Eurokinissi

Από τις πλημμύρες στη Μάνδρα, τον Νοέμβρη του 2017

Ετσι, την ίδια μέρα που σε επιστημονική ημερίδα της Περιφερειακής Ενωσης Δήμων Αττικής ανακοινωνόταν ότι στην Ελλάδα υπάρχουν τουλάχιστον 160 περιοχές που κινδυνεύουν να μετατραπούν σε «Μάνδρες», αν υπάρξει μια ισχυρή νεροποντή, κι ενώ έχει τετραπλασιαστεί ο κίνδυνος πλημμυρικών φαινομένων σε σχέση με το παρελθόν, η Κομισιόν, απαντώντας σε Ερώτηση της Ευρωκοινοβουλευτικής Ομάδας του ΚΚΕ, έδινε πλήρη κάλυψη στην έκθεση της «FloodCBA» για τα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας, όπου με κυνισμό σημειωνόταν:

«(...) Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε το ότι η ανάλυση κόστους - οφέλους των μέτρων μείωσης κινδύνου πλημμυρών αφορά το μέλλον. Και είναι ευρέως γνωστό ότι η πρόβλεψη για το μέλλον είναι δύσκολη, ακόμη και με την εξελιγμένη επιστημονική ανάλυση. (...) Το μόνο κριτήριο είναι η οικονομική αποδοτικότητα. Πρέπει επίσης να έχουμε υπόψη ότι η ανάλυση κόστους - οφέλους χρησιμοποιεί την οικονομική αποδοτικότητα ως το μόνο κριτήριο για την καθοδήγηση της λήψης αποφάσεων. Η οικονομική αποδοτικότητα μετράται ως το ισοζύγιο εκροών - εισροών, και μόνο όταν αυτή είναι στο μέγιστο απαντάται οικονομική απόδοση».

Πρόκειται για την έκθεση που είχε αποκαλύψει ο «Ριζοσπάστης» τον περασμένο Αύγουστο και αφορά μελέτη της Γενικής Διεύθυνσης Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ, κατά παραγγελία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2012, περί «ανάλυσης κόστους - οφέλους πλημμυρών».

Θυμίζουμε ότι η μελέτη αυτή κατέληγε στο προκλητικό «συμπέρασμα» ότι «είναι οικονομικά αποδοτικότερο να προστατευθούν από την πλημμύρα εκείνοι με τα μεγαλύτερα περιουσιακά στοιχεία (δηλ. εύπορες οικογένειες ή πολύτιμα εργοστάσια) από το να προστατευθούν εκείνοι που είναι φτωχοί και με πενιχρά περιουσιακά στοιχεία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αποφάσεις που δεν φαίνονται "δίκαιες", αλλά η δικαιοσύνη δεν είναι μέρος της ανάλυσης κόστους - οφέλους».

Με αφορμή εκείνο το δημοσίευμα, η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ κατέθεσε Ερώτηση στην Κομισιόν, που απαντήθηκε μόλις πριν από λίγες μέρες από τον αρμόδιο επίτροπο Χρ. Στυλιανίδη.

Με την Ερώτηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλούνταν να τοποθετηθεί «στο εν λόγω προκλητικό "συμπέρασμα" της μελέτης που η ίδια χρηματοδότησε και στο ότι η ίδια η πολιτική της και η πολιτική των κυβερνήσεων της ΕΕ, που έχουν ως κριτήριο τα κέρδη του κεφαλαίου και την "οικονομική αποδοτικότητα", οδηγούν σε μεγάλες περικοπές και σε παραπομπή στις καλένδες έργων ζωτικής ανάγκης για το λαό, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα εκατόμβες νεκρών και μεγάλες καταστροφές».

Σε γραπτή του απάντηση, ο Ευρωπαίος επίτροπος παραδέχεται ότι «(...) το έργο FloodCBA συγχρηματοδοτήθηκε βάσει της πρόσκλησης υποβολής έργων πρόληψης και ετοιμότητας στο πλαίσιο του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας 2012» και ότι στόχος του ήταν «η δημιουργία μιας πλατφόρμας γνώσεων για την ανάλυση της σχέσης κόστους - οφέλους των αντιπλημμυρικών μέτρων, η οποία θα επέτρεπε την ανταλλαγή και τη σύγκριση διαφόρων ειδών αναλύσεων».

Αμέσως μετά, ο επίτροπος ομολογεί ότι «στις κατευθυντήριες γραμμές που προκύπτουν από το έργο διερευνάται το ενδεχόμενο η στάθμιση της αξίας του ενεργητικού στη λήψη αποφάσεων οικονομικού χαρακτήρα να οδηγεί σε οικονομικά υγιείς, αλλά κοινωνικά άδικες αποφάσεις» και προσπαθεί να «χρυσώσει το χάπι», λέγοντας ότι «η έκθεση εξετάζει επίσης μέτρα ελάφρυνσης και επισημαίνει ότι η επιλογή των κατάλληλων αντιπλημμυρικών μέτρων αποτελεί σε τελική ανάλυση πολιτική και όχι αμιγώς οικονομική ή τεχνική απόφαση».

Αυτό που προσπαθεί να κρύψει ο επίτροπος είναι ότι η έκθεση και συνεπακόλουθα η ΕΕ προκρίνουν καθαρά την κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων μέσα από την ανάλυση «κόστους - οφέλους» για το κεφάλαιο, που σημαίνει «στάθμιση» με συγκεκριμένα κριτήρια και κατευθύνσεις της πιθανότητας να υπάρξουν σοβαρές συνέπειες και απώλειες από μια φυσική καταστροφή, με το κόστος κατασκευής των υποδομών που θα μπορούσαν να αποτρέψουν ή να μετριάσουν αυτές τις απώλειες. Αυτό σημαίνει ότι κριτήριο του αντιπλημμυρικού σχεδιασμού είναι τα κέρδη του κεφαλαίου και όχι οι ανάγκες του λαού.

Οι κατευθύνσεις αυτές αποκτούν ιδιαίτερη σημασία υπό το φως των όσων ακούστηκαν στην ημερίδα της Περιφερειακής Ενωσης Δήμων Αττικής την περασμένη Τρίτη, όπου παρουσιάστηκε μελέτη με τίτλο «Επιχειρησιακός σχεδιασμός για τη μείωση των επιπτώσεων από πλημμυρικά φαινόμενα στους δήμους», την οποία εκπόνησε το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με επιστημονική ευθύνη του καθηγητή Ε. Λέκκα.

Σύμφωνα με εισηγήσεις της ημερίδας, η αύξηση των δασικών και περιαστικών πυρκαγιών, ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής και ανθρωπογενών παραγόντων, ακόμα και αυτές που συμβαίνουν σε περιοχές με σύμπλεξη αστικού και δασικού χώρου, όπως στο Μάτι, «έχουν ως αποτέλεσμα να επιδεινώνεται η κατάσταση των πλημμυρικών φαινομένων τέσσερις φορές και οκτώ φορές να επιδεινώνονται τα κατολισθητικά φαινόμενα».

Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «πρέπει να επανασχεδιαστούν τα πάντα και τα έργα. Εργα που σχεδιάστηκαν πριν 20 χρόνια, τώρα δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν. Πρέπει να κάνουμε μεγαλύτερα έργα», τα οποία όμως «έχουν μεγαλύτερο κόστος».

Σύμφωνα με τους εισηγητές, μπροστά στις καινούργιες συνθήκες, το ερώτημα που μπαίνει είναι «τι ποσοστό διακινδύνευσης αποδεχόμαστε να έχουμε; Μεγάλο ή μικρό;». Οπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά στην ημερίδα, «αν πάμε να μειώσουμε τις επιπτώσεις, τα κόστη θα είναι τεράστια. Εαν αφήσουμε λίγο λάσκα τις επιπτώσεις και πάμε σε μικρότερες αντιστάσεις, τότε το κόστος είναι μικρό. Αλλά οι επιπτώσεις είναι μεγάλες. Συνεπώς, θα πρέπει να έχουμε ένα επίπεδο αποδεκτής διακινδύνευσης, έτσι ώστε να μπορέσουμε να καθορίσουμε και τα άλλα δύο συστήματα. Επειδή αυτές οι μεταβλητές με τον καιρό μεταβάλλονται, θα πρέπει από καιρό σε καιρό να μεταβάλλουμε και τους υπολογισμούς του κινδύνου και της τρωτότητας και της διακινδύνευσης που θα πρέπει να δεχτούμε».

Κατά συνέπεια, η μελέτη που εκπόνησε το ΕΚΠΑ (θα δοθεί στη δημοσιότητα σε λίγες μέρες), επιχειρεί να προσδιορίσει «τον κίνδυνο, την τρωτότητα και τη διακινδύνευση» σε ό,τι αφορά την αντιπλημμυρική προστασία, επικεντρώνοντας και στον παράγοντα «κόστος» σε ό,τι αφορά τον αντιπλημμυρικό σχεδιασμό.

Ενδεικτικό είναι, τέλος, και το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει: «Πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία. Να δούμε έξυπνες λύσεις που θα μειώσουν τον κίνδυνο, ο κίνδυνος δεν μπορεί να μηδενιστεί πλήρως, έτσι όπως έχουν δομηθεί οι περιοχές της Αττικής. Θα έχουμε τον κίνδυνο, θα έχουμε τις καταστροφές, το θέμα είναι πώς μπορούμε να δράσουμε για να μην έχουμε και θύματα. Επιπτώσεις θα υπάρχουν.

Αρα, λοιπόν, αποδεχόμενοι τους κινδύνους μέσα στον αστικό ιστό της Αττικής, εκείνο που πρέπει να κάνουμε είναι να αναπτύξουμε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, που με ένα καλά δομημένο επιχειρησιακό σχέδιο θα μπορέσουμε να ειδοποιήσουμε τον πληθυσμό έτσι ώστε να μειώσουμε τις επιπτώσεις τουλάχιστον σε ανθρώπους»...