«Ο Δρόμος περνά από μέσα» είναι έργο που γράφτηκε το 1992 και αποτελεί ένα από τα πιο σπάνια παιγμένα έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Για τον Κ. Καζάκο, πρόκειται για το ίσως πιο συγκροτημένο κείμενο του Ι. Καμπανέλλη και ένα έργο που καιρό τώρα ήθελε να ανεβάσει.

«Το διαβάζεις μια, δυο φορές... Οταν όμως μπεις στη διαδικασία της δουλειάς και το βάλεις στο "τραπέζι της ανατομίας", βρισκόμαστε μπροστά, χωρίς να θέλω να πω μεγάλες κουβέντες, σε ένα πολύ δυνατό έργο, έργο πρωτοφανές για την ελληνική δραματουργία. Είναι η πληρότητά του, το βάθος του, οι διαστάσεις και η μαστοριά που έχει. Και είναι έργο που φαίνεται και όλη η καταγωγή του Καμπανέλλη. Λέγαμε πάντα ότι είναι παιδί του Τσέχοφ, παιδί του Ιψεν κι έχει και καταγωγή από το αμερικανικό θέατρο, από τον Τένεσι Ουίλιαμς. Ολα αυτά φαίνονται στο έργο... Βέβαια πρόκειται για αφομοιωμένες επιδράσεις, μιας και η συγγραφή δεν είναι παρθενογένεση, είναι συνέχεια, φαίνεται η καταγωγή της», λέει στον «Ριζοσπάστη».

Του αναφέρουμε ότι όλα τα παραπάνω ενυπάρχουν σε μία, φαινομενικά, απλή ιστορία... «Πράγματι, στην αρχή λες είναι μια απλή ρεαλιστική ιστορία... Σε ένα παλιό αρχοντικό, πλουσιόσπιτο, αστικό σπίτι που είναι υπό κατάρρευση και μένει εκεί μόνος του ο ιδιοκτήτης, έχει και μια αδερφή μεγαλύτερη κι έναν ανιψιό στο Λονδίνο, συγκληρονόμοι όλοι, αλλά το διαχειρίζεται αυτός, ο οποίος αρνείται να το κατεδαφίσει. Αναγκάζεται να πουλήσει κανένα πίνακα, αντικείμενο, για να μπορέσει να συντηρηθεί. Στο πλάι του και η οικονόμος του σπιτιού, η αφοσιωμένη στην υπηρεσία του αφεντικού, μεγαλωμένη μαζί του, ενσωματωμένη απολύτως, η οποία δεν έχει άλλη ζωή. "Εσύ πρέπει να είσαι το αφεντικό, για να υπάρχω κι εγώ...".

Στην πορεία έρχεται και ο ανιψιός, ο οποίος δεν έχει σχέση με την ιστορία του σπιτιού και θέλει να πουληθεί, για να φτιάξει τη ζωή του.

Και σιγά - σιγά αντιλαμβάνεσαι ότι αυτό το σπίτι είναι ο τόπος μας. Εδώ ζήσαμε, εδώ μεγαλώσαμε, άλλοι κάρπισαν, άλλοι δεν κάρπισαν και μαράθηκαν...

Και γίνονται συγκρούσεις ανελέητες... Και επεμβαίνει εκεί ένα ζευγαράκι "λαϊκό", ένας καταφερτζής, αυτοδημιούργητος, ο οποίος θέλει να ανελιχτεί, στο πλάι του και η γυναίκα του, την οποία όπως μας λέει τη μάζεψε από το δρόμο, που έχει όμως μια έφεση να απελευθερωθεί από την καταπίεση. Αυτός την έχει σαν κτήμα, είναι "δημιούργημά μου". Και μπαίνουν τώρα μέσα να εκμεταλλευτούν το αρχοντικό που καταρρέει, να το κάνουν αντικάδικο. Πέφτουν στη γοητεία της μπουρζουαζίας, όπως λέει και ο Μπουνιουέλ, η οποία είναι φαρμακερή γοητεία και προσπαθώντας να εκμεταλλευτούν αυτήν την κατάσταση, γίνονται ανατροπές... Δηλαδή, για να εκμεταλλευτείς την εξουσία, θα σε ποδοπατήσουν πρώτα, θα σε κάνουν λιώμα. Αυτοί είναι πανέξυπνοι και πεπαιδευμένοι... Σε λιώνουν».

Και συνεχίζει, λέγοντάς μας ότι το έργο «είναι σαν να γράφτηκε τώρα... Πρέπει να αλλάξουν οι ένοικοι. Εχουν σαπίσει. Εχει τελειώσει ο ρόλος τους, καλοί, κακοί... Εδώ όμως είναι το σπίτι μας, η ιστορία μας. Κάποιοι άλλοι χρειάζεται να έρθουν να το κατοικήσουν. Αν καταφέρουμε και συλλάβει το κοινό αυτές τις γραμμές, να το ζωντανέψουμε στη σκηνή και τις δει, νομίζω ότι θα είναι πολύ ωφέλιμο έργο. Δουλεύουμε ώστε να καταφέρουμε οι θεατές να κάνουν αυτές τις αναγωγές που είναι απαραίτητες, χωρίς παρεμβάσεις στο έργο βέβαια».

Κουβεντιάζοντας για το νόημα του έργου, ο Κ. Καζάκος μας αναφέρει τη σπουδαία δουλειά που γίνεται απ' όλο το θίασο. «Ολα τα παιδιά ένα κι ένα. Δύσκολοι ρόλοι. Θέλουν οργανωμένη υποκριτική ικανότητα. Δεν μπορείς να ξεφύγεις από τη γραμμή του ρόλου. Η υποκριτική τέχνη είναι ο πυρήνας του θεάτρου. Η συγγραφή του θεατρικού έργου δεν είναι ολοκληρωμένη τέχνη, είναι η αρχή μιας διαδικασίας, μακράς. Είναι κώδικας. Δεν απευθύνεται στο κοινό. Είναι συνθηματική η γλώσσα. Απευθύνεται στους μαστόρους της σκηνής, στο θίασο, που θα το πάρει, θα σκάψει, θα το ζωντανέψει και θα το φέρει μπροστά στο κοινό. Οταν ανοίξει η αυλαία ολοκληρώνεται η τέχνη. Το θέατρο είναι ένα σύνολο ενεργειών. Παίρνει μέρος πλήθος κόσμου».

Η κουβέντα ολοκληρώνεται με το ρόλο της Τέχνης και ειδικά του θεάτρου σήμερα. «Το θέατρο παρέχει παιδεία, όπως και οι άλλες τέχνες. Σίγουρα, δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά αναγκάζει τον άνθρωπο να θυμηθεί, να μην ξεχνάει, του αφυπνίζει τη συνείδηση, του φανερώνει τις αλήθειες που υπάρχουν γύρω του και δε φαίνονται με τη μία, γιατί η καθημερινότητά του είναι θολή, γεμάτη τρέξιμο και άγχος και δεν μπορεί να εντοπίσει το ουσιώδες. Εκεί μπορεί να παρέμβει η Τέχνη. Η Τέχνη και το θέατρο ειδικά, που είναι δραματική τέχνη, αυτή η αλληλεπίδραση με τους θεατές δημιουργεί βιώματα. Οι θεατές ζουν καταστάσεις που δεν μπορούν να τις ζήσουν μόνοι τους και αυτό γίνεται βίωμα, δηλαδή γνώση. Αυτό είναι και το δύσκολο της δουλειάς. Αυτό θέλει αφοσίωση, βαθιά γνώση της ζωής. Και αποτελεί μια συνεχή προσπάθεια απ' όλους μας».