Εικόνες βιβλικής καταστροφής είναι αυτές που αντικρίζει ο επισκέπτης στον ορεινό όγκο που εκτείνεται βορειοδυτικά των Ιωαννίνων και το γκρίζο κυριαρχεί πια παντού κάνοντας κυρίως ακόμα πιο γκρίζα και μαύρη την πραγματικότητα για τους ακρίτες κατοίκους της περιοχής. Μιας περιοχής που οι άνθρωποί της, παρά τις αντιξοότητες, προσπαθούν να κρατηθούν στον τόπο τους και που τώρα θρηνεί 7 αδικοχαμένους νεκρούς και μετράει εκατοντάδες άστεγους πυρόπληκτους κατοίκους, που βρίσκονται σε κατάσταση απελπισίας. Αυτή η εικόνα της καταστροφής και του μαύρου ήρθε να συμπληρώσει την πλήρη εγκατάλειψη, αποτέλεσμα των κυβερνητικών πολιτικών που εδώ και χρόνια εφαρμόζονται στην Ηπειρο. Είναι η ερήμωση των χωριών, το αναγκαστικό φευγιό των όποιων νέων, η ανυπαρξία στοιχειωδών υποδομών, οι κακοτράχαλοι, παραμελημένοι δρόμοι και τα δάση που έγιναν απροσπέλαστοι λόγκοι από την εγκατάλειψη. Τα μύρια όσα προβλήματα διαβίωσης που ξεριζώνουν τους ανθρώπους από τις πατρογονικές εστίες τους και τώρα οι εγκληματικές ευθύνες των υπευθύνων που αφήνουν την περιοχή να γίνεται στάχτη.

Το οδοιπορικό του «Ρ» είναι αποκαλυπτικό της κατάστασης που επικρατεί στα χωριά που βρίσκονται μια ανάσα από τα αλβανικά σύνορα. Η οικολογική διάσταση της καταστροφής κόβει την ανάσα. Τα πανέμορφα καταπράσινα δάση, που στολίζουν τις ποικιλόμορφες βουνοπλαγιές και τις ρεματιές στα βουνά Μουργκάνα και Κασσιδιάρη, έγιναν και γίνονται σταδιακά κάρβουνο και τα κουφάρια των δέντρων, κυρίως πουρνάρια, κουμαριές και ρείκια, στέκουν βουβοί μάρτυρες της καταστροφής που πραγματοποιήθηκε σε ένα διάστημα τουλάχιστον μισού μήνα, που η αναλγησία του κρατικού μηχανισμού άφησε τον τόπο να κατακαίγεται. Οι μικρές δυνάμεις που ρίχτηκαν στο έργο της καταστολής, μόνο μετά την καταστροφή και δυστυχώς μετά τις απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, μιλάμε για δέκα πυροσβεστικά οχήματα και 4-5 αεροπλάνα και ελικόπτερα σε μια τεράστια δασική έκταση, είναι ανήμπορες να ελέγξουν την κατάσταση. Το σχέδιο όμως, αν και ανομολόγητο, είναι πλέον διαπιστωμένο. Με τα πενιχρά μέσα που διαθέτει η κρατική μηχανή επιχειρείται η προστασία μόνο των χωριών της περιοχής και αφήνονται δεκάδες εστίες να κατατρώγουν το παρθένο δάσος. Και η διάταξη των ελάχιστων πυροσβεστικών δυνάμεων είναι αποδεικτική για αυτό.

Οι άνθρωποι των ακριτικών χωριών της Αετόπετρας, της Γρανιτσοπούλας, του Ριζού, της Αγίας Μαρίνας, της Καστάνης, με τους λιγοστούς μόνιμους κατοίκους, μιλούν γι' αυτή τη θλιβερή εικόνα της εγκατάλειψης που βιώνουν, καταγγέλλουν την ανυπαρξία κινήτρων και την ανυπαρξία οποιασδήποτε ενέργειας της πολιτείας που θα μπορούσε να κρατήσει τον κόσμο στον τόπο του. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια των ανθρώπων της Αγίας Μαρίνας, όταν η αποστολή της εφημερίδας βρέθηκε στο χωριό λίγο μετά την κηδεία των τριών θυμάτων της πυρκαγιάς. Στο καφενείο το κλίμα είναι βαρύ, αλλά ο κόσμος, κάτοικοι και συγγενείς των θυμάτων, δε μασάει τα λόγια του. «Μας άφησαν να καούμε, μας έχουν εγκαταλείψει, ούτε με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς δεν υπήρχε αυτή η κατάσταση». μας λέει αγανακτισμένη η μαυροφορεμένη σεβάσμια γερόντισσα Βασιλική Ντάκα και συμπληρώνει «για 20 μέρες η φωτιά έκαιγε στο Αλβανικό και δεν έκαναν τίποτα. Δεν πάει καιρός που μας πήραν το στρατό και μας φέρανε τους φύλακες, που όμως δεν τους βλέπουμε ποτέ. Μόνο όταν θέλουν την ψήφο εμφανίζονται, αλλά δεν κάνουν τίποτε για να μείνουν οι νέοι στο χωριό. Δεν έχουμε ούτε δρόμο της προκοπής, ούτε σχολείο, ούτε παπά. Τώρα ήρθε και η καταστροφή και μας αποτέλειωσε. Στο χωριό δεν ήρθε κανένας να πάρει τους ηλικιωμένους, καήκανε τα σπίτια που φτιάχτηκαν εδώ πάνω με αίμα, που μας έπνιξαν οι θάλασσες και η ξενιτιά». Η απόγνωση και η οργή είναι διάχυτη σε όλα τα πρόσωπα. Οι καταγγελίες αλληλοσυμπληρώνουν η μια την άλλη. «Εδώ πάνω η κατάσταση είναι απερίγραπτη. Δεν υπάρχει καμιά ασφάλεια. Πήρανε τα φυλάκια του στρατού, ήρθαν οι λιγοστοί συνοροφύλακες και η Μουργκάνα έχει γίνει το πέρασμα για κάθε είδους λαθρεμπόριο από μαφίες σε Αλβανία και Ελλάδα», «τώρα ήρθε και η φωτιά, που την άφησαν και μας έκαψε και ολοκληρώθηκε το κακό». «Καταστραφήκαμε παιδί μου, και το χωριό μας πάει έσβησε». Λέξεις των κατοίκων που ελάχιστα περιγράφουν την απελπισία και την απόγνωσή τους.

Είναι επίσης χαρακτηριστική και ενδεικτική της ανυπαρξίας της κρατικής μηχανής η μαρτυρία της εγγονής του άτυχου ζευγαριού Χρήστου και Μαρίας Κυρίτση, που δεν πρόλαβε να διαφύγει. Η Μαρίκα Κυρίτση με οργή μας περιέγραψε την τραγελαφική κατάσταση, που όταν πήγε να παραλάβει τις σορούς των παππούδων της έφτυσε αίμα για να έρθει ασθενοφόρο από το Δελβινάκι, αλλά και στο νοσοκομείο των Ιωαννίνων που της αρνήθηκαν ασθενοφόρο για τη μεταφορά των σορών στο νεκροτομείο. Τελικά, όπως σημείωσε, το ζήτημα ήταν οικονομικό και αναγκάστηκε να φέρει η ίδια και η οικογένειά της γραφείο τελετών.

Η εικόνα απόγνωσης επικρατεί από άκρη σε άκρη σε όλο το χωριό. Οι ξεσπιτωμένοι άνθρωποι να μην μπορούν να πιστέψουν το κακό που τους βρήκε. Η πολιτεία να έχει ετοιμάσει ένα υποτυπώδες καταυλισμό με σκηνές και η εφιαλτική συνέχεια να ορθώνεται απειλητική για τους ακρίτες.

Και στα άλλα χωριά από την Κάτω Λάβδανη, την Χαραυγή μέχρι την Καστάνη η εικόνα είναι αντίστοιχη, όπου κυριαρχεί ο πόνος για τα ανθρώπινα θύματα, η οργή και η αγανάκτηση ξεχειλίζει. «Επρεπε η φωτιά να χτυπηθεί στην αρχή της, από τα αλβανικά, δεν έπρεπε να την αφήσουν να καίει ανεξέλεγκτα από τις 6 Αυγούστου», θα μας πουν οι κάτοικοι στο Ριζό. Η ερήμωση και εκεί είναι εμφανής, οι ανύπαρκτες δουλιές που δεν μπορούν να κρατήσουν τους νέους, η κτηνοτροφία που φθίνει. Η εικόνα σε όλη την περιοχή, στις πλαγιές και τους κάμπους, και εκεί που έχουν ήδη καεί και εκεί που υπάρχει ακόμα πράσινο, είναι μια. Η εγκατάλειψη, το μαράζωμα. Ελάχιστες μονάδες και καλλιεργήσιμα εδάφη μπορεί να διακρίνει κανείς. Αυτή είναι προφανώς και η κατάσταση που θέλει να επιβάλει η εφαρμοζόμενη κυβερνητική πολιτική. Να εκκαθαριστεί ο τόπος, ώστε ευκολότερα να μπορεί να γίνει κατανομή αυτής της γης σε λίγα χέρια.

Στην ειδυλλιακή Καστάνη, μερικά μόλις μέτρα από την Αλβανία, η συζήτηση στο καφενείο επιβεβαιώνει την ανησυχία των ανθρώπων για την τύχη του τόπου τους. Ανησυχούν γιατί η φωτιά που καίει για μέρες πλησιάζει το χωριό, ενώ τα μέσα κατάσβεσης δεν επαρκούν. Αυτή ήταν και η κραυγή αγωνίας που ύψωσαν στον υφυπουργό Γεωργίας και τον περιφερειάρχη Ηπείρου, που επισκέφτηκαν την περιοχή, το Σάββατο το μεσημέρι και του ζήτησαν περισσότερες δυνάμεις. Οι λιγοστοί όμως άνθρωποι, μόνιμοι κάτοικοι και επισκέπτες χωριανοί, διαπιστώνουν ότι η ζωή εκεί φθίνει. Δεν υπάρχουν τα κίνητρα για να μείνουν οι νέοι. Οσοι προσπαθούν να επιστρέψουν χτίζοντας ένα σπιτάκι, συναντούν μεγάλες δυσκολίες. Τώρα με την καταστροφική πυρκαγιά διαπιστώνουν ότι η κατάσταση θα γίνει ακόμα πιο δύσκολη.

Συγκλόνισε το βράδυ της Πέμπτης στα νυχτερινά δελτία ειδήσεων η κραυγή απόγνωσης του 45χρονου πυροσβέστη Τάσου Ιωάννου, βγαλμένη μέσα από το ασθενοφόρο που τον μετέφερε αφυδατωμένο στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων. «Ντρέπομαι που είμαι πυροσβέστης. Δίψασα, αφυδατώθηκα. Το μόνο που ξέρουν να μας λένε είναι σβήσε - σβήσε. Δεν είμαι ο σούπερμαν, δεν είμαι ο βιονικός άνθρωπος. Σαν τα κουνάβια είμαστε χωμένοι στα πουρνάρια μέρα - νύχτα και σβήνουμε φωτιές. Διψασμένοι και πεινασμένοι. Δεν αντέχω άλλο».

Η μαρτυρία αυτή ωστόσο, που έκανε όλο πανελλήνιο να ανατριχιάσει, δεν προκάλεσε τα ίδια συναισθήματα και στους πυροσβέστες. Για τον απλούστατο λόγο ότι αυτοί ξέρουν και γνωρίζουν πόσο πιο σκληρό είναι ό,τι ειπώθηκε απ' τον απελπισμένο συνάδελφό τους. Καταπέλτης είναι οι κουβέντες τους: «Το μόνο που έχουμε να πούμε στον συνάδελφο είναι πως δεν πρέπει να νιώθει ντροπή που είναι πυροσβέστης. Πρέπει μόνο να νιώθει αηδία για όλους, όσοι μας διοικούν»!

Πλησιάζουμε τα ταλαιπωρημένα κορμιά τους, μέσα απ' την ανάσα που λαχανιασμένη βγαίνει απ' την ψυχή τους. Οχι δεν είναι λυγμοί, σαν αυτούς που έβγαλε στην απελπισία του ο Τ. Ιωάννου. Είναι κραυγές απόγνωσης, λέξεις που βγαίνουν μία - μία και σε καρφώνουν στον τοίχο: «Η νύχτα αυτή θα είναι δύσκολη. Τόσες μέρες εδώ πάνω έχουμε χάσει το χρώμα μας. Μαυρίσαμε από τους καπνούς και τις στάχτες. Οργώσαμε τα βουνά. Κοντεύουμε να κοιμηθούμε με τις μάνικες στα χέρια. Με λίγη τροφή και νερό. Κύριο εφόδιο το φιλότιμό μας. Δεν είμαστε ήρωες. Κάνουμε τη δουλιά μας, προσπαθώντας να σώσουμε τους συμπολίτες μας, χωρίς να σκοτωθούμε». Η φωνή, τα λόγια ανήκουν σε πυροσβέστη από την Αρκαδία κι ακούγεται από την άλλη άκρη του σύρματος εξαντλημένη. «Γράφτε κάτι και για μας. Για το ανθυγιεινό και επικίνδυνο. Μας λένε για τις καιρικές συνθήκες. Δε φταίνε μόνο αυτές. Ας έρθουν οι αρμόδιοι να δουν τι "τραβάμε" κάθε καλοκαίρι κι ας πάψουν να μιλούν για ήρωες». Είναι λόγια οργής και λύπης από έναν υπάλληλο της Πυροσβεστικής, που υπηρετεί δέκα χρόνια στην υπηρεσία αυτή. Από έναν υπάλληλο, που μέρες τώρα παλεύει με εκατοντάδες συναδέλφους του, να σβήσει μια πυρκαγιά στη Γορτυνία.

Και δεν είναι ο μόνος. Αν βάλεις τους πυροσβέστες να σου ανοίξουν την καρδιά τους θα σου πουν: «Εργαζόμαστε με συνθήκες του προηγούμενου αιώνα! Χωρίς ωράριο, χωρίς την απαιτούμενη μέριμνα. Αυτό που κατήγγειλε ο συνάδελφος, ότι δηλαδή δούλευε τρεις μέρες χωρίς να έχει κοιμηθεί καθόλου, χωρίς να έχει φάει και το κυριότερο χωρίς να έχει νερό να πιει είναι η τραγική πραγματικότητα. Μιλάμε για δραματική κατάσταση. Είναι δεκάδες, εκατοντάδες οι πυροσβέστες που μεταφέρονται σε ιατρικά κέντρα και νοσοκομεία από αφυδάτωση ή ακόμα και με σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα. Απλώς ο Τ. Ιωάννου είχε το θάρρος να πει κάποια πράγματα δημοσίως».

Μιλούν για τις άδειες που φέτος - ίσως και να 'ναι η μόνη χρονιά - αναστάλθηκαν. Για τις υπερωρίες, τα εκτός έδρας και τα επιδόματα που ποτέ δεν τους δίνονται. «Βεβαίως, το χειρότερο απ' όλα είναι πως οι ηρωικές - όπως τις χαρακτηρίζει ο υπουργός Δημόσιας Τάξης - προσπάθειές μας δε βρίσκουν κανένα ουσιαστικό αντίκρισμα. Ενα μόνο θα σας πω: Πριν 2,5 χρόνια ανακοινώθηκε πως θα παίρναμε το λεγόμενο επίδομα αυξημένης ευθύνης. Ξέρετε για τι ποσό μιλάμε; Για 2.800 δραχμές καθαρά τον μήνα. Είναι ή δεν είναι εμπαιγμός αυτό; Θέλουν ή δε θέλουν να ρίξουν στάχτη στα μάτια του κόσμου;». Πολλά τα ερωτήματα - ερωτήματα απόγνωσης είναι - που θέτουν οι «ανώνυμοι» πυροσβέστες. Και οι τελευταίες τους κουβέντες σκληρές, πολύ σκληρές: «Δυστυχώς οι πυροσβέστες δεν είμαστε μόνο αγανακτισμένοι με την όλη κατάσταση. Είμαστε αηδιασμένοι»...