ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Αναίσχυντα βάρβαρη η ενσωματωμένη «τέχνη»

Της Κάθριν Μπίγκελοου στο «ZERODARKTHIRTY» και με βούλα αυθεντικότητας κατευθείαν από CIA... Μάλιστα... Το κοινό σημείο των ταινιών που κάνουν πρεμιέρα αυτήν τη βδομάδα είναι η ασυνήθιστα μεγάλη τους διάρκεια. Ολες ξεπερνούν κατά πολύ ή λίγο τις δύο ώρες... 2η βδομάδα Αφρικανικού κινηματογράφου με ελεύθερη είσοδο για το κοινό διοργανώνεται στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας από σήμερα Πέμπτη 21/2 έως τις 27 του μηνός. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει 19 συνολικά ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ από την Αγκόλα, την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, την Κένυα, το Μαρόκο, τη Νιγηρία, τη Νότια Αφρική και την Τυνησία φτιαγμένες από το 2001 έως το 2012. Δε λείπουν, όμως, και παραγωγές της δεκαετίας του '90! Οι ταινίες, με σταθερό σχεδόν μοτίβο την αναπαράσταση της μετάβασης από τη ζωή στην επαρχία στην πραγματικότητα των μεγάλων πόλεων, προτρέπουν τους θεατές να διασχίσουν τα σύνορα οχτώ αφρικανικών χωρών και να «εξοικειωθούν» με τις πολιτισμικές εμπειρίες που συναντούν στο διάβα τους. Για όποια πληροφορία απευθυνθείτε στην Ταινιοθήκη στο τηλέφωνο 210 3612 046 ...

«ΛΟΡΕΝΣ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ» είναι ο τίτλος της τελευταίας ταινίας του 23χρονου γαλλόφωνου κινηματογραφιστή από το Μόντρεαλ Ζαβιέ Ντολάν, που για τρίτη φορά επιδεικνύει το ταλέντο και το ταμπεραμέντο του μέσα από ένα ατέλειωτο (168 λεπτών) μελόδραμα για έναν νεαρό δάσκαλο που μια μέρα λέει στην κοπέλα του ότι θέλει να γίνει γυναίκα. Ο Ντολάν ελκύεται από την οπτική χυδαιότητα, τις σκηνογραφικές υπερβολές και τα επιδεικτικά κοστούμια. Αποδομεί την κινηματογραφική γλώσσα για να την ανασυνθέσει και αγγίζει ίσα - ίσα το καυτό, γι' αυτόν, ερώτημα: πώς αλήθεια είναι γι' αυτόν που αγαπάς να λες ότι επιθυμείς να μείνεις μόνος σου;

Τέλος, στον κινηματογράφο TITANIACINEMAX συνεχίζεται για τρίτη βδομάδα η προβολή της σοβιετικής προπαγανδιστικής, επικής κινηματογραφικής παραγωγής «Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ» του Βλαντιμίρ Πετρόφ από το 1949, σε συνδυασμό με το αντιπολεμικό, σοβιετικό αριστούργημα του Αντρέι Ταρκόφσκι από το 1962 «ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ». Αυτή η τελευταία θα προβάλλεται καθημερινά στις 18.00, ενώ στις 20.00 θα προβάλλεται το Α΄ μέρος της «ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ», που τιτλοφορείται «ΟΥΤΕ ΒΗΜΑ ΠΙΣΩ» και στις 21.45 το Β΄ μέρος «Η ΝΙΚΗ». Σημειωτέον, ότι μπορείτε να δείτε και τις τρεις ταινίες, με ένα, ενιαίο εισιτήριο των 5 ευρώ και 3 για τους ανέργους...

ΑΝΤΡΕΪ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ

Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν

Η πρώτη (από τις συνολικά 7) μεγάλου μήκους ταινία του Ταρκόφσκι που πέθανε το 1986. Πρόκειται για την άγρια, τραγική ιστορία της κατεστραμμένης παιδικής ηλικίας του Ιβάν, ζωγραφισμένης χωρίς ίχνος συναισθηματικότητας. Εξυπνες και εκφραστικές οι κινήσεις της κάμερας (η δουλειά της, μια αποκάλυψη) και του μοντάζ, κάνουν το οπτικό αποτέλεσμα να χαράζεται ανεξίτηλα στη μνήμη. Με τη λεπτότητα ενός ζωγράφου, ο φακός ταυτίζεται απόλυτα με τις προθέσεις του σκηνοθέτη. Η ζοφερή πραγματικότητα του παρόντος τέμνεται από φωτεινά φλας μπακ. Σε ένα σημείο της ταινίας, για παράδειγμα, δυο εικόνες από το δάσος, μια συστάδα από λευκές σημύδες και μια ερημιά με απειλητικά καμένα μαύρα κούτσουρα είναι βαλμένες δίπλα - δίπλα. Οχι σαν δύο τοπία, αλλά σαν δύο οπτικά σύμβολα που ενσαρκώνουν τη ζωή και το θάνατο. Τέτοιου είδους οπτικές διατάξεις υπάρχουν διάσπαρτες στην ταινία.

Ο Ταρκόφσκι βασίζει την προσέγγισή του στις αντιθέσεις μεταξύ πολέμου και παιδικής ηλικίας, πολέμου και φύσης, πραγματικότητας και ονείρων, χρησιμοποιώντας συμβολικά πλάνα στην ιστορία του δωδεκάχρονου Ιβάν που εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Η οικογένεια του μικρού έχει ξεκληριστεί από τους Ναζί, έτσι εκείνος μην έχοντας να χάσει τίποτα πια, κατατάσσεται στο Σοβιετικό Στρατό ως ανιχνευτής και αναλαμβάνει επικίνδυνες αναγνωριστικές αποστολές, μια που είναι και ο πιο κατάλληλος χάρη στο μικρό του μπόι και τη σβελτάδα του. Δημιουργεί φιλίες ζωής με πολλούς από τους ενήλικες συμπολεμιστές και όλοι τον σέβονται και τον αναγνωρίζουν ως ισότιμο. Οταν του προτείνουν να πάει σε στρατιωτική ακαδημία - για να τον προφυλάξουν από τους κινδύνους της μάχης - ο Ιβάν απορρίπτει πεισματικά την πρόταση. Η - κατά τον ίδιο τον Ταρκόφσκι - προσωπική και όχι πολιτική ή προπαγανδιστική προσέγγιση της ταινίας στο θέμα, εντάσσει «ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ» στα πλαίσια του Νέου Κύματος του πρωτοποριακού σοβιετικού κινηματογράφου που άλλαξε την οπτική αναπαράσταση του πολέμου στην οθόνη.

Ολες οι ταινίες του Ταρκόφσκι - και όσων επηρεάστηκαν απ' αυτόν - αναγνωρίζονται πάραυτα από την πλούσια και σύνθετη ανάπτυξη των παράπλευρων σχέσεων και τον πλούτο των μεταφορικών και συμβολικών στοιχείων. Στα «ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ» ένα απ' αυτά τα στοιχεία είναι το κυριολεκτικά στοιχειωμένο πρόσωπο του αγοριού - σκοτεινό, αδυνατισμένο, με νευρικά χείλη και κουρασμένα και οργισμένα μάτια, - που δε θυμίζει στο παραμικρό παιδικό πρόσωπο, αλλά έναν ξυλοδαρμένο γέρο με σχισμένο φρύδι. Αυτή η έκφραση είναι τόσο ζωντανή που φαντάζεσαι ότι μπορείς να διακρίνεις και ρυτίδες στο πρόσωπο του αγοριού, κάτι που κινείται ολότελα στη σφαίρα της φαντασίας. Ο τραχύς φωτισμός, από τα κάτω προς τα πάνω, υπογραμμίζει ακόμα περισσότερο τα χαρακτηριστικά και «μεταμορφώνει» το μικρό αγόρι σε φιγούρα βιβλικού μάρτυρα. Η ταινία έχει κερδίσει τουλάχιστον 15 βραβεία σε διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ. Μην τη χάσετε!!!

Παίζουν: Νικολάι Μπουρλιάγιεφ, Βάλια Μαλιάβινα, Στέπαν Κρίλοφ, Νικολάι Γκρίνκο, Ιρίνα Ταρκόφσκαγια, κ.ά.

Παραγωγή: ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ 1962

ΚΑΘΡΙΝ ΜΠΙΓΚΕΛΟΟΥ

Zero Dark Thirty

Η βαρβαρότητα εικονογραφημένη! Την Αμερικανίδα «ενσωματωμένη» κινηματογραφίστρια Μπίγκελοου γνωρίσαμε το 2009 με το «THE HURTLOCKER» ταινία που απενοχοποιεί τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στο Ιράκ που ισοπέδωσε τη χώρα και καθαγιάζει τους μισθοφόρους σφαγείς ως σωτήρες της οικουμένης από τα περιβόητα χημικά όπλα. Η θεματική και αισθητική προσέγγιση της Μπίγκελοου δεν παρουσιάζει ουσιαστικές διαφορές από τα ρεπορτάζ των ενσωματωμένων οπτικοακουστικών συνεργείων. Η Μπίγκελοου ξαναχτυπά με ένα χολιγουντιανό «δράμα» ενσωματωμένης αισθητικής για το κυνήγι και την εξόντωση του Οσάμα Μπιν Λάντεν, επιχείρηση που περιλαμβάνει φριχτά βασανιστήρια κρατουμένων και εν ψυχρώ δολοφονίες γυναικόπαιδων. Το σενάριο έτυχε της έγκρισης και ευλογίας της CIA που μάλιστα συνέβαλε στην πραγμάτωση της αμφιλεγόμενης ταινίας της Μπίγκελοου που τη φορά αυτή, απενοχοποιεί - στο όνομα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας - την όποια κτηνωδία, με σημαντική υλική βοήθεια.

Η προσέγγιση και αφήγηση της ταινίας από την οπτική της απόλυτης πρωταγωνίστριας, της «wonderwoman» Μάγια, μιας λεπτής, εύθραυστης (sic) κοκκινομάλλας πράκτορα της CIA, ενός ανέκφραστου ρομπότ, που πίστεψε στην επιχείρηση, σχεδίασε και νίκησε τον πιο επικίνδυνο τρομοκράτη της υφηλίου. Η ταινία επιλέγει να μην είναι ταινία δράσης αλλά δραματικό φιλμ, που να μοιάζει με ντοκιμαντέρ με διάλογο. Οσο για το διάλογο δεν έχει νόημα να τον παρακολουθήσεις. Αναμασώνται χιλιοειπωμένα ιδεολογήματα, κλισέ και εκνευριστικές χαζομάρες χωρίς το παραμικρό ενδιαφέρον, χωρίς ίχνος αλήθειας. Είναι πληκτικός, βαρετός και σαχλός. Οπως ακριβώς και η επικίνδυνη ταινία που έρχεται την εποχή που πληθαίνει η γενικευμένη αποβλάκωση, ο σημαντικότερος κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Η σκηνοθεσία του πονήματος φυσικά είναι έξυπνη και αποτελεσματική, με ιδρώτα και νεύρο, με υψηλή αίσθηση παρουσίας, που όμως δεν καταφέρνει ούτε στιγμή να εμφυσήσει ζωή σε γεγονότα και χαρακτήρες ώστε να «αγγίζουν» τον θεατή. Η σφιχτή δουλειά της κάμερας δίνει ρεαλισμό και ο σφυγμός με το μοντάζ φτάνει στα ύψη, κυρίως όταν οι πεζοναύτες εισβάλλουν στα κρησφύγετα, εξοπλισμένοι με κάμερες για σκοτάδι και σφάζουν όποιον βρουν μπροστά τους.

Το πρώτο ημίωρο συνίσταται σε μια ατέρμονη σκηνή βασανιστηρίων. Επιλογή, που δε δίνει απλά τον τόνο, αλλά βάζει τη σφραγίδα της σε ό,τι ακολουθεί. Οι σκηνές βασανιστηρίων καθαυτές, δεν είναι χειρότερες αυτών που μας εξασκούν τα αμερικάνικα θρίλερ. Η διαφορά εδώ είναι ότι ο θεατής γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτά που βλέπει στο πανί συμβαίνουν στην πραγματικότητα και μάλιστα αυτοί που τα κάνουν τα καταδικάζουν. Τα βασανιστήρια κρατουμένων είναι έξω από κάθε «κεκτημένο» ευρωπαϊκό και διεθνές, έξω από κάθε διακήρυξη ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ ή Συμβάσεις της Γενεύης. Αλλά ποιος νοιάζεται γι' αυτά; Και ποιος βέβαια εξακολουθεί να εκπλήσσεται; Η καλοχτενισμένη κοκκινομάλλα είναι παρούσα στα βασανιστήρια.

Τι είναι αυτό που ωθεί τη Μάγια και την κάθε Μάγια; Ο πατριωτισμός; Η εκδίκηση; Η καριέρα; Ο αγώνας για την ελευθερία και τη δημοκρατία; `Η μήπως είναι αποκλειστικά και μόνο ένας χρήσιμος ηλίθιος; Η Μπίγκελοου δε δίνει καμιά απάντηση, αφήνει την Μάγια να παραμένει μυστήριο - μια κενή επιφάνεια, όπου ο θεατής μπορεί να προβάλει τον εαυτό του, και να αναρωτηθεί πόσο μακριά θα πήγαινε ο ίδιος και γιατί;

Οι δημιουργοί της ενσωματωμένης αυτής ταινίας δεν τολμούν προφανώς ποτέ να περιπλέξουν στα σοβαρά την εικόνα της Μάγια. Κανένας αθώος δε βασανίζεται. Κανείς δεν πεθαίνει κατά λάθος. Ετσι, ποτέ εκείνη δεν αναγκάζεται να αισθανθεί τύψεις. Και στο τέλος, έχει και δίκιο...Το δάκρυ που κυλά απ' τα μάτια της μετά την ολοκλήρωση του σωτήριου έργου της είναι από ευτυχία, από εξάντληση και απ' το κενό...Τότε ο θεατής ίσως αισθανθεί συμπάθεια ίσως συμπόνια για το βασανιστή, τον άσπιλο, αναγεννησιακό βασανιστή με τα κόκκινα μαλλιά...

Παίζουν: Τζέσικα Τσάστεΐν, Τζέιμς Γκαντολφίνι, Μαρκ Στρονγκ, Τζόελ Εγκερτον, Κρις Πρατ, Φάρες Φάρες, κ.ά.

Παραγωγή: ΗΠΑ (2012)