«Χωρίς να αισθανόμαστε την ανάγκη να παίρνουμε άδεια από κανέναν οργανισμό ή πρόσωπο, θα κάνουμε αυτό που επιβάλλουν τα συμφέροντα της Τουρκίας και το κάνουμε. Αν χρειαστεί κάνουμε επιχείρηση πέραν των συνόρων, αν χρειαστεί στέλνουμε στρατό, αν χρειαστεί κάνουμε γεώτρηση στην Ανατολική Μεσόγειο - ό,τι χρειαστεί θα το κάνουμε και το κάνουμε», διαμήνυσε την Τρίτη το βράδυ ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Φουάτ Οκτάι, μιλώντας στην τουρκική Βουλή. Απαντώντας σε κατηγορίες κατά της κυβέρνησης Ερντογάν ότι «κάθε μήνα δίνει εξηγήσεις στον Τραμπ», είπε ότι «στη διεθνή αρένα η Τουρκία δεν δίνει εξηγήσεις για τα συμφέροντά της, ζητά εξηγήσεις» και υποστήριξε ότι ο Πρόεδρος Ρ. Τ. Ερντογάν είναι από τους λίγους ηγέτες που μπορούν να συναντώνται άνετα με όλους τους ομολόγους τους και «στέκεται όρθιος στο όνομα του λαού μας - αυτό που θα πει τους το λέει κατάμουτρα». Ο ίδιος ο Ερντογάν επανέλαβε ότι «είμαστε πάντοτε έτοιμοι να βοηθήσουμε αν το χρειαστούν. Από στρατιωτική συνεργασία και συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας μέχρι ενέργειες για τα δικαιώματά μας στη θάλασσα, είμαστε έτοιμοι», αναφερόμενος στη λιβυκή κυβέρνηση «εθνικής συμφωνίας» του Φαγέζ Σάρατζ.

Η Τουρκία κλιμακώνει ολόπλευρα την προσπάθειά της αφενός να υπερασπιστεί και αφετέρου να παζαρέψει τα ενεργειακά και γεωπολιτικά της σχέδια στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, αξιοποιώντας και το αυξημένο ενδιαφέρον ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων. Ενδεικτικές είναι οι συνεχείς πληροφορίες για τα σχέδιά της να αναβαθμίσει τη στρατιωτική της παρουσία στην κατεχόμενη Κύπρο. Χτες η φιλοκυβερνητική εφημερίδα «Γενί Σαφάκ» ανέφερε ότι εξετάζεται το ενδεχόμενο αποστολής ακόμα και μαχητικών «F-16» στα Κατεχόμενα, στο αεροδρόμιο της περιοχής Λευκονοίκου, για το οποίο ψευδοκράτος και Τουρκία δηλώνουν ότι υπέγραψαν «σύμβαση» ώστε οι τουρκικές Ενοπλες Δυνάμεις να το χρησιμοποιούν «όταν θέλουν». Μάλιστα στο Λευκόνοικο φέρονται ήδη να έχουν προσγειωθεί αρκετά μη επανδρωμένα αεροσκάφη τύπου «Bayraktar TB2».

Στο μεταξύ, οι σημαντικές διαφωνίες ΗΠΑ - Τουρκίας επανήλθαν στο προσκήνιο μετά την έγκριση του νομοσχεδίου για τον προϋπολογισμό του αμερικανικού Πενταγώνου, που προβλέπει τη χορήγηση 30 εκατ. δολαρίων για την αποθήκευση σε αμερικανικό έδαφος «F-35» των οποίων η παράδοση στην Τουρκία «πάγωσε» μετά την αμερικανική δυσαρέσκεια για την αγορά των ρωσικών «S-400» (και όχι μόνο). Σύμφωνα με δημοσιεύματα, ο προϋπολογισμός «απαγορεύει τη μεταφορά των "F-35" στην Τουρκία και εκφράζει την αίσθηση του Κογκρέσου ότι η απόκτηση των "S-400" από την Τουρκία αποτελεί σημαντική συναλλαγή στο πλαίσιο του Νόμου για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων (CAATSA), και ο Πρόεδρος θα πρέπει να εφαρμόσει κυρώσεις στο πλαίσιο αυτού του νόμου». Πολλοί ερμήνευσαν την εξέλιξη ως ένα βήμα πριν από την οριστική διακοπή της συνεργασίας Τουρκίας - ΗΠΑ για τα «F-35», ωστόσο το ζήτημα είναι πολύ σύνθετο.

Την έντονη αντίδραση της Αγκυρας εξέφρασε το τουρκικό ΥΠΕΞ, δηλώνοντας ότι «μέλη του Κογκρέσου βρίσκονται υπό την επίδραση εχθρικών προς την Τουρκία κύκλων» και «συνεχίζουν να βλάπτουν το όραμα βελτίωσης των σχέσεών μας με τις ΗΠΑ». Ακόμα, κάνει λόγο για «άδικη» παρεμπόδιση της «συμμετοχής της Τουρκίας στο πρόγραμμα των "F-35", παρόλο που έχει εκπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις της» και για «ασεβή και παράλογη, εχθρική στάση» στις «αποφάσεις που λαμβάνουμε ως κυρίαρχο κράτος». Τέλος, η Αγκυρα επικρίνει την προετοιμασία των ΗΠΑ να άρουν οριστικά το εμπάργκο όπλων στην Κύπρο, όπως προβλέπεται στο πρόσφατα ψηφισθέν νομοσχέδιο στο Κογκρέσο, «EastMed Act», για την ενεργειακή και στρατιωτική συνεργασία στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο με Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ. Θυμίζουμε ότι το εμπάργκο είχε επιβληθεί στην Κύπρο τη δεκαετία του 1980, γιατί αυτό εξυπηρετούσε τότε την προώθηση των αμερικανικών επιδιώξεων. Το τουρκικό ΥΠΕΞ προειδοποίησε ότι τέτοια μέτρα θα «εμποδίσουν τη λύση του Κυπριακού» και θα «ανοίξουν το δρόμο για μια επικίνδυνη ένταση» και προσθέτει ότι «θα ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα απέναντι σε αυτούς τους σχεδιασμούς εναντίον της Τουρκίας».

Πάντως για το «EastMed Act» ήταν χαρακτηριστική η δήλωση του Ελληνοαμερικανού Ρεπουμπλικάνου βουλευτή Γκας Μπιλιράκη, που είπε ότι ο νέος νόμος ενισχύει τη συνεργασία των ΗΠΑ «με τους αξιόπιστους συμμάχους της Δύσης, με στόχο την αναχαίτιση της ρωσικής, ιρανικής και τουρκικής κακοήθους επιρροής στη περιοχή».

Την ίδια στιγμή, τις δικές τους κινήσεις μελετούν και ευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, που κατανοούν πολύ καλά τη σημασία της περιοχής, για τη θέση από την οποία διαπραγματεύονται και με τις ΗΠΑ και με τη Ρωσία.

Εδώ και μέρες, ελληνικά ΜΜΕ αναπαράγουν ειδήσεις για την άφιξη του γαλλικού ωκεανογραφικού ερευνητικού πλοίου «Pourquoi pas», που φέρεται να έχει ζητήσει ήδη άδεια από τις ελληνικές αρχές για πραγματοποίηση ερευνών νότια της Κρήτης. Δεν έχουν δοθεί άλλες διευκρινίσεις, ωστόσο - θυμίζουμε - η γαλλική «Total» συμμετέχει σε κοινοπραξία (μαζί με την αμερικανική «ExxonMobil» και τα «Ελληνικά Πετρέλαια») στην οποία έχουν παραχωρηθεί δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε θαλάσσια «οικόπεδα» δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης.

Είναι σίγουρο ότι το Παρίσι παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, όπως διαμορφώνονται μετά την υπογραφή των αυθαίρετων μνημονίων Ερντογάν - Σάρατζ για καθορισμό ΑΟΖ στην περιοχή, μελετώντας πώς θα υπερασπιστεί καλύτερα τα μονοπωλιακά συμφέροντα που εκπροσωπεί. H εφημερίδα «Φιγκαρό» υποστήριζε προχτές ότι «η Τουρκία δεν έχει συμμάχους στην κρυφή πολιτική ανασύστασης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας», εντοπίζοντας βέβαια την προσέγγιση της Αγκυρας με κέντρα όπως η Μόσχα, αλλά και εκτιμώντας ότι η Ρωσία «παραμένει πολύ απρόθυμη σχετικά με τις τουρκικές φιλοδοξίες στη θάλασσα».

Εξίσου ενδεικτικές της κινητικότητας είναι και οι επαφές που είχε προχτές στη Λιβύη ο ΥΠΕΞ της Ιταλίας, Λουίτζι ντι Μάγιο, τόσο στην Τρίπολη όσο και στη Βεγγάζη, όπου εδρεύουν αντίστοιχα ο δοτός πρωθυπουργός Σάρατζ και ο αντίπαλός του, στρατηγός Χαλίφα Χάφταρ. Επιστρέφοντας στη Ρώμη, ο ντι Μάγιο επανέλαβε την ετοιμότητα της κυβέρνησης Κόντε να συμβάλει «στην εξεύρεση διπλωματικής λύσης στη λιβυκή κρίση», και σε αυτό το πλαίσιο ανακοίνωσε ότι θα έχει τηλεφωνικές επαφές με τους ομολόγους του από ΗΠΑ, Ρωσία, Τουρκία αλλά και Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία. Θυμίζουμε ότι μετά και από τριμερή συνάντηση που είχαν οι ηγέτες τους, Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία ανακοίνωσαν τη διεξαγωγή συνάντησης για τη Λιβύη στο Βερολίνο. Μιλώντας στη «La Stampa», ο ντι Μάγιο είπε ότι «η Αγκυρα δεν πρέπει να παρέμβει στρατιωτικά στη Λιβύη» και ότι οι συμφωνίες που υπέγραψαν πρόσφατα Ερντογάν - Σάρατζ έχουν «κρίσιμα σημεία».

Πολλοί παρατηρητές προσθέτουν ότι η Ρώμη επιχειρεί τώρα να ξανακερδίσει το χαμένο έδαφος και να επηρεάσει καθοριστικά το μέλλον της Λιβύης. «Η Ιταλία πρέπει να ανακτήσει τον φυσικό της ρόλο και να βοηθήσει τη φίλη αυτή χώρα», δήλωσε σχετικά ο ντι Μάγιο.

Οπως έγινε γνωστό, τις επόμενες βδομάδες πρόκειται να επισκεφτεί τη Ρώμη ο Χάφταρ, ενώ σήμερα το πρωί ο ντι Μάγιο είχε νέα τηλεφωνική συνομιλία με τον Σάρατζ. Υπενθυμίζεται ότι η ιταλική κυβέρνηση έχει εκφράσει επανειλημμένα την επίσημη άποψή της πως τα δύο τουρκολιβυκά μνημόνια πρέπει να θεωρούνται άκυρα.

Τέλος, χτες αναμενόταν στη Λάρνακα και η υπουργός Αμυνας της Γερμανίας Ανεγκρέτ Κραμπ - Κάρενμπάουερ. Σύμφωνα με το κυπριακό υπουργείο Αμυνας, επρόκειτο να συναντήσει τον Κύπριο ομόλογό της Σάββα Αγγελίδη στο Συντονιστικό Κέντρο Ζήνων και να συζητήσει «τρόπους περαιτέρω ενίσχυσης και αναβάθμισης των σχέσεων Κύπρου - Γερμανίας, με έμφαση στα θέματα ασφαλείας και άμυνας και την ανάπτυξη των προγραμμάτων της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας (PESCO)». Στη συνέχεια είχε προγραμματιστεί επίσκεψή της στο γερμανικό απόσπασμα της UNIFIL στη Λεμεσό.

Μέσα σε αυτό το σύνθετο φόντο, στο οποίο διασταυρώνονται πολλές αντιλαϊκές επιδιώξεις, ξεχωρίζουν οι επισημάνσεις για τη διερεύνηση διαφόρων πιθανών συμβιβασμών και συνεργασιών.

Μετά από πληροφορίες για διεργασίες που «τρέχουν» μεταξύ Τουρκίας - Ισραήλ για πιθανή τους συνεργασία στη μεταφορά υδρογονανθράκων προς την Ευρώπη, ο εκπρόσωπος της κυπριακής κυβέρνησης Κυριάκος Κούσιος δήλωσε: «Θέλω να ξεκαθαρίσω κάτι. Εμείς θα ήμασταν πολύ ευτυχείς αν υπήρχε δυνατότητα να συζητήσουμε με την Τουρκία για να βρούμε έναν τρόπο συνεννόησης. Δυστυχώς η Τουρκία δεν μας αναγνωρίζει και δεν προτίθεται να το κάνει αυτό. Αν αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω τρίτων χωρών και μέσω διαδικασιών οι οποίες θα έχουν σχέση με τις διμερείς ή τριμερείς σχέσεις που έχουμε εμείς. Από κει και πέρα η πολιτική της Τουρκίας για προσέγγιση άλλων χωρών, π.χ. του Ισραήλ, σίγουρα δεν μας ανησυχεί. Αντίθετα, βλέπουμε ότι θα μπορούμε μέσω του Ισραήλ να μιλήσουμε με την Τουρκία, πιθανώς».

Αλλωστε, στις αρχές Δεκέμβρη και ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου, μιλώντας σε εκδήλωση με θέμα «Κύπρος και η νέα γεωπολιτική της Ανατολικής Μεσογείου» στο «London School of Economics», είχε δηλώσει: «Μετά από μία συνολική λύση του Κυπριακού και υπό την προϋπόθεση ότι η Κύπρος θα έχει τη δική της μονάδα υγροποίησης αερίου, εγώ προσωπικά δεν θα απέκλεια την επιλογή ενός αγωγού προς την Τουρκία για πώληση φυσικού αερίου με εμπορικούς όρους. Σε μια εποχή μετά από μια λύση του Κυπριακού, η σχέση της Κύπρου με την Τουρκία θα αλλάξει, ανοίγοντας ευκαιρίες περαιτέρω συνεργασίας. Αυτό βέβαια έχει να κάνει με την καλή θέληση της Τουρκίας να συμβάλει σε μια δίκαιη και βιώσιμη λύση».

Ενδιαφέρον είχε και η αντίδραση της ρωσικής κυβέρνησης σε νομοσχέδιο που προωθείται στις ΗΠΑ με στόχο την επιβολή νέων κυρώσεων στη Ρωσία, με αφορμή τη φερόμενη στρατιωτική παρουσία της στη Λιβύη. Η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα θύμισε δήλωση του Αμερικανού ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο, την Τρίτη, πως «οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να συνεργαστούν με τη Ρωσία για την επίλυση της κρίσης στη Λιβύη» και χαρακτήρισε τις αναφορές και τις πληροφορίες περί ανάμειξης της Ρωσίας στη Λιβύη «αντιφατικές». Κατέληξε πως η ρωσική θέση για τη Λιβύη παραμένει αμετάβλητη, καθώς η Μόσχα ζητά να τερματιστεί «κάθε στρατιωτική δράση» ώστε να βρεθεί πολιτική λύση, μέσω «ενός ενδολιβυκού διαλόγου».