Το πεδίο λειτουργίας των λεγόμενων «Εταιριών Προσωρινής Απασχόλησης» («ΕΠΑ», καταγεγραμμένες στη λαϊκή γλώσσα ως «δουλεμπορικά γραφεία»), μέσω των οποίων «ενοικιάζονται» εργαζόμενοι σε άλλες επιχειρήσεις, διεύρυνε ο νόμος 4254/2014 που ψηφίστηκε τον περασμένο Μάρτη. Οι «ΕΠΑ» δεν είναι καινούργιο «φρούτο» στην Ελλάδα και πολύ περισσότερο στην ΕΕ.

Σύμφωνα με την Οικονομική Εκθεση 2012 (βασισμένη σε στοιχεία του 2010) της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Γραφείων Ευρέσεως Εργασίας (οι «ΕΠΑ» στις περισσότερες των περιπτώσεων έχουν το ρόλο των γραφείων αυτών), δραστηριοποιούνται παγκόσμια 128.000 επιχειρήσεις «ενοικίασης» εργαζομένων, με 176.000 υποκαταστήματα. Τα στοιχεία αυτά είναι υποτιμημένα, καθώς σε πολλές περιπτώσεις αυτές οι επιχειρήσεις λειτουργούν με άλλη «βιτρίνα». Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται επίσημα 9 εταιρείες, με 17 υποκαταστήματα. Το 2010, το σύνολο των εσόδων από τη διακίνηση εργαζομένων ανήλθε παγκοσμίως στα 247 δισ. ευρώ. Οι ΗΠΑ κατέχουν μερίδιο 27% στην παγκόσμια αγορά, η Ιαπωνία το 19% και η Ευρώπη το 38%.

Μέσω των εταιρειών αυτών, «ενοικιάστηκαν» επίσημα το 2010 πάνω από 10 εκατ. εργαζόμενοι και η διάρκεια απασχόλησής τους ήταν λίγο περισσότερο από ένα μήνα. Οι βασικοί τομείς απασχόλησης είναι οι υπηρεσίες και η μεταποίηση. Στην Ευρώπη απασχολήθηκαν το 35% των «ενοικιαζόμενων», στη Βόρεια Αμερική το 25% και στην Ασία το 13%. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία αλλά και αυτά της ΕΕ, οι «ενοικιαζόμενοι» εργαζόμενοι αυξάνονται ως μορφή εργασίας χρόνο με το χρόνο, αν και ακόμα στην ΕΕ αντιπροσωπεύουν μόλις το 2% της συνολικής απασχόλησης.

Ενας από τους λόγους που συμβαίνει αυτό είναι γιατί το κεφάλαιο επιλέγει άλλες ευέλικτες μορφές εργασίας (μερική απασχόληση, συμβάσεις ορισμένου χρόνου, διευθέτηση, μπλοκάκια, outsourcing και άλλα). Χαρακτηριστικά είναι τα όσα επισημαίνονται στην Εκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και άλλα όργανα της ΕΕ για το θέμα αυτό. Η έκθεση έχει συνταχθεί το Μάρτη του 2014 [COM (2014) 176 final] και μεταξύ άλλων σημειώνει:

«Αν και ο αριθμός των προσωρινών απασχολούμενων είναι σχετικά μικρός, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η σημασία αυτής της ευέλικτης μορφής εργασίας για τη λειτουργία των εθνικών αγορών εργασίας. Ολα τα κράτη έχουν κάνει συγκεκριμένες επιλογές όσον αφορά την πολιτική απασχόλησης, π.χ., προκρίνοντας σε ποικίλους βαθμούς την ευελιξία της αγοράς εργασίας. Οι επιλογές αυτές έχουν επηρεάσει το ρόλο και τη θέση της προσωρινής απασχόλησης στις αντίστοιχες αγορές εργασίας τους».

Αντικείμενο της Εκθεσης είναι η πορεία ενσωμάτωσης της σχετικής Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2008/104/ΕΚ (αποτελεί συνέχεια παλαιότερων οδηγιών και κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για την προώθηση των «ΕΠΑ»). Μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι οι εργοδοτικές οργανώσεις -όπως η Business Europe, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Εργοδοτών και Επιχειρήσεων Παροχής Δημόσιων Υπηρεσιών (CEEP), η Ευρωπαϊκή Ενωση Βιοτεχνικών και Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (UEAPME)- δηλώνουν ικανοποιημένες από τις κατευθύνσεις και τους όρους της οδηγίας αλλά ορισμένες από αυτές ζητούν να αρθούν τα όποια εμπόδια παρουσιάζονται σε ορισμένες χώρες, προκειμένου να καταργηθούν «οι αδικαιολόγητοι περιορισμοί» στη λειτουργία και δράση των «ΕΠΑ».

Οι διαρκείς αλλαγές στο ελληνικό νομικό πλαίσιο (πέντε νόμοι από το 2001 έως το 2014) αντιπροσωπεύουν προσαρμογές σε πάγιες εργοδοτικές απαιτήσεις, καθώς αίρονται σταδιακά οι όροι που δρουν ανασταλτικά στη συγκρότηση, λειτουργία και ανάπτυξη των «ΕΠΑ».

Στις 17 Ιούλη 194 εργαζόμενοι, στη συντριπτική τους πλειοψηφία γυναίκες, έδωσαν μια σημαντική απεργιακή μάχη που έληξε με επιτυχία. Οι εργαζόμενες απασχολούνται ως γραμματείς στα περιφερειακά γραφεία της «Εθνικής Ασφαλιστικής». Στις αρχές Ιούλη η εργοδοσία τους ανακοίνωσε, μέσω των διευθυντών των περιφερειακών γραφείων, το σχέδιό της: Να παραιτηθούν και να τους επαναπροσλάβει, μηδενίζοντας όσα δικαιώματα είχαν αποκτήσει λόγω προϋπηρεσίας, μέσω εταιρΕίας «ενοικίασης» εργαζομένων!

Αν και οι εργαζόμενες ουσιαστικά αμείβονται από την «Εθνική Ασφαλιστική», τυπικά εμφανίζονται σα να δουλεύουν σε πρακτορεία που είναι ανεξάρτητα από αυτήν. Πατώντας πάνω σε αυτήν την κατάσταση, η διοίκηση του Σωματείου Εργαζομένων στην «Εθνική Ασφαλιστική» δεν επεδίωξε ποτέ οι εργαζόμενες αυτές να γίνουν μέλη του σωματείου, όπως το ίδιο κάνει και με όσους δουλεύουν ως «ενοικιαζόμενοι». Η στάση της διοίκησης είναι ίδια είτε ελέγχεται από το ΣΥΡΙΖΑ (όπως συνέβαινε μέχρι πριν λίγο καιρό) είτε, όπως τώρα, από την ΠΑΣΚΕ και τη ΔΑΚΕ.

Ετσι, όταν η εργοδοσία ανακοίνωσε το σχέδιό της οι 194 εργαζόμενες ήταν κυριολεκτικά ακάλυπτες συνδικαλιστικά. Δεν είχαν ούτε την εμπειρία να οργανώσουν τον αγώνα τους αλλά ούτε κάποιο σωματείο να αναλάβει την πρωτοβουλία. Ομως αυτό δε στάθηκε εμπόδιο για να τα καταφέρουν.

Την αδυναμία τους αυτή ξεπέρασαν με τα αγωνιστικά αντανακλαστικά που έδειξαν και την αποφασιστικότητά τους. Μέσα σε μία μέρα από την ανακοίνωση των εργοδοτικών σχεδιασμών, κατάφεραν να συντονιστούν, αν και διάσπαρτες σε πολλούς χώρους και άγνωστες μεταξύ τους, να οργανώσουν την πρώτη συνάντησή τους. Δε φοβήθηκαν τον εκβιασμό και τις απειλές.

Λίγες μέρες πριν από την πρώτη τους σύσκεψη έπαιρναν το μήνυμα πως αν δεν αποδεχθούν το εργοδοτικό σχέδιο θα απολυθούν. Ομως η σύσκεψη έγινε, δύο μέρες πριν το χρονικό όριο που έθετε η εργοδοσία για να αποδεχθούν ή όχι το σχέδιό της. Η διοίκηση του κλαδικού σωματείου (ΣΥΑΕ, την οποία ελέγχει απόλυτα το ενιαίο ψηφοδέλτιο ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΚΕ και ΔΑΚΕ) αρκέστηκε να προτείνει την αξιοποίηση διαφόρων θεσμικών διαδικασιών (συνάντηση με την εργοδοσία, τριμερής κ.ά.) αλλά επεσήμανε ότι «δεν είναι καιρός για κινητοποιήσεις»! Στην αντίπερα όχθη, η Επιτροπή Αγώνα του ΠΑΜΕ στις Ασφαλιστικές Εταιρείες επεσήμανε ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί κάθε μέσο αλλά αυτό που προέχει είναι να οργανωθεί άμεσα κινητοποίηση. Πρόταση που υιοθετήθηκε από τις εργαζόμενες και είχε ως αποτέλεσμα το ΣΥΑΕ να κηρύξει απεργία τη μέρα που έληγε το τελεσίγραφο της εργοδοσίας.

Πριν ακόμα γίνει η απεργία, η εργοδοσία ενημέρωσε πως απέσυρε το σχέδιό της. Ωστόσο η απεργία έγινε με μεγάλη επιτυχία, υπογραμμίζοντας με έμφαση τις αγωνιστικές διαθέσεις των εργαζομένων.

Οι δυνάμεις του ΠΑΜΕ στην επόμενη σύσκεψη τόνισαν ότι δεν πρέπει να υπάρξει επανάπαυση και πως η εργοδοσία θα επανέλθει. Γι' αυτό απαιτείται άμεση αξιοποίηση αυτής της εμπειρίας, των δυνατοτήτων που δίνει η οργάνωση του αγώνα και ο συντονισμός της δράσης, ώστε οι εργαζόμενες να οργανωθούν σε μόνιμη βάση.

Τη θέση αυτή και την εμπειρία από τον αγώνα που δόθηκε αποτύπωσαν οι δυνάμεις του ΠΑΜΕ σε σχετική ανακοίνωση, η οποία βρήκε πρόσφορο έδαφος και σε άλλους εργαζόμενους. Χαρακτηριστική είναι η άποψη που διατυπώθηκε, με αφορμή την ανακοίνωση, ότι αν είχαν αντιδράσει το ίδιο, παλαιότερα, εργαζόμενοι σε άλλη εταιρεία η εργοδοσία δε θα είχε καταφέρει να περάσει τα σχέδιά της.