Στο σημερινό 4σέλιδο «Διεθνή και Οικονομία», μπορείτε να διαβάσετε θέματα που, ιδιαίτερα μετά την κυβερνητική αλλαγή στη χώρα μας και τις διεργασίες που γίνονται στην ΕΕ, μπαίνουν στο επίκεντρο των ενδοαστικών αντιθέσεων. Για παράδειγμα, η επιλογή «μείγματος» διαχείρισης είναι κάτι που κυριαρχεί και στην ΕΕ και στις ΗΠΑ. Τα σημερινά θέματα είναι:

Αποφάσεις ΕΚΤ για «πιστωτική χαλάρωση»: Τι είναι η περιβόητη «πιστωτική χαλάρωση» - Πού αποσκοπεί και πώς λειτουργεί - Ποια είναι η ενδοαστική διαπάλη γύρω από αυτήν και πώς θέλει να «παίξει» η νέα κυβέρνηση στα πλαίσιά της - Γιατί ούτε αυτή «σώζει» τον καπιταλισμό από τις κρίσεις του - Γιατί δε συνιστά «χαλάρωση» για τους λαούς.

ΗΠΑ: Η πολιτική Ομπάμα «μποναμάς» για τα μονοπώλια. Αυξήσεις - ψίχουλα σε εργαζόμενους, επενδυτικά προγράμματα που θα ωφελήσουν συγκεκριμένα τμήματα του κεφαλαίου.

ΗΠΑ - ΙΝΔΙΑ: Ετοιμάζουν κοινές μπίζνες σε πολλές περιοχές. Ενδεικτικό, της ενίσχυσης των διμερών σχέσεων των δύο αστικών τάξεων, το πρόσφατο ταξίδι Ομπάμα στο Νέο Δέλχι.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει την ευθύνη χάραξης της νομισματικής πολιτικής στην Ευρωζώνη. «Φροντίζει» για την αναγκαία, κάθε φορά, ποσότητα του χρήματος που βρίσκεται σε κυκλοφορία, έχει τη δυνατότητα να ανεβοκατεβάζει τα επιτόκια (το κόστος του χρήματος), να διοχετεύει ή και να αποσύρει ρευστότητα από το τραπεζικό σύστημα, το οποίο, με τη σειρά του, αποτελεί τον ενδιάμεσο κρίκο για τη μετακύλιση της νομισματικής πολιτικής στη συνολική οικονομική δραστηριότητα. Για τα παραπάνω, η ΕΚΤ έχει στη διάθεσή της διάφορα «εργαλεία» και τρόπους, το καθένα από αυτά με ειδική σημασία και χρήση, ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν στην καπιταλιστική οικονομία. Σε κάθε περίπτωση, η νομισματική πολιτική δεν αποτελεί ούτε και θα μπορούσε να αποτελέσει τον κινητήριο μοχλό της παραγωγικής δραστηριότητας και της καπιταλιστικής οικονομίας. Απλά είναι ένα ακόμη υποβοηθητικό εργαλείο στα χέρια των καπιταλιστών, σε τελική ανάλυση μια απλή «ασπιρίνη», στο εκμεταλλευτικό σύστημα που δεν παίρνει από γιατριά. Σήμερα στην Ευρωζώνη, καταγράφεται υποχώρηση του επίσημου πληθωρισμού (σε ετήσια βάση), μια εξέλιξη που σχετίζεται με τη μείωση των επενδύσεων, τη χαμηλή κατανάλωση, τα λιμνάζοντα κεφάλαια, που παραμένουν λιμνάζοντα αφού δε γίνονται επενδύσεις, τα παραγόμενα εμπορεύματα παραμένουν απούλητα στις αποθήκες, γεγονός που με τη σειρά του μειώνει και το επίπεδο της σημερινής παραγωγής. Ολα τα παραπάνω καταγράφονται σε μια σειρά από στατιστικούς δείκτες και μετρήσεις των διαφόρων υπηρεσιών της ΕΕ. Το «επιθυμητό όριο», για τον επίσημο πληθωρισμό, σύμφωνα με το κριτήριο που βάζει η ΕΚΤ είναι η αύξηση της τάξης του 2% το χρόνο. Ετσι, αν για παράδειγμα ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη ξεπερνούσε αυτά τα επίπεδα (που σημαίνει υποτίμηση της ανταλλακτικής αξίας του χρήματος), το πρόβλημα του κεφαλαίου θα ήταν το αντίστροφο από αυτό που σήμερα εμφανίζεται. Σε αυτήν την περίπτωση, η ΕΚΤ θα προχωρούσε σε αύξηση των βασικών επιτοκίων του ευρώ, άλλωστε αυτό έχει γίνει πολλές φορές στην προηγούμενη δεκαετία. Συνοδευτικά, μάλιστα, και ανάλογα με τις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας, και τα συλλογικά συμφέροντα του κεφαλαίου παίρνονται και μέτρα μείωσης ρευστότητας από την οικονομία.

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μ. Ντράγκι (δεξιά στη φωτογραφία) με τον πρόεδρο του Γιούρογκρουπ, Γ. Ντάισελμπλουμ

Προεκλογικά, σηκώθηκε μπόλικος κουρνιαχτός γύρω από το λεγόμενο «πακέτο Ντράγκι» και από τα μέτρα της «ποσοτικής χαλάρωσης» που ανακοινώθηκαν ύψους πάνω από 1,1 τρισ. ευρώ. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για το δεύτερο κύμα «χαλάρωσης» σε όφελος των ευρωπαϊκών μονοπωλίων. Τον Οκτώβρη του 2014, η ΕΚΤ πήρε την απόφαση να διοχετεύσει στις τράπεζες της Ευρωζώνης ποσά εκατοντάδων δισ. ευρώ έναντι ενεχύρων (ιδιωτικά ομόλογα, τιτλοποιημένα δάνεια και άλλα περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών). Παρά το γεγονός ότι τα επιτόκια διοχέτευσης ρευστότητας από την ΕΚΤ έπεσαν σε μηδενικά επίπεδα (μόλις 0,05%) τα ποσά αυτά παρέμειναν στο μεγαλύτερο μέρος τους αδιάθετα. Το γεγονός αυτό έχει την εξήγησή του, στη χαμηλή ζήτηση για νέες επενδύσεις, οι οποίες να διασφαλίζουν μπόλικα κέρδη στο κεφάλαιο. Να σημειωθεί και το γεγονός ότι τα επιτόκια αποδοχής καταθέσεων της ΕΚΤ ήδη (Οκτώβρης 2014) διαμορφώθηκαν σε αρνητικά επίπεδα. Αυτό σημαίνει πως οι τράπεζες που θα «παρκάρουν» κεφάλαια στην ΕΚΤ, όχι μόνο δε θα κερδίσουν, αλλά αντίθετα θα χάσουν από το αρχικό κεφάλαιο. Και το συγκεκριμένο μέτρο αποσκοπεί στη διοχέτευση της «πλεονάζουσας ρευστότητας», δηλαδή των υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων που λιμνάζουν, στην παραγωγή.

Στη συνέχεια, διαπιστώθηκε ότι το πρώτο κύμα της «χαλάρωσης» δεν απέδωσε, τα ποσά παρέμειναν αδιάθετα, ο «αποπληθωρισμός» συνεχίστηκε και μάλιστα με ακόμη μεγαλύτερη ένταση. Σε αυτό το πλαίσιο και εν μέσω των ανταγωνισμών του κεφαλαίου αποφασίστηκε και δεύτερο «πακέτο χαλάρωσης», που θα αρχίσει να «τρέχει» από το Μάρτη. Το νέο στοιχείο είναι η αποδοχή και των κρατικών ομολόγων ως ενεχύρων έναντι των οποίων θα χορηγούνται τα μηδενικού κόστους κεφάλαια που θα ζητηθούν. Ενα ακόμη σημαντικό στοιχείο είναι οι τεχνικές επιμερισμού των κινδύνων ανάμεσα στην ΕΚΤ και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες, στις οποίες θα φορτωθεί το 80% της χασούρας που τυχόν θα προκύψει την οποία θα πληρώσει ο λαός. Ετσι, για παράδειγμα, σε περίπτωση «κουρέματος» του ελληνικού κρατικού χρέους, η χασούρα από τις κατατεθειμένες εγγυήσεις θα φορτωνόταν στην Τράπεζα της Ελλάδας, δηλαδή απευθείας στις πλάτες του ελληνικού λαού.

Την ίδια ώρα, ο επικεφαλής της ΕΚΤ, Μ. Ντράγκι, για μια ακόμη φορά, διευκρίνιζε πως η χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζικών ομίλων έχει όρο και προϋπόθεση την υπαγωγή της Ελλάδας σε συγκεκριμένο «πρόγραμμα», όπως, για παράδειγμα, το τρέχον μνημόνιο.

Στο πλαίσιο παρουσίασης του προγράμματος νομισματικής χαλάρωσης, ο Μ. Ντράγκι εστίασε στην «αποφασιστική εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στις αγορές προϊόντων και εργασίας», καθώς επίσης και στις δράσεις για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος». Αναδιαρθρώσεις, για την αύξηση του ποσοστού κέρδους των επιχειρήσεων σημαίνουν αυτά. Επομένως, απαιτούν παραπέρα μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης, παραπέρα απελευθέρωση της αγοράς εργασίας, δηλαδή κατάργηση κάθε προστασίας των εργαζομένων, ενίσχυση ιδιωτικοποιήσεων, δηλαδή αντεργατικά μέτρα πολλά από τα οποία έχουν ήδη θεσμοθετηθεί και θα αρχίσουν να εφαρμόζονται και πιθανά και νέα. Εν μέσω των αυξημένων κινδύνων και των αβεβαιοτήτων που εκδηλώνονται γύρω από τη στασιμότητα στην ανάπτυξη της οικονομίας, ο κεντρικός τραπεζίτης της Ευρωζώνης τόνισε ότι «οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις είναι ζωτικής σημασίας και θα πρέπει να εφαρμοστούν με ταχείς ρυθμούς, αξιόπιστα και αποτελεσματικά». Και αυτό γιατί μόνο έτσι θα ενισχυθούν η μελλοντική «βιώσιμη ανάπτυξη» και οι επενδύσεις.

Απόλυτα χαρακτηριστικές είναι και οι δηλώσεις του σημερινού πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα, σύμφωνα με τον οποίο, τα μέτρα της ΕΚΤ είναι «αναγκαία και ευπρόσδεκτα και προφανώς πρέπει να περιλαμβάνουν όλες τις χώρες».

Προγράμματα νομισματικής χαλάρωσης πρωτοεφαρμόστηκαν στην Ιαπωνία στις αρχές της περασμένης δεκαετίας (2000), χωρίς ωστόσο ιδιαίτερα αποτελέσματα σε ό,τι αφορά τους ρυθμούς της καπιταλιστικής ανάκαμψης. Μάλιστα, στην Ιαπωνία, και παρά τις αλλεπάλληλες «τονωτικές ενέσεις», σήμερα καταγράφεται η απόλυτη στασιμότητα. Αυτήν την πρακτική ακολούθησε το 2008 και η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (FED), η οποία πλέον έχει περάσει στη φάση της σταδιακής απόσυρσης των μέτρων της ποσοτικής χαλάρωσης. Στις ΗΠΑ, σήμερα εμφανίζονται αυξημένοι ρυθμοί ανάκαμψης σε σχέση με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Ωστόσο, είχαν προηγηθεί οι μαζικές κατασχέσεις και οι πλειστηριασμοί λαϊκής κατοικίας, η ερήμωση ολόκληρων περιοχών, φαινόμενα πάνω στα οποία χτίζεται σήμερα η όποια καπιταλιστική ανάπτυξη. Παράλληλα, η καπιταλιστική οικονομική ανάπτυξη στις ΗΠΑ, που ακολούθησε την κρίση, δε συνοδεύτηκε από αύξηση των μισθών και των εισοδημάτων των εργαζομένων, που συνεχίζουν να ζουν σε δεινή κατάσταση.

Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Μ. Ρέντσι, δηλώνει υπέρμαχος της «χαλάρωσης» στη δημοσιονομική πειθαρχία και τη συσχετίζει με την «αναπτυξιακή πολιτική». Καταγγέλλει ως «ξεπερασμένο» το στόχο για τα ελλείμματα, αλλά παράλληλα υπόσχεται να ικανοποιήσει τη σχετική «υπόδειξη» της Κομισιόν. Στο εσωτερικό της χώρας του, και με πρόσχημα την ανεργία των νέων, η κυβέρνησή του κλιμάκωσε την αντιλαϊκή πολιτική με την «τροποποίηση» της εργατικής νομοθεσίας που αφορά την προστασία των εργαζομένων από «καταχρηστικές απολύσεις». Ουσιαστικά, προωθεί την απελευθέρωση των απολύσεων. Από την πλευρά της, η γερμανική κυβέρνηση έσπευσε να επιβραβεύσει: «Θεωρούμε πολύ σημαντικό που η κυβέρνηση Ρέντσι προχωρά στη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας και τον υποστηρίζουμε». Κατά τα λοιπά, η διαμάχη των δύο μερών συνεχίζεται σε ό,τι αφορά το μείγμα της πολιτικής για την «ανάπτυξη» (του κεφαλαίου). Εκτός από την απελευθέρωση στην αγορά εργασίας, ο Ρέντσι προχώρησε και σε περικοπές 36 δισ. ευρώ σε δαπάνες που καλύπτουν λαϊκές ανάγκες.

Η κυβέρνηση της Γαλλίας του Φρ. Ολάντ ότι η Γαλλία θα τηρήσει όλες τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις που ανέλαβε την περασμένη άνοιξη, στο πλαίσιο των μέτρων της «προληπτικής εποπτείας» που ισχύει για όλα ανεξαιρέτως τα κράτη της ΕΕ. Το γαλλικό πακέτο περιλαμβάνει «μειώσεις φόρων και εισφορών υπέρ των εταιρειών, μειώσεις φόρων για τα νοικοκυριά, περιορισμό των δαπανών», όπως προσδιορίζονται στο πρόγραμμα σταθερότητας 2015 - 2017. Αλλά και περικοπές 50 δισ. ευρώ σε κοινωνικές δαπάνες.

Την ίδια ώρα, καταγράφονται ρυθμοί στασιμότητας στην οικονομική δραστηριότητα, συνολικά στην Ευρωζώνη, ενώ στο προσκήνιο παραμένουν οι αυξημένες αβεβαιότητες και τα ρίσκα του κεφαλαίου για παραπέρα επιδείνωση της κατάστασης. Ετσι, στον πυρήνα του «προβλήματος» δε βρίσκεται η φτηνή χρηματοδότηση των επιχειρηματικών ομίλων, αλλά η αδυναμία διοχέτευσης των υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων σε νέες επενδύσεις, τέτοιες που να υπόσχονται ακόμη μεγαλύτερα κέρδη στους κεφαλαιοκράτες. Ταυτόχρονα, η διαδικασία στήριξης της καπιταλιστικής ανάκαμψης προϋποθέτει μπαράζ νέων αντεργατικών αναδιαρθρώσεων, μεγάλες «εξοικονομήσεις» στην κλίμακα της παραγωγής, τη διαμόρφωση ακόμη μεγαλύτερων επιχειρηματικών σχηματισμών στους νευραλγικούς κλάδους της οικονομίας. Και αυτό γιατί μόνο έτσι τα λιμνάζοντα και υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια θα μπορέσουν να διοχετευτούν σε επενδύσεις τέτοιες που να διασφαλίζουν κέρδη στα μονοπώλια.

Στην Ελλάδα, μέχρι και τα μέσα της περασμένης δεκαετίας, οι ρυθμοί της πιστωτικής επέκτασης (νέα δάνεια) έτρεχαν με ρυθμούς πάνω από 1 δισ. ευρώ το μήνα! Η «απελευθέρωση» του τραπεζικού δανεισμού, στις τότε συνθήκες, οδήγησε σε απογείωση των επιχειρηματικών κερδών, στην έκρηξη της κερδοφορίας του τραπεζικού κεφαλαίου, στη μείωση των κρατικών επιτοκίων. Οδήγησε, επίσης, στην απογείωση του κρατικού χρέους, που με τη σειρά του πήγε για κερδοφόρες επενδύσεις και για άλλα προνόμια στις μερίδες του κεφαλαίου. Μετά ήρθε η κρίση. Ταυτόχρονα, οδήγησε και στον υπερδανεισμό των λαϊκών νοικοκυριών, που έγιναν όμηροι στις διαθέσεις των τραπεζών, προκειμένου να ικανοποιήσουν ανάγκες τις οποίες δεν μπορούσαν να τις ικανοποιήσουν διαφορετικά, αφού το λαϊκό εισόδημα μειωνόταν συνεχώς.

Η «χαλάρωση» αφορά αποκλειστικά και μόνο στη διαχείριση των υποθέσεων του κεφαλαίου, στη διοχέτευση φρέσκου πακτωλού στους βιομηχάνους κ.ά., μέσω των τραπεζικών ομίλων. Αλλωστε, αυτό το ρόλο παίζουν στην οικονομία...

Από καιρό ο ΣΥΡΙΖΑ αξιώνει μετ' επιτάσεως μέτρα χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής στην ΕΕ, ώστε να υπάρξει καπιταλιστική ανάκαμψη. Στο πλαίσιο αυτό, έχει ανοιχτά συνταχθεί με την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (το 1/3 της τρόικα), επικροτώντας τις τελευταίες ενέργειες του Μάριο Ντράγκι για ποσοτική χαλάρωση.

«Πρόκειται για μια σημαντική απόφαση, την οποία και θα αξιοποιήσει η επόμενη ελληνική κυβέρνηση προς όφελος της χώρας», σημείωσε σε ανακοίνωσή του, σχετικά με τα προγράμματα της νομισματικής πολιτικής που ανακοινώθηκαν από την ΕΚΤ.

Ο Αλ. Τσίπρας χαρακτήρισε τα μέτρα της ΕΚΤ «αναγκαία και ευπρόσδεκτα», προσθέτοντας ότι «προφανώς πρέπει να περιλαμβάνουν όλες τις χώρες» και κυρίως όσες «έχουν λεηλατηθεί από τις πολιτικές λιτότητας», να μην εξαιρεθούν από κάποια ...τιμωρητική διάθεση.

Παραπέρα, σημείωσε πως «η πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης είναι μία από τις προτάσεις για τη συλλογική και βιώσιμη έξοδο της Ευρωζώνης από την κρίση. Εάν υιοθετηθεί θα είναι ευπρόσδεκτη, έστω και με μια τόσο μεγάλη καθυστέρηση. Για να είναι, όμως, αποτελεσματική θα πρέπει να ανταποκρίνεται πλήρως στην αποστροφή του Μάριο Ντράγκι: "Ο,τι κι αν χρειαστεί". Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι ευρείας κλίμακας, χωρίς προϋποθέσεις και εξαιρέσεις. Δηλαδή, να περιλαμβάνει όλες τις χώρες που την έχουν ανάγκη».

Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλ. Τσίπρας γνωρίζουν αυτό που ο επικεφαλής της ΕΚΤ, Μ. Ντράγκι, δε χάνει ευκαιρία να ξεκαθαρίζει, ότι, δηλαδή, η χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζικών ομίλων έχει όρο και προϋπόθεση την υπαγωγή της Ελλάδας σε συγκεκριμένο «πρόγραμμα». Είναι μια ακόμα τιμωρητική για το λαό απόφαση, η οποία ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να ισχύσει και για την Ελλάδα, ώστε να τροφοδοτηθεί το ντόπιο κεφάλαιο με ζεστό χρήμα. Και ισχύει, όπως έχει αποφασίσει η ΕΚΤ, αλλά με «πρόγραμμα», δηλαδή κάτι ανάλογο με μνημόνιο.

Ακριβώς επειδή γνωρίζουν τι ακριβώς υπερασπίζονται, ο Αλ. Τσίπρας κοροϊδεύει το λαό όταν ισχυρίζεται «ρώτησα τον Ντράγκι, εννοεί μνημονιακό πρόγραμμα και μου απάντησε, ευρωπαϊκό πρόγραμμα», κρύβοντας πως πρόκειται για ένα και το αυτό. Και ακόμα ότι «οι ΗΠΑ κατάφεραν να ξεπεράσουν την κρίση, διότι είχαν μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική», κρύβοντας ότι η καπιταλιστική οικονομική ανάπτυξη στις ΗΠΑ, που ακολούθησε την κρίση, δε συνοδεύτηκε από αύξηση των μισθών και των εισοδημάτων των εργαζομένων, που συνεχίζουν να ζουν σε δεινή κατάσταση.

Ο Γ. Δραγασάκης ομολογεί πιο καθαρά τις προθέσεις τους, όταν δηλώνει: «Εξηγήσαμε στον κ. Ντράγκι ότι εμείς μιλούμε για αντικατάσταση του μνημονίου από το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ ... Θα συνοδεύεται το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ από ένα νέο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα ...Τυπικά, λοιπόν, η νέα ελληνική κυβέρνηση, όπως προβλέπεται και από τους κανονισμούς της Ευρώπης, μπορεί να κάνει ένα καινούριο».

Εξίσου καθαρά, ο Ν. Παππάς παραδέχτηκε: «Βεβαίως θα έχουμε ένα πρόγραμμα αλλά δε θα το λέμε "μνημόνιο"». Ερωτηθείς για τη διαπραγμάτευση με τους «εταίρους», ο Ν. Παππάς σημείωσε: «...Ο ίδιος ο Ντράγκι και ο Κερέ έχουν δηλώσει ότι είναι έτοιμοι να συζητήσουν ποιες μεταρρυθμίσεις θα εφαρμοστούν από την επόμενη κυβέρνηση. Βεβαίως, θα έχουμε ένα πρόγραμμα αλλά δε θα το λέμε "μνημόνιο". Θα πάμε σε μία συμφωνία».

Το ότι για την Ελλάδα ο Ντράγκι, δηλαδή η ΕΚΤ, έβαλε όρους (πρόγραμμα μνημονίου) για την αγορά ομολόγων και την παροχή ρευστού χρήματος και η προθυμία με την οποία η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ διαμηνύει την αποδοχή τους, δείχνει για μια ακόμη φορά ότι η επιχείρηση ανάκαμψης της καπιταλιστικής κερδοφορίας θα συνδυάζεται με αντιλαϊκά μέτρα και, εκτός από τα ήδη υπάρχοντα, υπάρχουν και άλλα νομοθετημένα τέτοια μέτρα που θα αρχίσουν να εφαρμόζονται μέσα στο 2015.