Στις 2 Μάρτη ολοκληρώθηκε στην πρωτεύουσα του Πακιστάν, Ισλαμαμπάντ, η 13η Σύνοδος Κορυφής της «Οργάνωσης για την Οικονομική Συνεργασία» (Economic Cooperation Organization - ECO), μιας διακρατικής οργάνωσης όπου συμμετέχουν κυρίως χώρες της κεντρικής Ασίας, όπου, αν και οι λαοί είναι βυθισμένοι στη φτώχεια, ο φυσικός πλούτος είναι τεράστιος και για αυτό τα τελευταία χρόνια συγκεντρώνει το αυξανόμενο ενδιαφέρον όλο και περισσότερων ισχυρών μονοπωλίων.

Η Σύνοδος επιβεβαίωσε την προσπάθεια του τουρκικού κεφαλαίου να ενισχύσει τη θέση και το ρόλο του σε αναπτυσσόμενες αγορές, προσδοκώντας έτσι να διασφαλίσει τα συμφέροντά του και να «αντιμετωπίσει» κλυδωνισμούς που αυξάνουν αφενός η ραγδαία όξυνση του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, αφετέρου οι όλο και χαμηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης της τουρκικής οικονομίας.

Ετσι, την ώρα που η Τουρκία εντείνει την επιθετικότητά της σε όλη την περιφέρεια της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής (ελληνοτουρκικά, Κυπριακό, βόρεια Συρία, Ιράκ κτλ.), το τουρκικό κεφάλαιο διεκδικεί πλεονεκτήματα και στις περιοχές που εκτείνονται στα ανατολικότερα.

Ενδεικτικές των επιδιώξεων του τουρκικού κεφαλαίου είναι οι δηλώσεις που έκανε ο υπουργός Εξωτερικών (ΥΠΕΞ), Μεβλούτ Τσαβούσογλου, από τη συνάντηση των ομολόγων του της ΕCO. «Η περιοχή μας είναι πλούσια σε ενεργειακούς πόρους. Η Τουρκία είναι έτοιμη να τους μεταφέρει στις διεθνείς αγορές», τόνισε, εξηγώντας ότι στις παρούσες συνθήκες πρέπει να εκτιμηθούν όλα τα πιθανά νέα «πεδία δόξης λαμπρά»: «Οι σημερινές πολιτικές και οικονομικές προκλήσεις μας αναγκάζουν να ξανασκεφτούμε το ρόλο της ECO», εξήγησε.

Η ECO δημιουργήθηκε το 1985 από την Τουρκία, το Ιράν και το Πακιστάν, ενώ το 1992 επτά ακόμα χώρες έγιναν πλήρη μέλη της Οργάνωσης: το Αφγανιστάν, το Αζερμπαϊτζάν, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν.

Πρόκειται δηλαδή για μια διακρατική ένωση που εκτείνεται σε ένα σταυροδρόμι μεταξύ Δύσης και Ανατολής, σε περιοχές όπου ήδη ισχυροί επιχειρηματικοί κολοσσοί εκμεταλλεύονται τους άφθονους φυσικούς πόρους, ανατροφοδοτώντας ευρύτερες ενδοϊμπεριαλιστικές «κόντρες» (βλέπε για παράδειγμα το ρόλο που αποκτά το αζερικό αέριο για την «ενεργειακή απεξάρτηση» της ΕΕ από τη Ρωσία).

Η εμφάνιση της τουρκικής αντιπροσωπείας στην 13η Σύνοδο της ECO, με επικεφαλής τον Πρόεδρο Ρ. Τ. Ερντογάν και παρόντες, μεταξύ άλλων, τους υπουργούς Εξωτερικών, Ενέργειας, Οικονομίας κτλ., έγινε σε μια περίοδο που η Τουρκία διεκδικεί συνολικότερα ρόλο «ενεργειακού κόμβου». Από αυτή την πλευρά, για παράδειγμα, εντείνονται «ζυμώσεις» ώστε να αναδειχθεί γιατί η τουρκική επικράτεια είναι η προτιμότερη για τη μεταφορά του ισραηλινού αερίου προς τη Δύση και όχι μόνο. Από την ίδια πλευρά, τον τελευταίο καιρό εμφανίζονται και δημοσιεύματα που κάνουν λόγο για διάθεση «αναθέρμανσης» των σχέσεων με την Αίγυπτο. Αλλωστε, στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονται και μεθοδεύσεις που αφορούν το Κυπριακό, όπου επίσης η τουρκική αστική τάξη επιδιώκει έναν συμβιβασμό ευνοϊκό για τις δικές της προτεραιότητες, οι οποίες φυσικά αφορούν και τις συνεργασίες που εκείνη προκρίνει στο στρατηγικής σημασίας πεδίο της Ενέργειας.

Στις 22 Φλεβάρη, ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας (και γαμπρός του Ερντογάν), Μπεράτ Αλμπαϊράκ, μιλώντας σε εκδήλωση της Ενωσης Ειδικών για την Ενέργεια, με αφορμή τη συμπλήρωση 15 χρόνων από τη δημιουργία της Ρυθμιστικής Αρχής Αγοράς Ενέργειας (EMRA), υποστήριξε ότι παρά την παγκόσμια κρίση, ο κλάδος της Ενέργειας συνέχισε να αναπτύσσεται στην Τουρκία, διευρύνοντας την ποικιλία, τις υποδομές και τις επενδύσεις, όπως και τις εγχώριες και ανανεώσιμες πηγές. «Το 2016 ήταν για μας έτος - ρεκόρ όσον αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Φτάσαμε να παράγουμε το 49,3% από εγχώριες πηγές», ανέφερε ο Αλμπαϊράκ, προσθέτοντας με νόημα: «Το επόμενο που πρέπει να μάθετε είναι ότι σε δέκα χρόνια θα γίνουμε χώρα που θα αρχίσει να εξάγει Ενέργεια».

Για να στηρίξει τον ισχυρισμό του, ο Τούρκος αξιωματούχος σημείωσε ότι η χώρα του επιδιώκει να παράσχει Ενέργεια καλύτερης ποιότητας και χαμηλότερου κόστους, αλλά και ότι, πέρα από αυτό, η Τουρκία χρειάζεται να γίνει «παίκτης που διαδραματίζει ρόλο» στην Ενέργεια, μια κρίσιμη πρώτη ύλη από περιφερειακή αλλά και παγκόσμια πλευρά. «Χρειάζεται να διασφαλίσουμε αυτόν το ρόλο για την Τουρκία», υπογράμμισε για τις προεκτάσεις που έχουν πάντα οι «ισορροπίες» στην ενεργειακή αγορά.

Ο Αλμπαϊράκ αναφέρθηκε με έμφαση σε διαγωνισμούς που άμεσα θα ξεκινήσουν για την «αξιοποίηση» των εγχώριων κοιτασμάτων άνθρακα, αλλά και αντίστοιχα σχέδια για την παραγωγή ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Υποστήριξε ακόμα ότι σήμερα η Τουρκία παράγει ανανεώσιμη ενέργεια σε ποσοστό υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρώπης (35% έναντι 28% - 29%), ενώ υπογράμμισε και τις προσδοκίες που υπάρχουν από τις μονάδες παραγωγής πυρηνικής ενέργειας (π.χ. στο Ακουγιού, όπου ρωσικά κεφάλαια έχουν ήδη αναλάβει το χτίσιμο ενός υπερσύγχρονου εργοστασίου).

Βεβαίως, ο ρόλος του «ενεργειακού κόμβου» που επιδιώκει η Τουρκία αφορά και την αξιοποίηση του μεγάλου δικτύου αγωγών που ήδη υπάρχει και ακόμα επεκτείνεται, παίζοντας ήδη σημαντικό ρόλο για τη μεταφορά αερίου και πετρελαίου από χώρες της Μέσης Ανατολής σε άλλες.

Μιλώντας στη 13η Σύνοδο της ECO, ο Ερντογάν υποστήριξε πως χρειάζεται να εξεταστεί «η γενικότερη εικόνα της οργάνωσης, να αξιολογηθεί, να εξεταστούν οι ελλείψεις και να δυναμώσει κατάλληλα το όραμά μας».

Με δεδομένο ότι η ECO αντιπροσωπεύει έναν πληθυσμό 400 εκατομμυρίων και μια έκταση 8 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων - όπως και ο Ερντογάν υπενθύμισε - ο Τούρκος ηγέτης εξέφρασε δυσαρέσκεια επειδή δεν αξιοποιείται πλήρως η δυναμική των μελών της (π.χ. ο πληθυσμός της αντιστοιχεί στο 6,2% του παγκόσμιου, αλλά στα εδάφη της το 2015 πραγματοποιήθηκαν μόνο το 2% των συνολικών εμπορικών συναλλαγών του πλανήτη). Για αυτό και ο Ερντογάν επέμεινε στη σημασία που αποκτά η Εμπορική Συμφωνία της ECO, ώστε να ενισχυθεί το εμπόριο μεταξύ των χωρών - μελών. «Πρέπει να αυξήσουμε την ποιότητα των εναέριων, οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων σύνδεσης, ώστε να δοθεί ώθηση στο εμπόριο και τις επικοινωνίες ανάμεσα στις χώρες μας», επισήμανε, υπογραμμίζοντας ότι «εμείς ως Τουρκία, τα τελευταία χρόνια ολοκληρώσαμε ορισμένα μεγάλα σχέδια» και φέρνοντας ως παράδειγμα μεγάλα οδικά έργα που συνέδεσαν την ασιατική και την ευρωπαϊκή πλευρά της Κωνσταντινούπολης, που λόγω της θέσης της αντικειμενικά «σηκώνει» κρίσιμο ρόλο στις μεταφορές μεταξύ Ασίας και Ευρώπης.

Σε αυτό το πλαίσιο, ίσως δεν ήταν τυχαίο ότι ο Τούρκος Πρόεδρος χαρακτήρισε «τμήματα της σύγχρονης εκδοχής του ιστορικού "Δρόμου του Μεταξιού"» έργα όπως τη σιδηροδρομική σύνδεση Αδριανούπολη - Καρς (βορειοανατολική Τουρκία) και Μπακού (Αζερμπαϊτζάν) - Τιφλίδα (Γεωργία) - Τσεϊχάν (νότια Τουρκία), αλλά και τη γέφυρα που σχεδιάζεται να συνδέει τις δύο πλευρές του στενού στο Τσανάκαλε (στο νότιο μέρος των Δαρδανελλίων). Εσπευσε μάλιστα να εκτιμήσει ότι «το σχέδιο της Κίνας "Ενας Δρόμος - Μία Ζώνη", ένα σχέδιο για τον σύγχρονο Δρόμο του Μεταξιού, είναι πολύ σημαντικό από αυτήν την άποψη».

Ο Ερντογάν δεν παρέλειψε να απευθύνει έκκληση και για κοινή δράση κατά της τρομοκρατίας, στο φόντο μιας έντονης ρευστότητας που υπάρχει σε πολλές λυκοσυμμαχίες (π.χ. ΝΑΤΟ) όπου συμμετέχει και η Τουρκία. Ετσι, τονίζοντας τη «σκληρή μάχη» που δίνει η Τουρκία «ενάντια σε αιμοσταγή δίκτυα τρομοκρατών όπως το "Ισλαμικό Κράτος", η FETO, το PKK και η PYD (σ.σ. Μονάδες Αυτοάμυνας των Κούρδων της Συρίας)», πρόσθεσε: «Πρέπει να ξεριζώσουμε τις ορδές των δολοφόνων από την περιοχή μας, που κτηνωδώς δολοφονούν αθώους και δεν αναγνωρίζουν καμιά αξία... Πρέπει επίσης να είμαστε προσεκτικοί ενάντια σε συνωμοσίες που γίνονται για να βυθιστεί η περιοχή μας στο χάος, τις κόντρες και τις συγκρούσεις σε εθνοτική ή σεχταριστική βάση. Δεν μπορούμε να θέσουμε το μέλλον μας σε κίνδυνο για τα συμφέροντα ξένων στοιχείων. Πρώτο μας καθήκον είναι να σταματήσουμε την αιματοχυσία και να σβήσουμε τη φωτιά της διαφωνίας σε αδελφικές μας γεωγραφικές περιοχές, όπως η Συρία, το Ιράκ, η Υεμένη και η Λιβύη...»

Θυμίζουμε ότι ο νέος «Δρόμος του Μεταξιού», στον οποίο έκανε ειδική αναφορά και ο Ερντογάν, παραπέμπει σε ένα σύνολο ενεργειακών και εμπορικών διαδρομών που θα συνδέουν Ανατολή με Δύση, στη χάραξη των οποίων πρωτοστατεί η Κίνα, επιδιώκοντας αναβάθμιση της παρουσίας των ανερχόμενων κινεζικών κεφαλαίων σε Ασία, Ευρώπη, Μέση Ανατολή κτλ. Κατά μήκος αυτών των διαδρομών είναι φυσικό να αναπτύσσονται παλιές και νέες συμμαχίες και περισσότερο ή λιγότερο στέρεες συνεργασίες. Σε αυτές τις εξελίξεις παρούσα δηλώνει και η Τουρκία, της οποίας μάλιστα αξιωματούχοι τον τελευταίο καιρό επισημαίνουν ότι εξετάζει την περαιτέρω σύσφιξη της συνεργασίας της και με διακρατικές οργανώσεις, όπως η «Οργάνωση για τη Συνεργασία της Σαγκάης» (SCO).

Να σημειωθεί ότι στη 13η Σύνοδο της ECO η Κίνα ήταν ειδική προσκεκλημένη, σε μια προσπάθεια - όπως σημείωναν ασιατικά δημοσιεύματα - να αναδειχθεί η σημασία που δίνεται στην ανάγκη ενίσχυσης της σύνδεσης στην περιοχή. Μάλιστα, ο Πακιστανός πρωθυπουργός, Ναουάζ Σαρίφ, υποδεχόμενος τον επικεφαλής της κινεζικής αντιπροσωπείας, αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών, Γεσουί Ζανγκ, σημείωσε ότι τα σχέδια για την ενίσχυση των συνδέσεων μεταξύ των μελών της ECO συγκλίνουν με το σχέδιο της Κίνας «Ενας Δρόμος - Μια Ζώνη» και την πρωτοβουλία για τον "Οικονομικό Διάδρομο Κίνας - Πακιστάν"» (που αφορά ένα ολόκληρο πακέτο κοινών επενδύσεων). Γίνεται έτσι φανερό ότι μεγαλώνει η διασύνδεση μονοπωλιακών ομίλων, κάτι που θα φέρει και όξυνση του ανταγωνισμού για την μοιρασιά ενός τεράστιου πλούτου, που παράγουν οι λαοί και καρπώνονται οι εκμεταλλευτές τους.