Στις 22 Αυγούστου 1882 γεννήθηκε ο μεγάλος Ελληνας διανοητής Δημήτρης Γληνός. Δάσκαλος, αγωνιστής, στέλεχος του ΚΚΕ, είναι γνωστό ότι υπήρξε μαζί με τον Δελμούζο και τον Τριανταφυλλίδη συνδημιουργός του «Εκπαιδευτικού Ομίλου» και ότι στην Κατοχή έγραψε την περίφημη μπροσούρα «Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ».

Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό για τον λαμπρό στοχαστή - που άφησε τη σφραγίδα του στην Παιδεία και την Ιστορία του τόπου μας - είναι ότι υπήρξε βαθύς γνώστης του Γυναικείου Ζητήματος. Το διαπιστώνεις διαβάζοντας μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία που έκανε στον «Παρανασσό», στα εγκαίνια της «Ανωτέρας Γυναικείας Σχολής» που ίδρυσε ο ίδιος. Τι ήταν αυτή η σχολή; Ενα είδος Λαϊκού Πανεπιστημίου. Η ομιλία του Γληνού είχε τίτλο: «Γυναικείος ανθρωπισμός» και παρ' όλο που έγινε στις αρχές του αιώνα, στις 11 Οκτωβρίου του 1921, είναι ακόμα επίκαιρη! Διαβάζοντάς τη στο βιβλίο «Εκλεκτές σελίδες», σε ένα παλιό ανάτυπο των εκδόσεων «Στοχαστής», θλίβεσαι, διαπιστώνοντας πως παρ' όλες τις προόδους της Ελληνίδας, λίγο άλλαξε η νοοτροπία πολλών ανθρώπων. Κι ενώ ο Γληνός είχε διακηρύξει - από τότε - ότι η εργασία και η παιδεία είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την απελευθέρωση και τον εξανθρωπισμό της γυναίκας, σήμερα, αρχές του 21ου αιώνα, βλέπουμε την προσπάθεια της άρχουσας τάξης να την επαναφέρει στο σπίτι. Οπλα των κρατούντων η μερική απασχόληση, η ανεργία και όλο και δυσκολότερη πρόσβαση των γυναικών στην ανώτερη παιδεία, που τείνει να γίνει όλο και περισσότερο προνόμιο των ευνοημένων παιδιών της αστικής τάξης.

Τα αντιεκπαιδευτικά νομοσχέδια και ρυθμίσεις ήδη έχουν δείξει τα πρώτα αποτελέσματα αυτού του έμμεσου αποκλεισμού.

Ο ομιλητής του 1921 προσδιορίζει από την αρχή το σκοπό δημιουργίας της «Ανωτέρας Γυναικείας Σχολής»: Είναι «να πάρει η γυναίκα τη θέση της, την αντίστοιχη με την αξία της θέση, στις ανώτερες εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής», κάτι, που όπως παρατηρεί ο ίδιος, αντί να έχει την επιβολή και το κύρος μιας αποδειγμένης, ολοφάνερης αλήθειας, είναι ακόμη για την ελληνική κοινωνία ένα αίτημα εν μέρει ακατανόητο, εν μέρει «ύποπτο».

«Εμείς, διακηρύσσει παρακάτω, προβάλλουμε ένα νέο ιδανικό παιδείας για τη γυναίκα, βγαλμένο από ένα νέο ιδανικό ζωής».

Το ιδανικό της Πηνελόπης...

«Δεν είναι έργο δικό μου, λέει στη συνέχεια, να σας ζωγραφίσω σ' όλη του την έκταση το μεγάλο κοινωνικό κίνημα, που με τ' όνομα χειραφέτηση της γυναίκας ή φεμινισμός απλώνεται γοργά από τη μια στην άλλη χώρα όλου του πολιτισμένου κόσμου...».

Παρ' όλα αυτά, ο Γληνός προχωρεί σε μια συνοπτική παρουσίαση της ιστορίας της καταπίεσης της γυναίκας από τα αρχαία χρόνια: «Το ιδανικό της Πηνελόπης και της Ναυσικάς είναι, λέει, για αιώνες πολλούς το μόνο ιδανικό της γυναικείας ζωής. Η κοινωνία στηρίζεται απάνω στο σπίτι το πατριαρχικό»... Προορισμός της γυναίκας να αρέσει στον άντρα. Διακοσμητικό στοιχείο της ζωής, με δευτερεύοντα ρόλο τη μητρότητα, αργότερα. Με την κυριαρχία της αστικής τάξης ο ρόλος της γυναίκας δεν αλλάζει. Ομως οι γυναίκες αρχίζουν να μορφώνονται και να εργάζονται έξω από το σπίτι, σαν μισθωτές: Δυο μεγάλες αλλαγές, σημαδιακές για το μέλλον της γυναίκας!

«Δεν πρόκειται, ωστόσο, τονίζει, μόνο για την απόκτηση μερικών δικαιωμάτων, για τα οποία γίνεται μεγάλος θόρυβος, έτσι που πολλοί να νομίζουν, ότι αυτό είναι όλο το ζήτημα,... Δεν πρόκειται μόνο για το περίφημο ζήτημα της ψήφου... (σ.σ. τότε και για πολλά χρόνια οι γυναίκες δεν είχαν το δικαίωμα της ψήφου).

Ολα αυτά είναι εξωτερικά...».

«... Ούτε η Ελληνίδα, ούτε η ελληνική κοινωνία θα κέρδιζε τίποτε, λέει, αν δινόταν ψήφος στις γυναίκες και οι γυναίκες έμεναν στη διανοητική και ψυχική κατάσταση που βρίσκονται σήμερα. Ο γυναικείος ανθρωπισμός είναι ένα ιδανικό ζωής πολύ βαθύτερο και περιεκτικότερο απ' όλα αυτά... Οχι εξανδρισμός, μα εξανθρωπισμός της γυναίκας είναι το ιδανικό τέρμα του αγώνα της, όπως παραμένει και το ιδανικό τέρμα για τον άνδρα...Με βάση την παραγωγική εργασία που της εξασφαλίζει την οικονομική αυτοτέλεια και την τοποθετεί στο ίδιο επίπεδο δυνατότητας για τη ζωή με τον άνδρα, της ανοίγεται ο δρόμος για κάθε τελειοποίηση... Εχει την ελευθερία και το δικαίωμα να εργαστεί δημιουργικά η γυναίκα... Το σπίτι θα υψωθεί, γιατί θα λείψει από μέσα κει η σκλαβιά, η ψυχική αναπηρία, ο παρασιτισμός... Η γυναίκα απολυτρωμένη, εξανθρωπισμένη και σαν μητέρα και σαν πολίτης και σαν κοινωνικός παράγοντας, θα είναι πολύ πιο καλύτερη από σήμερα... Και τότε η κοινωνία θα αισθανθεί διπλασιασμένες τις δημιουργικές της δυνάμεις».

Μιλώντας ειδικότερα για την τότε ελληνική πραγματικότητα, ο Δημήτρης Γληνός επισημαίνει:

«Κάθε μέρα πληθαίνει γοργά ο αριθμός των εργαζομένων γυναικών και μαζί τους η ελπίδα ενός καλύτερου μέλλοντος και για την κοινωνία και για την οικογένεια. Γιατί βέβαια δε θα υποστηρίξει κανείς ότι υπάρχει οικτρότερο πράγμα από το σπίτι το γεμάτο ψυχές αποτελματωμένες, που προσδοκούν μέρα νύχτα μ' ένα αρρωστιάρικο ποθοπλάνταγμα το λυτρωτή, ως γαμπρό ή και στην έσχατη ανάγκη σαν απλό χορηγό του πολύχρωμου κουρελιού και της αρωματισμένης διαφθοράς. Η εργαζόμενη γυναίκα είναι ευλογία κοινωνική. Η δουλιά η απολυτρωτική, η δουλιά η ηθοπλαστική, η δουλιά που δημιουργεί τον άνθρωπο, που διαπλάττει την προσωπικότητα, η δουλιά που χαλυβδώνει τη θέληση, ο αγώνας, η πάλη, να η απαραίτητη προϋπόθεση για τον εξανθρωπισμό και της Ελληνίδας...

Αν έλειπε και όσο έλειπε η εργαζόμενη γυναίκα, το ζήτημα του γυναικείου ανθρωπισμού θα ήταν στην Ελλάδα φλυαρία μόνο αργόσχολων και κενόδοξων κυριών, που θα ήθελαν ένα μέσο για να διασκεδάσουν την ανία των και να επιδείξουν το πνεύμα των μαζί με τις νέες τουαλέτες των».

Ομως ο Γληνός έβλεπε μακριά... Είχε συνειδητοποιήσει ότι μόνη της η δουλιά έξω από το σπίτι δεν αρκεί, δεν είναι το άπαν:

«Αν, τονίζει, η Ελληνίδα μπει στη νέα κοινωνική μορφή συρμένη παθητικά από τις σκοτεινές οικονομικές ανάγκες που την έσυραν έξω από το σπίτι και μείνει ψυχικά προσκολλημένη στη σκλαβιά της, στην ψυχική της στείρωση, στην επιπολαιότητα και στον πιθηκισμό, αν δεν υπερνικήσει τα πλανερά μάγια, που τη σαγηνεύουν προς την ηθική αναρχία αντί για την αληθινή ηθική ελευθερία, που πρέπει να καταχτήσει, αν δεν καλλιεργήσει το νου της για να γίνει άξια εργάτρια δημιουργικής δουλιάς μέσα στην κοινωνία, αν νομίσει ότι ελευθερία σημαίνει χαλάρωση ηθική και όχι ένταση, απαλλαγή από υποχρεώσεις και όχι ανέβασμα σε υψηλότερα καθήκοντα, αν τα δικαιώματα που ζητεί τα θεωρήσει σαν ένα ακόμη παιχνιδιάρικο στόλισμα στη φιλαρέσκειά της, τότε βέβαια θα 'χουμε και στο μεγάλο αυτό ζήτημα μια λύση εκτρωματική στην Ελλάδα, μια παρωδία κοινωνικής αναπλάσεως κοντά σε τόσες άλλες. Και για ν' αντικρουστεί αυτός ο κίνδυνος, ένα και μόνο υπάρχει μέσο, η μόρφωση, το φως...».

«... Το ξαναλέω αυτό. Η σοβαρή και βαθιά μόρφωση της γυναίκας αποτελεί την ασφαλέστερη εγγύηση για το μέλλον της κοινωνίας σχετικά με το γυναικείο ζήτημα...».

Αυτά έγραφε το 1921 ο Γληνός. Σήμερα, σπρώχνουν τις γυναίκες να εργάζονται «συμπληρωματικά» εφεδρικά, ώστε να απαλλαγεί το κράτος από τις υποχρεώσεις της κοινωνικής πολιτικής. Πού να 'ξερε τότε ο μεγάλος εκπαιδευτικός ότι το 2000 θα γυρνούσαμε πίσω ολοταχώς;