Phasma

Αυτό που φαίνεται από την πρώτη ματιά, στον Τακτικό Προϋπολογισμό, είναι η παραπέρα συρρίκνωση των πιστώσεων του υπουργείου Πολιτισμού - Αθλητισμού (ΥΠΠΟΑ) σε σχέση με το 2012 και το 2013 και η δραματική περικοπή περίπου κατά 1/3 των χρημάτων που είχε στη διάθεσή του το υπουργείο για να χρηματοδοτήσει πολιτιστικούς φορείς, σε σχέση με το 2012, και κάτι λιγότερο από το 1/3 είναι η περικοπή αυτών των δαπανών σε σχέση με το 2013. Με τα 44,664 εκατομμύρια ευρώ προϋπολογισμό για «μεταβιβαστικές πληρωμές» το ΥΠΠΟΑ πρέπει να καλύψει τη χρηματοδότηση των τριών κρατικών σκηνών, των κρατικών ορχηστρών, των ΔΗΠΕΘΕ, των δύο Μεγάρων Μουσικής, Αθηνών και Θεσσαλονίκης, του Εικαστικού Επιμελητηρίου (ΕΕΤΕ) και βεβαίως τα προγράμματα που προβλέπει ο τελευταίος νόμος για το Θέατρο και το Χορό. Από τα υπόλοιπα 4,298 εκατομμύρια, που προφανώς προέρχονται από το φόρο για τον κινηματογράφο (στα έσοδα προβλέπεται να φτάσει στα 5.500.000 ευρώ), θα καλύψει τη χρηματοδότηση του ΕΚΚ και του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, της Ταινιοθήκης και την προβλεπόμενη επιστροφή φόρου σε παραγωγούς δημιουργούς και αιθουσάρχες.

Για να γίνει κατανοητός ο βαθμός της καταβαράθρωσης των επιχορηγήσεων αρκεί να αναφέρουμε ότι τα χρήματα που δόθηκαν μόνο στο Εθνικό Θέατρο, στο ΚΘΒΕ, στην ΕΛΣ και τα δύο Μέγαρα Μουσικής (Αθήνας και Θεσσαλονίκης) το 2011, ήταν συνολικά 45.806.300 ευρώ. Αν τις δεκαετίες του '70 και του '80 χαρακτηρίζαμε το 0,54% και το 0,46% του κρατικού προϋπολογισμού για τον Πολιτισμό ως ανεπαρκές, τι να πούμε για το 0,33% του 2014; Αν λοιπόν τις δύο προηγούμενες χρονιές όλοι οι φορείς λειτούργησαν στο όριο, ενώ πολλοί ήταν εκείνοι που ανέστειλαν τη λειτουργία τους ή έκλεισαν οριστικά, οι προοπτικές για το 2014 είναι τραγικές.

Στο επίπεδο του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) έχουμε επίσης μείωση των δαπανών, η οποία οφείλεται στη μείωση των κοινοτικών πόρων που διατίθενται στο ΠΔΕ για τον Πολιτισμό. Αυτό έχει να κάνει με εσωτερική κατανομή των πόρων, αφού τα κονδύλια από την ΕΕ παρουσιάζουν αύξηση κατά 1.500 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2012 και κατά 100 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2013. Με τον τρόπο αυτό αφήνεται περισσότερος χώρος για δραστηριότητα του κεφαλαίου στη δημιουργία υποδομών, χωρίς να αποκλείεται όμως η στήριξή τους στη συνέχεια από το ΠΔΕ. Παρουσιάζει ενδιαφέρον η αύξηση των κοινοτικών κονδυλίων στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης από 21,5 εκατ. ευρώ το 2012, σε 55 εκατ. ευρώ το 2013 και 96 εκατ. ευρώ το 2014.

Φαντάζει κακόγουστο αστείο ο ισχυρισμός της εισηγητικής έκθεσης (σελίδα 108) ότι:

«Πράγματι μπορεί συνολικά οι πιστώσεις του ΠΔΕ για Παιδεία, Πολιτισμό και Αθλητισμό να προσεγγίζουν το 10% του προϋπολογισμού ΔΕ (602 εκατ. σε σύνολο 6.800 εκατ.) αλλά στην πραγματικότητα οι πιστώσεις του ΠΔΕ για το ΥΠΠΟΑ (πολιτισμός και αθλητισμός) είναι μειωμένες σε απόλυτα νούμερα (από 115 εκατ. ευρώ το 2012, 119 εκατ. ευρώ το 2013 στα 112 εκατ. ευρώ το 2014) και σε ποσοστό μόλις και μετά βίας φτάνουν στο 1,65% των συνολικών πιστώσεων του ΠΔΕ».

Με λίγα λόγια, ο προϋπολογισμός εκφράζει τον βαθιά αντιλαϊκό, ταξικό χαρακτήρα της πολιτικής που εφαρμόζεται όλα τα τελευταία χρόνια και στο χώρο του Πολιτισμού μέσω των αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων, για τις οποίες μάλιστα η κυβέρνηση επαίρεται και θριαμβολογεί στην αιτιολογική έκθεση: Την πολιτική της συρρίκνωσης, συγχώνευσης και κατάργησης πολιτιστικών φορέων - οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν τεράστια σημασία για τη διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης και της πολιτιστικής κληρονομιάς, τις φιλομονοπωλιακές αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο (νόμος για το οπτικοακουστικό, νόμος για τη χρηματοδότηση του Θεάτρου και του Χορού κ.λπ.), τη διεύρυνση της ιδιωτικοοικονομικής λειτουργίας στον τομέα της τοπικής διοίκησης (αλλαγή νομικής μορφής πολιτιστικών φορέων, δημιουργία κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων από εργαζόμενους σε δημοτικές επιχειρήσεις), μια πολιτική που θα συνεχιστεί δριμύτερη.

Με εργαλείο και τον προϋπολογισμό οι κρατικοί πολιτιστικοί φορείς θα συρρικνωθούν ακόμη περισσότερο, απελευθερώνοντας περισσότερο χώρο για δράση των μονοπωλιακών ομίλων, των πολιτιστικών τους ιδρυμάτων, των διαφόρων μη κυβερνητικών οργανώσεων κ.λπ., ενώ θα εμπλακούν ακόμη βαθύτερα σε μια επιχειρηματική - ανταποδοτική λειτουργία για την «ιδιοσυντήρησή» τους με την άμεση ανάμειξη του κεφαλαίου. Εκεί, δηλαδή, που μέχρι πρόσφατα το κράτος χρηματοδοτούσε - έστω και πενιχρά - τους πολιτιστικούς μηχανισμούς του, για να αναπαράγουν τον κυρίαρχο πολιτισμό της αστικής τάξης, από δω και στο εξής τους υποχρεώνει να επιτελέσουν την αποστολή τους χωρίς κρατική οικονομική στήριξη και με την άμεση καθοδήγησή τους από το κεφάλαιο. Πρόκειται για εφαρμογή συγκεκριμένης κατεύθυνσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η οποία από το 2011 εκτιμώντας ότι στον Πολιτισμό υπάρχουν ακόμη σοβαρά περιθώρια καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και διοχέτευσης των υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων που λιμνάζουν, καλούσε τα κράτη - μέλη της να αξιοποιήσουν τη συγκυρία της κρίσης για να ελαχιστοποιήσουν την κρατική επιχορήγηση στον Πολιτισμό, διευκολύνοντας τις ιδιωτικές επενδύσεις στο πεδίο του.

Οι εξελίξεις και στον τομέα του Πολιτισμού κάνουν ακόμη πιο καθαρό το βασικό συμπέρασμα του ΚΚΕ ότι ο καπιταλισμός όσο βαθύτερα αναπτύσσεται, τόσο πιο αντιδραστικός, επιθετικός και επικίνδυνος γίνεται για την εξέλιξη συνολικά του ανθρώπινου πολιτισμού και φέρνουν πιο επιτακτικά στο προσκήνιο την πρότασή του για αδιάλλακτη λαϊκή πάλη που θα αποδυναμώσει την αστική κυριαρχία με στόχο την ανατροπή της και την κατάκτηση της εργατικής - λαϊκής εξουσίας. Μόνο σ' αυτή την προοπτική η πολιτιστική και καλλιτεχνική παραγωγή θα πάψει να αντιμετωπίζεται ως βιομηχανία ανταγωνιστική και θα μετατραπεί σε λειτουργία πραγματικά κοινωνική, που θα εφοδιάζει το λαό με τις αναγκαίες πνευματικές και ψυχικές δυνάμεις για το ανέβασμά του σε ανώτερες μορφές κοινωνικής ζωής.