Από τις πρόσφατες ενδοσυριακές διαπραγματεύσεις στην Αστάνα του Καζακστάν

Η λυκοσυμμαχία ανάγκης που έστησε ακολούθως η Ρωσία με την Τουρκία και το Ιράν, η φαγωμάρα που ξέσπασε (αρχές Ιούνη) μεταξύ ισχυρών μοναρχιών του Κόλπου (Κατάρ - Σαουδική Αραβία) και η αλλαγή ηγεσίας (όχι όμως και πολιτικής!) στις ΗΠΑ άλλαξαν τα δεδομένα. Μεταξύ άλλων, επέτρεψαν στο συριακό στρατό (σε συνεργασία με Ρώσους, Ιρανούς και Λιβανέζους συμμάχους του στη «Χεζμπολάχ») να ανακτήσει σημαντικές περιοχές σχεδόν σε όλη την επικράτεια της χώρας. Με εξαίρεση τη Ράκα και τις σημαντικές πετρελαιοπηγές της Ντέιρ Εζόρ που ανέκτησαν τον περασμένο μήνα, οι Κούρδοι και Αραβες μαχητές των (υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ) «Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων»...

Οι επιτυχίες του συριακού στρατού και οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιπαραθέσεις προκάλεσαν αναβρασμό στους κόλπους της συριακής «αντιπολίτευσης» που σε σημαντικό βαθμό ελέγχεται από ξένες δυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ, ΕΕ, Τουρκία, Σαουδική Αραβία κ.ά. Παράλληλα, ανάγκασαν διάφορους «χορηγούς» να μειώσουν την υποστήριξή τους σε οργανώσεις αντικαθεστωτικών.

Και ενώ διεθνείς και περιφερειακές δυνάμεις διατείνονται ότι επιθυμούν την «εδαφική ακεραιότητα» της Συρίας, τα νέα δεδομένα στα πεδία των μαχών επηρεάζουν σημαντικά τις εξελίξεις στις διπλωματικές διαβουλεύσεις και, σε ένα βαθμό, επιβάλλουν λύσεις στα μέτρα νικητών που προωθούν τα συμφέροντα των μονοπωλίων (και όχι αυτά των λαών...).

Οι εξελίξεις επιδρούν αναπόφευκτα στα τραπέζια διαπραγμάτευσης. Οι προσπάθειες ΗΠΑ, ΕΕ και μοναρχιών του Κόλπου να επιβάλουν (έως πρότινος) στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων της Γενεύης, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, τους δικούς τους συνομιλητές και τους δικούς τους όρους αρχίζουν να συναντούν δυσκολίες.

Η διαφαινόμενη αύξηση της γεωπολιτικής ισχύος της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή αναβαθμίζει το ρόλο της στις επικείμενες διαπραγματεύσεις για τον «τερματισμό του πολέμου». Αυτό φάνηκε στις ενδοσυριακές διαβουλεύσεις, που πραγματοποιήθηκαν Δευτέρα και Τρίτη στην Αστάνα του Καζακστάν. Στο ανακοινωθέν Ρωσίας, Ιράν και Τουρκίας (που το υπέγραψαν με την ιδιότητα των εγγυητριών δυνάμεων της εκεχειρίας στη Συρία), γνωστοποιείται ρωσική πρόταση για τη δημιουργία ενός «Κογκρέσου Συριακού Εθνικού Διαλόγου», με τη συμμετοχή δεκάδων οργανώσεων της αντιπολίτευσης και της συριακής κυβέρνησης.

Το υπό συγκρότηση «Κογκρέσο Συριακού Εθνικού Διαλόγου» αναμένεται να πραγματοποιηθεί στο Σότσι της Μαύρης Θάλασσας στις 18 Νοέμβρη, με δύο βασικά θέματα στην ατζέντα: α) Την κατάρτιση νέου Συντάγματος, β) τη διεξαγωγή προεδρικών και βουλευτικών εκλογών υπό την εποπτεία του ΟΗΕ.

Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών απέστειλε ήδη πρόσκληση σε 33 συριακές αντιπολιτευόμενες οργανώσεις και στην κυβέρνηση του Σύρου Προέδρου, Ασαντ, που ανταποκρίθηκε θετικά. Από τις 33 οργανώσεις, αρνήθηκαν έως τώρα να συμμετάσχουν δύο από τις μεγαλύτερες: Η «Υπατη Διαπραγματευτική Επιτροπή» που ελέγχεται κυρίως από τις ΗΠΑ, τη Σαουδική Αραβία και ο «Συριακός Εθνικός Συνασπισμός», που υποστηρίζεται από την Τουρκία.

Αντίθετα, θετική ήταν η ανταπόκριση των Κούρδων των δυνάμεων YPG της Συρίας, που θα συμμετάσχουν στη σύνοδο του Σότσι, προκαλώντας την οργή της Τουρκίας. Χώρα που συμμετέχει ταυτόχρονα και στη λυκοσυμμαχία με Ρωσία και Ιράν και στον «Διεθνή Συνασπισμό» των ΗΠΑ κατά του «Ισλαμικού Κράτους».

Επιπλέον, η τουρκική στρατιωτική επέμβαση στο συριακό έδαφος που ξεκίνησε πριν από μερικές βδομάδες στο πλαίσιο της λεγόμενης «ζώνης αποκλιμάκωσης συγκρούσεων» στη συριακή επαρχία Ιντλίμπ προκαλεί δυσφορία στη Δαμασκό. Μεσοβδόμαδα, ο Σύρος υφυπουργός Εξωτερικών, Φαϊσάλ Μικντάντ, επανέλαβε τις αντιρρήσεις της κυβέρνησης για τη δράση των τουρκικών στρατευμάτων στο Ιντλίμπ, επισημαίνοντας πως γίνεται «παράνομα και κατά παράβαση των στόχων των συνδιασκέψεων της Γενεύης». Πρόσθεσε ότι το Ιντλίμπ «θα επανέλθει στην πατρίδα», πως η Ράκα (πρώην «πρωτεύουσα» του χαλιφάτου των ισλαμιστών) «είναι αναπόσπαστο τμήμα της Συρίας» και τα κατεχόμενα (από το Ισραήλ) υψώματα του Γκολάν «θα απελευθερωθούν...».

Το ίδιο διάστημα, στο αυτόνομο Κουρδιστάν του βορείου Ιράκ ο Πρόεδρος, Μασούντ Μπαρζανί, παραιτήθηκε (1/11) από το αξίωμά του, αναγνωρίζοντας πως «έπαιξε και έχασε» με το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας στις 25 Σεπτέμβρη. Μετά από αυτό, οι Κούρδοι έχασαν το 30% των εδαφών που ανέκτησαν από τους τζιχαντιστές μετά το 2014 και το 50% της πετρελαϊκής παραγωγής. Παράλληλα, ο Ιρακινός πρωθυπουργός, Χάιντερ αλ Αμπάντι, σκλήρυνε τη στάση του και αύξησε τις απαιτήσεις του σε βάρος της ευρείας αυτονομίας που απολάμβαναν τις τελευταίες δεκαετίες οι Κούρδοι.

Οι τριβές στις σχέσεις της Βαγδάτης με τις αρχές των Κούρδων στο Ερμπίλ αναμένεται να συνεχιστούν παρά τις υποκριτικές συμβουλές των ΗΠΑ για «συμφιλίωση», ιδιαίτερα μετά την απόφαση του ιρακινού Κοινοβουλίου για διεξαγωγή των επόμενων βουλευτικών εκλογών το Μάη του 2018.

Οξύνεται η αντιπαράθεση στην Ισπανία, ενόψει των τοπικών εκλογών στην Καταλονία που έχουν προκηρυχθεί για τις 21 Δεκέμβρη. Η μεν ισπανική κυβέρνηση θέλει να δώσει στη διαδικασία χαρακτήρα τήρησης της «συνταγματικής τάξης και της νομιμότητας», η δε έκπτωτη καταλανική κυβέρνηση (μετά την εφαρμογή του άρθρου 155 του Συντάγματος που ακολούθησε το δημοψήφισμα την 1η Οκτώβρη και τη μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας στις 27 Οκτώβρη) «δημοκρατικό χαρακτήρα» και καταγγελίας «πολιτικών διώξεων». Ο δεδομένος αυταρχισμός της ισπανικής κυβέρνησης και η νέα τακτική των αστών πολιτικών της Καταλονίας δεν διαφοροποιούν σε τίποτα την ουσία της αντιπαράθεσης στην Ισπανία, που είναι ανάμεσα σε τμήματα της αστικής τάξης: Αυτά που συνδέουν τα συμφέροντά τους με το ενιαίο ισπανικό κράτος και αυτά που προσβλέπουν είτε στη διεύρυνση του καθεστώτος αυτονομίας της Καταλονίας (όπου παράγεται το 1/5 του ΑΕΠ της Ισπανίας) και με περισσότερες αρμοδιότητες, είτε στην απόσχιση από την Ισπανία, ζήτημα όμως που έχει σημαντικές δυσκολίες, όπως επισημαίνουν επιχειρηματικοί κύκλοι, παίρνοντας υπόψη ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα σήμαινε έξοδο από την ΕΕ. Κανένα από τα δύο «στρατόπεδα» δεν έχει σχέση με τα λαϊκά συμφέροντα. Αντίθετα, αμφότερα επιχειρούν να εγκλωβίσουν λαϊκές μάζες στο φαύλο κύκλο των εθνικισμών, ώστε να μένουν στο απυρόβλητο το εκμεταλλευτικό καπιταλιστικό σύστημα και η εξουσία του κεφαλαίου, που υπερασπίζονται.

Το νέο στοιχείο στην κλιμακούμενη αντιπαράθεση είναι οι φυλακίσεις και τα εντάλματα σύλληψης Καταλανών αυτονομιστών πολιτικών που αποφάσισε η ισπανική Δικαιοσύνη και οι τακτικές κινήσεις των τελευταίων (με πρώτο τον πρώην Πρόεδρο Κάρλες Πουιτζντεμόντ, που έχει διαφύγει στο Βέλγιο) να δηλώνουν ότι υπάρχει εξόριστη καταλανική κυβέρνηση και τμήμα της που θα «δώσει τη μάχη με το ισπανικό κράτος».

Για τον Πουιτζντεμόντ και τέσσερις συμβούλους που τον συνοδεύουν στο Βέλγιο, εκδόθηκε το βράδυ της Παρασκευής διεθνές ένταλμα σύλληψής τους. Ο Καταλανός πρώην Πρόεδρος επιμένει να μείνει στο Βέλγιο, και αν δικαστεί αυτό να γίνει εκεί, γιατί θεωρεί ότι στην Ισπανία δεν υπάρχουν εγγυήσεις.

Στις φυλακές έχουν ήδη οδηγηθεί ο πρώην αντιπρόεδρος της καταλανικής κυβέρνησης Οριολ Ζουνκέρας (από το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα Ρεπουμπλικανική Αριστερά, που μαζί με το νεοφιλελεύθερο Δημοκρατικό Ευρωπαϊκό Κόμμα Καταλονίας του Πουιτζντεμόντ συγκροτούν τον κυβερνητικό συνασπισμό «Μαζί για το ναι») και άλλοι 7 σύμβουλοι (υπουργοί). Το κατηγορητήριο είναι βαρύ για «στάση, εξέγερση και υπεξαίρεση δημόσιου χρήματος», που επισείει ποινές κάθειρξης έως 25 - 30 χρόνια. Τα μέλη του προεδρείου της καταλανικής Βουλής πήραν προθεσμία έως τις 9 Νοέμβρη να καταθέσουν στο δικαστήριο. Ωστόσο, η ισπανική κυβέρνηση εμφανίστηκε να δηλώνει ότι δεν απαγορεύει στους κατηγορούμενους να πάρουν μέρος στις τοπικές εκλογές που προγραμματίζονται για τις 21 Δεκέμβρη, εφόσον δεν έχουν καταδίκες.

Κατά τ' άλλα, στη Βαρκελώνη συνεχίζονται οι διαμαρτυρίες από τους οπαδούς της ανεξαρτησίας, που κάνουν λόγο για «πολιτικούς κρατούμενους στην Ισπανία» και για «δικτατορία», και στις 8 Νοέμβρη έχει προκηρυχθεί απεργία από την Ομοσπονδία «Ιντερσιντκάλ». Η αντιπαράθεση στην Ισπανία αντιμετωπίζεται από την ΕΕ ως «εσωτερικό ζήτημα της Ισπανίας» και οι διώξεις «υπόθεση της Δικαιοσύνης», ωστόσο ορισμένοι αυτονομιστές πολιτικοί ασκούν έντονη κριτική. Η πρωθυπουργός της Σκοτίας Νίκολα Στέρτζον καταδίκασε την προφυλάκιση των οκτώ συμβούλων της καταλανικής κυβέρνησης, λέγοντας ότι οι πολιτικές διαφορές δεν πρέπει να λύνονται δικαστικά, και κάλεσε σε δημοψήφισμα όπως αυτό που έγινε στη Σκοτία. Ο Γκέερτ Μπουρζουά, πρωθυπουργός της Φλάνδρας (στο βόρειο Βέλγιο) και ηγέτης του ολλανδόφωνου Εθνικιστικού Κόμματος, που συμμετέχει πάντως στην κυβέρνηση συνασπισμού του Βελγίου, μίλησε για «ντροπή για τη δημοκρατική Ευρώπη».

Ολη αυτή η υποκρισία και η καταδίκη της καταστολής και των διώξεων από το αστικό κράτος δεν πρέπει να θολώνουν το κριτήριο της εργατικής τάξης και των άλλων εκμεταλλευόμενων στρωμάτων. Η ρήξη με την εξουσία του κεφαλαίου είναι ο δικός τους μονόδρομος, με ισχυροποίηση του ταξικού εργατικού κινήματος.