«Γυμνό», 1930

Οπως αναφέρουν οι διοργανωτές, «είναι γνωστή η συμβολή του Αγγ. Θεοδωρόπουλου στην αυτονόμηση της χαρακτικής ως τέχνης από τη δεκαετία του '20 ήδη και ότι θεωρείται από τους "σκαπανείς" της ελληνικής χαρακτικής για την τεχνική αρτιότητα και το καλλιτεχνικό βάρος του έργου του. Η έκθεση περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά ζωγραφικά έργα και σχέδια προκειμένου να καταδειχτεί όλο το εύρος των πλαστικών προβληματισμών του δημιουργού και τα παράλληλα ενδιαφέροντά του». Την έκθεση επιμελήθηκαν η έφορος της Πινακοθήκης, Νέλλη Κυριαζή, και ο Ανδρέας Δεληβορριάς. Για την εικαστική ενασχόληση του καλλιτέχνη η Ν. Κυριαζή σημειώνει: «Στον Αγγ. Θεοδωρόπουλο συνέβη ό,τι ακριβώς και στον Δ. Γαλάνη. Παρά το μεγάλο όγκο και το ενδιαφέρον της ζωγραφικής τους, καταχωρήθηκαν στην Ιστορία της Νεοελληνικής Τέχνης αποκλειστικά ως χαράκτες, γεγονός απόλυτα αναμενόμενο, εφόσον από κοινού με τον Γιάννη Κεφαλληνό όχι μόνο πρωτοστάτησαν στην αυτονόμηση της ελληνικής χαρακτικής από τη χρηστική της λειτουργία, αλλά οδήγησαν την αυστηρή και πειθαρχημένη τεχνική της σε υψηλής πνοής έργα».

«Ο ίδιος αντιμετώπιζε με αμείωτο ενδιαφέρον τη ζωγραφική και ως το τέλος υπέγραφε ως ζωγράφος-χαράκτης. Στη διττή υπόστασή του, που ηχεί σαν αίτημα μιας ιστορικά οφειλόμενης συμπλήρωσης, ανεξάρτητα από τις παγιωμένες κατατάξεις της Ιστορίας της Τέχνης, αφοσιώθηκε η έκθεση, με την ελπίδα να προβάλει τις πτυχές, το δυναμισμό και την ανθεκτική διάρκεια του έργου, τη στάση και τις θέσεις ενός κλασικού της μοντερνικότητας καλλιτέχνη».

Επιμονή και εργατικότητα

Καλλιτέχνης με ήθος, ο Αγγ. Θεοδωρόπουλος γράφτηκε στο Σχολείο Καλών Τεχνών το 1900. Δάσκαλοί του οι: Γ. Ιακωβίδης, Γ. Ροϊλός (ζωγραφική) και Ν. Φέρμπος (χαρακτική). Μέχρι το 1918 εργάστηκε σε εφημερίδες της εποχής («Εμπρός», «Πατρίς», «Χρόνος»), που δημοσιεύουν εικονογραφήσεις και γελοιογραφίες του, τις οποίες υπογράφει - όπως και τα ζωγραφικά του έργα - με το ψευδώνυμο Θ. Αγγελος. Γύρω στα 1918 κάνει ένα μεγάλο ενημερωτικό ταξίδι στην Ευρώπη. Αν και η ενασχόλησή του με τη χαρακτική ξεκινά νωρίτερα, οι πρώτες, μέχρι σήμερα γνωστές, ξυλογραφίες του χρονολογούνται από το 1923.

Η δεκαετία του '20 είναι περίοδος περισυλλογής και προετοιμασίας. Το 1930 πρωτοστατεί στην επανίδρυση της «Ομάδος Τέχνης», πραγματοποιεί την πρώτη ατομική του έκθεση και θέτει υποψηφιότητα για τη νεοσύστατη έδρα της Χαρακτικής, που κατέλαβε τελικά ο Γ. Κεφαλληνός. Στη δεκαετία του '30 πραγματοποιεί δύο ατομικές εκθέσεις (1934, 1936) με ζωγραφική, σχέδια και χαρακτικά και συμμετέχει σ' όλες τις σημαντικές διεθνείς και ντόπιες εκθέσεις, κυρίως με ξυλογραφίες. Το 1938 αντιπροσώπευσε την Ε?λλάδα στην 21η Μπιενάλε της Βενετίας, μαζί με τους Τόμπρο και Παρθένη, και ιδρύει με τους Βιτσώρη, Γαλάνη, Κεφαλληνό και Παπαδημητρίου την «Ομάδα Ελλήνων Ζωγράφων και Χαρακτών».

Στην Κατοχή ο δημιουργός συμπορεύεται με τους ΕΑΜίτες καλλιτέχνες. Στο σπίτι του πραγματοποιούνται συνεδριάσεις αντιστασιακών. Μαζί τους, φιλοτεχνεί αντιστασιακά λινόλεουμ, που δεν έχουν εντοπιστεί. Με τις ξυλογραφίες του στα χρόνια 1943-1945, που δημοσιεύτηκαν στη «Νέα Εστία» και στα «Ελεύθερα Γράμματα», ο Αγγ. Θεοδωρόπουλος διαμαρτύρεται και κατά του κατακτητή και, κυρίως, για τις διώξεις των αριστερών.

Χρόνια ωριμότητας

Τα χρόνια της ωριμότητας είναι οι δεκαετίες 1930-1950. Τότε με συνέπεια και εργατικότητα δημιουργεί το μεγάλης έκτασης και υψηλής τεχνικής έργο του, που κυριαρχείται από ηθικές και αισθητικές αξίες. Αρνούμενος το επικαιρικό στοιχείο στο έργο τέχνης, επεξεργάζεται διαχρονικά τα ίδια πάντα θέματα - γυναίκες, ελιές, νεκρές φύσεις - που αποκτούν χαρακτήρα συμβόλων και διακηρύξεων. Η γυναίκα, οραματιζόμενη, καταπιεσμένη, ερωτική, με ευγένεια και στιβαρότητα. Οι ελιές στρεβλές, χαρακωμένες, αιωνόβιες, αειθαλείς. Οι νεκρές φύσεις, στέρεα γυμνάσματα, αντίβαρο στη σύγχυση της εποχής και της τέχνης.

Με το πνεύμα αυτό ιδωμένες, οι μορφοπλαστικές κατακτήσεις του αποκτούν χαρακτήρα «εκλεκτικής συγγένειας», την οποία δεν έκρυψε. «Δύο ζωγράφους βλέπω», έλεγε, «τον Ντεραίν και τον Ματίς...». Ο καλλιτέχνης, ακολουθώντας τα διδάγματα του Π. Σεζάν, αντιπαραθέτει συνειδητά στον ιδεαλισμό του Παρθένη μια ζωγραφική αντίληψη «ξανακοιτάγματος του παρελθόντος με καινούριο μάτι». Σε συνέντευξή του έλεγε: «Είμαι, ουσιαστικά, ρεαλιστής. Βρίσκω ότι με τον ρεαλισμό πρέπει να εκφραστεί κανείς και να πει ό,τι έχει μέσα του...». Σ' αυτές τις δεκαετίες ο Αγγ. Θεοδωρόπουλος πρωτοστάτησε στην ίδρυση του ΚΕΕ (Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας) (1945) και στην ίδρυση της ομάδας «Στάθμη» (1950). Εντονη ήταν και η εκθεσιακή του δραστηριότητα. Δημιουργίες του Αγγ. Θεοδωρόπουλου παρουσιάστηκαν σε πολλές σημαντικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και τιμήθηκε με το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα (1960). Εκτός από δημοσιεύσεις έργων του σε πολλά έντυπα και περιοδικά, ο καλλιτέχνης εικονογράφησε και βιβλία. Από αυτά σημειώνουμε: Φ. Κόντογλου «Αθως» (1923). Ν. Βέλμος «Δύο αγάπες» (1923). Κ. Βάρναλης «Το φως που καίει» (1933). Ζ. Παπαντωνίου «Η θυσία» (1937) κ.ά.

Πολύτιμη έκδοση

Την έκθεση (διάρκεια έως τις 21/1/2001), συνοδεύει λεύκωμα (272 σελ.), με εικονογράφηση και κείμενα. Εκτός των ζωγραφικών έργων, περιλαμβάνει πλήρη κατάλογο των χαρακτικών του - 217 ξυλογραφίες, 80 χαλκογραφίες - χάρη στην παραχώρησή τους από την Ολγα Θεοδωροπούλου στον Αν. Δεληβορριά (3/1988). «Μέχρι το Γενάρη του '93», σημειώνει ο Αν. Δεληβορριάς, «πέρα από μια πρώτη καταγραφή, δεν είχα τολμήσει να "χρησιμοποιήσω" τις πλάκες εκτός από μία περίπτωση. Ενα Γυμνό με δύο κοπέλες, που το 1988 διαλέξαμε με τον Αχ. Νικολαΐδη για να στολίσει την αφίσα που φτιάξαμε για τις εκθέσεις στο Κέντρο Πολιτισμού "Δημ. Γληνός". Την ξυλογραφία αυτή είχε τυπώσει στο χέρι ο αξέχαστος Αχιλλέας».

«...Το Γενάρη του 1993 πήρα την απόφαση να δοκιμάσω να τυπώσω μόνος μου... Τις ξυλογραφίες τις τύπωσα στο χέρι, ενώ για τις χαλκογραφίες ο Γιώργης Βαρλάμος έβαλε στη διάθεσή μου τις οδηγίες του, τα εργαλεία του και την πρέσα του. Μια θρυλική πρέσα του Κεφαλληνού, στην οποία είχαν τυπωθεί από τον Κεφαλληνό και τους μαθητές του οι "Δέκα Λευκές Λήκυθοι"». Στο βιβλίο δεν περιλαμβάνονται τα έργα που δημιουργήθηκαν για εφημερίδες, οι αναρίθμητες μονοτυπίες και τα «χαμένα» έργα του Αγγ. Θεοδωρόπουλου.

Ενα βασικό πεδίο, όπου κατά την άποψή μου παράγεται "παιδεία" είναι ο χώρος. Ο χώρος, βέβαια, όχι όπως νοείται αφηρημένα και πολλές φορές αμφισβητείται ως αντικειμενική οντότητα ή απλώς αποτελεί αντικείμενο ορισμού από τον Αριστοτέλη μέχρι τον Αϊνστάιν. Αλλά ο "χώρος", όπως αυτός ορίζεται και διαμορφώνεται με την παρέμβαση της ανθρώπινης εργασίας, ο ανθρωπογενής χώρος, με άλλα λόγια.. Οι δρόμοι, τα σπίτια, οι στάσεις των λεωφορείων, οι δημόσιες τουαλέτες, τα γήπεδα, τα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων οι θλιβερές αίθουσες των αξονικών τομογράφων. Ολα αυτά τα στοιχεία συνιστούν πληροφορίες. Είναι, επομένως, στοιχεία παιδείας.