντατικοποιήσουμε τη δράση μας για μια εκπαίδευση που θα δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην ειρήνη, τον αφοπλισμό, την ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος, το ρόλο της ενημέρωσης και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

28. Ο κίνδυνος της τρομοκρατίας αποτελεί απειλή για την ειρήνη, την ασφάλεια, την εθνική κυριαρχία και την ακεραιότητα είτε προέρχεται από συγκεκριμένες ομάδες, χώρες, είτε από θρησκευτικά δόγματα. Το κίνημα ειρήνης έχει χρέος να αγωνιστεί για την εξάλειψη της τρομοκρατίας.

29. Υποστηρίζουμε τον αγώνα των αυτόχθονων για το δικαίωμά τους για γη, ταυτότητα και αυτοδιάθεση.

30. Καλούμε όλα τα κινήματα ειρήνης να δουλέψουν από κοινού και να συνεργαστούν για τα καθήκοντα και τα αιτήματα που αναφέρονται παραπάνω, για έναν 21ο αιώνα ειρήνης και ασφάλειας, ενάντια στη σημερινή τάξη πραγμάτων του πολέμου και των επεμβάσεων.

26. Η ιστορία του 20ού αιώνα δείχνει ότι ο ρατσισμός, οι φυλετικές διακρίσεις, η ξενοφοβία, ο φασισμός, ο νεο-φασισμός και η νεο-αποικιοκρατία έχουν γίνει σοβαρές αιτίες πολέμου και παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η πάλη ενάντια σε κάθε τέτοια τάση είναι σπουδαίο καθήκον του κινήματος ειρήνης.

27. Ας υποστηρίξουμε το «Διεθνές Ετος για τον Πολιτισμό της Ειρήνης» και τη «Διεθνή Δεκαετία για τον Πολιτισμό της Ειρήνης και της Μη-Βίας για τα Παιδιά του Κόσμου», όπως ανακηρύχτηκαν από τον ΟΗΕ. Είναι αναγκαίο να εντατικοποιήσουμε τη δράση μας για μια εκπαίδευση που θα δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην ειρήνη, στον αφοπλισμό, στην ανάπτυξη, στην προστασία του περιβάλλοντος, στο ρόλο της ενημέρωσης και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

28. Ο κίνδυνος της τρομοκρατίας αποτελεί απειλή για την ειρήνη, την ασφάλεια, την εθνική κυριαρχία και την ακεραιότητα, είτε προέρχεται από συγκεκριμένες ομάδες, χώρες, είτε από θρησκευτικά δόγματα. Το κίνημα ειρήνης έχει χρέος να αγωνιστεί για την εξάλειψη της τρομοκρατίας.

29. Υποστηρίζουμε τον αγώνα των αυτόχθονων για το δικαίωμά τους για γη, ταυτότητα και αυτοδιάθεση.

30. Καλούμε όλα τα κινήματα ειρήνης να δουλέψουν από κοινού και να συνεργαστούν για τα καθήκοντα και τα αιτήματα που αναφέρονται παραπάνω, για έναν 21ο αιώνα ειρήνης και ασφάλειας, ενάντια στη σημερινή τάξη πραγμάτων του πολέμου και των επεμβάσεων.