( Χρονολόγιο - Βιβλιογραφία - Ανθολόγιο )
Ο Νάνος (Ιωάννης) Βαλαωρίτης γεννημένος το 1921 στη Λωζάνη και ζώντας για μεγάλα διαστήματα στο εξωτερικό, δεν εντάχθηκε στο ελληνοκεντρικό «ρεύμα» της λογοτεχνικής και γενικότερα πνευματικής γενιάς του '30. Δεχόμενος τις επιρροές του υπερρεαλισμού έγινε νωρίς υπέρμαχός του και μάλιστα τόσο πολύ που θεωρήθηκε «υπονομευτής» της ελληνικής λογοτεχνικής παράδοσης. Ανήσυχος πάντα, υπερασπίστηκε αργότερα και μέσω του περιοδικού που έβγαζε από το 1963, το «Πάλι», το ποιητικό κίνημα «beat». Το πρώτο εκδομένο στην Ελλάδα ποιητικό βιβλίο του (1947) ήταν «Η τιμωρία των μάγων». Το 1958 ακολούθησε η συλλογή «Κεντρική στοά». Χρειάστηκε να μεσολαβήσουν χρόνια έως ότου το 1982 να αποσπάσει το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή «Μερικές γυναίκες», ενώ το 1998 του απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας - Χρονικού για το βιβλίο του «Μοντερνισμός, Πρωτοπορεία και "Πάλι"». Βραβείο αναγνώρισης ως ένα βαθμό της λογοτεχνικής προσφοράς του.
Το βιβλίο διαρθρώνεται ως εξής: Σε εκτενή προλεγόμενα. Σε χρονολόγιο, το οποίο παρακολουθεί το «οικογενειακό δέντρο» των οπλαρχηγών Βαλαωριταίων (από τον 17ο αιώνα) και τη ζωή του Ν. Βαλαωρίτη, στην Ελλάδα, στο εξωτερικό, τη θητεία του ως καθηγητή της Συγκριτικής Φιλολογίας και Δημιουργικού Γραψίματος στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φραντσίσκο, όπου ζει μέχρι σήμερα. Σε εργογραφία - βιβλιογραφία (εκδόσεις έργων του, συνεργασίες του με έντυπα, συνεντεύξεις του, δημοσιεύματα για το έργο του, από το 1933 μέχρι το 1999). Σε παράρτημα -ανθολόγιο (ποιημάτων και δοκιμίων του για λογοτεχνικά θέματα). Σε ευρετήρια (τίτλων ποιημάτων, προσώπων, περιοδικών, εφημερίδων). Και σε δημοσιεύματα του Δ. Χ. Σκλαβενίτη για τον Ν. Βαλαωρίτη.
Ας παραθέσουμε, όμως, και δύο χαρακτηριστικά «δείγματα» της ποίησης του Ν. Βαλαωρίτη:
«Στα σπλάχνα της στέρησης ετοιμάζεται η/ εξέγερση/ που θα σαρώσει εκείνους που νέμονται/ τον πλούτο της γης/ χωρίς να ρωτάνε κανέναν τους λαίμαργους/ λεηλάτες/ του κέρδους του άνομου, του μίσους, αυτούς/ που θαρρούν/ πως με τα τανκς αγοράζουν ησυχία και/ τάξη».
«Ο Μακρυγιάννης/ο Κάλβος, ο Σολωμός, ο Ανώνυμος Ελληνας/ γνώρισαν πριν από μας την πικρή αγωνία/ το σπαραγμό της ψυχής και του πνεύματος/ την πατημένη απ' τον ξένο τον ντόπιο εχθρό/ απεγνωσμένη ελπίδα».
(Διηγήσεις)
Η θεματικότητά τους ποικίλει - καθημερινότητα, ιστορίες μεταναστών και πολεμικές. Υπερ-ρεαλιστικά, ονειρικά ή φανταστικά τεχνουργήματα. Εξωπραγματικός κόσμος των τρελών. Κάποια θραύσματα από τα χρόνια της αθωότητας - όπως αντίστοιχα και η τεχνοτροπία τους.
Η πρωτοτυπία είναι κοινό στοιχείο σε όλα. Η σφιχτή γραφή, χωρίς κανέναν εξωραϊσμό ή αισθηματική προέκταση, τρυφερότητα ή ποιητική χροιά, προκαλούν το ξεγύμνωμα κάθε ομορφιάς, μ' ένα κεντρί υψωμένο απειλητικά κι ένα ψιλόβροχο που συνέχεια νοτίζει.
Περιγραφές μονολεκτικές, κοφτές, το μισόφωτο, η γκρίζα ατμόσφαιρα, το ατσάλι του φεγγαριού, η νύχτα, το φόντο στον εξωτερικό χώρο, επηρεάζοντας και τον ψυχικό κόσμο του μοναδικού, συνήθως, πρωταγωνιστή. Τ' άλλα πρόσωπα, διάσπαρτα είναι σκιώδη, αχνά σκίτσα, μόλις διαγραφόμενα, χωρίς μιλιά, κάποτε με άδειο βλέμμα, ακαθόριστες κινήσεις ή και βυθισμένα στην ακινησία.
Ο ορίζοντάς του είναι ευρύς, όμως οικείος. Η Ελλάδα, διάφορες ευρωπαϊκές κι άλλες χώρες, με ενδείξεις μεγάλων ιστορικών στιγμών τους κι αιχμές πολιτικών γεγονότων. (Εκδόσεις «Καστανιώτη»).
Για πέμπτη συνεχή χρονιά το περιοδικό για το βιβλίο «Διαβάζω», απένειμε λογοτεχνικά βραβεία, με κριτική επιτροπή τους Αλέξη Ζήρα, Ελισάβετ Κοτζιά, Μισέλ Φάις, Βαγγέλη Χατζηβασιλείου, Τιτίκα Δημητρούλια και Κώστα Καρακώστα.
Τα βραβεία του 2000 απονεμήθηκαν ως εξής: Ποίησης στον Χριστόφορο Λιοντάκη («Με το φως», εκδόσεις Καστανιώτη, το οποίο πήρε και το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2000). Μυθιστορήματος στην Ερση Σωτηροπούλου («Ζιγκ- ζαγκ στις νεραντζιές», «Κέδρος», κρατικό βραβείο μυθιστορήματος). Διηγήματος στον Χριστόφορο Μηλιώνη («Τα φαντάσματα του Γιορκ», «Κέδρος»). Πρωτοεμφανιζόμενου πεζογράφου, παμψηφεί, στον Δημήτρη Μίγγα (Των κεκοιμημένων», εκδόσεις «Πόλις»).
Φέτος το «Διαβάζω» καθιέρωσε και βραβεία παιδικού και εφηβικού βιβλίου, με κριτική επιτροπή τους Αλεξάνδρα Ζερβού, Μένη Κανατσούλη, Μάνο Κοντολέων, Γιάννη Σ. Παπαδάτο, Βίκη Πάτσιου. Το βραβείο παιδικού βιβλίου απονεμήθηκε στον Χρήστο Μπουλιώτη («Το άγαλμα που κρύωνε», Πατάκης) και του εφηβικού βιβλίου στην Τούλα Τίγκα («Τα χρόνια τρέχοντας», Πατάκης).
Το «Εντός» παρουσίασε χτες στο Δημαρχείο Καισαριανής τη μελέτη του Βαγγέλη Σακκάτου «Ανδρέας Λασκαράτος και Μικέλης Αβλιχος (Δυο μεγάλοι Κεφαλονίτες σατιρικοί)».
Στο θέατρο «Ηβη» (Σαρρή 27 και Ψυρρή), στις 4/12 (8.30μμ) το μυθιστόρημα του δημοσιογράφου Παύλου Κάγιου «Σε είδα να 'σαι αόρατος». Στις 5/12 (6.30μμ) στου Ελευθερουδάκη (Πανεπιστημίου 17) το βιβλίο του Παντελή Κοντογιάννη «Συνεπιβάτες».
Τα «Ελληνικά Γράμματα» στις 4/12 (12.30μμ) στη «Στοά του Βιβλίου» θα παρουσιάσουν τα βιβλία της σειράς «Βιβλβιοθήκη Οικονομικής και Πολιτικής Θεωρίας».