ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

1821: Η Λατινική Αμερική σπάει τα δεσμά της αποικιοκρατίας

Πίνακας που παριστάνει τον Σιμόν Μπολιβάρ να ηγείται των ανδρών του στη μάχη

Στις 15 Σεπτέμβρη 1821 ανακηρύσσονται ανεξάρτητα κράτη η Κόστα Ρίκα, η Γουατεμάλα, η Ονδούρα, η Νικαράγουα και το Σαλβαδόρ. Μια μέρα που συμβολίζει τον αγώνα των λαών της Λατινικής Αμερικής για την αποτίναξη των δεσμών της ισπανικής και πορτογαλικής αποικιοκρατίας.

Στις αρχές του 19ου αιώνα οι πιο πολλές χώρες στη Λατινική Αμερική ήταν αποικίες που τις κατείχαν δυο φεουδαρχικά - απολυταρχικά κράτη, η Ισπανία και Πορτογαλία. Οι ισπανικές κτήσεις ήταν τα αντιβασιλεία Λα Πλάτα (τα σημερινά κράτη Αργεντινή, Ουρουγουάη, Παραγουάη, Βολιβία), Νέα Ισπανία (Μεξικό, και ένα μέρος από την Κεντρική Αμερική), Νέα Γρανάδα (Κολομβία, Παναμάς, Βενεζουέλα, Ισημερινός) και Περού (τα σημερινά κράτη Περού και Χιλή). Ακόμη η Ισπανία κατείχε τις νήσους Κούβα, Πόρτο Ρίκο και ένα μέρος απ' τον Αγιο Δομήνικο. Στην Πορτογαλία ανήκε η Βραζιλία που έπιανε τη μισή σχεδόν έκταση της Νότιας Αμερικής.

Το ξέσπασμα του απελευθερωτικού κινήματος στη Λατινική Αμερική τοποθετείται περί το 1810 με τις πρώτες εξεγέρσεις στα μεγάλα αποικιακά κέντρα Καράκας, Μπουένος Αϊρες, Κίτο, Μπογκοτά και στη συνέχεια εξαπλώνεται σ' ολόκληρη τη Νότια και την Κεντρική Αμερική.

Ο αγώνας για την ανεξαρτησία της Λατινικής Αμερικής έχει τεράστια ιστορική σημασία. Με τον αγώνα αυτό οι λαοί, που κατοικούσαν στις άλλοτε ισπανικές και πορτογαλικές αποικίες, απέκτησαν την εθνική τους ανεξαρτησία κι αυτό εξυπηρετούσε τα ζωτικά τους συμφέροντα. Στην αμερικανική ήπειρο ιδρύθηκαν νέα κράτη - το Μεξικό, η Βολιβία, η Κολομβία, η Χιλή, το Περού, η Βραζιλία, η Αργεντινή, η Παραγουάη, και οι Ενωμένες Επαρχίες της Κεντρικής Αμερικής που χωρίστηκαν αργότερα σε πέντε δημοκρατίες (Γουατεμάλα, Ονδούρα, Κόστα Ρίκα, Νικαράγουα και Σαλβαδόρ). Η Ουρουγουάη που στα 1817 είχε κυριευτεί από τα βραζιλιάνικα στρατεύματα απελευθερώθηκε στα 1825.

Ο αγώνας των λαών της Λατινικής Αμερικής για την ανεξαρτησία τους αντικειμενικά εξυπηρετούσε την καπιταλιστική ανάπτυξη, που εμποδιζόταν από το αποικιακό καθεστώς. Στο σύνολό του ο αγώνας ήταν πανεθνικός. Σ' αυτόν πήραν μέρος διάφορες τάξεις και στρώματα της αποικιακής κοινωνίας - οι ντόπιοι Ινδιάνοι αγρότες, οι νέγροι - δούλοι, οι βιοτέχνες, η αστική τάξη που τότε γεννιόταν, οι τσιφλικάδες, οι διανοούμενοι και ένα μέρος από τον κατώτερο κλήρο. Αποφασιστική δύναμη ήταν οι λαϊκές μάζες, ο βασικός πυρήνας στους στρατούς του Μπολιβάρ, του Σαν Μαρτίν, του Οχίγκινσον, του Ιντάλγκο, του Μορέλος και των άλλων ονομαστών αρχηγών του απελευθερωτικού πολέμου.

Στη νότια χώρα προβλέπονται λίγες νεφώσεις, παροδικά αυξημένες και είναι πιθανό να σημειωθούν σποραδικές βροχές μικρής διάρκειας, κυρίως στην Κρήτη και τα Δωδεκάνησα. Γρήγορα όμως ο καιρός θα βελτιωθεί. Στην υπόλοιπη χώρα προβλέπεται αίθριος καιρός. Το πρωί στο Ιόνιο και τα ηπειρωτικά θα σημειωθούν τοπικές ομίχλες. Οι άνεμοι θα πνέουν βόρειοι μέχρι μέτριοι και στο νοτιοανατολικό Αιγαίο πρόσκαιρα ισχυροί. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί στα βόρεια από 13-31, στα υπόλοιπα ηπειρωτικά από 16-32, στα νησιά από 20-29 και στη Θεσσαλονίκη από 17-31 βαθμούς.

Για την Αττική προβλέπεται αίθριος καιρός με λίγες νεφώσεις τις πρωινές ώρες. Οι άνεμοι θα πνέουν ασθενείς και τοπικά βόρειοι μέχρι μέτριοι. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί από 20-32 βαθμούς.

1789 Γεννιέται ο Τζέιμς Φένιμορ Κούπερ. Αμερικανός συγγραφέας. Απέκτησε παγκόσμια φήμη με τη συλλογή πέντε μυθιστορημάτων γύρω από έναν κεντρικό ήρωα, τον Νάτι Μπάμπο. Τα μυθιστορήματα αυτά είναι «Οι σκαπανείς», «Το λιβάδι», «Ο ανιχνευτής μονοπατιών», «Ο κυνηγός των ελαφιών» και το πιο γνωστό «Ο τελευταίος των Μοϊκανών». Τα έργα του, αν και ανήκουν στην πρώιμη περίοδο του αμερικανικού ρομαντισμού, ωστόσο έχουν πολλά κοινά στοιχεία με τη λογοτεχνία του Διαφωτισμού του 18ου αιώνα. Ο Κούπερ εισήγαγε νέα εθνογραφικά μοτίβα, που αναφέρονταν στη ζωή των αυτόχθονων Ινδιάνων, παρουσιάζοντας έντονα τις κοινωνικές και φυλετικές διαμάχες στις ΗΠΑ. Απεικόνιζε, επίσης, τον τυπικό ανταγωνισμό ανάμεσα στη φύση και στον τεχνικό πολιτισμό, με ένα ειδικό αμερικάνικο υλικό. Τα έργα του Κούπερ συγκαταλέγονται στα αριστουργήματα της παιδικής λογοτεχνίας.

Σ' ΕΝΑ διαγωνισμό για το ποιος είναι ο καλύτερος πλασιέ στο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας επιδόθηκαν χτες στη Βουλή ο πρόεδρος της ΝΔ και ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας (σελίδα 6)

ΕΝΑ ηχηρό «δεν πάει άλλο», εξ ονόματος των Ελλήνων αγροτών, απηύθυνε ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ Στρ. Κόρακας προς τον αρμόδιο για θέματα αγροτικής πολιτικής, επίτροπο Φ. Φίσλερ, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (σελίδα 8)

ΣΕ ΥΨΗΛΑ επίπεδα, επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία, έχει ανέβει η ραδιενέργεια σε όσες περιοχές της ΟΔ Γιουγκοσλαβίας βομβαρδίστηκαν πέρσι με βόμβες απεμπλουτισμένου ουρανίου, κατήγγειλε χτες ο πρεσβευτής της ΟΔ Γιουγκοσλαβίας στην έδρα του ΟΗΕ στη Γενεύη (σελίδα 15)

ΤΟ... ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΟ λάκτισμα για τη διανομή, στους μεγαλοεπιχειρηματίες, τραπεζίτες και μεγαλοκατασκευαστές δημοσίων έργων, της λείας του Γ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, ύψους 17,5 τρισ. δραχμών, δόθηκε και τυπικά χτες από το Υπουργικό Συμβούλιο (σελίδα 20)

ΣΥΣΚΕΨΗ εκπροσώπων των Ομοσπονδιών και των Αγροτικών Συλλόγων της Θεσσαλίας για τον καλύτερο συντονισμό της αγωνιστικής δράσης των αγροτών της περιοχής θα πραγματοποιηθεί αύριο στις 6 μ.μ. στον Παλαμά, με πρωτοβουλία της Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Καρδίτσας (σελίδα 21)

ΝΕΑ αυτοψία, με ειδικό μηχάνημα, διενεργήθηκε χτες στο πρατήριο υγρών καυσίμων, στο οποίο την περασμένη Τρίτη σκοτώθηκαν δυο άτομα από έκρηξη και, σύμφωνα με πληροφορίες, εντοπίστηκαν δυο παράνομες δεξαμενές, πέραν των δέκα που αναφέρονται στην άδεια (σελίδα 22)

ΜΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗ εξαίρεση αποτέλεσε η ταινία «Εψιλον» του Γιάννη Ρούσση, η οποία προβλήθηκε στον κύκλο της «ειδικής κατηγορίας ταινιών χωρίς ελληνικότητα», του 23ου Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας (σελίδα 25)

«ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟ των ορίων της Ζώνης Α΄» χαρακτήρισε η γγ του ΥΠΠΟ, Λίνα Μενδώνη, τη συνεχιζόμενη παράνομη οικοδόμηση της αδόμητης ζώνης στον αρχαιολογικό χώρο των Μαλλίων Κρήτης, στην προχτεσινή συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (σελίδα 25)

ΠΡΟΣΤΙΜΑ 100 εκατ. στον ΑΝΤΕΝΝΑ και 100 εκατ. στο MEGA, για συγκεκαλυμμένη διαφήμιση, επέβαλε χτες το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (σελίδα 27)

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΙΣ 15 ΤΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ

1919 Συνέρχεται στη Λάρισα Πανθεσσαλική Αγροτική Σύσκεψη με θέμα την πάλη για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών.

1935 Στη Γερμανία, οι ναζί θεσπίζουν τους «νόμους της Νυρεμβέργης». Στους νόμους αυτούς στηρίχτηκε το πρόγραμμα θρησκευτικής και ρατσιστικής καταδίωξης. Ολοι οι εβραίοι στερούνται την υπηκοότητα τους και ξαναζωντανεύουν τα γκέτο. Η σβάστικα γίνεται η εθνική σημαία της Γερμανίας.

1946 Ανακηρύσσεται η Λαϊκή Δημοκρατία της Βουλγαρίας.

1947 Εντονη δράση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Τμήματα του ΔΣΕ καταλαμβάνουν το Ροδολείβος στο Νομό Σερρών, ενώ τετρακόσιοι έφιπποι μπαίνουν στη Λιγύρα της Λαμίας.

1960 Στο σπήλαιο των Πετραλώνων στη Χαλκιδική ανακαλύπτεται κρανίο γυναίκας, που έζησε στην Παλαιολιθική Εποχή. Η χρονολόγηση του κρανίου αποτέλεσε αντικείμενο πολύχρονων μελετών.

1987 Η ΝΑΣΑ βρίσκεται στα όρια της νευρικής κρίσης. Νεαροί, που ασχολούνται με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και ιδιαίτερα με το να εισέρχονται στα αρχεία κυβερνητικών και άλλων υπηρεσιών, ανακοινώνουν ότι κατάφεραν να εισχωρήσουν στα αρχεία της υπηρεσίας Διαστήματος των ΗΠΑ, όπου εγκατέστησαν ένα πρόγραμμα με την ονομασία «Δούρειος Ιππος».