Η λατρεία για τους «μάρτυρες» για την πατρίδα καθιστά «αξιοσέβαστη» αυτήν την οικογένεια. Τη λατρεία αυτή «κουρδίζει» το καθεστώς Χομεϊνί που πήρε την εξουσία λίγο πριν την έναρξη του πολέμου που γέννησε, όπως κάθε πόλεμος, πείνα και μιζέρια στα μετόπισθεν, κατάσταση που ο μαυραγορίτης πατέρας του πρωταγωνιστή εκμεταλλεύεται ξεδιάντροπα, χωρίς ίχνος ηθικού ενδοιασμού. Ο «μάρτυρας», αμούστακο αγόρι, έπεσε νωρίς και έριξε το θρήνο στις μαυροφορεμένες γυναικείες φιγούρες, με επικεφαλής τη μητέρα, υποταγμένη και ρημαγμένη από την απώλεια, που ξεσκίζει ο πόνος. Την «αξιοσέβαστη» οικογένεια που κάποτε ήταν η δική του, ο Αράς, στο τέλος της ταινίας δεν την αναγνωρίζει πια...

Ο Μπακσί σκιτσάρει το οικογενειακό πορτρέτο με αποχρώσεις, παρουσιάζοντας κάθε χαρακτήρα οριοθετημένο σε σχέση με τον πρωταγωνιστή της ιστορίας. Πατέρες και γιοι, αδελφοί ετεροθαλείς, μητέρες, κόρες και θείες, είναι όλες φιγούρες που, στην προοπτική τους, φωτίζουν τη σύνθετη σημερινή πραγματικότητα της χώρας που, όπως καταγγέλλει ο σκηνοθέτης, υποφέρει από τη διαφθορά και τον ευρύτερο εκφυλισμό, παράγωγα ενός καπιταλισμού που καταβροχθίζει τα πάντα.

Ενα σίγουρο καταφύγιο για τον πρωταγωνιστή είναι οι γυναίκες που υπάρχουν γύρω του που, πολύ πριν εκείνος διακρίνει την παγίδα, εκείνες τη μαντεύουν... Ο Μπακσί δεν «κεντάει» πάνω σε μια αρχετυπική θηλυκότητα αλλά δείχνει ότι οι γυναίκες συνεχίζουν να υπερασπίζονται με θεμελιώδη διακριτικότητα αξίες παραγκωνισμένες, όπως η ακεραιότητα και ο σεβασμός για τον άλλο.

Ταινία για τις μαφιόζικες μεθόδους, για την εξαγορά του κράτους από το κεφάλαιο, από τους κάθε λογής επιχειρηματίες της ταινίας. Κοινωνική μεταφορά που αναγιγνώσκεται σαν σύγχρονος μύθος. Κεντρική η ρήξη στο οικογενειακό κύτταρο, όταν ο πατέρας του Αράς κάνοντας παιδί με μια άλλη γυναίκα, χωρίζει όλους τους απογόνους σε δυο καταραμένους κλάδους. Από τη μια τα θύματα, ο Αράς και ο μάρτυρας αδελφός του και από την άλλη οι θύτες - ο ετεροθαλής γιος και ο γιος του Χαμέντ. Υπό το ευκολόπιστο βλέμμα του θείου Αράς, ο ανιψιός του Χαμέντ ξεδιπλώνει την αδιάντροπη στάση του, με μόνο κίνητρο τα λεφτά, να εμποδίσει τον Αράς να πάρει το νόμιμο μερίδιό του από την πατρική κληρονομιά. Και ο Αράς της γνώσης, σαν ήρωας τραγωδίας αρνείται να υποταχθεί στη μοίρα που του επιβάλλουν οι επιχειρηματίες και οι όποιοι μπιστικοί τους.

Είναι εμφανές ότι ο Μπακσί, στην πρώτη του αυτή ταινία ψάχνει το στυλ του. Με δεξιότητα αναμειγνύει το είδος του θρίλερ και του οικογενειακού δράματος. Η πληθώρα των flash-back λειτουργεί σαν δραματικό ελατήριο και συμβάλλει στην ισορροπία της ταινίας που καθορίζεται τόσο από την πλατφόρμα ντοκιμαντέρ, όσο και την αποτελεσματικότητα και τη ρευστότητα της αφήγησης. Η ίντριγκα που ξετυλίγεται με αυξητική αδιαφάνεια, ως ένα σημείο, δεν ξεχνά ποτέ το περιβάλλον όπου η διαφθορά μοιάζει να είναι το οξυγόνο που αναπνέει... Κάπου στην ταινία προεξέχει το αστυνομικό στοιχείο, αλλού το οικογενειακό χρονικό κι αλλού η πολιτική ακτινογραφία. Φιλμ που διαγράφει μια εν δυνάμει εντυπωσιακή στιγμή του σινεμά.

Ειδική μνεία πρέπει στην εξαιρετικά έξυπνη και πειστική βραδινή σεκάνς, που ανοίγει την ταινία με ενδιαφέρουσα υποκειμενική κάμερα. Ενας άνδρας, δεν βλέπουμε το πρόσωπό του, μπαίνει σε ένα ταξί και ζητά να πάει στο αεροδρόμιο. Ηδη διεγείρεται η περιέργεια. Ποιος είναι αυτός; Φεύγει; Πού πηγαίνει; Γιατί μπαίνουν κι άλλοι στο ταξί; Γιατί τον ακινητοποιούν; Ο τρόπος αφήγησης της νυχτερινής αστυνομικής απαγωγής αποδεικνύει την ικανότητα του Μπακσί να αντιμετωπίζει ερωτήματα σκηνοθεσίας...

Παίζουν: Μπαμπάκ Χαμιντιάν, Μεχράν Αχμαντί, Μπεχνάζ Τζαφαρί, κ.ά.

Παραγωγή: Ιράν, Γαλλία (2012).

Η αφαιρετική σκηνοθεσία δομείται πάνω στη βάση ενός αγγελικού βλέμματος πάνω στον πόνο, την εξορία και τις ρίζες... Πάνω σε μια γλυκανάλατη ανάπλαση μιας πολύχρωμης, καθωσπρέπει νοσταλγίας του '60, ένα συνώνυμο της αθωότητας. Πάνω στον καταιγισμό εικόνων από παιδικούς εφιάλτες και παιδαριώδεις φόβους των μεγάλων. Ο ρατσισμός είναι άγνωστη έννοια για την ταινία. Οι Γερμανοί τους σφιχταγκάλιασαν τους Τούρκους τους... αφού τους κοίταζαν στα δόντια σαν τα άλογα και τους μετρούσαν τους μύες. Ηταν η καινούργια φτηνή εργατική δύναμη, όχι τσάμπα όπως στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά πάντως φτηνή... Το επιδερμικό, σε λαμπερό περιτύλιγμα σερβιρισμένο, παραμύθι της γεννημένης στο Ντόρτμουντ σκηνοθέτιδας, προσκρούει, σημείο προς σημείο στο τεκμηριωμένα απάνθρωπο πρόσωπο της μετανάστευσης όπως αποδεικνύει η ιστορία, η ζωή και οι προσωπικές μαρτυρίες για την ανθρώπινη αυτή τραγωδία!

Για την ευκολότερη κατάποση του «παραμυθιάσματος» η Σαμντερελί φτιάχνει μια «έξυπνη» κατασκευή που, προσπερνώντας την οικονομική και πολιτική διάσταση του θέματος, επικεντρώνεται στο γλαφυρό χώρο του εποικοδομήματος με τις θρησκευτικές παρεξηγήσεις και τα αδιόρθωτα φυλετικά κλισέ που όμως ούτε εκεί περιγράφει τις αυτονόητες συγκρούσεις των μεταναστευτικών πληθυσμών με τους επιβαλλόμενους όρους ενσωμάτωσης και ένταξης στην νέα κοινωνία. Το θέατρο του πολιτισμικού σοκ αρχίζει και τελειώνει με την ανακάλυψης της τουαλέτας ή της χριστουγεννιάτικης μυσταγωγίας.

Η ταινία είναι κάτι αντίστοιχο της «μουσικής ασανσέρ», που... η ίδια η ταινία μην αντέχοντας ως το τέλος την απελπιστική ελαφρότητα του «είναι» της, αναδιπλώνεται και γίνεται μια άλλη ταινία. Ο χαρακτήρας και το ύφος της μεταλλάσσονται μετά τον αιφνίδιο θάνατο του παππού. Τότε όλα αρχίζουν να αποκτούν βάρος και νόημα, οι χαρακτήρες, οι καταστάσεις, οι μεταξύ τους σχέσεις... τότε όμως είναι μάλλον αργά για την ταινία σαν σύνολο...

Οι ήρωες της ιστορίας δεν είναι οι Τούρκοι που μάθαμε να αναγνωρίζουμε. Είναι οι Τούρκοι, όπως θα ήθελαν οι Γερμανοί να είναι οι Τούρκοι... Κατ' εικόνα και ομοίωσή τους, λίγο μαυριδεροί βέβαια, αλλά να έχουν και κανένα σπιτάκι στον ήλιο και τη θάλασσα, είναι πιο οικονομικό για τους φίλους Γερμανούς έτσι... Αυτοί οι Τούρκοι θυμίζουν τον τηλεοπτικό γιατρό Χάξταμπλ του Μπιλ Κόσμπι που ανταποκρίνεται στο φαντασιακό του μέσου Αμερικανού για τους μαύρους...

Η αισθητική επίσης της αφήγησης στο επικό αυτό «φρέσκο» των τριών γενεών καταρχάς και κατά δεύτερο «road-movie», ειδικά στα σημεία της αναδρομής στο παρελθόν, εκπέμπει έντονες ιταλικές επιρροές... Χωρίς να αναφερόμαστε σε συγκεκριμένα στοιχεία, η αίσθηση που το όλο κατασκεύασμα δίνει είναι ότι έχει εκλεκτικότατες συγγένειες με τον ιταλικό νότο του Τορνατόρε.

Η γλοιώδης θέση της «ενσωματωμένης» δημιουργού αποκαλύπτεται από το γράμμα στη Μέρκελ, στοιχείο που και όσο να μη θέλει κανείς, τον απομακρύνει και από τον κόσμο της φαντασίας και από τον κόσμο του σινεμά καναλιζάροντας τις σκέψεις σε ατραπούς πολιτικών σκοπιμοτήτων...

Παίζουν: Ραφαέλ Κουσούρης, Βεντάτ Ερινσίν, Φαχρί Γιαρντίμ, Πέτρα Σμιντ - Σάλερ, κ.ά.

Παραγωγή: Γερμανία (2010).