«Τούτονε το λόγγο το δασύ που απλώνεται γιομάτος βαθυπράσινα έλατα, πανύψηλες σαλίστρες και καρπερά γούπατα (πεδιάδες) τον είχε μέσα στην ψυχή του. Ο ανάλαφρος και μυρουδάτος αέρας του, του έδινε δύναμη στα στήθια, και τα νερά του τα κρουσταλλένια το ξεδίψασμα. Εγλεπε τα έλατα να κουνάνε τις κλάρες τους και να σιγομιλάνε σαν εφύσαγε ο αέρας και επίστευε τον λόγγο σαν κατιτίς το ζωντανό που το φοβότανε και το αγάπαγε».

Δυστυχώς - γιατί μόνο με αυτή τη λέξη θα μπορούσε να ξεκινήσει αυτό το ρεπορτάζ - τούτος ο λόγγος ο δασύς, αυτά τα βαθυπράσινα έλατα, έτσι όπως τα περιγράφει με την ολοζώντανη γλώσσα του τόπου του ο Νάσος Συνοδινός, δεν υπάρχουν πια. Μπορεί κανείς ακόμα εδώ στην Αρκαδία να μην είναι σε θέση να κάνει την «πρώτη αντικειμενική εκτίμηση» της καταστροφής, οι εικόνες ωστόσο μιλούν από μόνες τους. Στάχτη και κουρνιαχτός παντού. Οργή και απογοήτευση. Ο ανάλαφρος και μυρουδάτος αέρας του Μαινάλου έχει αντικατασταθεί από το ανυπόφορο, καταθλιπτικό «άρωμα» του καμένου. Δεν υπάρχει δύναμη στα στήθια των ανθρώπων. Απόγνωση υπάρχει. Και δεν κλαιν μόνο τα έλατα, αυτήν την αναντικατάστατη κληρονομιά που δε θα παραδώσουν τελικά στα παιδιά και στα εγγόνια τους. Κλαιν και τα σπίτια τους, τα αμπέλια και τις ελιές τους, κλαιν τα ζώα τους - τη μοναδική πηγή εσόδων για όσους προτίμησαν να μείνουν πίσω στην εγκαταλειμμένη ύπαιθρο - κλαιν για τη μοναξιά τους, η τραγικότητα της οποίας φάνηκε και εξακολουθεί να φαίνεται όλες τούτες τις ημέρες.

«Αντιμετωπίστηκε η όλη κατάσταση εκ του προχείρου», ήταν τα λόγια που έλεγαν χθες - καθ' όλη τη διάρκεια της περιοδείας της Αλέκας Παπαρήγα στην καμένη αρκαδική γη - οι κάτοικοι των χωριών που επισκέφθηκε. «Είναι τραγικά, είναι πολλά τα "γιατί" σε αυτή την ιστορία. Φτάσαμε τόσες φορές στο σημείο να πούμε "εντάξει την ελέγξαμε την πυρκαγιά". Και κάθε φορά που το λέγαμε, ξέσπαγαν δύο με τρία νέα μέτωπα σε εντελώς αντίθετες κατευθύνσεις. Πιστεύετε πως είναι τυχαίο;». Τα λόγια αυτά δεν ειπώθηκαν από κάτοικο, από τον υπαρχηγό της πυροσβεστικής Κώστα Καραντώνη ειπώθηκαν και αυτό έχει βαρύτατη σημασία. Γιατί από όσο δείχνουν τα πράγματα, από όσα λένε οι κάτοικοι, από όσα βίωσαν και εκτίμησαν οι πυροσβέστες και άλλοι τοπικοί φορείς μπορεί η όλη κατάσταση να αντιμετωπίστηκε εκ του προχείρου, αλλά δε δημιουργήθηκε εξίσου πρόχειρα.... Και οι Γορτύνιοι περιμένουν, απαιτούν απαντήσεις. Ηταν ίσως και το βασικότερο μήνυμα που βγήκε κατά τη χθεσινή περιοδεία της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Πρώτος σταθμός της Αλέκας Παπαρήγα ήταν το χωριό Χρυσοβίτσι. Στο πόδι κυριολεκτικά όλοι οι κάτοικοι του χωριού, με βρεγμένες πετσέτες γύρω από τον λαιμό τους, στο πόδι και οι φαντάροι και οι πυροσβέστες - έλεγαν όλοι πως έχουν οχτώ μερόνυχτα να κοιμηθούν - να δίνουν μια άνιση μάχη. «Οσο νερό και να ρίξεις πάνω σε αυτούς τους κορμούς η φωτιά δε σβήνει», έλεγαν οι κάτοικοι γεμάτη απόγνωση. Οι πυροσβέστες από την πλευρά τους τόνιζαν ότι η εγκατάλειψη του δάσους, αποτέλεσμα της συνολικότερης εγκατάλειψης της υπαίθρου, δεν ευνοεί τις όποιες προσπάθειές τους. «Ο τόπος είναι γεμάτος ξερόκλαδα, ακαθάριστος εδώ και δεκαετίες. Πρέπει να σκάψεις δύο τρία μέτρα για να βρεις χώμα. Μπορεί να σβήσεις έτσι φωτιά;», έλεγε ο Κ. Καραντώνης. Ο υπαρχηγός της Πυροσβεστικής δε σταμάτησε λεπτό να λέει και να ξαναλέει, να αναρωτιέται «πως ξεσπούσαν τόσα μέτωπα σε τόσο διαφορετικές κατευθύνσεις τη στιγμή που η φωτιά πήγαινε να ελεγχθεί, ακόμα δεν μπορούμε να καταλάβουμε»....

Ανάλογα ερωτήματα έθεσε και δήμαρχος Κ. Ψυχάρης, αλλά και ο επί 20 χρόνια κάποτε πρόεδρος της κοινότητας Χρυσοβίτσι Σ. Στασινόπουλος. Ο τελευταίος, μάλιστα, ήταν αυτός που συμφώνησε απόλυτα με την Αλ. Παπαρήγα πως μια από τις αιτίες καταστροφής του δάσους είναι η εγκατάλειψή του. «Εδώ και 30 χρόνια δε σηκώσαμε κλαράκι από κάτω. Πού να βρεθούνε άνθρωποι, πού να βρεθούνε χέρια; Κάποτε καθαρίζαμε το δάσος μας, το χαιρόμασταν. Τώρα.....», ήταν τα λόγια του 70χρονου Αρκάδα.

Στη Στεμνίτσα - ο αμέσως επόμενος σταθμός - η Αλ. Παπαρήγα συναντήθηκε με τον δήμαρχο Γ. Μπαρούτσα, ο οποίος αμέσως έκανε εκτίμηση της κατάστασης: «Το βέβαιο είναι ότι ήδη το 30% του δάσους στο Μαίναλο έχει καταστραφεί. Μιλάμε για έλατα αιώνων. Εάν η φωτιά φθάσει στη Βυτίνα - κάτι που όλοι απευχόμαστε - θα μπορούμε να μιλάμε για την πιο ολοκληρωτική οικολογική καταστροφή της χώρας μας».

Σα χωριά Κάτω και Ανω Κοτύλι συναντάς τις εικόνες που δε θα ήθελες ποτέ να δεις. Μόνο τοίχοι από σπίτια έμειναν όρθιοι, ακόμα και οι άνθρωποι έχουν λυγίσει. Το «θέαμα» τριγύρω οικτρό. Το πανέμορφο δάσος είναι πλέον ανάμνηση. Κατάθλιψη. Ακόμα και οι λέξεις που βγαίνουν από τα στόματα των κατοίκων, καμένο χώμα μυρίζουν. Η τραγική τραγικότατη αλήθεια..... «Ηρθε η φωτιά έξω από το σπίτι μας. Ηταν μέρα και σωθήκαμε αλλιώς..... Και γίνανε όλα στάχτη. Τα ζώα μας ολοκαύτωμα. Ζούμε όλοι από την κτηνοτροφία,. Πώς θα τα καταφέρουμε από εδώ και πέρα;». Με μια ανάσα τα είπε αυτά ο Θεόδωρος Χριστοφανόπουλος από το Ανω Κοτύλι. Δίπλα του ο παλιός αγροφύλακας του χωριού - τώρα καταργήθηκαν και αυτοί - Παναγιώτης Δημόπουλος: «Βιβλική καταστροφή. Εκτός από τα σπίτια, όλα τα άλλα κάρβουνο. Πάνε τα αμπέλια, οι ελιές, οι καρυδιές. Με 15 ρίζες ελιές απέμεινα, τα χάσαμε όλα»....

Θλίψη και οργή είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα των κατοίκων της επαρχίας Γορτυνίας, στην ορεινή Αρκαδία. Θλίψη για τα δάση - σύμβολο στη, χιλιάδων χρόνων, ιστορία της Αρκαδίας που καταστράφηκαν και οργή για κείνους που με την εμπρηστική πολιτική τους, τα παρέδωσαν βορά στις ορέξεις των κάθε λογής μικρών και μεγάλων συμφερόντων. Για μια ολόκληρη βδομάδα οι φλόγες έκαιγαν σχεδόν ολόκληρη τη δυτική πλευρά του νομού από βορά προς νότο και για μια ακόμη φορά σύμφωνα με την κυβέρνηση και τους εκπροσώπους της, η αιτία που έγιναν στάχτη πάνω από 70.000 στρέμματα παρθένου δάσους και βοσκότοπων ήταν «οι άσχημες καιρικές συνθήκες και οι δύσβατες περιοχές».

Τι κι αν οι κάτοικοι φωνάζουν ότι το πρώτο πυροσβεστικό αεροσκάφος φάνηκε στην περιοχή 15 ολόκληρες ώρες μετά την έναρξη της πρώτης πυρκαγιάς στο χωριό Σαρακίνικο, τι κι αν οι άνδρες της ΕΜΑΚ, που ήρθαν προς ενίσχυση της κατάστασης από τη Βόρεια Ελλάδα, έλεγαν με αγανάκτηση ότι, οι δυνάμεις δε φτάνουν, για να ελέγξουν τόσα πολλά διαφορετικά μέτωπα, τι κι αν ακόμη, όλοι όσοι γνωρίζουν υποστηρίζουν ότι τη «φωτιά την περίμεναν αργά ή γρήγορα», από τη στιγμή που άρχισαν να χτίζονται οι πρώτες βίλες επωνύμων επιχειρηματιών μέσα στο ελατόδασος του δήμου Τρικολόνιου... Και πώς να μην οργίζεται κανείς όταν την ίδια στιγμή που το δάσος καιγόταν, δεκάδες εκσκαφτικά μηχανήματα και πυροσβεστικά οχήματα και εκατοντάδες πυροσβέστες και στρατιώτες δημιουργούσαν ζώνες αντιπυρικής προστασίας γύρω από τη βίλα του επιχειρηματία, κ. Κωτσόβολου, στη θέση «Κλειδί» στο δρόμο Χρυσοβίτσι - Στεμνίτσας.

«Για να μην καίγονται τα δάση πρέπει να πιαστούν οι εμπρηστές και να τιμωρούνται παραδειγματικά», είπε στο «Ρ», σχεδόν φωνάζοντας, ο Γ. Δαμιανίδης ένας από τους άνδρες της ΕΜΑΚ που ήρθαν από τη Θεσσαλονίκη για να ενισχύσουν την κατάσβεση, αφού «δε γίνεται στην τύχη να ανάβουν σχεδόν ταυτόχρονα 7 και 8 διαφορετικές εστίες». Η αυταπάρνηση που έδειξαν οι πυροσβέστες και οι επίλεκτοι άνδρες της ΕΜΑΚ είναι δεδομένη για όλους όσοι βρέθηκαν έστω και λίγο κοντά τους την περασμένη βδομάδα, όμως όπως συνεχίζει ο Γ. Δαμιανίδης, «χωρίς αρκετά τρόφιμα και νερό, προσπαθούμε να σβήσουμε τη φωτιά σε μια περιοχή, που οι περισσότεροι από εμάς ερχόμαστε πρώτη φορά στη ζωή μας, χωρίς να έχουμε κάποιον συγκεκριμένα να μας καθοδηγεί, που να γνωρίζει τους δρόμους και τα περάσματα μέσα στα δάση. Και τι σημαίνει τελικά να σταλούν οχήματα και δυνάμεις, όταν από προηγούμενα δεν υπάρχει όλη η απαιτούμενη υποδομή δασοπροστασίας. Οταν δεν υπάρχει πρόληψη για μια περιοχή σαν αυτή και ξαφνικά τη στιγμή που φυσούν δυνατοί άνεμοι ξεπηδούν 7 διαφορετικές εστίες, τότε μιλάμε για ολική καταστροφή».

Τόπος εγκατάλειψης...

Ενας διάλογος που σίγουρα πρέπει να καταγραφεί γιατί αποτελεί άλλο ένα «κομμάτι του παζλ» της καταστροφής, είναι αυτός που έγινε μεταξύ του βουλευτή Αχαΐας του ΚΚΕ Π. Κοσιώνη - που επισκέφτηκε επικεφαλής κλιμακίου του Κόμματος, το περασμένο Σάββατο την περιοχή - και ενός γέροντα από το χωριό Κοτύλιο: «Δεν υπάρχουν τα νιάτα για να πολεμήσουν με τις φλόγες. Τα νιάτα του τόπου μας τα πούλαγαν για μουλάρια τη δεκαετία του '50, στην Αμερική και τη Γερμανία. Ο τόπος μας ερήμωσε....».

«- Τώρα μιλάς, λες και είσαι κομμουνιστής...», είπε ο Π. Κοσιώνης για να πάρει την παρακάτω απάντηση:

«- Για να μην κρύβομαι πίσω από το δάχτυλό μου, σου λέω ότι εγώ δεν ανήκω στην παράταξή σου. Ομως θέλω να λέω πάντα την αλήθεια. Ο τόπος μας ερήμωσε πριν από πολλά χρόνια. Δε μένει πια κανείς εδώ να παλέψει γι' αυτόν τον τόπο, είμαστε καμιά 30αριά γερόντια που σε λίγο θα "φύγουμε" κι εμείς...».

Τη δυσοίωνη πρόβλεψη ότι η ορεινή Αρκαδία θα ερημώσει, αν δεν ενισχυθεί άμεσα ο κυρίως κτηνοτροφικός πληθυσμός της περιοχής εξέφρασε μιλώντας στον «Ρ» ο Π. Βουρνάζος, δημοτικός σύμβουλος του δήμου Γόρτυνος, υπογραμμίζοντας επίσης ότι η οικονομική ενίσχυση που θα δοθεί πρέπει να καλύπτει πλήρως την απώλεια εισοδήματος και την καταστροφή που υπέστησαν τα κοπάδια. «Ο κίνδυνος να εξαφανιστούν κυριολεκτικά χωριά ολόκληρα από το χάρτη της περιοχής δεν είναι μόνο θεωρητικός. Είναι το αρνητικό μέλλον που δημιούργησε για όλους μας η πυρκαγιά.

Ταυτόχρονα, προέχει η Δασική Υπηρεσία να ορίσει αμέσως συγκεκριμένες και οριοθετημένες περιοχές ελεύθερης βοσκής μέσα στις περιοχές που κάηκαν και να περιφρουρεί τις υπόλοιπες εκτάσεις, ώστε να μην οικοδομηθούν. Αν δεν προχωρήσουν άμεσα αυτές οι ενέργειες θα υπάρξει αυτόματα διπλή καταστροφή μια για πάντα, τόσο του κτηνοτροφικού πληθυσμού όσο και των δασικών εκτάσεων της περιοχής».