ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΣΚΑΚΙ

Η ιστορία του «Σικελικού Εσπερινού»

Σκακιέρα 1

Μια από τις πιο φανταστικές ιστορίες στη διαδρομή του σκακιού στον 20ό αιώνα είναι το ιδιότυπο ματς ΕΣΣΔ - Αργεντινής, που έλαβε χώρα στο Διαζωνικό Τουρνουά στο Γκέτεμποργκ τον Σεπτέμβρη του 1955.

Τα διαζωνικά τουρνουά ήταν προκριματική φάση του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος. Το σύστημα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, μέχρι και την ανατροπή της ΕΣΣΔ, ήταν λίγο - πολύ το εξής: Η υδρόγειος χωριζόταν σε ζώνες όπου διεξάγονταν αντίστοιχα τουρνουά. Από αυτά δίνονταν προκρίσεις για το διαζωνικό, όπου συμμετείχαν 20-24 παίκτες, η αφρόκρεμα του παγκόσμιου σκακιού.

Από τα διαζωνικά προέκυπταν στη συνέχεια οι υποψήφιοι διεκδικητές του τίτλου που παίζανε ματς ορισμένων παρτίδων και αναδεικνυόταν ο διεκδικητής που αντιμετώπιζε τον παγκόσμιο πρωταθλητή. Είναι φανερό ότι τα διαζωνικά τουρνουά ήταν πανίσχυρες διοργανώσεις με μεγάλη σημασία.

Στο 14ο γύρο του τουρνουά, η κλήρωση τα έφερε έτσι ώστε τρεις Σοβιετικοί γκραν μετρ να έχουν τα λευκά απέναντι στους τρεις κορυφαίους σκακιστές της Αργεντινής, που είχαν τα μαύρα. Η κλήρωση έβγαλε τα ζευγάρια Γκέλερ - Πάνο, Κέρες - Νάιντορφ και Σπάσκι - Πίλνικ.

Οι Αργεντινοί είχαν προετοιμάσει για το τουρνουά τη βαριάντα του Νάιντορφ στη σικελική άμυνα - εξάλλου ο ίδιος ο Νάιντορφ έπαιζε με τα χρώματα της χώρας - και εφάρμοσαν απέναντι στους Σοβιετικούς μια ειδικά προετοιμασμένη καινοτομία, που όπως πίστευαν θα αιφνιδίαζε τους αντιπάλους τους και θα τους έδινε τη νίκη.

Σκακιέρα 2

Ετσι με το που ξεκίνησε ο γύρος, στις μεγάλες μαγνητικές σκακιέρες που αναμετέδιδαν τις παρτίδες, εμφανίστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα οι ίδιες κινήσεις και στις 3 αναμετρήσεις:

1.ε4 γ5 2.Ιζ3 δ6 3.δ4 γxδ4 4.Ιxδ4 Ιζ6 5.Ιγ3 α6 6.Αη5 ε6 7.ζ4 (κίνηση νέα εκείνη την εποχή, ιδέα του Νεζμετβίνοβ!) ε6 8.Βζ3 θ6!? 9.Αθ4 η5!? 10.ζxη5 Ιζ6-δ7

(βλ. Σκακιέρα 1)

Αυτή ήταν η καινοτομία των Αργεντινών! Θυσιάζοντας ένα πιόνι, ο μαύρος αποκτά το σημαντικό κεντρικό τετράγωνο ε5 για τους ίππους του και απειλεί να κυριαρχήσει σε όλα τα μαύρα τετράγωνα στο κέντρο!

Ωστόσο είναι φανερό ότι η επιχείρηση αυτή είχε σημαντικό κόστος σε χρόνο, ενώ αδυνάτιζε πολύ η θέση του μαύρου Βασιλιά. Ο Γκέλερ, που ήταν φημισμένος για την ικανότητά του να «μετράει» περίπλοκες συνέχειες και κινήσεις σε βάθος, ήταν ο πρώτος που το παρατήρησε και χωρίς να διστάσει θυσίασε αμέσως τον ίππο του.

11.Ιxε6! ζxε6 12.Βθ5+ Ρζ8

Ο Γκέλερ αφηγείται ότι σε αυτό το σημείο, ενώ ο Κέρες και ο Σπάσκι ακόμη ταλαντεύονταν στο αν θα πραγματοποιήσουν και αυτοί τη θυσία στο ε6, οι αντίπαλοί τους, Νάιντορφ και Πίλνικ, συζητούσαν φανερά χαρούμενοι για τη θέση τους. Μάλιστα, ο Νάιντορφ πλησίασε τον Γκέλερ, ενώ σκεφτόταν και του είπε «θα χάσετε. Τα έχουμε αναλύσει όλα».

Ομως ο Γκέλερ ανέτρεψε τις εκτιμήσεις τους με μια παντελώς απρόσμενη κίνηση, την οποία αντέγραψαν οι άλλοι δύο Σοβιετικοί, ρίχνοντας σε βαθιά σκέψη τους Αργεντινούς που έπεφταν θύματα στην παγίδα που είχαν προετοιμάσει.

13.Αβ5!!

(βλ. Σκακιέρα 2)

Εν ψυχρώ θυσία σε κενό τετράγωνο που αποσκοπεί στο να ακυρώσει τη βασική στρατηγική και αμυντική ιδέα των μαύρων, την κατάληψη του ε5 από τους ίππους του.

Εδώ τα μονοπάτια των 3 παρτίδων χώρισαν, όμως η κατάληξη ήταν η ίδια: Συντριπτικές νίκες των λευκών

Η παρτίδα Γκέλερ - Πάνο συνεχίστηκε: 13..Ιε5 14.Αη3! Αxη5 15.0-0 Ρε7 16.Αxε5 Ββ6+ 17.Ρθ1 δxε5 18.Βζ7+ Ρδ6 19.Παδ1+ Βδ4 20.Πxδ4+ εxδ4 21.ε5 Ργ5 22.Βγ7+ Ιγ6 23.Αxγ6 1-0

Η συνάντηση Κέρες - Νάιντορφ τέλειωσε: 13..Ρη7 14.0-0 Ιε5 15.Αη3 Ιη6 16.ηxθ6+ Πxθ6 17.Πζ7+! Ρxζ7 18.Βxθ6 αxβ5 19.Πζ1+ Ρε8 20.Βxη6+ Ρδ7 21.Πζ7 Ιγ6 22.Ιδ5 Πxα2 23.θ4 Βθ8 24.Ιxε7. Ιxε7 25.Βη5 1-0

Τέλος, πιο πολλές κινήσεις, αλλά όχι απαραίτητα περισσότερη αντίσταση, είχε η παρτίδα Σπάσκι - Πίλνικ. Ο Πίλνικ φημολογείται ότι ήταν ο πατέρας της ιδέας: 13..Ρη7 14.0-0 Ιε5 15.Αη3 Ιη6 16.ηxθ6+ Πxθ6 17.Πζ7+! Ρxζ7 18.Βxθ6 αxβ5 19.Πζ1+ Ρε8 20.Βxη6+ Ρδ7 21.Πζ7 Ιγ6 22.Ιδ5 Πxα2 23.θ3 Βθ8 24.Ιxε7 Ιxε7 25.Βη5 Πα1+ 26.Ρθ2 Βδ8 27.Βxβ5+ Ργ7 28.Βγ5+ Ρβ8 29.Αxδ6+ Ρα8 30.Αxε7 Πα5 31.Ββ4 1-0

Η συνέχεια με την κίνηση 9..η5!? έμεινε γνωστή ως η «Βαριάντα του Γκέτεμποργκ». Για κάμποσα χρόνια θεωρούσαν ότι τα μαύρα χάνουν υποχρεωτικά, μέχρις ότου στο διαζωνικό του 1958, ο 15χρονος Φίσερ σόκαρε τον κόσμο χρησιμοποιώντας τη συνέχεια απέναντι στον Γιουγκοσλάβο Γκλίγκοριτς, έναν από τους ισχυρότερους γκραν μετρ του κόσμου και αποδεικνύοντας πως ο μαύρος με 13...Πθ7! μπορεί να αποσπάσει ισοπαλία!

Ομως η θεωρητική αποκατάσταση της συνέχειας δεν έσβησε την ισχυρή αίσθηση που προκάλεσε η τριπλή ήττα των μαύρων στο Γκέτεμποργκ και το περιστατικό έμεινε στην ιστορία ως «Αργεντινή Τραγωδία» και «Σικελικός Εσπερινός»...

Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Γυναικών 2020

Εντυπωσιακά έχουν εξελιχθεί τα πράγματα μέχρι στιγμής στο ματς ανάμεσα στην Τζου Γουεντζούν και την Αλεξάντρα Γκοριάτσκινα, που θα αναδείξει την παγκόσμια πρωταθλήτρια. Στο προηγούμενο φύλλο αφήσαμε το ματς στην 8η παρτίδα και την Γκοριάτσκινα να προηγείται στο σκορ 4,5-3,5. Η Κινέζα σκακίστρια όμως δεν παρέδωσε τα όπλα και κερδίζοντας στις επόμενες δύο παρτίδες (9η και 10η) ανέκτησε το προβάδισμα. Αυτό που χρειαζόταν πια ήταν δύο ισοπαλίες στους δύο εναπομείναντες αγώνες για να αναδειχθεί εκ νέου παγκόσμια πρωταθλήτρια. Στην 11η ο αγώνας ολοκληρώθηκε με ισοπαλία και όλα θα κρίνονταν στην τελευταία παρτίδα του ματς. Η Γκοριάτσκινα έπαιζε με τα λευκά και χρειαζόταν μόνο νίκη, την πέτυχε και κατάφερε να οδηγήσει το ματς στα μπαράζ. Κατάφερε επίσης κάτι που λίγοι σκακιστές στην ιστορία των παγκοσμίων πρωταθλημάτων έχουν κάνει: Να νικήσει στην τελευταία παρτίδα ενός ματς ενώ βρισκόταν πίσω στο σκορ. Ενα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο για το συγκεκριμένο ματς είναι ο πολύ μεγάλος αριθμός νικών, 6 σε ματς 12 παρτίδων.

Το ματς θα συνεχιστεί με 4 αγώνες ράπιντ και αν το αποτέλεσμα παραμένει ισόπαλο, θα ακολουθήσουν 2 αγώνες μπλιτς. Αν και τότε παραμένει ισόπαλο, η διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί έως και 5 φορές.

Παίζουν τα λευκά

Βλ. Αρτέμιεβ - Βλ. Κοβαλιόβ

Σήμερα θα δούμε μια ενδιαφέρουσα παρτίδα, από το ισχυρότατο τουρνουά Tata Steel Chees, που διεξάγεται και φέτος στο Βάικ αν Ζε της Ολλανδίας: 1. δ4 Ιζ6 2. γ4 ε6 3. Ιγ3 Αβ4 4. Αδ2 0-0 5. Ιζ3 β6 6. ε3 δ5 7. Πγ1 Αα6 8. Βα4 γ5 9. γxδ5 Αxζ1 10. Πxζ1 εxδ5 11. Ρε2. Φαίνεται περίεργη κίνηση, αλλά είναι ο μόνος τρόπος για τον Λευκό να ολοκληρώσει την ανάπτυξή του και ο Μαύρος δεν έχει τα κομμάτια σε κατάλληλες θέσεις για να εκμεταλλευτεί την πρόσκαιρη έκθεση του λευκού Βασιλιά. 11... Ιβδ7 12. Πζδ1 Βε7 13. Ρζ1 Πζγ8. Μια άλλη ιδέα για τα μαύρα θα ήταν το 13... γ4, με ιδέα ...α6 και ...β5, ώστε να δημιουργήσει πλειονότητα πιονιών στην πτέρυγα της Βασίλισσας. Ο Λευκός, σ' αυτήν την περίπτωση, θα έπρεπε να αναζητήσει παιχνίδι στο κέντρο, πιθανότατα με Ιε5, ανοίγοντας γραμμές για τα κομμάτια του. 14. Βα6 Βε6 15. Ιε2. Ο Λευκός αλλάζει τον μαυροτετράγωνο Αξιωματικό, ο οποίος μπλόκαρε τα υπόλοιπα κομμάτια του 15... Αxδ2 16. Ιxδ2 Βζ5 17. θ3 Ιζ8 18. Ιζ3 Τώρα τα λευκά κομμάτια έχουν περισσότερους στόχους στο κέντρο απ' ό,τι τα μαύρα, ενώ είναι έτοιμα να αντιμετωπίσουν το ...γ4 με β3. Παρ' όλα αυτά, λόγω κυρίως του χώρου και των ενεργητικών κομματιών που διαθέτουν τα μαύρα, η θέση είναι σχετικώς ισορροπημένη. 18... Βδ7 19. Ιε5 Βγ7 20. Ρη1 Ιε6 21. Πγ2 Παβ8 22. Ββ5 α6 23. Βxα6 Πα8 24. Βδ3 Πxα2 25. Βζ5 Πγα8 26. Ιγ3 Πα1 27. Πγδ2 γxδ4 28. εxδ4 Πxδ1+ 29. Πxδ1 Ο Λευκός μετέτρεψε τον λίγο καλύτερο σχηματισμό πιονιών του στο κέντρο, σε μια ελαφρά πρωτοβουλία στην πτέρυγα του Βασιλιά. 29... Πε8 30. Ιζ3 Βγ4 31. η4!? Τα μαύρα, αντικειμενικά, έχουν καλή θέση, αλλά με αυτήν την κίνηση ο Λευκός τούς θέτει κάποια συγκεκριμένα ερωτήματα, στα οποία θα πρέπει να βρουν απαντήσεις. 31... θ6 32. θ4 Ββ3 33. Πδ2 β5 34. η5 θxη5 35. θxη5 Ιθ7? Κι αυτό είναι το πρώτο λάθος των μαύρων σε μια αμφίρροπη έως τώρα παρτίδα. Επρεπε να παιχτεί 35... β4 αφού μετά από 36. ηxζ6 βxγ3 37. βxγ3 Βxγ3 38. ζxη7 Ιxη7 39. Βxδ5 Βγ8 (ή 39... Πε6), ο εκτεθειμένος Βασιλιάς των λευκών δίνει αρκετό αντάλλαγμα για το πιόνι λιγότερο των μαύρων 36. Ιxδ5 η6 37. Ιζ6+ Ιxζ6 38. Βxζ6 Βδ5 39. Πε2 Πδ8? (βλ. διάγραμμα). Κι αυτό είναι το λάθος που αφήνει εκτεθειμένο τον Πύργο και χάνει την παρτίδα. Σχεδόν κάθε άλλη κίνηση του Πύργου στην τελευταία γραμμή (σε α8, γ8 ή ζ8) θα διατηρούσε το πλεονέκτημα των λευκών σε ελεγχόμενο επίπεδο.

40. Πxε6! Ο Μαύρος είναι υποχρεωμένος να πάρει τον Πύργο με το πιόνι κι έτσι η άμυνα του Βασιλιά του καταρρέει. 40... ζxε6 41. Ιε5 Πζ8 42. Βxη6+ Ρθ8 43. Βθ6+ Ρη8 44. Ιη6 και τα μαύρα εγκαταλείπουν αφού μετά από π.χ. 44... Πζ5 γίνονται ματ με 45. Βθ8+ Ρζ7 46. Βθ7+ Ρε8 47. Βε7 1-0

Η λύση του προηγούμενου

1.Βxγ7 Βxγ7 2. Πxε8 Πxε8 3. Πxε8 #

Αυτή η όμορφη θυσία της Βασίλισσας είναι που διαταράσσει τη συνεργασία των μαύρων κομματιών. Σε συνδυασμό με τον πανίσχυρο αξιωματικό στο θ6 και τις αδυναμίες στο σύμπλεγμα των μαύρων τετραγώνων γύρω από το μαύρο Ρ και την τελευταία γραμμή, 8η, κάνουν αδύνατη οποιαδήποτε άμυνα των μαύρων.

Αν έχετε βρει τις λύσεις και στις άλλες επιλογές άμυνας που έχουν τα μαύρα (Πxε3 ή Ιxβ3 ή Ιε6 ή Ιxζ3+ ή Ιε2+ ή Πε6), στείλτε μας στο skaki@rizospastis.gr και την επόμενη βδομάδα θα τις έχουμε αναλυτικά.