Στη σκιά όξυνσης των εμπορικών αντιπαραθέσεων, που εντείνει η κυβέρνηση του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ με την Κίνα, τις χώρες της ΕΕ και της NAFTA (Μεξικό, Καναδάς), πραγματοποιήθηκε στα τέλη της περασμένης βδομάδας στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής η 10η Σύνοδος Κορυφής των πέντε χωρών που απαρτίζουν τη διακρατική καπιταλιστική ομάδα χωρών BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική). Στη συνάντηση αυτή, οι πέντε ηγέτες εμφανίστηκαν ως υπέρμαχοι της παγκοσμιοποίησης και της «ελεύθερης, ανοικτής αγοράς», εγκρίνοντας τη διακήρυξη του Γιοχάνεσμπουργκ. Σε αυτήν τη διακήρυξη, ξεκαθάρισαν, μεταξύ πολλών άλλων, ότι θα προωθήσουν με αποφασιστικότητα τα συμφέροντα των μονοπωλίων τους στις αρένες του διεθνούς ανταγωνισμού, πιέζοντας για «άνοιγμα» του παιχνιδιού έναντι αντίπαλων δυνάμεων (όπως οι ΗΠΑ και οι χώρες της ΕΕ) για τη δημιουργία ενός νέου διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων με έμφαση σε ένα «πολυπολικό» σύστημα, όπου θα έχει «κεντρικό» ρόλο ένας μεταρρυθμισμένος ΟΗΕ και ένας νέος, πιο ευέλικτος Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου.

Εμφανίστηκαν ως υπέρμαχοι της παγκοσμιοποίησης, τονίζοντας την ανάγκη για «ανοικτή, παγκόσμια οικονομία που θα καταστήσει όλες τις χώρες, χωρίς εξαιρέσεις, ικανές να μοιραστούν τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης, με στήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης και της ευημερίας». Προσπάθησαν έτσι να «εξωραΐσουν» την καπιταλιστική βαρβαρότητα, καλλιεργώντας την αυταπάτη πως μπορεί να δημιουργήσει «ευκαιρίες και ανάπτυξη για όλους» και να «ανοίξει το παιχνίδι» σε περισσότερους «παίκτες». Καλλιέργησαν την ψευδαίσθηση πως τάχα είναι εφικτός «ένας άλλος κόσμος», καπιταλιστικός μεν, «αλλά πιο δίκαιος», αποσιωπώντας τη συνέχιση πολιτικών που αυξάνουν την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης στις χώρες BRICS και πολλαπλασιάζουν την κερδοφορία των μονοπωλίων... Μπροστά στο σκοπό αυτό, Ρωσία και Κίνα, που είναι δύο από τις πέντε χώρες - μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, εμφανίστηκαν πρόθυμες να υποστηρίξουν τις θεσμικές «μεταρρυθμίσεις» στον ΟΗΕ (π.χ. αύξηση των μόνιμων μελών του ΣΑ του ΟΗΕ με δικαίωμα βέτο) και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), ώστε να εκπροσωπούνται καλύτερα τα συμφέροντα των άλλων τριών χωρών (Βραζιλία, Ινδία, Νότια Αφρική). Απαίτησαν έτσι μία... «πιο δίκαιη και πιο αντιπροσωπευτική διεθνή τάξη πραγμάτων», «σεβασμό των διεθνών κανόνων και του διεθνούς δικαίου από όλους» (και τις ΗΠΑ...), αναμασώντας γνωστά παραμύθια περί «διεθνούς ειρήνης και βιώσιμης ανάπτυξης χωρίς εξαιρέσεις».

Είναι επιπλέον χαρακτηριστικό πως στις 102 παραγράφους της πολυσέλιδης διακήρυξης του Γιοχάνεσμπουργκ γίνονται αναφορές σε πλειάδα διεθνών και περιφερειακών ζητημάτων, σε μία προσπάθεια να αναδείξουν τις σημερινές και τις μελλοντικές δυνατότητες αυτής της διακρατικής ομάδας χωρών, σε αντίθεση με τη σχετική «δυσκαμψία» που χαρακτηρίζει άλλους καπιταλιστικούς οργανισμούς όπως η Ομάδα των Επτά πλουσιότερων χωρών (G7). Δεν είναι τυχαία η θερμή υποδοχή που επιφύλαξε ιδιαίτερα η Κίνα στην πρόταση του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που συμμετείχε στη Σύνοδο με την ιδιότητα του προεδρεύοντος του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας (OIC), προκειμένου να εξεταστεί το ενδεχόμενο προσχώρησης της χώρας του στην ομάδα των BRICS, ώστε μέσα στο επόμενο διάστημα να μετασχηματιστεί σε BRICST «και να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο η συνεργασία μεταξύ των χωρών του Νότου»... Η παρουσία και άλλων χωρών, με διάφορα προσχήματα και αφορμές, στη Σύνοδο του Γιοχάνεσμπουργκ, μαρτυρά ζυμώσεις και διεργασίες για «διεύρυνση» της συγκεκριμένης καπιταλιστικής ένωσης χωρών.

Πληροφορίες της (ανεπίσημης) ηλεκτρονικής «εφημερίδας» BRICS (thebricspost.com), που δημιουργήθηκε το 2012 με έδρα το Λονδίνο, ανέφεραν, πριν λίγες μέρες, πως στο «άμεσο μέλλον» η ομάδα θα μπορούσε να διευρυνθεί με τη συμμετοχή όχι μόνο της Τουρκίας, αλλά και της Νιγηρίας, της Αιγύπτου, της Ινδονησίας ή και του Μεξικού.

Επιπλέον, οι πέντε ηγέτες των ΒRICS εμφανίστηκαν πιο αποφασισμένοι, από ποτέ, «να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες και να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις» που δημιουργεί η ψηφιοποίηση της οικονομίας κατά τη λεγόμενη «4η Βιομηχανική Επανάσταση» (4η ΒΕ), σε μία προσπάθεια να πάρουν την πρωτοκαθεδρία από τις δυτικές χώρες και να ξαναμοιράσουν την πίτα των διεθνών αγορών, πηγών και οδών Ενέργειας σε βάρος των ανταγωνιστών τους. Διόλου τυχαία, η Σύνοδος στο Γιοχάνεσμπουργκ είχε το ακόλουθο κεντρικό θέμα: «Συνεργασία για Εντατική Ανάπτυξη και Κοινή Ευημερία κατά την 4η Βιομηχανική Επανάσταση».

Σημαντική θεωρείται έτσι η απόφασή τους να προχωρήσουν στη συγκρότηση της «Σύμπραξης για τη Νέα Βιομηχανική Επανάσταση» (PartNIR), με στόχο την αξιοποίηση των τεχνολογιών αιχμής, την ψηφιοποίηση της οικονομίας, τη μεγαλύτερη αυτοματοποίηση πολλών μέσων παραγωγής, την εμπορική εκμετάλλευση καινοτόμων εφαρμογών από τις τεχνολογίες της Τρισδιάστατης Εκτύπωσης (3D), του «ίντερνετ των πραγμάτων» (διασύνδεση και «επικοινωνία» συσκευών μέσω ίντερνετ), της βιοτεχνολογίας και της κβαντομηχανικής.

Αποφάσισαν επίσης και τη δημιουργία «Δικτύων - Επιστημονικών Πάρκων BRICS» και «Εκκολαπτηρίων Τεχνολογίας και Ανάπτυξης μικρομεσαίων επιχειρήσεων», ανοίγοντας παράλληλα παραρτήματα της «Αναπτυξιακής Τράπεζας» των ΒRICS, που δημιουργήθηκε πριν από λίγα χρόνια με έδρα τη Σαγκάη της Κίνας και στις άλλες χώρες - μέλη της διακρατικής ομάδας με πρώτο το Σάο Πάολο της Βραζιλίας. Τέτοια παραρτήματα αναμένεται, όπως τόνισε στην ομιλία του ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, να ανοίξουν το επόμενο διάστημα σε Ρωσία και Νότια Αφρική, ώστε να χρηματοδοτηθούν φιλόδοξα επιχειρηματικά σχέδια προς όφελος των κατά τόπους αστών και μονοπωλίων...

Αξίζει επιπλέον να επισημανθεί η ιδιαίτερη έμφαση στην αξιοποίηση των τεχνολογιών ψηφιοποίησης που έδωσαν ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ και ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι. Ο Μόντι μάλιστα πρόβαλε ιδιαίτερα το πολυπληθές εργατικό δυναμικό της χώρας του, τις επαγγελματικές δεξιότητες και τις πολιτικές για αύξηση της επαγγελματικής κατάρτισης και «προσιτής, υψηλής ποιοτικής εξειδίκευσης» των εργατών, προβλέποντας ότι οι νέες ψηφιακές πλατφόρμες εμπορίου θα δημιουργήσουν «ευκαιρίες για νέους κλάδους στην οικονομία». Εμφαση στις «προκλήσεις» που δημιουργεί η 4η Βιομηχανική Επανάσταση έδωσε και ο Νοτιοαφρικανός Πρόεδρος Σίριλ Ραμαφόσα, αναγνωρίζοντας και αυτός την ανάγκη για αύξηση της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής εξειδίκευσης του εργατικού δυναμικού στη χώρα του.

Σε κάθε περίπτωση, η Σύνοδος του Γιοχάνεσμπουργκ αναζωπύρωσε την κουβέντα και το ενδιαφέρον μονοπωλίων εντός και εκτός της πενταμελούς ομάδας χωρών. Ο ελληνικής καταγωγής Νοτιοαφρικανός φαρμακοβιομήχανος και ανώτερο διευθυντικό στέλεχος της «Aspen Pharmacare» Σταύρος Νικολάου, μιλώντας σε κανάλι της δημόσιας νοτιοαφρικανικής τηλεόρασης την περασμένη Παρασκευή, εξήρε τις νέες ευκαιρίες για μπίζνες «στις φανταστικές ευκαιρίες που προσφέρουν οι αγορές της Κίνας και της Ρωσίας» για νοτιοαφρικανικές επιχειρήσεις. «Χαράς ευαγγέλια» σήμανε για άλλα νοτιοαφρικανικά μονοπώλια το νέο δάνειο ύψους 2,5 δισ. δολαρίων που υπέγραψε η Τράπεζα Ανάπτυξης Κίνας με τη νοτιοαφρικανική χρεωμένη και δυσλειτουργική εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας ESCOM, προκειμένου να φτιαχτούν (εννοείται από κινεζικές εταιρείες...) οι έξι μονάδες του νέου σταθμού παραγωγής Ενέργειας με άνθρακα στην περιοχή Κουσίλε της επαρχίας Μπουμαλάνγκα, παραγωγής 4.800 MW. Αυτό παρά τα ευχολόγια που καταγράφονται και στη Διακήρυξη του Γιοχάνεσμπουργκ περί «βιώσιμης, πράσινης ανάπτυξης» και στήριξης της Συνθήκης του Παρισιού για τις Κλιματικές Αλλαγές.

Από την άλλη, δεν έλειψαν και οι «γκρίνιες». Ο Βραζιλιάνος Πρόεδρος, Μισέλ Τέμερ, για παράδειγμα, δεν έχασε την ευκαιρία να πιέσει την Κίνα να απαλείψει ή έστω να μειώσει τις προσαυξήσεις στις εξαγωγές βραζιλιάνικης ζάχαρης και πτηνοτροφικών προϊόντων, μολονότι οι Βραζιλιάνοι μεγαλογαιοκτήμονες παραγωγείς σόγιας είναι από τους μεγάλους κερδισμένους του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ - Κίνας. Μεταξύ άλλων εξαιτίας του ανοίγματος των αγορών της Κίνας στις εισαγωγές βραζιλιάνικης σόγιας μετά τους νέους, υψηλούς δασμούς στις εισαγωγές αμερικανικής σόγιας και άλλων αγροτικών προϊόντων.