Το θέμα δεν είναι αν αλλάζουν φίλους οι ιμπεριαλιστές, αλλά ότι τέτοιες «φιλίες» πολλαπλασιάζουν τις παγίδες για τους λαούς... (φωτ. από συνάντηση Ερντογάν - Πούτιν τον Αύγουστο)

Βέβαια, πανηγυρισμοί για την ανάληψη ενός τέτοιου ρόλου αφορούν μόνο τους αντιπάλους του λαού, αφού πρόκειται για επιδιώξεις πολλαπλά επικίνδυνες για τα δικά του συμφέροντα. Την ίδια στιγμή, βιαστικές και απόλυτες διαπιστώσεις που εμφανίζουν την Τουρκία να «χωρίζει τα τσανάκια» της οριστικά από τις ΗΠΑ και συνολικά τη Δύση είναι εξίσου παραπλανητικές. Κρύβουν τους κινδύνους που συνεπάγονται για τους λαούς η ρευστότητα που χαρακτηρίζει σταθερά τις ενδοϊμπεριαλιστικές συνεργασίες και η πίεση που ασκούν σταθερά οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, ακόμα και στις «καλύτερες οικογένειες».

Είναι πολύ χρήσιμες ορισμένες επισημάνσεις - που τους τελευταίους μήνες πυκνώνουν - στην αστική αρθρογραφία για τις βάσεις στις οποίες αναπτύσσεται η συνεργασία Ρωσίας - Τουρκίας, για το πώς αξιολογούν τη σχέση τους οι δύο πλευρές αλλά και για το πώς οι ΗΠΑ μελετούν την εξέλιξή της.

Τον περασμένο Ιούνη το παζάρι ΗΠΑ - Τουρκίας μπήκε σε νέα φάση, με αναζωπύρωση των απειλών διακοπής της διμερούς συνεργασίας για τα μαχητικά αεροπλάνα «F-35». Η Ουάσιγκτον κλιμάκωσε τις προειδοποιήσεις για τις συνέπειες που μπορεί να έχει η αγορά των ρωσικών «S-400» και φούντωσε η συζήτηση για τη «μεγάλη κρίση» στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, εμφανίζοντας ούτε λίγο ούτε πολύ την Αγκυρα να έχει «επιλέξει» τη Μόσχα έναντι της Ουάσιγκτον.

Στις 16 Ιούνη, όμως, μία από τις σημαντικότερες φιλοκυβερνητικές εφημερίδες στην Τουρκία, η «Γενί Σαφάκ», έγραφε για την προσοχή που απαιτεί η προσέγγιση της χώρας με τη Ρωσία.

Με τίτλο «Προσέξτε τα "κρυφά σημεία" στις ρωσοτουρκικές σχέσεις», ένα άρθρο συνιστούσε: «Η Τουρκία πρέπει να διαμορφώσει με τη Ρωσία σχέσεις με βαθιές ρίζες, αλλά δεν πρέπει να αφήσει τη Ρωσία να της δέσει τα χέρια.Δεν μπορούμε να "ανυψωθούμε" με τα φτερά της Ρωσίας... Δεν μπορούμε να την εμπιστευτούμε πλήρως. Φυσικά πρέπει να συνεχίσουμε τις σχέσεις μαζί της, προσθέτοντας στρατηγικό βάθος, αλλά, όπως τόσο καιρό βρισκόμασταν στη σκιά της συμμαχίας με τη Δύση, ως το προκεχωρημένο φυλάκιο του ΝΑΤΟ, μέχρι τώρα μια χώρα - δορυφόρος, δεν μπορούμε να χρεωθούμε και το λάθος της μετατροπής μας σε χώρα - δορυφόρο της Ρωσίας... Υπάρχουν επικίνδυνα "κρυφά σημεία" στις σχέσεις μας με τη Ρωσία, που ξεφεύγουν από τον δικό μας έλεγχο και επιδιώκουν να μας κάνουν να πέσουμε στην παγίδα».

Και συνέχιζε ο συντάκτης: «Το πιο εκπληκτικό από αυτά τα "κρυφά σημεία" αφορά την παρεμπόδιση της Κίνας μέσω της Τουρκίας», ουσιαστικά προσπαθώντας να προειδοποιήσει για ανεπαρκή και προσωρινά ανταλλάγματα που μπορεί να έχει η ενίσχυση της ρωσοτουρκικής συνεργασίας. Ελεγε ακόμα: «Το διεθνές σύστημα ενδέχεται να μας σπρώξει στην αγκαλιά της Ρωσίας για να εμποδίσει την είσοδο της Κίνας στη Μέση Ανατολή, στην Ανατολική Μεσόγειο, τη μόνη περιοχή όπου συνεχίζει να διαμορφώνεται η τύχη του κόσμου. Ας μην ξεχνάμε ότι οι αμερικανικές απειλές που αφορούν το Ιράν δεν στοχοποιούν τόσο το Ιράν όσο την Κίνα, επιδιώκουν να σταματήσουν την άφιξη της Κίνας στην περιοχή μας.

Εν συντομία, οι στρατηγικές μας σχέσεις με τη Ρωσία πρέπει να συνεχίσουν να αναπτύσσονται. Δεν πρέπει ποτέ όμως να επιτρέψουμε να συρθεί η Τουρκία σε θέση απόλυτης εξάρτησης από τη Ρωσία».

Τρεις μέρες μετά, στην αντιπολιτευόμενη διαδικτυακή τουρκική εφημερίδα «Ahval News», με έδρα το εξωτερικό, κυκλοφόρησε ανάλυση με τίτλο «Γιατί η Τουρκία απομακρύνεται από τη Δύση;».

Βέβαια, με το περιεχόμενο του κειμένου, ο συντάκτης απαντούσε περισσότερο στο γιατί κάποιοι επιμένουν να υποστηρίζουν τόσο απόλυτα κάτι τέτοιο, ότι η Τουρκία απομακρύνεται από τη Δύση, και παρέθεσε μια σειρά από λόγους που αναγκάζουν την Τουρκία να διεκδικήσει σταθερές σχέσεις και με τη Δύση και με τη Ρωσία. «Πολλοί ειδικοί έχουν υποστηρίξει ότι η παραμονή στη δυτική τροχιά θα ήταν επιβλαβής για την Τουρκία, δεδομένων των νέων πραγματικοτήτων που δημιουργούν στην περιφέρεια η συριακή κρίση, το Κουρδικό και η άνοδος του Ιράν», ανέφερε μεταξύ άλλων. Την ίδια στιγμή, παρατηρούσε ότι «Τουρκία και Ρωσία έχουν σοβαρές διαφωνίες σε περιφερειακά θέματα» αλλά και ότι «οι δυτικές χώρες δεν έχουν ενιαία άποψη για τα διεθνή ζητήματα, έτσι η Τουρκία θα μπορούσε να "σπρώξει" τη δική της ατζέντα χωρίς να εγκαταλείψει τις παραδοσιακές της συμμαχίες».

Σε άλλο σημείο, συνεχίζοντας να αμφισβητεί όσους προβάλλουν μονόπλευρα την κατάσταση και υποστηρίζουν πως η Τουρκία εγκαταλείπει εντελώς τους Δυτικούς συμμάχους της, ο αρθρογράφος σημείωνε ότι «οι κρίσιμοι ανταγωνιστές της Τουρκίας στις νέες αγορές της Ασίας και της Αφρικής είναι η Κίνα και η Ινδία, όχι οι δυτικές χώρες», όπως και ότι η Τουρκία επωφελείται ιδιαίτερα από τις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ με χώρες όπως η Ιαπωνία και «δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι η θέση της Τουρκίας θα ήταν πιο πλεονεκτική αν διαρρήγνυε τη σχέση της με τη Δύση». Πάνω στο θέμα της ασφάλειας, τέλος, υποστήριζε ότι «μόνη εναλλακτική είναι η ανάπτυξη διμερούς αμυντικής συνεργασίας με χώρες όπως η Ρωσία, αλλά κάτι τέτοιο δεν θα είναι ποτέ τόσο αποτελεσματικό όσο η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ».

Ενδιαφέρον όμως έχει και η προσοχή με την οποία τα αμερικανικά επιτελεία μελετούν τα χαρακτηριστικά της ρωσοτουρκικής συνεργασίας. «Η Τουρκία και η Ρωσία δεν είναι φίλοι, παρά τα φαινόμενα», υποστήριζε η εφημερίδα «The Hill» στις 6 Ιούνη, σε μια περίοδο που ισχυρά μέλη του αμερικανικού Κογκρέσου και της Γερουσίας κατέθεταν απανωτές προτάσεις για επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία, στο πλαίσιο της πιο αποφασιστικής επαναδιαπραγμάτευσης της σχέσης του αμερικανικού κεφαλαίου με το τουρκικό και όχι επειδή πλέον «δεν καίγεται καρφί» στην Ουάσιγκτον για τις προσδοκίες της Αγκυρας (όπως προκλητικά ισχυρίζονται πολλά αστικά επιτελεία στη χώρα μας, ακόμα και σήμερα).

Επιπλέον, το γνωστό αστικό διπλωματικό περιοδικό «Foreign Policy» στις 28 Μάη είχε ήδη υπογραμμίσει σε άρθρο του με τίτλο «Τουρκία και Ρωσία είναι σε μια πικρή λυκοφιλία»:

«Η Τουρκία επαναπροσδιορίζει την εξωτερική και περιφερειακή της πολιτική, σε μια περίοδο κατά την οποία η Μέση Ανατολή υπόκειται σε έναν μεγάλο μετασχηματισμό. Η Ρωσία μοιάζει να κάνει το ίδιο. Καθώς και οι δύο επιζητούν περισσότερη επιρροή στην περιοχή, η σχέση τους θα είναι κατά περιόδους συνεργατική και κατά περιόδους ανταγωνιστική». Εξάλλου, όπως στοχευμένα περιέγραφε πώς αλληλεπιδρούν οι επιμέρους ανταγωνισμοί, «η υγεία των αμερικανοτουρκικών σχέσεων έχει απευθείας αντίκτυπο στη φιλικότητα της Τουρκίας απέναντι στη Ρωσία.Οταν Αγκυρα και Ουάσιγκτον βρίσκονται κοντά, η διάθεση της Τουρκίας να διερευνήσει δεσμούς με τη Ρωσία, ως γεωπολιτικό αντιστάθμισμα, συρρικνώνεται... Αλλά όταν η Τουρκία απογοητεύεται από τη Δύση - όπως συμβαίνει τώρα, εξαιτίας της αμερικανικής στήριξης στις δυνάμεις των Κούρδων της Συρίας - βρίσκει στη Ρωσία ένα συμπονετικό αυτί...».

Και μελετώντας με ψυχραιμία τις ρωσοτουρκικές σχέσεις, συνιστούσε στο αμερικανικό μεγάλο κεφάλαιο: «Καθώς η σχέση Τουρκίας και Ρωσίας αλλάζει, η Δύση θα πρέπει να θυμάται ότι οι γεωπολιτικές φιλοδοξίες των δύο χωρών είναι ιδιαίτερα ασυμβίβαστες και το ότι συνεργάζονται σήμερα δεν σημαίνει ότι θα συνεργάζονται και αύριο. Υπάρχουν ακόμα χάσματα μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, που θα είναι δύσκολο να γεφυρωθούν. Με δεδομένο τα αντιτιθέμενα συμφέροντά τους στη Μέση Ανατολή, η ρωσοτουρκική συνεργασία φτάνει πραγματικά στα όριά της. Αν και οι δύο χώρες θα ήθελαν πραγματικά να παραμείνουν εταίροι - και ίσως έρθουν και πιο κοντά όσο οι ΗΠΑ διώχνουν μακριά την Τουρκία - θα υπάρξουν πολλές ευκαιρίες κατά τις οποίες η Δύση θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις διαφορές τους... Αναμφισβήτητα, οι σχέσεις Τουρκίας - Δύσης τα τελευταία χρόνια έχουν υποστεί μια τεράστια αλλαγή. Το παλιό στάτους κβο δεν θα επιστρέψει. Ωστόσο, ούτε και η σχέση τους θα διαρραγεί εντελώς - ειδικά εξαιτίας των δεσμών της Τουρκίας με τη Ρωσία, που είναι το λιγότερο χαλαρές...».

Εξίσου ενδιαφέρουσες είναι όμως και οι παρατηρήσεις των ρωσικών αστικών επιτελείων.

Στις 3 του Απρίλη, στη ρωσική «δεξαμενή σκέψης» «Russian International Affairs Council» (Ρωσικό Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων), εμφανίστηκε ανάλυση με τίτλο «Είναι ώρα να αναθεωρήσουμε τις ρωσο-τουρκικές σχέσεις για ένα πιο σταθερό μέλλον», τίτλος γεμάτος αμφισημίες για την κατεύθυνση της επιθυμητής «αναθεώρησης», όπως και το περιεχόμενο του άρθρου. Καθρέφτιζε ωστόσο καθαρά αυτήν ακριβώς τη ρευστότητα που χαρακτηρίζει τις λυκοφιλίες των ιμπεριαλιστών.

«Αν και κάποιος μπορεί να παρατηρήσει ταχεία ανάπτυξη των πολιτικών δεσμών μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας τα τελευταία χρόνια, οι σχέσεις (τους) δεν έχουν ανοσία σε απρόβλεπτες διαταραχές...», ανέφερε και συμπλήρωνε: «Η σημερινή συνεργασία της Μόσχας και της Αγκυρας στη Συρία εξυπηρετεί και τους δυο ως μια καλή πλατφόρμα για να δοκιμαστεί η μεταξύ τους πολιτική εμπιστοσύνη και να μάθει ο ένας τις ανησυχίες του άλλου, που τόσο πολύ αγνοήθηκαν ή τέθηκαν εκτός ατζέντας στην περιοχή. Παρά τις σημερινές διαθέσεις που υπάρχουν σε Ευρώπη και ΗΠΑ για τα (πιθανά) σχέδια της Τουρκίας να φύγει απ' το ΝΑΤΟ, η ανάλυση της ιστορικής κληρονομιάς και της τρέχουσας κατάστασης του κόσμου υποδεικνύουν ότι η Τουρκία ούτε θα προτιμούσε να φύγει από τις πολιτικές δομές και τις δομές ασφάλειας της Δύσης ούτε θα μπορούσε να αντέξει κάτι τέτοιο».

Μάλιστα, δεν παρέλειπε και μια ακόμα ενδιαφέρουσα «πτυχή»: «Από την άλλη πλευρά, η επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με τη Δύση δεν θα λειτουργούσε απαραίτητα κατά των συμφερόντων της Ρωσίας. Η αλληλεπίδραση της Τουρκίας με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ ίσως φανεί χρήσιμη στη ρωσική παγκόσμια εξωτερική πολιτική...».