Αρχίζοντας από την περασμένη Πέμπτη, το σκάφος «Χαραυγή» («Dawn») της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας NASA, θα βρίσκεται σε κυκλική τροχιά γύρω από το νάνο πλανήτη Δήμητρα, κάνοντας επιστημονικές παρατηρήσεις από απόσταση 13.500 χιλιομέτρων πάνω από την επιφάνειά του. Τρεις βδομάδες αργότερα, στις 9 Μάη, η διαστημοσυσκευή θα αρχίσει να κατεβαίνει προς χαμηλότερες τροχιές, ώστε να πάρει κοντινότερες φωτογραφίες και λεπτομερέστερες μετρήσεις.

Η φωτογράφιση κατά τη διαδικασία προσέγγισης στη Δήμητρα τους τελευταίους μήνες έχει ήδη προσφέρει μια προκαταρκτική, αλλά δελεαστική εικόνα γι' αυτό το μακρινό κόσμο της ζώνης των αστεροειδών, που η «Χαραυγή» πρόκειται να εξερευνήσει ενδελεχώς το επόμενο διάστημα. Τα δύο μυστηριώδη φωτεινά σημεία που είχαν εντοπιστεί μέσα σε έναν κρατήρα, επανεμφανίστηκαν σε νεότερες φωτογραφίες που λήφθηκαν από ύψος 22.000 χιλιομέτρων, πράγμα που σημαίνει ότι πρόκειται για μη βραχύβια χαρακτηριστικά. Οι επιστήμονες προς το παρόν δεν γνωρίζουν τίποτα για την προέλευση αυτών των φωτεινών περιοχών ή τη χημική τους σύνθεση, ορισμένες από τις οποίες έχουν θερμοκρασία παρόμοια με εκείνη των γύρω περιοχών, ενώ άλλες χαμηλότερη. Εχουν όμως εντοπίσει και άλλα ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά στην επιφάνεια της Δήμητρας, πέρα από το προφανές, τους χιλιάδες μικρούς και μεγαλύτερους κρατήρες. Η Δήμητρα δεν ήταν πάντα ένας νεκρός βράχος. Στο παρελθόν εμφάνισε γεωλογική δραστηριότητα, με την οποία ίσως να σχετίζονται οι χρωματικές διαφορές στην επιφάνειά της.

Για να μπορέσουν να διακρίνουν καλύτερα ανεπαίσθητες χρωματικές διαφορές, οι επιστήμονες χρησιμοποιούν συχνά εικόνες, όπως αυτή που δημοσιεύουμε και δείχνει το δισδιάστατο ανάπτυγμα ολόκληρης της επιφάνειας της Δήμητρας μετά από χρωματική του επεξεργασία. Αυτή η εικόνα μπορεί να προσφέρει στα μάτια των ειδικών πολύτιμες πληροφορίες για τις φυσικές ιδιότητες και για την ορυκτολογική και χημική σύνθεση των υλικών της επιφάνειας. Αν και δεν έχει βρεθεί ακόμα ξεκάθαρη σύνδεση ανάμεσα στους κρατήρες που δημιουργούνται από την πρόσκρουση μετεωριτών και τα διαφορετικά χρώματα κάθε περιοχής, οι ερευνητές εξετάζουν και αυτήν την πιθανότητα.

Οι επιστήμονες πρόκειται να συγκρίνουν τη Δήμητρα με το γιγάντιο αστεροειδή Εστία, που μελέτησε από κοντά η «Χαραυγή» το 2011 - 2012, ώστε να βρουν απαντήσεις σχετικά με τις λεπτομέρειες της διαδικασίας σχηματισμού του ηλιακού συστήματος. Τόσο η Εστία όσο και η Δήμητρα βρίσκονται στην κύρια ζώνη των αστεροειδών μεταξύ Αρη και Δία και στις απαρχές του ηλιακού συστήματος βρίσκονταν στη διαδικασία να μετατραπούν σε πλανήτες, πριν η ανάπτυξή τους διακοπεί λόγω έλλειψης διαθέσιμου υλικού. Σε αντίθεση με την άνυδρη Εστία, η Δήμητρα θεωρείται ότι αποτελείται κατά 25% από νερό και είναι κρυφή ελπίδα των ερευνητών οι φωτεινές λευκές περιοχές να σχετίζονται μ' αυτό...

Μάρτυρας της εμφάνισης ενός νέου πίδακα σκόνης και αερίων από την επιφάνεια του κομήτη Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο έγινε το σκάφος «Ροζέτα», του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), στα μέσα του περασμένου Μάρτη. Είναι η πρώτη φορά που καταγράφεται ένα τέτοιο φαινόμενο σε κομήτη και ήταν καθαρά ζήτημα τύχης, καθώς το σκάφος έτυχε να βρεθεί στην πλευρά που εμφανίστηκε ο πίδακας και να πάρει φωτογραφίες του κομήτη ένα λεπτό πριν και ένα λεπτό μετά την εμφάνισή του. Η νέα εκροή, που συμβάλλει στην ενίσχυση της κόμης και της ουράς του κομήτη, καθώς αυτός πλησιάζει προς τον Ηλιο και θερμαίνεται όλο και περισσότερο, είναι διαφορετική καθώς οι περισσότερες από τις άλλες πηγάζουν από το «λαιμό», που συνδέει τους δύο λοβούς του συγκεκριμένου κομήτη. Η ροή που κατέγραψε στη γέννησή της η κάμερα ευρέος πεδίου OSIRIS της «Ροζέτας», πηγάζει από το άκρο ενός λοβού και είναι κάθετη ως προς τη διεύθυνση της πλειοψηφίας των άλλων εκπομπών αερίων. Η ταχύτητα των αερίων και της σκόνης υπολογίστηκε ότι ήταν μεγαλύτερη από 8 μέτρα ανά δευτερόλεπτο (28,8 χλμ./ώρα).

Η δραστηριότητα του Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο εντείνεται τις τελευταίες βδομάδες και θα κορυφωθεί στο περιήλιο, το πλησιέστερο στον Ηλιο σημείο της τροχιάς του. Η κρατούσα επιστημονική θεωρία είναι ότι πάγος νερού και άλλα παγωμένα αέρια εξαχνίζονται (περνούν απευθείας από τη στερεή στην αέρια κατάσταση) λόγω της θέρμανσης του κομήτη και καθώς βρίσκουν διέξοδο προς την επιφάνεια παρασύρουν και σκόνη. Παραδόξως το νέο ρεύμα υλικών που φωτογραφήθηκε από τη «Ροζέτα» εμφανίστηκε στην πλευρά του κομήτη που δε φωτιζόταν εκείνη τη στιγμή (λίγο πριν την αυγή στη συγκεκριμένη περιοχή). Ισως οι πρώτες ακτίνες του ήλιου να πυροδότησαν το φαινόμενο, ή αέρια που είχαν συσσωρευτεί σε προηγούμενη φάση θέρμανσης να βρήκαν εκείνη την ώρα διέξοδο από το συγκεκριμένο σημείο.

Ο πίδακας της φωτογραφίας που έστειλε η «Ροζέτα» δεν ξέρουμε αν είναι βραχύβιος ή μακράς διάρκειας, δηλαδή αν διάρκεσε 6 ώρες (όση είναι η διάρκεια της ημέρας στον κομήτη), καθώς ο έντονος φωτισμός της περιοχής τις ώρες που ακολούθησαν και η θέση παρατήρησης του σκάφους δεν επέτρεψαν την καταγραφή της πορείας του φαινομένου. Οι μέχρι τώρα παρατηρήσεις του Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο δείχνουν ότι οι περισσότεροι πίδακες είναι μακράς διάρκειας και συχνά επανεμφανίζονται τις επόμενες μέρες, αλλά ορισμένες φορές υπάρχουν και εκρηκτικές εκπομπές, όπως εκείνη στις 30 Απρίλη 2014, που μεγάλωσε απότομα την κόμη σε διάμετρο 1.800 χιλιομέτρων, για να υποχωρήσει τις βδομάδες που ακολούθησαν.