Συγκλονιστικά στοιχεία για τους πνιγμένους ανθρώπους στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο ήρθαν στη δημοσιότητα, με αφορμή το πολύνεκρο ναυάγιο ανοιχτά της Μυτιλήνης
Τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2017, έχουν χάσει τη ζωή τους 37 άνθρωποι, στον υγρό τάφο του Αιγαίου, ενώ από την αρχή του χρόνου περίπου 4.900 πρόσφυγες και μετανάστες έχουν περάσει στα ελληνικά νησιά.
Από την 1η Γενάρη 2017 μέχρι τα τέλη Απρίλη, συνολικά 43.204 μετανάστες και πρόσφυγες έχουν έρθει στην Ευρωπαϊκή Ενωση και οι 1.089 από αυτούς έχουν πνιγεί σε ναυάγια στη Μεσόγειο.
Πάνω από 150 παιδιά έχουν χάσει τη ζωή τους σε ναυάγια με σκάφη που μεταφέρουν πρόσφυγες στη Μεσόγειο, ενώ τους πρώτους μήνες του 2017, 1.100 ανήλικοι επιβίωσαν κατά τη διάρκεια του διάπλου του Αιγαίου.
Μεταξύ των προσφύγων και των μεταναστών που έρχονται από τη θάλασσα στην ΕΕ, το ποσοστό των ανηλίκων το Γενάρη ήταν 22%, το Φλεβάρη 28% και το Μάρτη 31%. Το 17% ταξίδεψαν μόνοι τους.
Οσον αφορά τα hot spots, σε αυτά εξακολουθεί να παραμένει το σοβαρό πρόβλημα του υπερπληθυσμού με χιλιάδες - διπλά - εγκλωβισμένους ξεριζωμένους, που επιπλέον έχουν να αντιμετωπίσουν και τις εγκληματικές δολοφονικές επιθέσεις φασιστοειδών, όπως αυτή που σημειώθηκε πριν μερικές μέρες στη Χίο. Αξίζει να θυμίσουμε ότι μετά τη Συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας δεν επιτρέπεται στους νεοαφιχθέντες στα ελληνικά νησιά να μετακινηθούν προς την ηπειρωτική Ελλάδα και πρέπει, αντ' αυτού, να υποβάλουν την αίτηση ασύλου τους σε κάποιο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ).
Η παροχή, δε, διεθνούς προστασίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση γίνεται όλο και πιο περίπλοκη, με στόχο να μειωθεί ο αριθμός των αιτήσεων προσφύγων για χορήγηση ασύλου. Εξάλλου, σχεδόν τριπλασιάστηκαν οι αιτήσεις ασύλου στη χώρα μας μετά την έναρξη ισχύος της κοινής δήλωσης ΕΕ - Τουρκίας. Το 2015 είχαν υποβληθεί 13.500 αιτήσεις χορήγησης ασύλου και το 2016, 51.092 (σ.σ. συνολικά 64.592). Οσον αφορά τη χορήγηση ασύλου, σύμφωνα με στοιχεία της αρμόδιας υπηρεσίας, από το 2013 μέχρι σήμερα πήραν διεθνή προστασία σε πρώτο βαθμό 10.404 άνθρωποι (σ.σ. 9.145 άσυλο και 1.259 επικουρική προστασία) με ποσοστό αναγνώρισης 34,9%. Πάνω από 33.000 αιτήσεις εκκρεμούν σε πρώτο βαθμό και σχεδόν 19.000 σε δεύτερο βαθμό. Το ποσοστό αυτό εμφανίζει διαφοροποιήσεις ανά χρονιά, καθώς το 2015, οπότε οι Σύροι δεν εντάσσονταν στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης, το αντίστοιχο ποσοστό έφτανε το 47%, ενώ το 2016, με την έναρξη του προγράμματος μετεγκατάστασης, το ποσοστό αναγνώρισης αιτούντων στην Ελλάδα μειώθηκε στο 25%.
Από τις 20 Μάρτη 2016 και μέχρι τις 16 Απρίλη 2017, στα νησιά υποβλήθηκαν, σε πρώτο βαθμό, 14.526 αιτήσεις. Μεταξύ αυτών, 381 άτομα πήραν άσυλο στα νησιά, 4.089 αιτήσεις απορρίφθηκαν, 7.865 παραπέμφθηκαν στην κανονική διαδικασία στην ενδοχώρα, ενώ 2.191 άτομα παραπέμφθηκαν σε διαδικασίες Δουβλίνου για οικογενειακή επανένωση.
Σε δεύτερο βαθμό υποβλήθηκαν στα νησιά 3.319 προσφυγές και εκδόθηκαν 1.707 αποφάσεις σε δεύτερο βαθμό, από τις οποίες οι 1.283 ήταν αρνητικές (κρίθηκαν απαράδεκτες ή αβάσιμες) και οι 424 θετικές. Ακόμα χαμηλότερος είναι ο αριθμός των θετικών αποφάσεων μετά την έναρξη λειτουργίας των νέων επιτροπών προσφυγών (21 Ιούλη 2016 και μετά, όπου υποβλήθηκαν 2.209 αιτήσεις), ανέρχονται σε μόλις 20, σε σύνολο 1.197 περιπτώσεων που εξετάστηκαν και ολοκληρώθηκαν.
Σημειώνεται ότι εκκρεμεί η εξέταση 1.072 προσφυγών, από τις οποίες οι 735 αφορούν Σύρους, για τους οποίους το «πάγωμα» της διαδικασίας σχετίζεται με την αναμονή έκδοσης της απόφασης της ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Παρόμοια ήταν η εικόνα και στην ενδοχώρα, όπου από τις 21 Ιούλη 2016 μέχρι τις 21 Απρίλη 2017 εξετάστηκαν σε δεύτερο βαθμό 2.166 προσφυγές, ολοκληρώθηκαν οι 1.349 και θετικές ήταν ελάχιστες.
Υπολογίζεται ότι ο χρόνος που μεσολαβεί από την προκαταγραφή μέχρι την έκδοση της τελικής απόφασης σε πρώτο βαθμό, είναι κατά μέσο όρο πέντε μήνες, ενώ ο μέσος όρος από την κατάθεση προσφυγής σε δεύτερο βαθμό μέχρι την έκδοση της δευτεροβάθμιας απόφασης είναι 114 μέρες. Οι εκκρεμείς αιτήσεις ασύλου σε πρώτο βαθμό, από τον Ιούνη 2013 μέχρι τις 31 Μάρτη 2017, ανέρχονται σε 33.038. Από αυτές το 46% εκκρεμεί για χρονικό διάστημα κάτω από τρεις μήνες και το 39% για διάστημα από τρεις μέχρι έξι μήνες.
Εκπτώσεις γνωρίζει ακόμα και η χορήγηση επικουρικής προστασίας, που αποτελεί, πλέον, «τερτίπι» για να δίνεται υποδεέστερη προστασία στους πρόσφυγες, περικόπτοντας τα δικαιώματά τους. Για παράδειγμα, σε κράτη - μέλη της ΕΕ στην επικουρική δεν παρέχεται στον πρόσφυγα το δικαίωμα να φέρει στη χώρα όπου ζητά άσυλο την οικογένειά του, ενώ χορηγείται ετήσια άδεια παραμονής αντί για τριετή άδεια.