Μπορεί για όλους εμάς οι μέρες των γιορτών να είναι μια καλή ευκαιρία για ξεκούραση και διασκέδαση. Για τους εργαζόμενους στο εμπόριο όμως οι μέρες αυτές μάλλον μοιάζουν με... Γολγοθά.

Η μερική απασχόληση, το ωρομίσθιο, η τρομοκρατία και η ασυδοσία των εργοδοτών, μαζί με αρκετές ώρες σκληρής και ιδιαίτερα κουραστικής επιπλέον δουλιάς, είναι αυτά που βιώνουν οι εμποροϋπάλληλοι και συνθέτουν τα στοιχεία μιας εικόνας που δεν είναι καθόλου γιορταστική.

Πρωταγωνιστές και φέτος είναι οι πολυεθνικές και η κυβέρνηση που έχουν διαμορφώσει μια άθλια κατάσταση για τους εργαζόμενους, τόσο στο εμπόριο όσο και γενικότερα.

Οι πολυεθνικές, από τη μια έχουν θέσει τους δικούς τους όρους στη λειτουργία της αγοράς, αφού έχουν πετύχει ως ένα βαθμό την απελευθέρωση του ωραρίου και σε κάποιες περιπτώσεις λειτουργούν όποτε θέλουν εκείνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα «Βίρτζιν Μέγκαστορ» που λειτουργούν, στο χώρο του «Βίλατζ Παρκ» στο Ρέντη και το Σάββατο μέχρι και τις 10 το βράδυ, ενώ έχουν κάνει επανειλημμένες προσπάθειες να καταπατήσουν την αργία της Κυριακής.

Οσον αφορά τις εργασιακές σχέσεις, οι πολυεθνικές του εμπορίου επιβάλλουν τις 3μηνες, 4μηνες και 5μηνες συμβάσεις, μετατρέποντας τις εργασιακές σχέσεις όλο και σε πιο «ευέλικτες». Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του «Πράκτικερ», στο Αιγάλεω το 20% των υπαλλήλων του είναι ωρομίσθιοι. Παρόμοια κατάσταση επικρατεί και στα σούπερ μάρκετ «Carrefur» (Καρφούρ) και DIA στα οποία μεγάλος αριθμός εργαζομένων είναι 4ωροι. Η κατάσταση φτάνει στα όρια όταν σε καταστήματα «Καρφούρ» - «Μαρινόπουλος» στο κέντρο, καλούνται εργαζόμενοι να δουλέψουν μερική απασχόληση με γιγαντοαφίσες: «Θέλεις να δουλέψεις μερική απασχόληση;».

Η φετινή χρονιά άλλωστε έχει ένα επιπλέον αρνητικό στοιχείο, αφού τα καταστήματα είναι ανοιχτά και τις δύο τελευταίες Κυριακές του χρόνου, από ένα χουντικό νόμο που λειτουργεί από το 1971!!!

Αρωγός και χορηγός των πολυεθνικών η κυβέρνηση και ο υπουργός Εργασίας Τ. Γιαννίτσης, με το τελευταίο αντεργατικό νομοσχέδιο, το οποίο είναι και το τελικό ίσως χτύπημα σε αυτό που μέχρι πρόσφατα ονομάζαμε εργασιακές σχέσεις. Συγκεκριμένα, με το τελευταίο αντεργατικό νομοσχέδιο επιχειρείται η κατάργηση του σταθερού ημερήσιου χρόνου, η αύξηση της μερικής απασχόλησης, με αποτέλεσμα η υπερωριακή απασχόληση να γίνεται «δώρο» στους εργοδότες, αφού θα μπορούν να μην καταβάλλουν το αντίστοιχο τίμημα. Και όλα αυτά με το πρόσχημα ότι θα μειωθεί η ανεργία.

Τη στιγμή, μάλιστα, που ο χώρος του εμπορίου είναι ο χώρος - πείραμα, αφού έχει εφαρμοστεί ήδη η μερική απασχόληση και οι επιπτώσεις για τους εργαζόμενους είναι κάτι παραπάνω από ολέθριες.

Αρχισαν τα «όργανα»...

Μπροστά στην κατάσταση αυτή, λοιπόν, οι έμποροι δεν μπορούσαν να μην επωφεληθούν από την ανοχή της κυβέρνησης και τα νομοσχέδιά της.

Ετσι, στα Χανιά λίγες μέρες πριν τις γιορτές ο Εμπορικός Σύλλογος Χανίων ανακοινώνει στις τοπικές εφημερίδες ένα εορταστικό ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων στην πόλη, αγνοώντας προκλητικά τόσο τους εργαζόμενους όσο και την ισχύουσα νομοθεσία, με «επιμήκυνση» μισής έως και δυόμισι ωρών επιπλέον!

Το ωράριο επιμηκύνεται κατά μισή ώρα τις καθημερινές, ώστε αντί να κλείνουν στις 8 μ.μ. να κλείνουν στις 8.30 μ.μ., και τις δύο Κυριακές κατά δυόμισι ώρες, δηλαδή αντί να κλείσουν στις 6 μ.μ. να κλείσουν στις 8.30 μ.μ.!!!

Στη Θεσσαλονίκη τα μαγαζιά κλείνουν μισή ώρα αργότερα από ό,τι στην Αθήνα, ενώ τα σούπερ μάρκετ «Μασούτης», και «Αρβανιτίδης - Γαλαξίας» επιχειρούν να καταπατήσουν την αργία της Κυριακής.

Να υπενθυμίσουμε ότι σημαντική ευθύνη στην κατάσταση αυτή έχει και ο νομάρχης Θεσσαλονίκης Κ. Παπαδόπουλος, που επανειλημμένα έχει επιχειρήσει να καταργήσει ουσιαστικά την κυριακάτικη αργία για τα καταστήματα που λειτουργούν σε περιοχές οι οποίες βρίσκονται εκτός του πολεοδομικού συγκροτήματος. Απόφαση που είχε δημιουργήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις των εμποροϋπαλλήλων στη συμπρωτεύουσα και δεν πέρασε.

Πρωτεργάτης στους αγώνες των εργαζομένων στο εμπόριο είναι ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας. Με αγώνες και παρεμβάσεις έχει προσπαθήσει να λύσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι του κλάδου. Ο «Ρ» μίλησε με τον Πέτρο Βαμβακά, πρόεδρο του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας, ο οποίος μας είπε για το εορταστικό ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων, τους εργαζόμενους και πόσο επηρεάζει τη ζωή τους, αλλά και για το τι πρέπει να γίνει για να αλλάξει η κατάσταση αυτή.

- Τι σημαίνουν τα εορταστικά ωράρια για τους εμποροϋπαλλήλους;

- Το σωστό ερώτημα είναι αν πρέπει να υπάρχουν εορταστικά ωράρια. Και για εμάς τους εμποροϋπαλλήλους δεν πρέπει να υπάρχουν. Οταν εξήγγειλαν θεσμικά κάτι τέτοιο, υπήρχαν ωράρια μικρότερης λειτουργίας και, στην προσπάθειά τους οι έμποροι να καλύψουν όλες τις κοινωνικές ομάδες εργαζομένων, οριοθετούσαν κάποιο συγκεκριμένο ωράριο για τις γιορτές. Αυτή η ανάγκη δεν υπάρχει σήμερα, γιατί μιλάμε για ένα ελεύθερο ωράριο από το πρωί μέχρι το βράδυ και σχεδόν για όλες τις μέρες της βδομάδας.

- Οπότε, ποιες ανάγκες και ποιους εξυπηρετεί το εορταστικό ωράριο και γιατί τώρα πια έχει καθιερωθεί;

- Το σίγουρο είναι ότι οι έμποροι δε θα ήθελαν μεγαλύτερη διεύρυνση των ωρών των καταστημάτων, αν οι εργαζόμενοι είχαν πλήρη απασχόληση. Δυνατότητα γι' αυτά τα ωράρια, τους δίνουν το ωρομίσθιο, η μερική απασχόληση, το φθηνό εργατικό κόστος. Κύρια το ωράριο αυτό εξυπηρετεί τα καταστήματα τροφίμων και τα πολυκαταστήματα, ενώ, αντίθετα, στις μικρότερες επιχειρήσεις, για να μπορέσει να υπάρχει, έχουμε εντατικοποίηση της δουλιάς, με πολλές ώρες απλήρωτη εργασία. Ιδιαίτερα τώρα, με τις νέες εργασιακές ρυθμίσεις και το αντεργατικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης, αυτές οι επιπλέον ώρες εργασίας, που μέχρι σήμερα υπήρχε περίπτωση να τις πληρωθούν οι εργαζόμενοι, τώρα νόμιμα πια θα είναι απλήρωτες.

- Στους εργαζόμενους στο εμπόριο, τι επιπτώσεις έχει αυτό το «εορταστικό» ωράριο;

- Για τους εργαζόμενους, οι επιπτώσεις είναι πολλές και αφορούν το ρυθμό της απασχόλησης, ο οποίος, στην κυριολεξία, μετατρέπει τον υπάλληλο σε «λάστιχο» και σε καμία περίπτωση για τον εργαζόμενο εμποροϋπάλληλο δεν μπορούν αυτές οι περίοδοι να ονομάζονται εορταστικές. Εχουμε απασχόληση από το πρωί μέχρι το βράδυ για 15 τουλάχιστον μέρες «σερί» και την παραμονή Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς έως αργά. Πρακτικά και μόνο, καταλαβαίνει κανείς ότι μια εργαζόμενη γυναίκα εμποροϋπάλληλος δεν μπορεί να καλύψει καμία υποχρέωσή της, στην οικογένειά της, στο σπίτι της, έτσι το μόνο που μένει είναι να κάνει κουράγιο για να περάσει αυτή η περίοδος.

- Τι μπορεί να γίνει για να αλλάξει η κατάσταση αυτή;

- Με αφορμή τα εορταστικά ωράρια, αλλά και τον τρόπο που καθημερινά λειτουργεί ο χώρος του εμπορίου, προκύπτει ότι, με τη σαθρότητα που λειτουργεί ο σημερινός νόμος για το ωράριο, θα πρέπει να ενισχυθεί νομικά για την κατοχύρωση της Κυριακής αργίας, αλλά και για τη δέσμευση πανελλαδικά συγκεκριμένου ωραρίου κλεισίματος των καταστημάτων και τον περιορισμό των τριών τουλάχιστον απογευμάτων την εβδομάδα κλειστά. Βέβαια, αυτό δε σημαίνει τίποτα, εάν οι εργαζόμενοι δεν κατοχυρώσουν με τον αγώνα τους την πλήρη απασχόληση, τον περιορισμό των ωρών εργασίας στις 35, έτσι ώστε να έχουν καλύτερες συνθήκες εργασίας και, το κυριότερο, ...εργασία.

- Φέτος σαν σωματείο έχουν πέσει στην αντίληψή σας παραβιάσεις στο ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων;

- Παραβιάσεις του ωραρίου υπάρχουν ακόμα και από τους υποτιθέμενους εκπροσώπους του νόμου, όπως οι νομάρχες, που σε διάφορες περιοχές (π.χ. Θεσσαλονίκη) ανακοινώνουν ωράρια ανάλογα με τις απαιτήσεις του εκάστοτε οικονομικού παράγοντα της περιοχής και πάντα εις βάρος των εργαζομένων. Τέτοιες παραβιάσεις υπήρχαν και στο χώρο της Αθήνας. Με παρεμβάσεις όμως, το σωματείο μας, τόσο προσωπικά ή απευθυνόμενο στο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ) και στην Αστυνομία, προσπάθησε να περιορίσει τέτοια αρνητικά φαινόμενα.

Η φετινή χρονιά, άλλωστε, είχε το αρνητικό να δουλεύουμε και τις δύο Κυριακές του χρόνου από ένα χουντικό νόμο που λειτουργεί από το 1971 και που θα πρέπει να παλέψουμε για την κατάργησή του. Παράλληλα, εμείς καταγγείλαμε τον εμπορικό σύλλογο για το εορταστικό, υποτίθεται, ωράριο που ανακοίνωσε, το οποίο είναι εναρμονισμένο με τις απαιτήσεις των μεγάλων πολυεθνικών και των ντόπιων εταιριών.

- Ποιες είναι οι προοπτικές που ανοίγονται για τους εργαζόμενους, μπροστά σ' αυτήν την κατάσταση;

- Στην προσπάθεια αντιμετώπισης αυτών των ζητημάτων, ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων έχει από κοινού με άλλα σωματεία, όπως των Ιδιωτικών Υπαλλήλων και άλλα, δημιουργήσει ένα Πανελλαδικό Συντονιστικό όργανο, το οποίο έχει προσπαθήσει και προσπαθεί γι' αυτά τα ζητήματα. Καθημερινά προσπαθούμε να δίνουμε τη μάχη, από καλύτερες θέσεις, σε αντίθεση με τις δευτεροβάθμιες οργανώσεις, όπως η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων, το ΕΚΑ και η ΓΣΕΕ σ' αυτά τα ζητήματα. Οι οργανώσεις αυτές, όχι μόνο δε διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις για την επίλυση ζητημάτων, όπως είναι το ωράριο, αλλά όλο αυτό το διάστημα παίζουν το ρόλο του «Πόντιου Πιλάτου», κλείνοντας τα αυτιά και τα μάτια σε αυτό που συμβαίνει γύρω μας, παραμένοντας με αυτό τον τρόπο θεατές σε όλα αυτά τα γεγονότα.