ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 25 Γενάρη 2001
Σελ. /40
ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΕΠΠΑΣ
«Ο παράνομος»

Σελίδες πολλές, πυκνές από το ηρωικό έπος της Αντίστασης. Ιστορίες, όπως τις έζησαν τον καιρό εκείνο της μεγαλοσύνης. Να μη χαθεί τίποτα. Η παραμικρή λεπτομέρεια να διατυπωθεί, όσο το δυνατόν ακέραια, εκφρασμένη με τη λιτή γλώσσα της αλήθειας.

Ο Βασίλης Ρέππας, στον «Παράνομό» του, αντιστασιακό μυθιστόρημα, στηρίζεται στα δικά του ατομικά στοιχεία, καταθέτοντας ένα είδος βιογραφίας, για ν' αναπτύξει τη δράση του ήρωά του, του Αποστόλη. Ενός παιδιού, όπως σχεδόν όλα τα Ελληνόπουλα, απλού, ευφυούς και γεμάτου ανθρωπισμό κι αυτοθυσία.

Στην αρχική του άγνοια για την πολιτική κατάσταση και τους αντίχτυπούς της στην κοινωνία, καθώς συναναστρέφεται στη Νομική, όπου σπουδάζει, με αρκετούς συμφοιτητές του οργανωμένους στο κόμμα, δέχεται το φως το καταυγάζον, για το οποίο θα θυσιάσει την προσωπική του ζωή. Αταλάντευτος θα οργανωθεί, θα δράσει και στο τέλος θα χαθεί μέσα στο σκοτάδι της πολύβουης Αθήνας, παράνομος, καταζητούμενος, επικηρυγμένος: «Ο ιδεολογικός πόλεμος συνεχίζεται σκληρά, ασταμάτητα κι ανένδοτα. Κι αν η ανάγκη το επιβάλει, ξανά εναντίον του οπλισμένου εχθρού δε θα διστάσουν να προτείνουν το πολύτιμο όπλο τους. Το μεγαλύτερο οικοδόμημα της παγκόσμιας ειρήνης, της πανανθρώπινης ελευθερίας, αγάπης και συναδέλφωσης των λαών, ώσπου να γίνει πραγματικότητα, το όπλο θ' αποτελεί το πρώτο εργαλείο για το χτίσιμο του ιερού αυτού οικοδομήματος... Γι' αυτό κι ο ιδεολογικός πόλεμος εναντίον του ταξικού εχθρού συνεχίζεται και θα συνεχιστεί ως την πλήρη συντριβή του» (Εκδόσεις «Εντός»).


Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΕΞΑΡΧΟΣ
«Οδύνες!... » (ποίηση)

Δοκιμασία πικρή, οδυνηρή, αλλά και ωφέλιμη, δοκιμασία, που «ακονίζει» το μυαλό και την ψυχή, τα καλύτερα συναισθήματα του ανθρώπου για τον άνθρωπο και τα βάσανά του, είναι - βεβαίως για όποιον γνωρίζει τη δημιουργική πορεία, την προσφορά στον πολιτισμό, αλλά και το πρόσφατο τρομερό οικογενειακό δράμα - το διάβασμα του τελευταίου ποιητικού βιβλίου του γνωστού ηθοποιού, συγγραφέα και μεταφραστή Θόδωρου Εξαρχου «Οδύνες!...». Εύγλωττος ο τίτλος, προετοιμάζει τον γνωρίζοντα αναγνώστη για την οδύνη που γέννησε αυτά τα ποιήματα. Την οδύνη για τον γιο του, τον άξιο θεατρικό σκηνοθέτη Δημήτρη Εξαρχο, που, χτυπημένος από ένα τροχαίο, δίνει επί δύο χρόνια μια γιγάντια μάχη για να ξανασταθεί στα πόδια του. Η πατρική οδύνη, όμως, βρίσκει τη δύναμη να μεταπλασθεί σε ποιητικό, σε μεγάλο μάθημα ζωής. Μάθημα μάχης για τη ζωή και τον άνθρωπο. Για την αξία του αγώνα, της ελπίδας, της δημιουργίας. Οσων, δηλαδή, μπορούν να κρατήσουν τον άνθρωπο και στη δυστυχία του, όρθιο, αξιοπρεπή, χρήσιμο. Με μια λέξη, Ανθρωπο.

«Συλλαβίζαμε παιδιά την Αλφαβήτα/ και οδηγηθήκαμε βήμα - βήμα/ στις μεγάλες λεωφόρους της Γνώσης./ Κανείς όμως δε μας δίδαξε/ την Αλφαβήτα της Ζωής», λέει ο Θ. Εξαρχος στο πρώτο ποίημα της συλλογής. Πίκρα και πάλη με την ψυχή του. Βγαίνει, όμως, εκείνος νικητής, μέσα από ποιήματα βαθύτατου στοχασμού και καθάριου, αδρού, αλλά και αισθαντικού λυρισμού για τα ανθρώπινα. Μέσα από ποικίλης θεματικής, ευαισθησίας, παρηγορίας και επίκαιρου προβληματισμού ποιήματα (λ.χ. για την κοινωνία, τους δολοφόνους των λαών και της ειρήνης).

Ο Θ. Εξαρχος διαφεύγει της οδύνης, τραγουδώντας τη γενέτειρά του, τη νιότη, τον έρωτα, άλλοτε γενεσιουργό κι άλλοτε «δολοφόνο». Τη «θεϊκιά» δύναμη του νου και της ψυχής. Ασκείται στον πόνο και διδάσκει το σθένος: «Οταν σε συνεπάρει ο πόνος/ για μια σου αποτυχία/ ή για δικό σου άνθρωπο/ ανήμπορο και άρρωστο,/ μην τρομάξεις./ Φόρεσε την αστραφτερή πανοπλία/ της ψυχής σου/ κι αγωνίσου». Μάχεται τον «Μινώταυρο», που «πρέπει να τον υποδεχτούμε/ δυνατοί κι ωραίοι,/ χωρίς τη νοσηρή εξαθλίωση, έτοιμοι/ για τη μεγάλη ανάσταση!». Πλέκει τα δάκρυα με την ελπίδα για το τέκνο του «Ω, γλυκύ μου έαρ,/ ουκ έδυ σου το κάλλος!» (...) «Κάνε κουράγιο!/ Θα 'ρθεις, γιε μου!/ Θα 'ρθεις μιαν όμορφη μέρα/ Η Ζωή σου, η ακριβή Ζωή σου,/ σε περιμένει./ Και θα 'ρθεις». Αινεί τη σύντροφό του, «Μητέρα, πάνσεπτη γεννήτρα ζωής/ θαυμάζω εκστατικός τη δύναμή σου/ και υποκλίνομαι ταπεινά/ στον απέραντο πόνο και την αγωνία σου». Καταγγέλλει τη «φωτιά και το σίδερο» που «έριξαν οι δυνατοί της γης» στο Ιράκ και τη Γιουγκοσλαβία. Και ξέρει ότι «ο οργισμένος λόγος» και «οι Δον Κιχώτες/ είναι η ύστατη ελπίδα των ανθρώπων» (Εκδόσεις «συλλογές» - Αργύρης Βουρνάς).


Α.Ε

ΛΟΥΚΑΣ ΑΞΕΛΟΣ
«Σκοτεινό πέρασμα»

«Οι πιο μεγάλες αλήθειες παραμένουν/ μέσα μας εντοιχισμένες./ Ασάλευτες σαν επιγραφές./ Σκαμμένα μάγουλα απ' τον άγριο/ καλπασμό των δακρύων». Οι αρχικοί στίχοι του εισαγωγικού ποιήματος προδιαθέτουν για ένα επιγραμματικό ύφος γαλήνιας, στέρεης έκφρασης, οικουμενικών νοημάτων. «Ο πιο σπουδαίος λόγος είναι αυτός/ που πρόκειται να ειπωθεί./ Η πιο σπουδαία πράξη είναι αυτή/ που πρόκειται να γίνει».

Σε ένα μεγάλο μέρος, όμως, της συλλογής δε δικαιώνεται αυτή η προσδοκία. Το καθολικό, το οικουμενικό υποχωρεί στο υποκειμενικό. «Αλλαξε μόνον ο χώρος της μοναξιάς/ που μας είχε κυριεύσει./ (...) να τι έμεινε σ' αυτό δωμάτιο να θνήσκει/ μαζί με το απερχόμενο Σαββατόβραδο».

Αλλά κι ένας ερωτισμός, υπέρμετρα, προσπαθεί να εκφραστεί αισθησιακά, σε βάρος της ποίησης. Να, όμως, και η καθολική ποίηση, σε ποιητικότατες εικόνες: «Το κύμα που αγγίζει τα βράχια/ είναι ένα χέρι/ που κρατάει βελόνα για κέντημα./ Το κύμα που ξεσπάει στα βράχια/ είναι μαχαίρι/ που κατακρεουργεί./ Το φως είναι πουλί/ (...) Το φως είναι ένα πουλί/ που μεσολαβεί ανάμεσα σε μας και τον θάνατο».

Το ζητούμενο: Παγκοσμιοποίηση δε μας λένε; Παγκοσμιοποίηση, λοιπόν, οικουμενικότητα, «πανανθρώπινη φιλία» στα αισθήματα, στο λόγο, στο τραγούδι μας. Η μεγάλη ποίηση είναι φωνή παρούσα στο «κάλεσμα των καιρών». Και ο Λ. Κ. μπορεί (Εκδόσεις «Στοχαστής»).


Μανώλης ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

- Το «Στάχυ» μετά τους «Ινδοευρωπαίους» του Τζ. Π. Μάλορι και τους «Αζτέκους» του Ρίτσαρντ Τάουνσεντ, κυκλοφόρησε το τρίτο βιβλίο στη σειρά «Λαοί και Ιστορία». Πρόκειται για τη μελέτη του καθηγητή και εφόρου του Μουσείου Πίμποντι στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ Μίκαελ Ν. Κόε «Οι Μάγια» (μετάφραση Ελένη Αστερίου), η οποία περιγράφει την οργάνωση και ανάπτυξη του μεγαλύτερου, αρχαιότερου, λαμπρού πολιτισμού στην αμερικάνικη ήπειρο. Το βιβλίο εικονογραφείται με πλήθος κειμηλίων των Μάγια.

- Το «Αστυ» κυκλοφόρησε ένα ακόμα βιβλίο της κορυφαίας ελληνίστριας Ζακλίν ντε Ρομιγί για την αρχαία ελληνική τραγωδία. Τίτλος του «Η εξέλιξη του πάθους (Από τον Αισχύλο στον Ευριπίδη)». Η μελέτη, σε μετάφραση της Μπάμπης Αθανασίου και της Κατερίνας Μηλιαρέση, προλογίζεται από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργη Γιατρομανωλάκη.

- Ο ποιητής και συνεργάτης του «Ρ» στον τομέα του βιβλίου Γιάννης Καραβίδας δημοσίευσε τη μελέτη του, «Νίκη Κακαβά - Γαρίδη (Η ποιήτρια της όψιμης τόλμης» (Εκδόσεις «Μαυρίδης»).

- Το «Προσκήνιο» κυκλοφόρησε την ιστορική εργασία του πρόωρα χαμένου Παύλου Πετρίδη «Εξουσία και παραεξουσία στην Ελλάδα (1957-1967) Απόρρητα ντοκουμέντα», η οποία αποκαλύπτει το παρακράτος - το μακρύ χέρι του παλατιού. Ο πρόλογος είναι του καθηγητή Γ. Α. Μαγκάκη.

- Η «Αγρα» κυκλοφόρησε το συγκλονιστικό αυτοβιογραφικό βιβλίο του κορυφαίου Ιταλοεβραίου στοχαστή και πεζογράφου, διασωθέντος θύματος του ναζισμού (έγκλειστου σε στρατόπεδα) Πρίμο Λέβι «Αυτοί που βούλιαξαν και αυτοί που σώθηκαν» (μετάφραση Χαρά Σαρλικιώτη). Το βιβλίο του φημισμένου Ιταλού πεζογράφου Αντόνιο Ταμπούκι «Δύο ελληνικά διηγήματα» (μετάφραση Ανταίος Χρυσοστομίδης). Πρόκειται για τα διηγήματα «Το ποτάμι» και «Εισιτήριο στη θάλασσα». Το αφήγημα της Ιαπωνίδας Γιόκο Ογκάουα «Ο παράμεσος» (μετάφραση, από τα ιαπωνικά του Παναγιώτη Ευαγγελίδη).

- Η «Νεφέλη» κυκλοφόρησε την επίκαιρη μελέτη του καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου Αντώνη Μανιτάκη «Οι σχέσεις της Εκκλησίας με το κράτος - έθνος (Στη σκιά των ταυτοτήτων)».

- Τα «Ελληνικά Γράμματα», μετά την έκδοση του έξοχου βιογραφικού έργου του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου «Ο Μαγιακόφσκι (τα εύκολα και τα δύσκολα)» και την επανέκδοση του σπουδαίου δίτομου μυθιστορήματός του «Νύχτες και αυγές» (πρωτοκυκλοφόρησε στο εξωτερικό από τις «Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις» του ΚΚΕ), στο τέλος του 2000 κυκλοφόρησε τη δίτομη αυτοβιογραφία του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου «Αυτά που μένουν». Ο πρώτος τόμος τιτλοφορείται «Η γραμμήτης ζωής» και ο δεύτερος «Το κόκκινο σπίτι». Μια αυτοβιογραφία, που αποτυπώνει τις ιδέες, τα οράματα, τους αγώνες, τα πάθη και τους πόθους, τη δημιουργική ζωή των αγωνιστών στην αναγκαστική υπερορία. Επίσης κυκλοφόρησαν: Η ογκώδης συλλογή (διηγημάτων) του θεατρικού συγγραφέα και μυθιστοριογράφου Γιώργου Μανιώτη «Τα Σαντέ της Σαπφώς» (αναφορά στην αξέχαστη Σαπφώ Νοταρά). Την πολύτιμη, για τα παιδιά που δίνουν μάχη για εισαγωγή τους στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, μελέτη 413 σελ. του δρ. Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Νικολάου Ι. Μάντη «Επιτυχία - Αποτυχία στις Γενικές Εισαγωγικές Εξετάσεις (Ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες)». Την ογκώδη μελέτη της δρ. Νομικής του ΑΠΘ Μαρίας Αρχιμανδρίτου «Η ανοικτή έκτιση ποινής (Μορφές ελαστικότητας στην ιδρυματική διαβίωση των κρατουμένων)». (Αφορά στη δυνατότητα και τους όρους οργάνωσης και λειτουργίας ανοιχτών φυλακών). Την κοινωνιολογική μελέτη του κοινωνιολόγου - ερευνητή Γιώργου Αλεξιά «Λόγος περί ζωής και θανάτου (Η ιατρική πράξη ως μορφή κοινωνικής αλληλόδρασης στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας)». Τη μελέτη του καθηγητή Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Αντώνη Παπαρίζου «Η ελευθερία ενώπιον του θανάτου». Το 6ο τεύχος (Ανοιξη 2000) της επιθεώρησης οικονομικών και κοινωνικών επιστημών «Πολιτική Οικονομία». Το μυθιστόρημα της Νένης Ευθυμιάδου «Οι τυχοδιώκτες». Τη λογοτεχνική μελέτη της Σούλας Οικονομίου «Χίλιες και μια ανατροπές (Η νεοτερικότητα στη λογοτεχνία για μικρές ηλικίες)». Το μυθολογικό βιβλίο για παιδιά του ποιητή και πεζογράφου Μενέλαου Λουντέμη «Ο Ηρακλής». Θυμίζουμε ότι ο Λουντέμης έχει «μεταφράσει» και τους μύθους των Θησέα, Δαίδαλου και Ικαρου). Το χρήσιμο για παιδαγωγούς (νηπιαγωγείου) και τους γονείς σχετικά με την περιβαλλοντική εκπαίδευση, εικονογραφημένο βιβλίο των Νίκης Δεληκανάκη - Ρένιας Κοκολάκη - Μαρίας Νοΐδου «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην προσχολική ηλικία». Το κινηματογραφικό παραμύθι του Ντίσνεϊ «Ο τίγρης, ο Γουίνι και η παρέα τους» (απόδοση Μελίνα Καρακώστα). Το παραμύθι της Ζωής Θ. Σπυροπούλου «Η Γη, το σπίτι μου»(εικονογράφηση Λιάνα Μαρτζάνη). Το παιδικό βιβλίο της Μαίρης Μιλλεούη «Σπίτια» (εικονογράφηση Χρήστος Η. Παπαδημητρίου) και βιβλία της «Playmobil»: «Δραπέτευση από τον ύφαλο των καρχαριών», «Το μαγεμένο δάσος», «Περιπέτεια στο νησί των θησαυρών», «Η μετακόμιση του Bouncer».

- Το «Παρασκήνιο» (Σόλωνος 76, 3648.170) κυκλοφόρησε το βιβλίο των Αγάθης Μοσχονά - Νίκου Ευσταθίου «Γράμματα στην ειρήνη (ένα σχέδιο δράσης για την ειρήνη)» (πρόλογος Χρήστου Τέρεζη - καθηγητή Πανεπιστημίου Πατρών, σχέδια - σκίτσα Βασιλικής Γαλατά).

- Το Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Κερατέας κυκλοφόρησε τα ευθυμογραφήματα του Γιάννη Ανδρικόπουλου - Γροπιώτη «Ο καλλιτέχνης του γέλιου».



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ