ΣΚΟΠΙΑ - ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ - ΠΡΙΣΤΙΝΑ.--

Στα Σκόπια μπαίνουν και οι τελευταίες «πινελιές» με τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης του νόμου κύρωσης της συμφωνίας των Πρεσπών και του νέου νόμου για τη χρήση της αλβανικής γλώσσας, ενώ συνεχίζεται και η αντιπαράθεση του Προέδρου της ΠΓΔΜ, προερχόμενου από το εθνικιστικό VMRO-DPMNE, Γκιόργκι Ιβάνοφ, με τον σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ. Αυτή βεβαίως δεν αφορά την ουσία της συμφωνίας, που εντάσσεται στη λεγόμενη «ευρωατλαντική ολοκλήρωση», την ενίσχυση του ΝΑΤΟ για την ανάσχεση της επιρροής της Ρωσίας στην περιοχή, αλλά μόνο τη διαδικασία.

Ετσι, έπειτα από την ψήφιση των συνταγματικών τροπολογιών και του συνταγματικού νόμου από την πλειοψηφία των 81 βουλευτών της 120μελούς Βουλής στα Σκόπια, έγινε η δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, αλλά με υπογραφή του προέδρου της Βουλής Ταλάτ Τζαφέρι (και όχι του Προέδρου της χώρας, Γκιόργκι Ιβάνοφ, όπως προέβλεπε το Σύνταγμα). Η εξέλιξη προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Προέδρου της χώρας Γκ. Ιβάνοφ, που κατηγόρησε χτες τα κόμματα SDSM (του Ζόραν Ζάεφ) και DUI (του μεγαλύτερου αλβανόφωνου κόμματος του Αλί Αχμέτι) για υποκρισία και παραβίαση του Συντάγματος «ενάντια στη βούληση» της πλειοψηφίας του λαού. «Είδαμε το αληθινό πρόσωπο της κυβέρνησης SDSM και DUI που επιμένουν πως είναι φιλοευρωπαϊκά. Δημοσίευσαν το νόμο για τη χρήση της αλβανικής γλώσσας και τον νόμο επικύρωσης της συμφωνίας των Πρεσπών στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης χωρίς την υπογραφή του Προέδρου της χώρας κατά παραβίαση του Συντάγματος», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Ιβάνοφ. Ωστόσο, οι αναμενόμενες αντιδράσεις του Προέδρου λίγο πριν την εκπνοή της θητείας του δεν συγκινούν την κυβέρνηση Ζάεφ, με τα κόμματα των Αλβανόφωνων να πανηγυρίζουν (ενόψει και των προεδρικών εκλογών την άνοιξη), μιλώντας για «σημαντική νίκη» έπειτα από τη δημοσίευση του νόμου που προβλέπει διεύρυνση της χρήσης της αλβανικής γλώσσας σε όλους τους δημόσιους και κρατικούς φορείς. Σε ό,τι αφορά το νόμο για τη χρήση της αλβανικής γλώσσας, αξίζει να επισημανθεί πως την πρώτη φορά που είχε ρυθμιστεί ήταν με τη συμφωνία της Αχρίδας το 2001, με την οποία τερματίστηκαν οι συγκρούσεις του στρατού και Αλβανών αυτονομιστών της ΠΓΔΜ. Τότε ο νόμος προέβλεπε επίσημη χρήση της αλβανικής γλώσσας μόνο σε όσες περιοχές της χώρας είχαν πληθυσμό αλβανόφωνων κατά τουλάχιστον 20%. Ο σημερινός νόμος διευρύνει τη χρήση της αλβανικής γλώσσας σε όλη την επικράτεια της χώρας.

Αμεση ήταν η αντίδραση του προέδρου της Βουλής, Τ. Τζαφέρι, και του SDSM, που υποστήριξαν πως αυτός που παραβίασε το Σύνταγμα ήταν ο Γκιόργκι Ιβάνοφ, αρνούμενος να υπογράψει τα Προεδρικά Διατάγματα. Υποστήριξαν ακόμη ότι η δημοσίευση των δύο νόμων στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης με υπογραφή του προέδρου της Βουλής «είναι καθόλα νόμιμη και σύμφωνη με τις προβλέψεις του Συντάγματος».

Διόλου απαρατήρητες δεν περνούν οι έντονες αντιδράσεις του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, που σε προχτεσινή του ανακοίνωση είχε αποδοκιμάσει τις κυβερνήσεις Σκοπίων και Αθήνας πως λύγισαν σε «εξωτερικές πιέσεις» προωθώντας μία συμφωνία ενάντια στη βούληση των λαών τους και είχε παράλληλα «προειδοποιήσει» πως θα θέσει θέμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Χτες (έπειτα από ανάλογη προχτεσινοβραδινή αντίδραση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών) αντέδρασε στην ανακοίνωση της Μόσχας και το υπουργείο Εξωτερικών της ΠΓΔΜ, που κάνει πως δεν καταλαβαίνει ότι η ρωσική ενόχληση αφορά στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Διαπιστώνει «μετά λύπης» ότι παρά «τα τόσο φλέγοντα προβλήματα στον σημερινό κόσμο», το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών «σε αρνητικό πλαίσιο, εστιάζει σε αυθεντικές πολιτικές διαδικασίες σε δύο γειτονικές χώρες, οι οποίες οδηγούν στην επίλυση προβλημάτων, στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης και την οικοδόμηση φιλίας».

Σε άλλο σημείο τονίζεται ότι η συμφωνία των Πρεσπών «όχι μόνο δεν θίγει τα συμφέροντα τρίτων πλευρών, αλλά ουσιαστικά συνεισφέρει στην περιφερειακή σταθερότητα», συνιστώντας «υπόδειγμα» για την επίλυση ανοιχτών ζητημάτων μεταξύ των κρατών. Καταλήγει με την πεποίθηση πως «τα οφέλη για την περιφερειακή σταθερότητα και ευημερία θα γίνουν αποδεκτά και θα εκτιμηθούν από όλες τις πλευρές, περιλαμβανομένης της φιλικής Ρωσικής Ομοσπονδίας».

Στο μεταξύ, η έντονη αντίδραση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών έναντι της Μόσχας περί παρέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις προκάλεσε την απάντηση του Ρώσου αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Αλεξάντρ Γκρουσκό. Ο Γκρουσκό, σχολιάζοντας σε ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων την κριτική από την πλευρά της Αθήνας λόγω της θέσης της Μόσχας για το ζήτημα της μετονομασίας της ΠΓΔΜ, επισήμανε: «Δεν παρεμβαίνουμε με κανέναν τρόπο στις εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδας, αλλά σε θέματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Ρωσία θα εκφράσει την άποψή της».

Το ίδιο διάστημα φαίνεται πως οι εξελίξεις στα Σκόπια ανοίγουν περισσότερο την «όρεξη» των ΗΠΑ για αύξηση των παρεμβάσεων σε Σερβία και Κοσσυφοπέδιο. Η αλβανόφωνη εφημερίδα του Κοσσυφοπεδίου «Koha Ditore», επικαλούμενη δηλώσεις Αμερικανού αξιωματούχου, μετέφερε πως οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε Σερβία και Κοσσυφοπέδιο, με στόχο μια συμφωνία «τελικής ομαλοποίησης» των μεταξύ τους σχέσεων, που θα εξασφαλίζει την «αμοιβαία αναγνώριση», δίχως να αποκλείει «τη διόρθωση συνόρων ή την ανταλλαγή εδαφών». Ο αξιωματούχος τονίζει ότι το θέμα αφορά το Βελιγράδι και την Πρίστινα «και θα έπρεπε να είναι μέρος ευρύτερης συμφωνίας που θα αντιμετωπίζει πολλά άλλα θέματα». Τόνισε ότι οι ΗΠΑ δεν θα κάνουν δεκτή οποιαδήποτε συμφωνία, καθώς θα θελήσουν «να εξετάσουν εάν αντιβαίνει στα αμερικανικά συμφέροντα και τις αξίες». Πρόσθεσε τέλος ότι δεν υπάρχει σαφές χρονοδιάγραμμα, προβλέποντας εντούτοις πως το 2019 «θα είναι χρονιά ιστορικής συμφωνίας μεταξύ Σερβίας και Κοσσόβου».

Νωρίτερα, πληροφορίες από ανταποκριτές του αραβικού δικτύου «Αλ Τζαζίρα» στην Πρίστινα ανέφεραν πως οι ΗΠΑ αρνούνται να δώσουν βίζα στον πρωθυπουργό του Κοσσυφοπεδίου Ράμους Χαραντινάι (που αντιδρά στα σενάρια για παζάρια με ανταλλαγές εδαφών με τη Σερβία), που θέλει να μεταβεί στην Ουάσιγκτον στις αρχές Φλεβάρη για να παραστεί σε εκδήλωση στο Λευκό Οίκο. Φέρεται μάλιστα πως θέτουν ως όρο να άρει ο Χαραντινάι την επιβολή δασμών 100% σε προϊόντα από Σερβία και Βοσνία που καταφτάνουν στο Κοσσυφοπέδιο, ώστε να διευκολυνθεί η επανέναρξη διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες μεταξύ αντιπροσωπειών από Βελιγράδι και Πρίστινα.

Στιγμιότυπο από τη συνάντηση στο Κάιρο

Η γειτονιά μας βρίσκεται στο επίκεντρο σκληρών ανταγωνισμών για τους υδρογονάνθρακες και την αξιοποίησή τους για ευρύτερες γεωπολιτικές επιδιώξεις, όπως επιβεβαίωσε και η πρώτη συνάντηση που είχαν υπουργοί από επτά χώρες της Ανατολικής Μεσογείου στο Κάιρο, με στόχο τη δημιουργία του Φόρουμ για το Φυσικό Αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο. Στη συνάντηση πήραν μέρος Αίγυπτος, Ισραήλ, Ιταλία, Ιορδανία, Ελλάδα, Κύπρος αλλά και η Παλαιστινιακή Αρχή, με μία σύνθεση δηλαδή, ενδεικτική των γεφυρωμάτων που γεννά η υπεράσπιση επιχειρηματικών και γεωστρατηγικών συμφερόντων.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ο επικεφαλής του οποίου, Γιώργος Σταθάκης, εκπροσώπησε την Ελλάδα), η συνάντηση αποτέλεσε «μία πρωτοβουλία διαλόγου» και υιοθέτησε κοινή διακήρυξη με στόχους όπως η δημιουργία μιας περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου, η εμβάθυνση της συνεργασίας και του στρατηγικού διαλόγου ανάμεσα στις εμπλεκόμενες χώρες, η αξιοποίηση των κοιτασμάτων. Στην τοποθέτησή του, ο Γ. Σταθάκης επισήμανε ότι οι τελευταίες ανακαλύψεις κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο την αναδεικνύουν «σε βασικό πόλο διαφοροποίησης εφοδιασμού στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου».

Ενδεικτικές ήταν και οι επισημάνσεις του Κύπριου υπουργού Ενέργειας Γιώργου Λακκοτρύπη. Μιλώντας στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων χαρακτήρισε «εξαιρετική» τη σημασία της συνάντησης και τόνισε ότι δίνεται μήνυμα προς «πολλούς αποδέκτες» και κυρίως προς τη διεθνή κοινότητα, ότι οι χώρες της περιοχής «συνασπίζονται πλέον, για να δημιουργήσουν εκείνο το πλαίσιο στο οποίο να μπορέσουν να λειτουργήσουν οι μεγάλες επιχειρήσεις στον τομέα των υδρογονανθράκων και να προσελκυστούν και οι επενδύσεις των πολλών δισεκατομμυρίων που είναι απαραίτητες για να δουλέψει αυτή η βιομηχανία στην περιοχή μας». Ενημέρωσε ότι στη συνάντηση πήραν μέρος και εκπρόσωποι της ΕΕ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, και ότι δημιουργήθηκε μια πλατφόρμα που «θα πάρει ενδεχομένως τη μορφή ενός διεθνούς οργανισμού, για να δημιουργηθεί ένα κοινό όραμα και κοινές επιδιώξεις μεταξύ των χωρών οι οποίες θα συμμετέχουν, με αντικείμενο τη βέλτιστη συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου, για να κάνουμε την Ανατολική Μεσόγειο ανταγωνιστική γενικότερα στον τομέα της Ενέργειας παγκοσμίως». Ανέφερε επίσης ότι τέθηκε στόχος να γίνει νέα συνάντηση σε 3 - 4 μήνες, ώστε κάθε πλευρά να μπορέσει να επεξεργαστεί και ένα προσχέδιο καταστατικού χάρτη που κατάρτισε η αιγυπτιακή πλευρά.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η Τουρκία συνεχίζει τις προκλήσεις, με γνώμονα την υπεράσπιση των ομίλων της σε ένα πλαίσιο σύνθετων γεωπολιτικών αναδιατάξεων (βλ. εξελίξεις στη Συρία και γενικά στη Μέση Ανατολή).

Οπως μετέδωσαν πολλά κυπριακά και ελληνικά ΜΜΕ, η Αγκυρα εξέδωσε νέα NAVTEX, δεσμεύοντας για σεισμογραφικές έρευνες του πλοίου «Μπαρμπαρός» περιοχή 90.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ουσιαστικά όλη τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κύπρου και Ρόδου. Οι έρευνες έχουν ξεκινήσει ήδη από την Κυριακή και αναμένεται να ολοκληρωθούν αύριο Πέμπτη. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές η Τουρκία εξέδωσε και άλλη NAVTEX για τη διενέργεια ασκήσεων του Πολεμικού της Ναυτικού, νότια της Κύπρου, μέχρι το τέλος Γενάρη. Τα σχετικά ρεπορτάζ αναφέρουν ότι πρόκειται για περιοχή που περιλαμβάνει τμήμα της ζώνης όπου μέχρι τις 15 Φλεβάρη συνεχίζει εξειδικευμένες έρευνες το ειδικό ερευνητικό σκάφος «Nautical Geo», για τον καθορισμό των στόχων επόμενων γεωτρήσεων για λογαριασμό των κοινοπραξιών «Τotal» - «Εni» και «ExxonMobil» - «Qatar Petroleum».