Η τουριστική σεζόν στην Κρήτη ξεκίνησε και φέτος, όπως κάθε χρόνο, με τυμπανοκρουσίες και μπόλικη θριαμβολογία για τις νέες αφίξεις επισκεπτών στο νησί και τα αμύθητα κέρδη που θα προκύψουν. Και όχι άδικα...

Μόνο το 2018, στην Κρήτη, μερικές εκατοντάδες ξενοδόχοι είδαν στα ταμεία τους να καταλήγουν 3,2 δισ. ευρώ, ενώ οι δεκάδες χιλιάδες ξενοδοχοϋπάλληλοι είδαν από την τουριστική ανάπτυξη να εισπράττουν περίπου το 5% (150 εκατ. ευρώ) για κουτσουρεμένους μισθούς.

Ηδη από τους πρώτους χειμερινούς μήνες διαφημίζονταν οι δέκα νέες 5άστερες υπερπολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες που χτίζονταν, οι χιλιάδες κλίνες που προστέθηκαν μέσω των επεκτάσεων και συνολικά το τεράστιο «επενδυτικό ενδιαφέρον» εγχώριων και ξένων επιχειρηματικών ομίλων που συγκέντρωνε η Κρήτη, ως «ναυαρχίδα» του τουρισμού.

Αν και η φετινή σεζόν χαρακτηρίζεται «σταθεροποιητική», μετά από τέσσερα χρόνια συνεχούς ανόδου των αφίξεων, που ξεπέρασαν πέρυσι τα 33 εκατομμύρια, οι μεγαλοξενοδόχοι δεν δείχνουν να πτοούνται, φορτώνοντας ξανά στους εργαζόμενους τις «απώλειες» από το χαμήλωμα των προσδοκιών τους για τη σεζόν που «τρέχει».

Την ίδια ώρα, συνολικά για τον εργαζόμενο λαό οι διακοπές και η αναψυχή σε ένα από τα 1.598 ξενοδοχεία που λειτουργούν στη Κρήτη παραμένει «όνειρο θερινής νυκτός». Το κόστος διανυκτέρευσης είναι απαγορευτικό, αφού μόνο για ένα βράδυ μια οικογένεια θα χρειαστεί να ξοδέψει ένα μηνιάτικο.

Η είσοδος στις υποδομές των ξενοδοχείων, ακόμα και η χρήση της παραλίας μπροστά από αυτά, γίνεται με ακριβό εισιτήριο, για να λειτουργεί αποτρεπτικά. Και ενώ χιλιάδες δωμάτια παραμένουν φέτος «ελεύθερα», λόγω της μείωσης των τουριστών, 6 στους 10 από τους «τυχερούς» που θα κάνουν διακοπές δηλώνουν ότι θα πάνε στο χωριό τους ή σε εξοχικό φίλου...

Καθοριστικό ρόλο στην προώθηση του λεγόμενου «τουριστικού προϊόντος» παίζουν οι τεράστιοι μονοπωλιακοί όμιλοι - ταξιδιωτικά γραφεία (tour operators). Εχοντας συγκεντρώσει αμύθητο πλούτο και δύναμη στην ιδιοκτησία τους (πρακτορεία εισερχόμενου τουρισμού, αεροπορικές εταιρείες, ξενοδοχειακές αλυσίδες), ρυθμίζουν την τουριστική προσφορά, πότε πάνω και πότε κάτω, πιέζοντας και πετυχαίνοντας καλύτερους όρους κερδοφορίας στα συμβόλαια με τα υπόλοιπα ξενοδοχεία.

Το μεγαλύτερο μερίδιο των αφίξεων στην Κρήτη εξαρτάται από τον ανταγωνισμό και την κερδοφορία μιας χούφτας τουριστικών μονοπωλίων. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του γερμανικού κολοσσού «Alltours» των 731 ξενοδοχείων παγκοσμίως, που μόνο φέτος εξαγόρασε τρία νέα ξενοδοχεία στο Ηράκλειο, δυναμικότητας 826 κλινών.

Οι ξενοδόχοι με τη σειρά τους αξιοποιούν τα πεσμένα ποσοστά πληρότητας των πρώτων μηνών για να εξαπολύσουν νέα επίθεση στους εργαζόμενους, με απολύσεις, μειώσεις μισθών και «απελευθέρωση» ωραρίου, προκειμένου να εξασφαλίσουν και σε αυτές τις συνθήκες μεγαλύτερο ποσοστό κέρδους.

Το χτύπημα ακόμα και αυτής της κλαδικής ΣΣΕ που υπέγραψε η πλειοψηφία του κλάδου, αν και αυτή είναι «υποχρεωτική», παραμένει προτεραιότητα για τους μεγαλοξενοδόχους.

Διαμαρτύρονται για το υψηλό «μισθολογικό κόστος» (μισθοί, επιδόματα, εισφορές), απαιτώντας νέα προνόμια από το κράτος, και ταυτόχρονα οι μεγάλοι όμιλοι στον Τουρισμό πελεκάνε με χίλιους τρόπους, που τους δίνει η νομοθεσία, τα ήδη κουτσουρεμένα δικαιώματα των εργαζομένων:

• Με την εντατικοποίηση και την πολυαπασχόληση, κάνοντας περικοπές στις προσλήψεις, αλλά και με το καθεστώς των αναγκαστικών υπερωριών, της δουλειάς επτά μέρες τη βδομάδα χωρίς ρεπό για όλη την τουριστική περίοδο, ανεξάρτητα από το ότι αυτή τη δυνατότητα (τους μήνες Ιούνη - Σεπτέμβρη) τη δίνει και η τσαλαπατημένη κλαδική ΣΣΕ του 2018.
• Με την αύξηση και γενίκευση των προσλήψεων εργαζομένων από «δουλεμπορικά» γραφεία ενοικίασης, που πλέον θα συναντήσει κανείς σε κάθε ξενοδοχείο. Είναι αποκαλυπτικό ότι σε ξενοδοχείο μεγάλου ομίλου στο Ηράκλειο, η εργοδοσία απασχολεί το 80% περίπου του προσωπικού μέσω των γνωστών αυτών γραφείων, αμείβοντας τους εργαζόμενους με ψίχουλα.
• Με την εκμετάλλευση του πάμφθηνου εργατικού δυναμικού των νέων, των «πρακτικάριων» και των μαθητευόμενων από τις τουριστικές σχολές και τα ΙΕΚ, που πότε τους αποκαλούν «μαθητές» (αφού δουλεύουν για 400 ευρώ) και πότε «εργαζόμενους» (αφού δουλεύουν πάνω από 8 ώρες), ανάλογα με το τι βολεύει κάθε φορά. Φυσικά, η πολυτέλεια και η χλιδή των ξενοδοχειακών μονάδων δεν αφορούν τη στέγαση που παρέχουν στους σπουδαστές. Στα δωμάτια που τους προσφέρονται χωράνε μόνο τα κρεβάτια τους, οι τουαλέτες είναι κοινές, σε πολλές περιπτώσεις χωρίς επαρκή εξαερισμό ή φωτισμό.

Τα ανύπαρκτα μέτρα ασφάλειας και υγείας, σε συνδυασμό με την ατελείωτη δουλειά, χωρίς διάλειμμα και ρεπό, έχουν θέσει πολλές φορές μέχρι τώρα την ίδια τη ζωή των εργαζομένων σε κίνδυνο. Πληθαίνουν τα εργατικά ατυχήματα και δυστυχήματα, τα κρούσματα λιποθυμιών, περιπτώσεις εργαζομένων που απέκτησαν μόνιμα μυοσκελετικά προβλήματα, τενοντίτιδα για τους σερβιτόρους και τους μάγειρες, φλεβίτιδα και δισκοπάθειες για τις καμεριέρες, ενώ οι ρεπατζήδες, με το κυλιόμενο ωράριο, συχνά καταλήγουν σε ηρεμιστικά χάπια για να καταφέρουν να κοιμηθούν λίγες ώρες.

Εντονα απασχολεί και το θέμα της εποχικότητας. Φέτος ειδικά, που χιλιάδες ξενοδοχοϋπάλληλοι είδαν να εξασφαλίζουν την επαναπρόσληψή τους την καταληκτική ημερομηνία (10 Ιούνη), βίωσαν την αγωνία για το τώρα, αλλά και για το χειμώνα. Οι περισσότεροι που απασχολούνται εποχιακά εργάζονται για 3 ή 4 μήνες (74%), ενώ 4 στους 10 απασχολούνται ως έξτρα εργαζόμενοι μόνο Ιούλη και Αύγουστο. Το επίδομα ανεργίας δεν επαρκεί ούτε για να ανακουφιστεί κάποιος, ενώ με την ανασφάλιστη εργασία να ανθεί, πρέπει κάποιος να σταθεί «τυχερός» ώστε να πληροί τις προϋποθέσεις για να το λάβει.

Τέλος, δεκάδες είναι οι καταγγελίες που γίνονται καθημερινά από τους εργαζόμενους ακόμα και για τα πιο στοιχειώδη, όπως η μη καταβολή των δεδουλευμένων. Οι περισσότερες περιπτώσεις φτάνουν μάταια στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας, που αδυνατεί να κάνει και τα ελάχιστα, λόγω της υποστελέχωσης. Χαρακτηριστικά, στο Ρέθυμνο των χιλιάδων ξενοδοχοϋπαλλήλων υπάρχει μία και μόνο επιθεωρήτρια...

Με αφορμή την έρευνα για τον Τουρισμό και την καταγραφή της κατάστασης στην Κρήτη, ο «Ριζοσπάστης» συζήτησε με τον Στράτο Μανιαβό, μέλος του ΔΣ του Σωματείου Ξενοδοχοϋπαλλήλων Νομού Ρεθύμνου και του ΔΣ της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργατοϋπαλλήλων Επισιτισμού - Τουρισμού.

Οπως μας είπε, «οι συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ, οι ξενοδοχοϋπάλληλοι που συσπειρώνονται στις Επιτροπές Αγώνα σε κάθε περιοχή, ρίχτηκαν και φέτος, πριν ακόμα αρχίσει "στα γεμάτα" η σεζόν, στη μάχη της ενημέρωσης και της οργάνωσης, με πρωτοβουλίες, συσκέψεις και περιοδείες.

Μπήκαν μπροστά για να γίνει υπόθεση των ίδιων των εργαζομένων ο αγώνας για το μεροκάματο, το ωράριο, τα μέτρα προστασίας της υγείας μας. "Ανοιξαν" τη συζήτηση για τον δρόμο ανάπτυξης και την πολιτική που υπηρετεί την κερδοφορία των αφεντικών, σε βάρος των εργασιακών δικαιωμάτων και της ανάγκης του λαού για διακοπές και αναψυχή.

Η δραστηριότητα αυτή, έστω και από θέση μειοψηφίας στα Σωματεία Ξενοδοχοϋπαλλήλων σε όλο το νησί, άσκησε πίεση στη συνδικαλιστική πλειοψηφία και προκάλεσε Γενικές Συνελεύσεις, έστω και με καθυστέρηση μηνών.

Το κλίμα μάλιστα ήταν θετικό και αρκετοί νέοι έκαναν το βήμα να οργανωθούν στη συνδικαλιστική τους οργάνωση, ενώ εκφράστηκαν απορίες και γνώμες για το πώς θα ξεκινήσει η νέα σεζόν με αγωνιστικές πρωτοβουλίες».

«Αξιοποιώντας αυτό το κλίμα, οργανώσαμε συγκεντρώσεις και παρεμβάσεις στις 19 Ιούνη, μέρα απεργίας για τους συναδέλφους της Αττικής και άλλων περιοχών», μας λέει ο συνδικαλιστής και συνεχίζει: «Η στάση του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού απέναντι σ' αυτήν την κινητοποίηση είναι χαρακτηριστική, καθώς απέρριψαν την πρότασή μας για απεργία.

Ακόμα κι όταν είχε πλέον αποδειχθεί "φούσκα" το ζήτημα της εφαρμογής της ΣΣΕ "με τη σύμφωνη γνώμη των εργοδοτών", αυτοί δεν έχαναν ευκαιρία να συγχαίρουν την κυβέρνηση για την "πολιτική βούληση" να επαναφέρει την "υποχρεωτικότητα" και τους εργοδότες που "έκατσαν στο τραπέζι του διαλόγου", ενισχύοντας την αυταπάτη ότι όταν πηγαίνουν καλά τα κέρδη των επιχειρήσεων, τόσο θα γίνονται σεβαστά και θα κατοχυρώνονται τα εργατικά δικαιώματα».

Φέρνοντας ορισμένα παραδείγματα από τα κρούσματα τρομοκρατίας στους χώρους δουλειάς, σημειώνει: «Τα κρούσματα της εργοδοτικής τρομοκρατίας, που πληθαίνουν με τις πλάτες των εργατοπατέρων, επιβεβαιώνουν πως η μόνη "ασπίδα", αλλά και το "ξίφος" για εμάς τους εργαζόμενους είναι η αλληλεγγύη και η οργάνωση στο σωματείο, το δυνάμωμα της ταξικής γραμμής στον προσανατολισμό της πάλης μας.

Για παράδειγμα, στο ξενοδοχείο "Marina Beach" του ομίλου Παπακαλιάτη, απολύθηκαν τρεις εργαζόμενοι - συνδικαλιστές (στους συνολικά 130 εργαζόμενους), όχι προφανώς επειδή αξιολογήθηκαν ως "μη ικανοί" (όπως ισχυρίζεται η εργοδοσία), αλλά επειδή αγωνίζονταν ενάντια στις μειώσεις μισθών, στις απλήρωτες υπερωρίες, στις «ατομικές συμφωνίες» κάτω ακόμα και από την κλαδική κ.τ.λ. Αμέσως πραγματοποιήθηκαν κινητοποιήσεις μπροστά στο ξενοδοχείο με αίτημα την ανάκληση των απολύσεων και την εφαρμογή της ΣΣΕ.

Αλλη περίπτωση αποτελεί το ξενοδοχείο "Αμιράντες" του ομίλου "Γκρεκοτέλ". Η Επιτροπή Αγώνα Ξενοδοχοϋπαλλήλων Ηρακλείου κινητοποιήθηκε μαζί με εργαζόμενους του ξενοδοχείου ενάντια στις πολλές "ταχύτητες" εργαζομένων (απασχολεί πολλούς "ενοικιαζόμενους"), αναδεικνύοντας την άθλια πραγματικότητα που βιώνουν και προβάλλοντας τα δίκαια αιτήματά τους. Απαίτησαν να σταματήσει ο άθλιος διαχωρισμός με τις δεκάδες μορφές απασχόλησης, αίτημα που εξέφραζε τη θέληση της πλειοψηφίας».

Καταλήγοντας στην κουβέντα μας ο συνδικαλιστής του ΠΑΜΕ σημειώνει: «Ολη αυτή η δραστηριότητα με επίκεντρο το χώρο δουλειάς δημιουργεί νέα και μεγαλύτερη δυνατότητα συσπείρωσης. Ωθεί νέους ηλικιακά εργαζόμενους να κάνουν αγωνιστικά βήματα και θέτει νέα καθήκοντα σε κάθε συνδικαλιστή και συνδικαλίστρια του ΠΑΜΕ για τη συνέχεια.

Η σεζόν έχει ακόμη πολύ δρόμο μπροστά και οι ξενοδοχοϋπάλληλοι έχουμε πείρα. Ξέρουμε πολύ καλά ότι τα κέρδη τους, οι επενδύσεις τους, τα 5άστερα ξενοδοχεία τους χτίστηκαν, επεκτείνονται και λειτουργούν γιατί εμείς καταθέτουμε κάθε μέρα τον κόπο και τον ιδρώτα μας.

Ηρθε η ώρα να πάρουμε αυτό που μας ανήκει. Οι ΣΣΕ, η "υποχρεωτικότητα" και η εφαρμογή τους κερδίζονται με τους αγώνες των συναδέλφων και όχι πίσω από κλειστές πόρτες σε υπουργεία και γραφεία βουλευτών.

Να βάλουμε μπροστά τις δικές μας ανάγκες, να διεκδικήσουμε πίσω ό,τι χάσαμε στα χρόνια της κρίσης: Από το εφάπαξ, το ταμείο ανεργίας, τους μισθούς μας, τα ρεπό. Δεν χαρίζουμε τις ζωές μας για τα κέρδη των ξενοδόχων!

Τώρα χρειάζεται οι συνάδελφοι να οργανωθούν σε κάθε ξενοδοχείο, σε κάθε πόστο, να σπάσουν το φόβο και την τρομοκρατία της εργοδοσίας, να κάνουν δική τους υπόθεση τον αγώνα αυτό για την ικανοποίηση των πραγματικών μας αναγκών».

Ασταμάτητη δουλειά, απολύσεις, απλήρωτη - ανασφάλιστη εργασία και άλλα οξυμένα προβλήματα, όπως για τη στέγαση, αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι που δουλεύουν σε επισιτιστικές και τουριστικές επιχειρήσεις στη Σαντορίνη.

Οπως καταγγέλλει το Συνδικάτο Εργατοϋπαλλήλων Επισιτισμού - Τουρισμού - Ξενοδοχείων Θήρας, το ...σύνηθες ωράριο φτάνει τις 11 και 12 ώρες ημερησίως, ενώ για τους περισσότερους εργαζόμενους το ρεπό είναι άπιαστο όνειρο.

Μάλιστα, οι εργαζόμενοι όχι μόνο δεν παίρνουν ρεπό, αλλά δεν κάνουν χρήση ούτε καν της αναρρωτικής άδειας που δικαιούνται, καθώς φοβούνται ότι θα απολυθούν. Οι φόβοι τους δεν είναι αβάσιμοι, τονίζει το Συνδικάτο και καταγγέλλει πως εργαζόμενη που αντιμετώπισε ιατρικό πρόβλημα και νοσηλεύτηκε απολύθηκε ως «αδικαιολόγητα απούσα».

Η ασταμάτητη και εντατική δουλειά φέρνει στην ημερήσια διάταξη τα εργατικά ατυχήματα και τις παθήσεις που σχετίζονται με τους όρους δουλειάς. Αν και οι εργαζόμενοι του κλάδου είναι συχνοί «επισκέπτες» του νοσοκομείου, τα ατυχήματα σχεδόν ποτέ δεν δηλώνονται κάτω από το φόβο της απόλυσης.

Από το κάδρο δεν λείπουν τα φαινόμενα απληρωσιάς, η τακτική των εργοδοτών να μην καταβάλλουν την αμοιβή που έχουν συμφωνήσει με τους εργαζόμενους, η πρακτική της παρακράτησης των φιλοδωρημάτων των σερβιτόρων.

Στην πορεία της σεζόν υπάρχουν εργαζόμενοι που διαπιστώνουν πως η Ασφάλισή τους δεν ανταποκρίνεται στις μέρες και το χρονικό διάστημα που εργάζονται, ενώ στο τέλος προηγούμενων σεζόν το Συνδικάτο έχει καταγράψει περιστατικά απειλών, λεκτικής, ακόμα και σωματικής βίας, με πρωταγωνιστές εργοδότες που δεν πληρώνουν τα δεδουλευμένα στους εργαζόμενους.

Βούτυρο στο ψωμί της εργοδοτικής αυθαιρεσίας και ασυδοσίας αποτελεί το γεγονός ότι το Γραφείο της Επιθεώρησης Εργασίας που υπήρχε στο νησί έχει πάψει τα τελευταία χρόνια να λειτουργεί.

Ετσι, για κάθε τέτοιο ζήτημα, ένας εργαζόμενος είναι υποχρεωμένος να ταξιδέψει στη Νάξο, ξοδεύοντας τουλάχιστον 100 ευρώ. Επιπλέον, το Συνδικάτο υπογραμμίζει πως η Επιθεώρηση έχει δύο μόλις υπαλλήλους για χιλιάδες επιχειρήσεις που λειτουργούν στο Νότιο Αιγαίο.

Το τοπίο των άσχημων συνθηκών δουλειάς και αμοιβής συμπληρώνει το πρόβλημα στέγης που επικρατεί στο νησί. Οι εποχικοί εργαζόμενοι είναι αναγκασμένοι να στοιβάζονται ανά 3 - 4 σε δωμάτια λίγων τετραγωνικών μέτρων, αλλά και κοντέινερ.

Το πρόβλημα στέγης μετατρέπεται σε έναν ακόμα μοχλό πίεσης στα χέρια των εργοδοτών, καθώς ο εργαζόμενος που χάνει τη δουλειά του χάνει και το δωμάτιο που μένει και αναγκάζεται να φύγει από το νησί.

Κατά καιρούς βλέπουν το φως της δημοσιότητας καταγγελίες εργαζομένων που μιλάνε για συναδέλφους τους οι οποίοι κοιμούνται ακόμα και σε αποθήκες χωρίς παράθυρα, ή και σε ράντζα.

Ειδικά στην περίπτωση που το ξενοδοχείο δεν παραχωρεί στέγη, ο ξενοδοχοϋπάλληλος αναγκάζεται να αναζητήσει «λύση» στο νοίκι, μόνος του ή με άλλους, με συνολικό κόστος περίπου στα 600 με 700 ευρώ το μήνα, ενδεχομένως και παραπάνω.

Θα δουλεύει δηλαδή από το πρωί μέχρι το βράδυ, επτά μέρες τη βδομάδα, για έναν μισθό που το 1/3 κι ακόμη περισσότερο θα το «ακουμπάει» στο ενοίκιο. Η άλλη επιλογή, που την κάνουν αρκετοί εργαζόμενοι, είναι να φύγει...