Συνεχίζονται οι πιέσεις ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ προς τη Λευκορωσία, με στόχο την «αλλαγή πορείας» και την ενίσχυση της θέσης τους στον ανταγωνισμό με τη Ρωσία, με φόντο την αναγκαστική προσγείωση του αεροσκάφους της «Ryanair» στο Μινσκ και τις ακόλουθες συλλήψεις του αντιπολιτευόμενου Ρ. Προτάσεβιτς και της συντρόφου του, Σοφία Σαπέγκα.

Σε χτεσινή άτυπη συνεδρίασή τους στη Λισαβόνα, οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ συζήτησαν για την εξειδίκευση των οικονομικών κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας. Η ΕΕ σχεδιάζει μεταξύ άλλων να επιβάλει νέες κυρώσεις στις μεγάλες εξαγωγές ποτάσας, καθώς και στον πετρελαϊκό και χρηματοπιστωτικό κλάδο της Λευκορωσίας, βάζοντας στο στόχαστρο κλάδους που έχουν κεντρικό ρόλο στη λευκορωσική οικονομία.

Ανακοίνωση εξέδωσαν χτες και οι υπουργοί Εξωτερικών του G7, αναφέροντας ότι «θα ενισχύσουμε τις προσπάθειές μας, και μέσω περαιτέρω κυρώσεων όπου κρίνεται απαραίτητο, για να προωθήσουμε τη λογοδοσία για τις ενέργειες των αρχών της Λευκορωσίας».

«Η πειρατεία του αεροσκάφους και η σύλληψη των δύο επιβατών είναι απολύτως απαράδεκτες και θα αρχίσουμε να συζητάμε την εφαρμογή των κυρώσεων σε τομείς και στην οικονομία», δήλωσε ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοσέπ Μπορέλ, πριν από την άτυπη συνεδρίαση των ΥΠΕΞ της ΕΕ.

«Ξέρουμε ότι η Λευκορωσία παράγει πολλή ποτάσα, είναι ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές παγκοσμίως, και νομίζω ότι θα πλήξει ιδιαίτερα τον Λουκασένκο εάν καταφέρουμε κάτι σε αυτόν τον τομέα», δήλωσε ο ΥΠΕΞ του Λουξεμβούργου, Γιαν Ασελμπορν, ενώ σύμφωνα με τον ΥΠΕΞ της Λιθουανίας, Γκαμπριέλιους Λαντσμπέργκις, η ΕΕ θα πρέπει να στοχοποιήσει τον πετρελαϊκό κλάδο.

Οι εξαγωγές της ποτάσας είναι μία από τις βασικές πηγές ξένου συναλλάγματος για τη Λευκορωσία και η κρατική εταιρεία «Belaruskali» αναφέρει ότι παράγει το 20% της παγκόσμιας τροφοδοσίας. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία, η ΕΕ εισήγαγε πέρυσι χημικά αξίας 1,2 δισ. ευρώ από τη Λευκορωσία, συμπεριλαμβανομένης της ποτάσας, καθώς και αργό πετρέλαιο και συναφή προϊόντα, όπως καύσιμα και λιπαντικά, αξίας άνω του 1 δισ. ευρώ.

Οι νέες κυρώσεις αναμένεται να περιλαμβάνουν και έναν τέταρτο γύρο με ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και «πάγωμα» περιουσιακών στοιχείων σε Λευκορώσους αξιωματούχους. Οι ΥΠΕΞ στοχεύουν να καταλήξουν σε συμφωνία στις 21 Ιούνη, όταν συναντηθούν στο Λουξεμβούργο.

Την ίδια ώρα, χαρακτηριστικές των ευρωατλαντικών στοχεύσεων ήταν οι δηλώσεις του Αυστριακού ΥΠΕΞ, Αλ. Σάλενμπεργκ, ο οποίος τόνισε ότι «αυτό που σίγουρα δεν θέλουμε στρατηγικά, όσον αφορά τη Λευκορωσία, είναι να την οδηγήσουμε στα χέρια της Ρωσίας (...) Τα τελευταία χρόνια καταφέραμε να διατηρήσουμε μια εξισορρόπηση. Αυτό ήταν το στρατηγικό σχέδιο».

Ο ίδιος ισχυρίστηκε πως «σκοπός της ΕΕ σίγουρα δεν ήταν αλλαγή καθεστώτος», αλλά «είναι απολύτως σαφές ότι ο Λουκασένκο έχει χάσει κάθε αναγνώριση».

Στο μεταξύ, ήδη από αυτήν τη βδομάδα οι χώρες της ΕΕ έχουν ήδη προχωρήσει σε κινήσεις προκειμένου οι αεροπορικές τους εταιρείες να μη χρησιμοποιούν τον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας και ταυτόχρονα να κρατήσουν τα λευκορωσικά αεροσκάφη έξω από τον ευρωενωσιακό εναέριο χώρο, κάτι που έχει προκαλέσει μπαράζ ακυρώσεων πτήσεων.

Προχτές η γαλλική κυβέρνηση έστειλε πίσω αεροσκάφος λευκορωσικής εταιρείας που κατευθυνόταν στη Βαρκελώνη, απαγορεύοντάς του να εισέλθει στον γαλλικό εναέριο χώρο. Χτες οι αεροπορικές αρχές της Ρωσίας δεν επέτρεψαν στην «Austrian Airlines» να χρησιμοποιήσει τον ρωσικό εναέριο χώρο για να παρακάμψει τη Λευκορωσία σε πτήση Βιέννη - Μόσχα.

Σχετικά με το ίδιο το περιστατικό της αναγκαστικής προσγείωσης του αεροσκάφους της «Ryanair», η κυβέρνηση της Λευκορωσίας είχε ισχυριστεί πως έλαβε email από την Ελβετία με απειλή για βόμβα στο αεροσκάφος εκ μέρους της παλαιστινιακής οργάνωσης «Χαμάς», κάτι που η «Χαμάς» έχει αρνηθεί.

Επίσης χτες, η εταιρεία παροχής υπηρεσιών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, «Proton Technologies AG», ανακοίνωσε ότι «δεν έχουμε αξιόπιστα στοιχεία ότι οι λευκορωσικοί ισχυρισμοί είναι αληθείς». Η δε «ερευνητική ομάδα» με την επωνυμία «Dossier Center», με έδρα το Λονδίνο και η οποία αυτοπαρουσιάζεται ως ομάδα που «ιχνηλατεί την εγκληματική δραστηριότητα ανθρώπων που σχετίζονται με το Κρεμλίνο», δημοσίευσε αυτό που ισχυρίζεται ότι είναι το επίμαχο email, λέγοντας ότι εστάλη 24 λεπτά αφού οι αρχές της Λευκορωσίας προειδοποίησαν το πλήρωμα του αεροσκάφους για απειλή βόμβας.

Χθες ανακοινώθηκε ακόμα ότι ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) θα πραγματοποιήσει έρευνα για την αναγκαστική προσγείωση του αεροσκάφους της Ryanair στο Μινσκ.

Στο φόντο των εξελίξεων της τελευταίας βδομάδας και με επίσημη «ατζέντα» την περαιτέρω ανάπτυξη των διμερών σχέσεων, την υλοποίηση κοινών επιχειρηματικών σχεδίων στον εμπορικό, οικονομικό και ενεργειακό τομέα, καθώς και την προώθηση της ενοποίησης στο πλαίσιο του Ενωσιακού Κράτους, συναντιούνται σήμερα στο Σότσι οι Πρόεδροι της Ρωσίας, Βλ. Πούτιν, και της Λευκορωσίας, Αλ. Λουκασένκο.

Σύμφωνα με το Κρεμλίνο, η συνάντηση είχε προγραμματιστεί πριν το συμβάν με την αναγκαστική προσγείωση, ενώ ο Λουκασένκο είπε πως «λόγος θα γίνει κυρίως για την οικονομία». Οι δύο ηγέτες είχαν συναντηθεί και σχεδόν πριν από έναν μήνα στη Μόσχα.

Τέλος, σε ρεπορτάζ του πρακτορείου «Reuters» αναφέρεται ότι η Τουρκία άσκησε πιέσεις στα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ προκειμένου να κάνει «ηπιότερη» την επίσημη αντίδραση της λυκοσυμμαχίας κατά της Λευκορωσίας μετά τα τελευταία γεγονότα. Επισημαίνεται σχετικά ότι το ΝΑΤΟ εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία καταδικάζει τη Λευκορωσία, χωρίς να περιλαμβάνονται ωστόσο συγκεκριμένες κυρώσεις, για τις οποίες πίεζαν κυρίως οι χώρες της Βαλτικής και η Πολωνία. Οι επιπλέον «απειλές» προς το Μινσκ, βέβαια, πέρασαν μέσα από τις δηλώσεις του γγ του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ.