Η θέσπιση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου για τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ) στο Λεκανοπέδιο της Αττικής, με τον τρόπο που γίνεται, έρχεται να επιβεβαιώσει τις εκτιμήσεις για την ενίσχυση της καταστολής γενικά και ειδικά στο επίπεδο της πληροφορίας και της στέρησης των ανθρώπων από δικαιώματα και ελευθερίες, που μέχρι τώρα προστατεύονταν (τουλάχιστο διακηρυκτικά) από το αστικό σύνταγμα.

Συγκεκριμένα, το ηλεκτρονικό εισιτήριο, σύμφωνα με αυτά που έχουν έρθει στο φως της δημοσιότητας, θα έχει είτε τη μορφή κάρτας χωρίς ηλεκτρονική καταγραφή στοιχείων του χρήστη (ανώνυμη δηλαδή), είτε τη μορφή κάρτας απεριορίστων διαδρομών με αναλυτικά στοιχεία του χρήστη στην επιφάνεια και στο ηλεκτρονικό της μέρος (ΑΜΚΑ, αριθμός δελτίου ταυτότητας, ΑΦΜ, ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο, μητρώνυμο, ημερομηνία γέννησης, φωτογραφία σε ηλεκτρονική μορφή, καθώς και άλλα προσωπικά στοιχεία - στην περίπτωση που η έκδοσή της ζητείται διαδικτυακά - όπως αριθμός σταθερού και κινητού τηλεφώνου, αριθμός fax, ταχυδρομική διεύθυνση, ηλεκτρονική διεύθυνση).

Η κάρτα χωρίς στοιχεία του χρήστη θα κοστίζει πολύ περισσότερο ανά διαδρομή (δεν είναι διαρκείας, με εκπτώσεις κ.λπ.) και θα είναι ασύμφορη για τους εργαζόμενους και τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Η λύση για τους ανθρώπους αυτούς αναγκαστικά θα είναι η οικονομικότερη κάρτα απεριορίστων διαδρομών, όπου και εντοπίζονται τα προβλήματα για τα οποία γνωμοδότησε πρόσφατα και η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ).

Οι προϋποθέσεις που απαιτεί ο ΟΑΣΑ για την έκδοση της ηλεκτρονικής κάρτας του εισιτηρίου, θυμίζουν προϋποθέσεις έκδοσης ενός εσωτερικού διαβατηρίου (μόνο τα βιομετρικά στοιχεία λείπουν!).

Από την πληθώρα των απαιτουμένων στοιχείων που πρέπει να υποβάλει ο χρήστης - επιβάτης, το κεντρικό και επικίνδυνο πρόβλημα εντοπίζεται στην προσωποποίηση του εισιτηρίου, στη δυνατότητα ταύτισης δηλαδή του χρήστη με τις διαδρομές που καταγράφονται ηλεκτρονικά στην κάρτα. Από τη στιγμή που το ηλεκτρονικό εισιτήριο στο τσιπ του έχει καταχωρημένη την ταυτότητα του χρήστη, η βάση δεδομένων που καταγράφει τις διαδρομές, και πραγματοποιεί και είναι σε θέση να γνωρίζει κάθε μετακίνηση κάθε προσώπου ξεχωριστά.

Η βάση αυτή μπορεί να αποθηκεύει στοιχεία (τις διαδρομές του χρήστη), να τα επεξεργάζεται και να τα αξιοποιεί ανάλογα με τις επιδιώξεις κρατικών μηχανισμών, υπηρεσιών κ.λπ. Ανοίγονται έτσι άπειρες δυνατότητες για τους μηχανισμούς καταστολής, οι οποίοι ανά πάσα στιγμή θα μπορούν να παρακολουθούν και να καταγράφουν τις καθημερινές κινήσεις φυσικών προσώπων. Πρόκειται για μνημείο χαφιεδισμού, ένα υπερσύγχρονο «πανοπτικόν», όπου δεν παρακολουθείται μόνο η οικονομική δραστηριότητα ή η καταναλωτική συνήθεια (όπως με τις πιστωτικές κάρτες) ή η ηλεκτρονική επικοινωνία (διαδίκτυο), αλλά ακόμη και η φυσική παρουσία και μετακίνηση. Με τον τρόπο αυτό, κάθε κρατικός μηχανισμός καταστολής θα μπορεί να ελέγχει για παράδειγμα ποιοι και πόσοι πήγαν με ΜΜΜ σε κάποια πολιτική εκδήλωση, διαδήλωση, κοινωνική συγκέντρωση κ.λπ. Κατ' επέκταση, μπορεί να εκτίθεται και η προσωπική ζωή και κάθε σφαίρα δραστηριότητας του ατόμου που εμπεριέχει μετακίνηση με ΜΜΜ και καταργείται κάθε έννοια ιδιωτικότητας στη ζωή των ανθρώπων.

Αυτό συνιστά ευθεία παραβίαση του απορρήτου των μετακινήσεων και κατ' επέκταση καταργεί το συνταγματικό δικαίωμα της ελευθερίας κίνησης και έρχεται σε αντίθεση και με αυτό το αστικό σύνταγμα και τις διατάξεις του για τα ατομικά δικαιώματα.

Ο ΟΑΣΑ, ενώπιον της ΑΠΔΠΧ που ασχολήθηκε με το ζήτημα, προέβαλε προσχηματικές αιτιολογίες για τις προϋποθέσεις που απαιτεί, όπως ότι δήθεν χρειάζονται τα στοιχεία για τον καταλογισμό προστίμων σε περίπτωση παραβάσεων, για την επιστροφή ποσού σε περίπτωση απώλειας, για δυναμικό σχεδιασμό των δικτύων και την εξυπηρέτηση πελατών κ.λπ.

Η ΑΠΔΠΧ διαπιστώνει ότι ζητείται εξαντλητική σειρά στοιχείων χωρίς σαφή και επαρκή αιτιολόγηση ή άλλη δικαιολογητική βάση (γνωμοδότηση 1/2017). Είναι προφανές ότι παρά τις βεβαιώσεις του ΟΑΣΑ περί 24ωρης μόνο τήρησης των δεδομένων, κάθε υπηρεσία θα μπορεί με νόμιμο (άρση απορρήτου) η ημινόμιμο τρόπο (υποκλοπή) να έχει στοιχεία στη διάθεσή της για το σύνολο των μετακινήσεων σε βάθος χρόνου. Αυτό, άλλωστε, ομολογεί εμμέσως πλην σαφώς και ο ΟΑΣΑ.

Σε κάθε περίπτωση, η ύπαρξη και μόνο μιας τεράστιας βάσης δεδομένων των μετακινήσεων εκατομμυρίων ανθρώπων εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για το λαό, τους εργαζόμενους και το κίνημά τους. Κανένας δεν μπορεί να εγγυηθεί το απαραβίαστο των δεδομένων της βάσης παρά τις σχετικές διαβεβαιώσεις.

Σε μια χώρα που μαστίζεται από φτώχεια και ανεργία και οι εργαζόμενοι, τα λαϊκά στρώματα, οι νέοι, αδυνατούν να προμηθευτούν τα ακριβά εισιτήρια των ΜΜΜ, χρησιμοποιείται από τον ΟΑΣΑ, με τις οδηγίες φυσικά της κυβέρνησης, το «τυράκι» των εκπτώσεων στις ηλεκτρονικές κάρτες, ώστε να συναινέσει ο λαός στην περαιτέρω καταστολή, την παρακολούθηση και τελικά την ποδηγέτησή του.

Πρόκειται για μια πολύ επικίνδυνη εξέλιξη, για την οποία η κυβέρνηση φέρνει σοβαρές ευθύνες και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί, πέρα από τις όποιες γνωμοδοτήσεις της ΑΠΔΠΧ, με άμεση ενημέρωση και κινητοποίηση του λαού και άρνησή του να συναινέσει στις διαδικασίες αυτές.