ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΝΙΚΟΣ ΚΥΤΟΠΟΥΛΟΣ

«Μαχητής» δάσκαλος, δημοσιογράφος, συγγραφέας

Η ΕΑΜική Αντίσταση, ο ΔΣΕ, η προοδευτική εκπαίδευση, η δημοσιογραφία, τα Γράμματα και το ΚΚΕ έχασαν έναν αταλάντευτο αγωνιστή τους. Τον πολυγραφότατο συγγραφέα, δημοσιογράφο στο Διεθνές Τμήμα του νόμιμου «Ριζοσπάστη» για αρκετά χρόνια, Νίκο Κυτόπουλο, ο οποίος, πλήρης ημερών, υπέκυψε χτες το πρωί, στις 9.30, μετά από ένα χρόνο καθημερινής «μάχης» που έδινε ενάντια στο εγκεφαλικό που υπέστη και σε μια εγχείρηση εξαιτίας του εγκεφαλικού. Η κηδεία του θα γίνει τη Δευτέρα, στις 12 το μεσημέρι, από το Β' Νεκροταφείο (λεωφόρος Ηρακλείου).

Ο Νίκος Κυτόπουλος γεννήθηκε την 1/1/1916 στο Σοχούμι του Καυκάσου. Σε ηλικία 13 ετών, με τους γονείς και τα μικρότερα αδέλφια του, εγκαθίσταται στη Μελία Αλεξανδρούπολης. Φοιτά στο Διδασκαλείο Σερρών και το 1934 εκδίδει το πρώτο φύλλο του πρώτου στην περιοχή νεολαιίστικου περιοδικού, το οποίο αμέσως κατάσχεται. Το 1935 αποφοιτά από το Διδασκαλείο και αρχίζει να διδάσκει σε σχολεία του Εβρου, με το όραμα μιας καλύτερης ζωής και μόρφωσης για τα παιδιά του λαού. Μετά τη δημιουργία του ΕΑΜ πρωτοστατεί για τη συγκρότηση αντιστασιακών πυρήνων στην περιοχή του Εβρου και εντάσσεται στο ΚΚΕ και στον ΕΛΑΣ. Αξίζει να αναφερθούμε σε μια δυσκολότατη, αν και αναίμακτη, «μάχη» που έδωσε για την απελευθέρωση των Φερών. «Μάχη» μοναδική ως μορφή στα χρόνια της ΕΑΜικής Αντίστασης: Στις 28 Αυγούστου του 1944, ο Νίκος Κυτόπουλος, μαζί με άοπλα παιδιά, μαθητές και ΕΠΟΝίτες, τραγουδώντας ΕΛΑΣίτικα τραγούδια, μπαίνουν στην πλατεία των Φερών. Σχηματίζουν αλυσίδες, στέκονται μπροστά στους πάνοπλους Γερμανούς και απαιτούν την παράδοσή τους. Ξαφνιασμένοι οι Γερμανοί κατεβάζουν τα όπλα. Στη συνέχεια τα παιδιά και ο Ν. Κυτόπουλος επισκέπτονται τον διοικητή της γερμανικής μονάδας και ζητούν την παράδοσή της. Παράδοση, που πραγματοποιήθηκε, αμέσως μετά, επίσημα στον αρχηγό του ΕΛΑΣ Εβρου, Αθηνόδωρο.

Μετά την απελευθέρωση, λόγω της δράσης του, ο Ν. Κυτόπουλος συλλαμβάνεται, μαζί με τον πατέρα του, και εξορίζονται στη Σαμοθράκη. Μετά από έξι μήνες απελευθερώνεται ως προστάτης των μικρότερων επτά αδελφών του. Καθώς η δίωξή του από παρακρατικούς συνεχίζεται, βγαίνει ξανά στο βουνό και εντάσσεται στο ΔΣΕ, όπου γράφει δελτία ειδήσεων, άρθρα, σχόλια, ρεπορτάζ μαχών και προκηρύξεις για τα έντυπα του Γενικού Αρχηγείου. Σύντομα γίνεται αρχισυντάκτης της εφημερίδας του Γενικού Αρχηγείου «Εξόρμηση» και στη συνέχεια της εφημερίδας «Προς τη Νίκη». Μεταξύ των μαχών του ΔΣΕ στις οποίες πήρε μέρος ήταν και η μεγάλης ιστορικής σημασίας μάχη στη Νάουσα, την οποία «απαθανάτισε» συγκλονιστικά στο βιβλίο - χρονικό «Η Μάχη της Νάουσας».

Μετά την ήττα του ΔΣΕ, παίρνει το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς, πρώτα στην Τασκένδη, μετά στο Βουκουρέστι, όπου δημοσιογραφεί στο ραδιοσταθμό «Η Φωνή της Αλήθειας» και σε έντυπα και, τέλος, στη Λιψία, από όπου, το 1975, επαναπατρίσθηκε, μαζί με τη συντρόφισσά του στη ζωή και στο ΔΣΕ, Σοφία, και τα δυο παιδιά τους.

Από το 1976 μέχρι τη συνταξιοδότησή του, το 1980, ο Ν. Κυτόπουλος δημοσιογραφεί στον «Ρ», συνεχίζει την κομματική δράση του (ανήκε στην ΚΟ Λογοτεχνών) και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία για ενήλικες και παιδιά, αφήνοντας πλούσιο συγγραφικό έργο: «Η Μάχη της Νάουσας», «Η δοκιμασία», «Ο μεγάλος ανήφορος», «Ο Μπελέτης», «Το στοίχημα», «Ιστορίες του βουνού», «Το όνειρο του Γιάντζου», «Το στοιχειωμένο κάστρο» (εκδόθηκαν από τη «Σύγχρονη Εποχή»), «Η άσβηστη ελπίδα», «Στο χαμένο Παράδεισο», «Ο Φίλιππος όμηρος στη Θήβα», «Ο μύθος των Ινδοευρωπαίων». Είχε διακριθεί με τέσσερα βραβεία της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Το μεταφραστικό έργο του ανέρχεται σε τριάντα τόμους με έργα κλασικών Ρώσων συγγραφέων (Γκόρκι, Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Σιμόνοφ, Σεμιόνοφ, Πριστάβκιν κ.ά.).

Σπουδαίοι δεξιοτέχνες

Το λαϊκό κλαρίνο είναι ο «πρωταγωνιστής» της εκδήλωσης, που θα πραγματοποιηθεί στις 9/2 (8.30 μ.μ.), στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Συμμετέχουν τέσσερις σπουδαίοι δεξιοτέχνες του: Πετρο-Λούκας Χαλκιάς, Νίκος Φιλιππίδης, Γιώργος Κωτσίνης, Δημήτρης Κώτσικας, μουσικοί που συνδυάζουν με μοναδικό τρόπο την αριστοτεχνική δεξιότητα, την ελευθερία του αυτοσχεδιασμού, το ιδιωματικό παίξιμο, αλλά και το εύρος του ρεπερτορίου. Θα παρουσιάσουν την προσωπική τους τέχνη, αντιπροσωπευτικά δείγματα από τη μουσική της ιδιαίτερης πατρίδα τους (οι τρεις πρώτοι προέρχονται από την Ηπειρο, ο τελευταίος από την Κοζάνη), ποικίλα μουσικά ιδιώματα από κάθε άκρη της Ελλάδας, αλλά και δεξιοτεχνικούς αυτοσχεδιασμούς, σε μια εκδήλωση που επιμελήθηκε ο Λάμπρος Λιάβας. Μαζί τους, θα συμπράξουν τα Χάλκινα Πνευστά της Κοζάνης, που συναποτελούν οι: Δημήτρης Μάντζιος (κορνέτα), Γιάννης Μάντζιος (κορνέτα), Γιάννης Αρβανιτάκης (τρομπόνι), Αριστείδης Κώτσικας (νταούλι) και Δημήτρης Καρακώστας (τύμπανο).

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

-- «Μικρή Αρκτος»: Ο γνωστός από σημαντικούς δίσκους, αλλά και βιβλία των Γραμμάτων και Τεχνών, οίκος, κυκλοφόρησε το καλαίσθητο φωτογραφικό λεύκωμα «Απλό Θέατρο» για τα 20 χρόνια του βραβευμένου από την Ενωση Θεατρικών - Μουσικών Κριτικών θιάσου. Το λεύκωμα αφιερωμένο στην αλησμόνητη ηθοποιό Αλέκα Παΐζη περιλαμβάνει και 2 CD με ζωντανή ηχογράφηση της παράστασης «Η διήγηση της υπηρέτριας Τσερλίνε», με εκπληκτική ερμηνεύτρια την Αλέκα Παΐζη. Επίσης, κυκλοφόρησε ένα μικρό φωτογραφικό λεύκωμα με τίτλο «Ελένη Καραΐνδρου - Μουσική για το θέατρο. Πρωτότυπες ηχογραφήσεις 1986 - 2010. Είκοσι δύο θεατρικές παραστάσεις. Σκηνοθεσία: Αντώνης Αντύπας». Το λεύκωμα συνοδεύεται με δύο CD που περιλαμβάνουν τις συνθέσεις της Ελένης Καραΐνδρου. 22 παραστάσεις του «Απλού Θεάτρου». Επίσης, κυκλοφόρησε και τα παρακάτω βιβλία: Πήτερ Ακρόυντ «Σαίξπηρ (Η βιογραφία)» (μετάφραση Σπύρου Τσούγκου. Ο βιογράφος μεγάλων δημιουργών: Πάουντ, Ουάιλτ, Ελιοτ, Ντίκενς, Μπλέικ, Τόμας Μορ και μυθιστοριογράφος, με αυτή τη βιογραφία διεισδύει στην ουσία του - απόλυτα συνδεδεμένου με τη ζωή του - έργο του αθάνατου δραματουργού, ποιητή και ηθοποιού, στο σαγηνευτικό θεατρικό «κόσμο» του Στράτφορντ Ου Εϊβον, γενέτειρας του Σαίξπηρ και γενικότερα στην ιστορία της ελισαβετιανής εποχής). «Επέτειος - Κρίσεις και σχόλια για το έργο του Δ.Ν. Μαρωνίτη (2008 - 2009)» (επιμέλεια Νάσου Βαγενά. Συλλογή δοκιμιακών κειμένων για το κριτικό, μεταφραστικό και λογοτεχνικό έργο του 80χρονου ομότιμου καθηγητή του ΑΠΘ). Γρηγόρης Πεντζίκης: «Το τέλος του μύθου (Οι μικρές εξιστορήσεις του Γιώργου Χειμωνά)» (πρόλογος Δ.Ν. Μαρωνίτη. Δοκίμιο για τα θέματα, την ιδιαίτερη χρήση αρχαίων μύθων και την αλληγορική μυθοπλασία του σπουδαίο «ποιητή» του πεζού λόγου Γιώργου Χειμωνά). Γιάννης Ευθυμιάδης «Γράμματα στον πρίγκιπα» (καλαίσθητη, μικρόσχημη ποιητική συλλογή, κοσμημένη με δώδεκα ασπρόμαυρα χαρακτικά του Paul Walkers).

-- «Κέδρος»: Τάσος Γουδέλης «Η παρουσία» (συλλογή διηγημάτων του κριτικού κινηματογράφου, διευθυντή του εξαιρετικού λογοτεχνικού περιοδικού «Το Δέντρο» και μυθιστοριογράφου, που παρακολουθούν στον «καθρέφτη του υποσυνείδητου» την «άχρονη ροή της συνείδησης). «Ελληνικά ονόματα» (14 ιστορίες νέων συγγραφέων, με πρόλογο του Μένη Κουμανταρέα). Διαμαντής Αξιώτης «Λάθος λύκο» (μυθιστόρημα).

-- «Πύλη» (Γρανικού 10, Αθήνα 10435, 210-5220.895): Τάσος Ρούσσος «Ο τάφος του Διγενή» (νουβέλα του γνωστού μεταφραστή αρχαίων τραγικών και πεζογράφου, κινούμενη μεταξύ μύθου και ιστορίας). Μάκης Πανώριος «Ο ξένος Φαέθων (και άλλα διηγήματα)» (συλλογή διηγημάτων του γνωστού συγγραφέα, «πατριάρχη» του ελληνικού φανταστικού διηγήματος).

-- «Αιγόκερως»: «Ρόζα Λούξεμπουργκ: Γράμματα από τη φυλακή» (μετάφραση Μαργαρίτας Δαλαμάγκα - Καλογήρου (συλλογή γραμμάτων που έστειλε η Ρόζα Λούξεμπουργκ σε φίλους της κατά τη διάρκεια της φυλάκισής της).

-- Σαββάλας: Ερίκ Νεβέ «Κοινωνιολογία των κοινωνικών κινημάτων (και ιστορίες κινημάτων από τον Μεσαίωνα μέχρι σήμερα)» (μετάφραση, επιμέλεια, εισαγωγή Μαρλέν Λογοθέτη. Μελέτη).

-- Γαβριηλίδης: Δημήτρης Καραλής «Ο ένδοξος θάνατος του Καλλίστρατου Τασούλη» (νουβέλα). Κώστας Ρόγκας «Κούφια βιβλία» (μυθιστόρημα). Λουκάς Κούσουλας «Και μόνος και μετά πολλών (β' κύκλος)» (συλλογή διηγημάτων). Στεφάν Μαλλαρμέ: «Ιγκιτουρ» «Η τρέλα του Ελμπενόν» και «Μαζαρία ποτέ δεν θα καταργήσει το τυχαίο» (μετάφραση - επίμετρο Μαρίας Ευσταθιάδη. Δύο ποιητικές συνθέσεις, η μια πεζογραφημένη και η δεύτερη στιχουργημένη του μεγάλου Γάλλου ποιητή, πεζογράφου και δραματουργού).

-- Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος: Μαρία Μαρκέτου «Απόβροχο φθινοπώρου» (ποιήματα).

-- «Δίαυλος» (Αλεξανδρείας 95 και Γράμμου, 10441 Αθήνα, 210-3631.169): Σίαν Χολ «Αυτό σημαίνει αυτό. (Σημειωτική: Οδηγός χρήσης)» (μετάφραση Μαρίας Κωνσταντοπούλου. Εικονογραφημένος οδηγός για 75 βασικές έννοιες, χωρισμένες σε οκτώ ενότητες, όπως λ.χ. Τρόποι δημιουργίας νοήματος, εννοιολογικές, οπτικές, κειμενικές δομές, θέματα ερμηνείας, ιστορίας και διηγήσεις κ.ά).

-- Α.Α. Λιβάνης: Ακακία Κορδόση «Απ' το ροζ στο κόκκινο» (μυθιστόρημα).

-- «Ελληνικά Γράμματα»: (Αννα Πολέντα - Αποστολάκη «Παιχνίδια και στις διακοπές» (δύο ομότιτλα βιβλία για παιδιά 4 και 5 ετών, με εικονογράφηση Κατερίνας Βερούτσου) και «Καλοκαιρινές περιπέτειες με τους ήρωες της Disney» (για παιδιά 4 ετών).

-- «Μετρονόμος» (Τρίμηνο μουσικό περιοδικό. Τεύχος 38, με αφιέρωμα στον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα).

-- «Μανδραγόρας» (πολιτιστικό και λογοτεχνικό περιοδικό με αφιέρωμα στον Χριστόφορο Μηλιώνη).

-- «Εν Βόλω» (τριμηνιαίο πολιτιστικό περιοδικό του Δήμου Βόλου. Τεύχος 36, με αφιέρωμα στους φορείς πολιτισμού στη Μαγνησία).

Το νέο μυθιστόρημα του Γιάννη Παπαοικονόμου (μέλος του ΔΣ της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, στέλεχος της Αγωνιστικής Παράταξης Ελλήνων Λογοτεχνών - Συνεργαζόμενοι) «Απόστολος Μούδος: μύθος και ιστορία ενός τυχοδιώκτη» (εκδόσεις «Αλφειός») παρουσιάζεται τη Δευτέρα (7 μμ), στην Ενωση Ποντίων Περάματος (Λ. Ειρήνης 211, Πέραμα). Θα μιλήσουν οι: Μάνος Σπυριδάκης (καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου), Γιώργος Καμπίλης (εκδότης - ιστορικός), Κώστας Ριτσώνης (εκδότης - ποιητής). Κείμενα του βιβλίου θα διαβάσει η Μπέττυ Γαρίδη - Αράπη.