Η αντιλαϊκή επίθεση στην Ελλάδα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τις γενικότερες διεργασίες που συντελούνται στην Ευρωζώνη και συνολικά στην ΕΕ, με φόντο την ισχνή ανάκαμψη, αφού δεν γίνονται δυναμικές επενδύσεις, καθώς και τις πολλαπλές αβεβαιότητες και κινδύνους που εκδηλώνονται γύρω από τις εξελίξεις στην οικονομία ΕΕ - Ευρωζώνης, αλλά και στην παγκόσμια οικονομία ταυτόχρονα.

Σε επίπεδο Ευρωζώνης εκδηλώνονται αντιθέσεις και παζάρια γύρω από τα μείγματα της αντιλαϊκής πολιτικής, με επίκεντρο το ύψος των ελλειμμάτων στους κρατικούς προϋπολογισμούς για το 2017, με αφορμή τους δημοσιονομικούς ελέγχους που διενεργεί η Κομισιόν, στο πλαίσιο της διαδικασίας του «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου».

Σε αυτό το πλαίσιο, η Κομισιόν κάλεσε, την περασμένη βδομάδα, τις κυβερνήσεις της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Κύπρου, της Φινλανδίας και της Λιθουανίας να δώσουν «διευκρινίσεις», σχετικά με τα λεγόμενα «διαρθρωτικά ελλείμματα».

Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Μ. Ρέντσι, τόνισε πως «η Ιταλία είναι έτοιμη να θέσει βέτο επί του προϋπολογισμού της ΕΕ αν οι ανατολικές χώρες δεν δεχτούν τους πρόσφυγες». Οπως χαρακτηριστικά επισήμανε, «πρέπει να δίνουμε 20 δισ. ευρώ το χρόνο στην ΕΕ και να παίρνουμε πίσω 12 δισ. Αλλά, αν η Ουγγαρία και η Σλοβακία παρεμβαίνουν με συστάσεις για τα οικονομικά μας, ενώ δεν μας βοηθούν σε ό,τι αφορά τους πρόσφυγες, κάτι δεν πάει καλά». Σύμφωνα με τον Ιταλό πρωθυπουργό, πρέπει να ληφθούν ουσιαστικά μέτρα για τη διαχείριση του Μεταναστευτικού και του Προσφυγικού: «Τώρα είμαστε σε θέση να το χειριστούμε, έρχεται ο χειμώνας και οι συνθήκες της θάλασσας θα είναι απαγορευτικές. Εχουμε στη διάθεσή μας, όμως, μόνο έξι μήνες. Πρέπει να μπλοκάρουμε τα μεταναστευτικά ρεύματα εκεί που δημιουργούνται».

Παράλληλα, ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου, Χ. Γεωργιάδης, χαρακτήρισε τη στάση της Κομισιόν «περίεργη πολιτικά και διαδικαστικά», ενώ ουσιαστικά κάνει λόγο για επιλεκτική εφαρμογή του δημοσιονομικού συμφώνου. Σύμφωνα με τον ίδιο, θα ήταν παράλογο να τεθεί ζήτημα για ένα κράτος το οποίο προϋπολογίζει ένα οριακό έλλειμμα 0,5% και ένα πρωτογενές πλεόνασμα πάνω από 2% και δεν τίθεται ζήτημα για κράτη που καταθέτουν προϋπολογισμό με έλλειμμα 2,5% - 3%. Ταυτόχρονα, ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου ανέφερε ότι συμμερίζεται τη γενική προειδοποίηση για συγκράτηση δημοσίων δαπανών και διατήρηση του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού.

Από την πλευρά του, ο Επίτροπος Οικονομικών της ΕΕ, Π. Μοσκοβισί, απαντώντας στις αιτιάσεις, σημείωσε πως «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει τη δουλειά της», λέγοντας πως «δεν πρέπει να προδικάζουμε τα αποτελέσματα αυτού του διαλόγου, ούτε τα επόμενα στάδιά του. Δεν πρέπει να δραματοποιούμε το περιεχόμενο των επιστολών, ούτε να το μειώνουμε»...

Την ίδια ώρα, σε επίπεδο Ευρωζώνης εκδηλώνονται αβεβαιότητες και ως προς τις εξελίξεις στην οικονομία της Πορτογαλίας, με έμφαση στους αδύναμους ρυθμούς ανάκαμψης και των αποτελεσμάτων που θα επιφέρει σε μια σειρά από άλλα δημοσιονομικά μεγέθη. Το ζήτημα επανέρχεται στο διεθνή Τύπο, με φόντο τους δημοσιονομικούς ελέγχους που διενεργεί η Κομισιόν, στο πλαίσιο της διαδικασίας του «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου».

Ο αναμενόμενος ρυθμός ανάκαμψης στην πορτογαλική οικονομία περιορίζεται σε 1%, πολύ χαμηλότερα από αυτό που αναμενόταν προηγουμένως, ενώ πρόσφατα το ΔΝΤ έχει κάνει λόγο για «κινδύνους» «αθέτησης» των αποπληρωμών του κρατικού χρέους.

Τη ίδια ώρα, από την πλευρά της γερμανικής κυβέρνησης διατυπώνονται «ανησυχίες», ακόμη και για το ενδεχόμενο νέου πακέτου χρηματοπιστωτικής στήριξης προς το πορτογαλικό κράτος. Πρόσφατα, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Β. Ντομπρόβσκις, απείλησε εμμέσως με κυρώσεις τις χώρες οι οποίες δημιουργούν ελλείμματα, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, λέγοντας ότι παρότι απορρίφθηκε η επιβολή προστίμων, σε ό,τι αφορά την αναστολή χρηματοδότησης μέσω των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ, «οι συζητήσεις μεταξύ Κομισιόν και Ευρωκοινοβουλίου συνεχίζονται».

Νέες στοχευμένες αντιλαϊκές παρεμβάσεις σχεδιάζει για το 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με άξονες την παραπέρα κατεδάφιση των εργατικών - λαϊκών δικαιωμάτων, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών μονοπωλίων, καθώς και την αναβάθμιση της θέσης της ΕΕ στο πλαίσιο των εντεινόμενων ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών με άλλα καπιταλιστικά κέντρα.

Τα παραπάνω έρχονται να «κουμπώσουν» με τη λεγόμενη «έκθεση των 5 προέδρων» (Κομισιόν, ΕΚΤ, Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Γιούρογκρουπ), η οποία αφορά στην περαιτέρω εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ) και σηματοδοτεί την ενίσχυση των μέτρων δημοσιονομικής εποπτείας και των μνημονίων διαρκείας που επιβάλλονται σε όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς, ανεξάρτητα από δανειακές συμβάσεις και μηχανισμούς στήριξης.

Αποκαλυπτικές είναι οι προτεραιότητες της Κομισιόν για το 2017, μεταξύ των οποίων αναφέρονται:

• «Για την ενίσχυση του ρόλου της Ευρώπης ως παγκόσμιου παράγοντα, θα παρουσιάσουμε σχέδιο δράσης ευρωπαϊκής άμυνας, περιλαμβανομένου ενός Ευρωπαϊκού ταμείου άμυνας». Σε αυτό το πλαίσιο, θα εγκριθεί η στρατηγική της ΕΕ για τη Συρία, σε συνδυασμό με τη συνολική στρατηγική της ΕΕ και την εταιρική σχέση Αφρικής - ΕΕ.
• «Θα παρουσιάσουμε ιδέες για τη μεταρρύθμιση της ΕΕ των 27 και την ενίσχυση της ΟΝΕ και θα προτείνουμε ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων».

Σύμφωνα με προηγούμενη πρόταση της Κομισιόν (Μάρτης 2016), «είναι σαφές ότι η μελλοντική επιτυχία της ζώνης του ευρώ εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από την αποτελεσματικότητα των εθνικών αγορών εργασίας και των συστημάτων Κοινωνικής Πρόνοιας και από την ικανότητα της οικονομίας να απορροφά τους κλυδωνισμούς και να προσαρμόζεται».

Επιπλέον, τονίζεται χαρακτηριστικά ότι «η ταχύτητα και η έκταση των αλλαγών που συντελούνται επί του παρόντος στον κόσμο της εργασίας, σε συνδυασμό με τις δημογραφικές τάσεις, μεταβάλλουν περαιτέρω τους όρους εργασίας».

• «Για την ενίσχυση της απασχόλησης, της ανάπτυξης και των επενδύσεων, θα προτείνουμε πρωτοβουλία για τους νέους, σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας και νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο».

Σύμφωνα με πρόσφατα έγγραφα της Κομισιόν, ως ενδεικτικές παρεμβάσεις αναφέρονται, μεταξύ άλλων, η μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας (βλ. εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές), «στοχοθετημένες και σωστά σχεδιασμένες επιδοτήσεις μισθών και προσλήψεων» («ζεστό» κρατικό χρήμα στους εργοδότες), οι οποίες θα συνδυάζονται με τα «προγράμματα πρακτικής άσκησης και μαθητείας», «μέτρα κινητικότητας για τη σύνδεση δεξιοτήτων και θέσεων εργασίας» κ.ά.

• Θα δίνονται κίνητρα σε δραστηριότητες που ευνοούν την καπιταλιστική ανάπτυξη, όπως οι επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη. Σε αυτό το πλαίσιο, δρομολογούνται σειρά από φοροελαφρύνσεις και διευκολύνσεις για τα ευρωπαϊκά μονοπώλια (συμψηφισμός κερδών που πραγματοποιούν σε ένα κράτος - μέλος με τις «ζημίες» που υφίστανται σε άλλο, μειώσεις φορολογικών συντελεστών επί των κερδών κ.ά.).