Ενα ζήτημα κυριολεκτικά ζωής και θανάτου ήταν αυτό που έφερε, εδώ και έναν μήνα σχεδόν, το εγκαταλειμμένο, παραμελημένο κι ακριτικό νησί της Ικαρίας στην επικαιρότητα. Βέβαια το συγκεκριμένο ζήτημα - η υγειονομική περίθαλψη - υπήρχε ως πρόβλημα στο νησί εδώ και πολλές δεκαετίες. Μόνο που αυτή τη φορά ο κόμπος έφτασε στο χτένι...

Οι πρώτοι που ξεσηκώθηκαν στον τόπο αυτό ήταν οι 14 γιατροί του Νομαρχιακού Νοσοκομείου Αγίου Κηρύκου, οι οποίοι όχι απλώς είχαν φτάσει στο σημείο - κατά τη διάρκεια κυρίως των καλοκαιρινών μηνών - να μην πηγαίνουν σπίτια τους επί 100 μέρες (!), αλλά και να... παρακαλούν να πάρουν τα χρήματα των εφημεριών που δικαιούνταν. Η αποκορύφωση του εμπαιγμού και της αδιαφορίας απ' την πλευρά της κυβέρνησης ήρθε με μια εγκύκλιο του υπουργείου Οικονομικών - υπογράφεται από τον υφυπουργό Γ. Δρυ - σύμφωνα με την οποία περικόπτονταν οι αποδοχές των γιατρών από τις εφημερίες κατά 35% αναδρομικά από το Μάη, ενώ ταυτόχρονα επιβαλλόταν μείωση των ημερών εφημερίας. Η συγκεκριμένη εγκύκλιος - τονίστηκε αμέσως από την επιστημονική επιτροπή του νοσοκομείου - αφήνει ουσιαστικά ακάλυπτο το νοσοκομείο από ειδικούς γιατρούς τις περισσότερες μέρες του μήνα, ενώ στρώνει με τον καλύτερο τρόπο το έδαφος για την περαιτέρω εγκατάλειψη του ακριτικού νησιού, αφού ουσιαστικά θεσμοθετεί αντικίνητρα για τους ειδικούς και αγροτικούς γιατρούς που δουλεύουν ή σκέφτονταν να δουλέψουν στην Ικαρία.

Μπροστά σ' αυτή τη νέα κατάσταση και κυρίως μπροστά στον κίνδυνο να πεθαίνουν - και δεν είναι υπερβολή αυτό - αβοήθητοι στον τόπο τους οι Ικαριώτες, υπήρξε άμεση αντίδραση απ' όλο το νησί. Κατ' αρχάς η Τοπική Αυτοδιοίκηση, σε συνεργασία με τους γιατρούς και τους μαζικούς φορείς, μπήκε μπροστά, κάλεσε ανοιχτές λαϊκές συνελεύσεις - όπου δημιουργήθηκε πραγματικό αδιαχώρητο απ' τη συμμετοχή του κόσμου - και σύστησε μια Επιτροπή Υγείας, η οποία αμέσως επεξεργάστηκε θέσεις και προβλήματα και συνέταξε ένα κείμενο αιτημάτων.

Με το κείμενο αυτό ζητήθηκε συνάντηση με τον υπουργό Υγείας, Αλ. Παπαδόπουλο, ο οποίος κατά τη διάρκεια των διακοπών του στο νησί επισκέφτηκε το νοσοκομείο και δέχτηκε να μιλήσει μόνο με το ΔΣ. Η άρνησή του να υλοποιήσει συνολικά τα αιτήματα του διεκδικητικού τους πλαισίου ώθησε τους γιατρούς σε απεργία διαρκείας - από τις 10 του Αυγούστου - και τους εργαζόμενους σε καθημερινές δίωρες στάσεις εργασίας, από την 1η του Αυγούστου. Ωσπου ήρθε η κυβέρνηση να δείξει το αυταρχικό της πρόσωπο σε ένα νησί που η Ιστορία έχει δείξει πως δε σηκώνει ούτε απειλές, ούτε εκβιασμούς. Τρεις γιατροί - πρωτεργάτες της παραπάνω προσπάθειας - αποσπάστηκαν απ' το νοσοκομείο στα Περιφερειακά Ιατρεία του Ευδήλου και των Φούρνων. Ανάμεσά τους και ο διευθυντής της χειρουργικής κλινικής, Λ. Σιδέρης, ο οποίος σήμερα, ήδη αποσπασμένος στον Εύδηλο, αντί για χειρουργεία και σοβαρά περιστατικά καλύπτει... συνταγογραφήσεις! Ταυτόχρονα σχεδόν, μέσω του προέδρου του νοσοκομείου, Ηλ. Τσιμπλίδη, ασκήθηκε δίωξη κατά του Σωματείου Εργαζομένων. Το Σωματείο οδηγήθηκε στα δικαστήρια της Σάμου, με την κατηγορία πως οι δίωρες στάσεις εργασίας ήταν παράνομες και καταχρηστικές. Η απόφαση αναμένεται να εκδοθεί στο τέλος αυτού του μήνα. Κι όμως, τίποτα απ' τα παραπάνω δε λύγισε τον αγώνα και το φρόνημα των Ικαριωτών. Αντίθετα - μετά και το πρόσφατο πανικαριώτικο συλλαλητήριο στον Αγιο Κήρυκο - η κυβέρνηση φαίνεται πως εκεί που έσπειρε ανέμους θα θερίσει θύελλες...

«Δεν υπάρχει καμιά επιλογή για μας. Ειδικά το χειμώνα, που είμαστε τελείως αποκλεισμένοι - και από αέρα και από θάλασσα - είμαστε αναγκασμένοι να λύσουμε τα όποια προβλήματα υγείας παρουσιαστούν - εύκολα ή δύσκολα - με τα πενιχρά μέσα που έχουμε στο νοσοκομείο. Κι ότι έχουμε άριστα αποτελέσματα, οφείλεται καθαρά και μόνο σ' αυτή την ομάδα των γιατρών που υπάρχει αυτή τη στιγμή στο νησί. Σε κανέναν άλλον παράγοντα!».

Τα λόγια αυτά ανήκουν στον χειρουργό Λ. Σιδέρη και θα μπορούσε κανείς - κάνοντας τον συνήγορο του διαβόλου - να υποστηρίξει πως αν δεν παινέσεις το σπίτι σου... Μόνο που έρχεται ο κόσμος, οι κάτοικοι αυτού του νησιού, όχι μόνο να επιβεβαιώσουν τα παραπάνω αλλά να μιλήσουν για «επιστήμονες με ανεπτυγμένη ανθρωπιστική συνείδηση, με υψηλότατη κατάρτιση και ήθος». Ερχεται, για παράδειγμα, η Αργυρώ Αλεξανδρή να μιλήσει για τη δική της ιστορία, για το σοβαρό ατύχημα που είχε πέρσι τέτοιον καιρό, για την εσωτερική αιμορραγία και το τριήμερο κώμα στο οποίο είχε πέσει. Ερχεται και λέει: «Αν δεν υπήρχαν αυτοί οι άνθρωποι, δύο παιδιά σήμερα θα ήταν ορφανά. Με κράτησαν στη ζωή με νύχια και με δόντια. Κι όταν μετά από μέρες βρέθηκα σε νοσοκομείο της Αθήνας, κανένας μα κανένας γιατρός του "Ευαγγελισμού" δεν μπορούσε να πιστέψει ότι η εγχείρησή μου είχε γίνει στην Ικαρία και σ' ένα νοσοκομείο που περιμένει χειρουργικό κρεβάτι απ' το 1995!».

Κι ο ίδιος ο γιατρός όμως - ο μοναδικός χειρουργός του νησιού που αποσπάστηκε στο Περιφερειακό Ιατρείο του Ευδήλου, τιμωρούμενος για την αγωνιστική του στάση - ξεκαθαρίζει αμέσως και για όλους τους συναδέλφους του: «Οταν έρχεται το υπουργείο και σου βάζει τέτοια όρια (σ.σ.: εννοεί την εγκύκλιο Δρυ) σε αναγκάζει να κάνεις δύο πράγματα για να επιβιώσεις: `Η να αρχίσεις να παίρνεις φακελάκια, κάτι που ποτέ μέχρι σήμερα δε συνέβη σ' αυτόν τον τόπο, ή να αγωνιστείς γι' αυτά που δικαιούσαι. Εμείς επιλέξαμε το δεύτερο και νομίζω πως είναι προς τιμήν όλων».

Αν τώρα κανείς θελήσει να μιλήσει με αριθμούς, θα διαπιστώσει πως το συγκεκριμένο νοσοκομείο λειτουργεί με το χαμηλότερο όλων των υπολοίπων νοσοκομείων της χώρας προϋπολογισμό. Μόλις 1,2 δισ. είναι ο προϋπολογισμός του κι όμως οι υπηρεσίες που προσφέρει είναι κατά πολύ μεγαλύτερες των δυνατοτήτων του. Κάτι που ανάγκασε ακόμα και τον υπουργό Υγείας, Αλ. Παπαδόπουλο, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο χώρο, να ομολογήσει πως «η δουλιά που κάνετε με τα μέσα που υπάρχουν σας τιμά». Μόνο που την ώρα που λέγονταν αυτά τα λόγια, την ίδια στιγμή υπήρξε και η άρνηση ικανοποίησης των οικονομικών αιτημάτων των γιατρών. «Η οικονομική διαφορά είναι 35 εκατ. δραχμές, μιλάμε δηλαδή για ένα γελοίο ποσό. Κι αυτή η άρνηση έρχεται όταν τόσα χρόνια απ' το τίποτα, με ελάχιστα χρήματα και πολύ κόπο φτιάξαμε ένα επίπεδο παροχής υπηρεσιών δυσανάλογο με τα πενιχρά μέσα», επισημαίνει ο Λ. Σιδέρης.

Αναφερόμενος τώρα στο καυτό θέμα των τριών αποσπάσεων - η δική του στον Εύδηλο, του οδοντιάτρου Μιχάλη Βένιου στους Φούρνους και του Αιγύπτιου γενικού γιατρού Νάνκι Κόνου επίσης στον Εύδηλο - τονίζει: «Η επιλογή αυτών των προσώπων δεν πιστεύω ότι ήταν τυχαία, έπρεπε από κάπου να ξεκινήσουν και το κάνανε. Εβαλαν και λίγη λογική στο εγχείρημα, πως εδώ στον Εύδηλο υπήρχε σοβαρό, οξύ πρόβλημα και χρειαζόταν γιατρούς, όμως όλα αυτά έγιναν για να μας τιμωρήσουν. Γιατί τι υπηρεσίες μπορεί να προσφέρει ο οδοντίατρος στους Φούρνους, που ζητούν χρόνια τώρα έναν γενικό γιατρό;». Για τη δική του απόσπαση λέει χαρακτηριστικά: «Είναι σαν να παίρνεις έναν καθηγητή απ' το πανεπιστήμιο και να τον πηγαίνεις στο δημοτικό. Και δεν είναι ότι αχρηστεύει εμένα σαν πρόσωπο. Είναι κυρίως ότι το νησί έχει ανάγκη το συγκεκριμένο πρόσωπο στη συγκεκριμένη θέση. Εκανα, όπως είπα, με πενιχρά μέσα χειρουργική κλινική που κάνει χειρουργείο με τα πιο σοβαρά περιστατικά που θα μπορούσε να κάνει. Και τα αποτελέσματα είναι άριστα. Το να πάρεις τον διευθυντή της χειρουργικής κλινικής, να τον αχρηστεύσεις με αυτόν τον τρόπο, σημαίνει ότι ρισκάρεις πάρα πολλά πράγματα στην υγεία και ότι υπάρχουν τρομερές σκοπιμότητες πίσω απ' αυτό».

Τέλος, για τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις που κοντεύουν να κρατήσουν έναν μήνα πλέον, ο γιατρός θα πει: «Ο κόσμος είναι μαζί μας. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της Ικαρίας που δεν υπάρχουν αντιθέσεις βορρά-νότου, που υπάρχει μια φοβερή επεξεργασία των θέσεων για την καλυτέρευση της υγειονομικής περίθαλψης στο νησί και επίσης μια απόλυτη συμμετοχή στις κινητοποιήσεις. Ολα αυτά είναι πρωτόγνωρα και είμαι αισιόδοξος πως θα οδηγήσει σε κάτι καλό. Παρότι γνωρίζω χρόνια τους Ικαριώτες εντυπωσιάστηκα απ' τη συμμετοχή του κόσμου, απ' την αναγνώριση και την εμπιστοσύνη που δείχνουν στο έργο μας».

Η υγεία μπορεί να είναι το υπ' αριθμόν ένα πρόβλημα του νησιού. Το σίγουρο όμως είναι πως δεν είναι το μόνο. Εγκαταλειμμένο για χρόνια, για δεκαετίες ολόκληρες, αυτό το νησί των ηρωικών αγώνων, των εξορίστων κομμουνιστών, του πολιτισμού δεν υπήρξε ποτέ μέσα στις προτεραιότητες των εκάστοτε κυβερνήσεων. Τυχαία; «Σίγουρα όχι», απαντά ο Στέλιος Σταμούλος, σημερινός δήμαρχος Ευδήλου. Μόνο που και αυτός - παρότι του ζητείται μια συνέντευξη εφ' όλης της ύλης - επιμένει να ξεκινήσει απ' τα προβλήματα της υγείας. «Γιατί αυτά μας καίνε», λέει χαρακτηριστικά.

Και υπενθυμίζει ένα πρόσφατο γεγονός, που συνέβη σχεδόν στην αρχή των κινητοποιήσεων και πυροδότησε ακόμα περισσότερο το ήδη φορτισμένο κλίμα: «Ηταν προγραμματισμένη για εκείνο το απόγευμα η τρίτη σύσκεψη του επιστημονικού προσωπικού του νοσοκομείου με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ώστε να βγει το διεκδικητικό μας πλαίσιο. Ενας νεαρός με μηχανή συγκρούστηκε με αυτοκίνητο. Επειδή ήταν προγραμματισμένη αυτή η σύσκεψη, οι γιατροί βρίσκονταν στον Εύδηλο και βρέθηκαν αμέσως κοντά του. Εδωσαν τη μάχη τους μέχρι τις 12 τη νύχτα, όταν το παιδί ξεψύχησε μέσα στο ασθενοφόρο, στο λιμάνι του Ευδήλου περιμένοντας ή ταχύπλοο ή ελικόπτερο»!

Το συγκεκριμένο συμβάν ανάγκασε τον δήμαρχο να καλέσει την επόμενη ακριβώς μέρα λαϊκή συνέλευση στο Δημαρχείο Ευδήλου. «Η συμμετοχή του κόσμου ήταν πρωτόγνωρη. Οχι μόνο δεν έφτασαν οι αίθουσες, δε μας χώρεσαν ούτε οι γύρω δρόμοι», λέει χαρακτηριστικά. Νιώθει όμως την ανάγκη - έτσι ακριβώς το λέει - μετά τις εξαγγελίες του Αλ. Παπαδόπουλου και την υπόσχεση που έδωσε για αναβάθμιση του Περιφερειακού Ιατρείου σε Πολυδύναμο, να ξεκαθαρίσει: «Εγινε μια προσπάθεια μετά την εξαγγελία του υπουργού, κι αφού αποσπάστηκαν οι γιατροί όπως αποσπάστηκαν, να χρησιμοποιηθεί ο Δήμος του Ευδήλου ότι είναι η αιτία της αποδυνάμωσης του νοσοκομείου. Εμείς δε δυσκολευτήκαμε να πάρουμε θέση σ' αυτό. Ναι, βεβαίως διεκδικούμε και θα διεκδικούμε γιατρούς, αλλά υπήρχε άλλος τρόπος να καλυφθεί το ιατρείο μας κι όχι με γιατρούς απ' τον Αγιο Κήρυκο. Δηλαδή να περάσει η όποια αναβάθμιση του ιατρείου μας από την υποβάθμιση του νοσοκομείου που καλύπτει και τις δικές μας ανάγκες. Εγινε προσπάθεια να γίνει πολιτική φθορά του δήμου. Αυτό δεν πέρασε γιατί η κοινωνία μας έχει και γνώση και επίπεδο να κρίνει. Κάλεσα αμέσως έκτακτο ΔΣ με τη συμμετοχή των πολιτών και τα συζητήσαμε, τα ξεκαθαρίσαμε αυτά. Δε θέλω να γίνω μάντης κακών, αλλά πιστεύω πως στόχος είναι να γίνουν δύο καλά επανδρωμένα Κέντρα Υγείας σε Εύδηλο κι Αγιο Κήρυκο και το νοσοκομείο να κλείσει».

Για τα άλλα προβλήματα του δήμου του επιγραμματικά αναφέρει: «Στον τομέα των υποδομών χρειάζεται να γίνει άμεσα λιμάνι σύγχρονο και σωστό. Είναι χρόνιο αίτημα ολόκληρου του λαού της Ικαρίας, γιατί ειδικά το χειμώνα τα καράβια δεν μπορούν να ελλιμενίσουν και πολλές φορές σε έκτακτα περιστατικά υγείας ο κόσμος δεν μπορεί να φύγει απ' το νησί. Με ό,τι συνέπειες έχει αυτό»...

Για την οδοποιία του νησιού αναφέρει πως υπάρχει μόνο ένας δρόμος που συνδέει όλες τις περιοχές, από τον Αγιο Κήρυκο έως τον Αρμενιστή. «Είναι δρόμος περιορισμένων δυνατοτήτων και δεν μπορεί να καλύψει τις σημερινές αυξημένες ανάγκες του νησιού», λέει χαρακτηριστικά. Επίσης οι δρόμοι που συνδέουν όλα τα χωριά της Ικαρίας είναι χωματόδρομοι. Ενδεικτικό παράδειγμα ο δρόμος για το Μαγγανίτη (15 χλμ. απ' τον Εύδηλο), που «για να πάει κανείς πρέπει να έχει ειδικό αυτοκίνητο». Επισημαίνει ακόμα την απουσία ΚΤΕΛ και την ανάγκη να δημιουργηθεί κάτι τέτοιο στο νησί.

Προβλήματα που αναδείχτηκαν με τόση ένταση για πρώτη φορά φέτος - «ήταν η πρώτη χρονιά που δεχτήκαμε τόσους επισκέπτες» - είναι αυτά της ύδρευσης κι αποχέτευσης. «Ο κόσμος που μαζεύτηκε φέτος ήταν η αφορμή για να χτυπήσει σε μας το καμπανάκι. Τα νερά επαρκούν ακόμα αλλά δεν ξέρουμε για πόσο θα φτάσουν. Πρέπει να δημιουργηθεί και αποχετευτικό δίκτυο ανάλογο των αυξημένων αναγκών. Δηλαδή έχουν προστεθεί νέα προβλήματα στα ήδη υπάρχοντα», λέει ο Στ. Σταμούλος.

Τέλος, για την απασχόληση, ειδικά των νέων ανθρώπων, στο νησί, ο δήμαρχος θα πει: «Δεν υπάρχουν διέξοδοι για τους νέους. Μόνο το καλοκαίρι μπορούν να δουλεύουν ως σερβιτόροι. Παλιότερα μπορούσαν όλους αυτούς να τους απορροφήσουν οι μεγαλουπόλεις, τώρα δεν αντέχουν κι αυτές τους κραδασμούς και τα παιδιά μας φεύγουν και γυρνούν πίσω απογοητευμένα. Τα επιδοτούμενα σεμινάρια για μας δεν αποτελούν λύση, είναι ημίμετρα, στάχτη κυριολεκτικά στα μάτια. Κι όταν ο νέος δεν έχει τη σιγουριά για το αύριο αυτό οδηγεί δυστυχώς σε άλλους δρόμους»...