ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η πολιτιστική υποβάθμιση σε αριθμούς

Την άμεση σχέση που έχει το βάθεμα της ταξικής εκμετάλλευσης με την πνευματική υποβάθμιση του λαού τεκμηριώνουν, χωρίς φυσικά να αποκαλύπτουν, ακόμη και αστικές έρευνες

Phasma

Μειώνεται ο κόσμος που επισκέπτεται μουσεία, σύμφωνα με στοιχεία του ευρωβαρόμετρου. Ανάμεσα στις αιτίες; Η έλλειψη χρόνου, χρημάτων.

Αποτύπωση, και με ποσοτικά στοιχεία, του εξοβελισμού του λαού από την πολιτιστική ζωή και δράση - ακόμη και την κυρίαρχη - συνιστά νέα έρευνα του ευρωβαρόμετρου στα κράτη - μέλη της ΕΕ που αφορά στην πρόσβαση και τη συμμετοχή στον πολιτισμό, η οποία, πάντως, δεν αφορά και στη σχέση των ερωτηθέντων με το περιεχόμενο του πολιτιστικού έργου.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία της έρευνας (η πρώτη μετά το 2007), μόνο το 38% συμμετείχε ενεργά σε μια πολιτιστική δραστηριότητα, ενώ ο αριθμός των Ευρωπαίων που χαρακτηρίζουν την πολιτιστική τους ζωή «από δραστήρια έως πολύ δραστήρια» μειώθηκε στο 18%, σε σύγκριση με το 21%, το 2007. Η μείωση της συμμετοχής αφορά όλες τις πολιτιστικές δραστηριότητες πλην του κινηματογράφου, όπου το 52% δηλώνει ότι πήγε στον κινηματογράφο το προηγούμενο έτος.

Οι κύριοι λόγοι που προβάλλονται για τη μη συμμετοχή στα πολιτιστικά δρώμενα είναι η έλλειψη χρόνου (το 44 % δίνει αυτή την εξήγηση για το ότι δεν διάβασε βιβλία), έλλειψη ενδιαφέροντος (το 50 % δίνει αυτήν την εξήγηση για το ότι δεν είδε μπαλέτο, χορό ή όπερα), έλλειψη χρημάτων (το 25% δίνει αυτήν την εξήγηση για το ότι δεν πήγε σε συναυλίες), έλλειψη επιλογής (10% κατά μέσο όρο). Πρέπει να σημειωθεί ότι και οι τέσσερις αυτοί λόγοι αποδεικνύουν τις καταστροφικές συνέπειες και για την πνευματική ανάπτυξη που έχει ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, ο οποίος συνοδεύεται και από την κατανάλωση, από τους εργαζόμενους, πολιτιστικών προϊόντων χαμηλής ποιότητας και αντιδραστικού περιεχομένου κατά τον όλο και μειούμενο ελεύθερο χρόνο. Αλλά αυτά δεν καταγράφονται φυσικά στην έρευνα.

Οπως αναμενόταν, τον περισσότερο «πολιτιστικό» χρόνο «τρώει» η τηλεόραση (το 72 % παρακολούθησε ένα ραδιοτηλεοπτικό πρόγραμμα τουλάχιστον μία φορά τους προηγούμενους 12 μήνες). Ακολουθεί η ανάγνωση βιβλίων (68%), ενώ η λιγότερο προσφιλής δραστηριότητα είναι η όπερα, το μπαλέτο και ο χορός (18%). Από την ανάγνωση έως την επίσκεψη μουσείων, οι βόρειες χώρες συγκεντρώνουν τα υψηλότερα ποσοστά, χωρίς όμως να ξεπερνούν το 50%, ενώ, στην άλλη άκρη της κλίμακας βρίσκεται η Ελλάδα με μόλις 5%.

Βέβαια, η ΕΕ δεν κάνει τέτοιου είδους έρευνες επειδή «ανησυχεί» για κάτι που το ίδιο το σύστημα που υπηρετεί, προκαλεί. Οπως το έθεσε η αρμόδια επίτροπος για τον Πολιτισμό, Ανδρούλλα Βασιλείου, «ο πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας πρέπει να προσαρμοστεί, ώστε να προσεγγίσει νέα ακροατήρια και να διερευνήσει νέα μοντέλα χρηματοδότησης. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να υποστηρίζει την πρόσβαση και τη συμμετοχή στον Πολιτισμό, μέσω του νέου μας προγράμματος "Δημιουργική Ευρώπη" και άλλων πηγών χρηματοδότησης της ΕΕ».

Ομως, αυτά τα προγράμματα προωθούν την εμπορευματοποίηση του Πολιτισμού, στηρίζοντας ποικιλοτρόπως τα μονοπώλια του «ελεύθερου χρόνου». Η σχέση μεταξύ των κυρίαρχων σχέσεων στην παραγωγή, της διαχείρισης του «ελεύθερου χρόνου», της Παιδείας και του Πολιτισμού είναι θεμελιώδης για τους κομμουνιστές. Οι οποίοι προσεγγίζουν τη σταθερότητα στην εργασία με μείωση του εργάσιμου χρόνου και αύξηση του ελεύθερου χρόνου, ως απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορεί ο εργαζόμενος άνθρωπος να απολαύσει τα πολιτιστικά αγαθά και να ολοκληρώνει την προσωπικότητά του με τη δική του προσωπική δημιουργία.

Αυτή τη σχέση ακριβώς θέλει να αποκρύψει το πολιτικό προσωπικό του κεφαλαίου από το λαό, διότι στην αντίθετη περίπτωση, δε θα αμφισβητηθεί από την εργατική τάξη μόνο το αποκλειστικό «δικαίωμα» που έδωσε η αστική «ελίτ» στον εαυτό της για την απόλαυση των πολιτιστικών αγαθών, αλλά και ο καπιταλισμός εν γένει.

Γι' αυτό και το ΚΚΕ επιμένει να αποκαλύπτει και να αναλύει την αντικειμενική, διαλεκτική σχέση, μεταξύ των κυρίαρχων σχέσεων στην παραγωγή και τη δυνατότητα ή μη του λαού να απολαμβάνει και να δημιουργεί σε πολιτιστικό επίπεδο. Γι' αυτό και θέτει σαφείς στόχους πάλης που περικλείουν τα αδιαπραγμάτευτα δικαιώματα του λαού στη ζωή και τη δημιουργία, όπως:

- Η εξασφάλιση των μορφωτικών και υλικών προϋποθέσεων για την ανεμπόδιστη πρόσβαση του λαού στην Τέχνη και τον Πολιτισμό, για την ανάπτυξη της καλλιτεχνικής και λαϊκής ερασιτεχνικής δημιουργίας ως αντίδοτο στα αγοραία πρότυπα της μονοπωλιακής πολιτιστικής δημιουργίας, στα μονοπώλια θεάματος - ακροάματος.

- Η δημιουργία ενιαίου και αποκλειστικά δημόσιου μηχανισμού παραγωγής και διανομής του πολιτιστικού και του καλλιτεχνικού έργου, αποτελούμενου από κρατικούς φορείς που θα λειτουργούν με κοινωνικό προγραμματισμό και έλεγχο, αποφασιστικό ρόλο των δημιουργών καλλιτεχνών και κρατική χρηματοδότηση, ώστε η Τέχνη, από εμπόρευμα και μονοπώλιο της κυρίαρχης τάξης που είναι σήμερα, να γίνει κτήμα και όπλο του λαού.

Γρ. Τρ.

«Δημιουργική»... τραπεζική πελατεία

Νέα πελατεία για τις τράπεζες δημιουργεί η Ευρωπαϊκή Ενωση μέσω του αντιδραστικού, πολιτιστικού υπερ-προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη», που θα ξεκινήσει από το 2014 και θα διαρκέσει έως το 2020 με συνολικό προϋπολογισμό 1,4 δισ. ευρώ, αντικαθιστώντας το σύνολο των σημερινών χρηματοδοτικών προγραμμάτων της ΕΕ για τον πολιτιστικό τομέα («Πολιτισμός», «MEDIA» και «MEDIA Mundus»).

Συγκεκριμένα, την περασμένη βδομάδα, η Επιτροπή Πολιτισμού της ΕΕ ενέκρινε τον εγγυητικό μηχανισμό στο πλαίσιο του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη», με στόχο να εξασφαλίζει «ευκολότερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση μέσω δανείων από τις ευρωπαϊκές τράπεζες» λειτουργώντας εγγυητικά για ένα μέρος του δανειζόμενου ποσού. Δηλαδή, η ΕΕ στέλνει τους δημιουργούς στις τράπεζες να δανειστούν για να δημιουργήσουν και αυτό το παρουσιάζει ως «ευκολότερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση για τον πολιτισμό»!

Ακόμη όμως και σε αυτόν τον εγγυητικό μηχανισμό ο πραγματικός στόχος δεν είναι τόσο η δανειακή «διευκόλυνση» των μεμονωμένων καλλιτεχνών, αλλά αυτών που η ΕΕ ονομάζει «επαγγελματίες του πολιτιστικού τομέα», οι «δημιουργικές βιομηχανίες» - δηλαδή οι επιχειρήσεις του πολιτιστικού τομέα - οι «μικρομεσαίες» επιχειρήσεις του τομέα και οι «μικρο-οργανισμοί» που δρουν σε αυτόν. Δηλαδή, ουσιαστικά, η ΕΕ στοχεύει στην ενίσχυση της εμπορευματικής, αγοραίας διαδικασίας του πολιτισμού, στην εμβάθυνση της ανταλλακτικής «κουλτούρας» ακόμη και σε μορφές τέχνης που ακόμη αντιστέκονται σε ένα βαθμό στον «οδοστρωτήρα» του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι η ΕΕ φέρνει ως παράδειγμα της δανειακής χρηματοδότησης το θέατρο δρόμου, μαζί με τις επιχειρήσεις κατασκευής βιντεοπαιχνιδιών.

Θυμίζουμε ότι ανάλογη πρακτική ακολούθησε το 2010 και η γερμανική κυβέρνηση μέσω της συμφωνίας που «έκλεισε» με την τράπεζα KfW της Φραγκφούρτης, που προβλέπει το «άνοιγμα» των δανειακών «κρουνών» προς την κινηματογραφική παραγωγή. Σχολιάζοντας τότε τη συμφωνία, ο πρόεδρος του ΔΣ της KfW, Ούλριχ Σρέντερ, έλεγε ότι «οι πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένου του κινηματογράφου, είναι μεταξύ των πιο ελπιδοφόρων οικονομικών τομέων στη Γερμανία. Εντούτοις, η χρηματοδότηση της παραγωγής των προγραμμάτων είναι δύσκολη. Γι' αυτό η τράπεζα KfW θα προσφέρει την υποστήριξη που ο τομέας αξίζει». Φυσικά, οι χαμένοι της υπόθεσης ήταν και πάλι οι δημιουργοί, αφού ακόμη και ο δανεισμός πηγαίνει προς τους παραγωγούς. Το ίδιο συνέβη και στην Ισπανία, πάλι το 2010 (σ.σ. πάντα εν μέσω καπιταλιστικής κρίσης) με το ICAA, το κρατικό Ινστιτούτο Κινηματογραφίας της Ισπανίας, να στοχεύει στο «χτίσιμο γεφυρών» μεταξύ των παραγωγών και των ιδιωτών «επενδυτών» με τους «διαχειριστές» του ιδιωτικού και «θεσμικού» (σ.σ. δηλαδή κρατικού) σχετικού τομέα.

«Εφυγε» ο Στυλιανός Αλεξίου

Mια μορφή μεγάλου επιστημονικού διαμετρήματος στους τομείς της Αρχαιολογίας, της Λογοτεχνίας, της Γλώσσας και του λαϊκού πολιτισμού της Κρήτης, ο 92χρονος Στυλιανός Αλεξίου, άφησε προχτές την τελευταία του πνοή, στο σπίτι του, στο Ηράκλειο Κρήτης και εκεί κηδεύτηκε χτες.

Γιος του αρχιμουσικού Λευτέρη Αλεξίου, αδελφού της Ελλης Αλεξίου και της Γαλάτειας Καζαντζάκη, ο Στυλιανός σπούδασε Φιλολογία και Αρχαιολογία. Υπηρέτησε την αρχαιολογική έρευνα και επιστήμη, με ανασκαφική έρευνα στο νησί του- που δεν εγκατέλειψε ποτέ- και την ίδρυση των Αρχαιολογικών Μουσείων Χανίων και Αγίου Νικολάου, τη δημιουργία νέας πτέρυγας στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου και αίθουσας για τη συλλογή Γιαμαλάκη. Εκείνος ανακάλυψε και απεκάλυψε τους υστερομινωικούς τάφους του Λιμένος Κνωσσού και τους πρωτομινωικούς θολωτούς τάφους στη Λεβήνα (Λέντα). Διετέλεσε διευθυντής του Μουσείου Ηρακλείου (1962 - 1977) και Γενικός Εφορος Αρχαιοτήτων Κρήτης. Δίδαξε (1977 - 1991) στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ των Πανεπιστημίων της Πάδοβα και της Κρήτης, επίτιμο μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Ο Στυλιανός Αλεξίου ανέπτυξε σπουδαίο μελετητικό, συγγραφικό και εκδοτικό έργο. Το τελευταίο βιβλίο του είναι το «Δ. Σολωμού "Κρητικός"». Οι φιλολογικές μελέτες του που ερμηνευτικά συνόδευσαν τις εκδόσεις έργων της λογοτεχνικής Κρητικής Αναγέννησης («Ερωτόκριτος», «Απόκοπος», «Ερωφίλη», «Η ελευθερωμένη Ιερουσαλήμ», «Βασίλειος Διγενής Ακρίτας», η μελέτη του «Η Κρητική Λογοτεχνία και η εποχή της», «Δημώδη βυζαντινά», «Σολωμιστές και Σολωμός», «Σολωμικά», «Δ. Σολωμού "Ποιήματα και πεζά"», «Δ. Σολωμού "Η γυναίκα της Ζάκυθος"», «Ποικίλα ελληνικά», «Κείμενα φιλίας και μνήμης», ανταμείφθηκαν με το Ειδικό Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας (1993) και το «Χρυσό Σταυρό» του Τάγματος της Τιμής. Εγραψε μελέτες για την κοινωνία, τη ζωή και τον πολιτισμό της αναγεννησιακής και μετααναγεννησιακής Κρήτης, για θέματα ιστορικής γλωσσολογίας και το κρητικό γλωσσικό ιδίωμα. Μεταξύ των αρχαιολογικών βιβλίων του είναι τα: «Μινωικός πολιτισμός», «Μινωικά και Ελληνικά», «Υστερομινωικοί τάφοι Λιμένος Κνωσσού», κ.ά.